Η 29η Οκτωβρίου, Ημέρα Αγνοουμένων Κύπρου, δεν είναι απλώς μία ημερομηνία μνήμης. Είναι μία διαρκής υπενθύμιση ενός ανεκπλήρωτου χρέους, μίας πληγής που αρνείται να κλείσει για εκατοντάδες οικογένειες. Το ανθρώπινο δράμα των αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής του 1974 μας φέρνει μπροστά σε μία επιλογή, όπως ακριβώς δηλώνει ένα παλαιότερο κάλεσμα για ανθρωπιά: «Ας επιλέξουμε το θάρρος. Ας επιλέξουμε την ανθρωπιά. Το να γίνεις αγνοούμενος δεν είναι ποτέ επιλογή. Αλλά το πώς ανταποκρινόμαστε εμείς, είναι». Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη εκδήλωση του Δημοκρατικού Συναγερμού, με την προβολή της συγκλονιστικής ταινίας «Η σφαίρα υπάρχει μέσα μου», που αφηγείται την αληθινή ιστορία του αγνοούμενου Σωτήρη Χατζηπαναγή, ανέδειξε ακριβώς αυτή την επιτακτική ανάγκη: να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη, προσφέροντας ελπίδα για δικαίωση, και αναζητώντας με κάθε τρόπο να βγεί η αλήθεια στο φώς!
Η Έμπνευση
Η ιδέα για τη συγγραφή αυτού του άρθρου, που φέρει τον τίτλο «Όσο ζεί η μνήμη, ζεί και η ελπίδα. Το ανεκπλήρωτο χρέος στους αγνοούμενους», προήλθε από την Πρόεδρο της Κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων/Πρόεδρο του Δημοκρατικού Συναγερμού, κυρία Αννίτα Δημητρίου. Με την συνεχή της ευαισθησία και τις πρωτοβουλίες της, όπως η πρόσφατη εκδήλωση του Δημοκρατικού Συναγερμού για την ταινία «Η σφαίρα υπάρχει μέσα μου», η κυρία Δημητρίου υπενθύμισε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι το θέμα των αγνοουμένων είναι διαρκές ζήτημα εθνικής συνείδησης. Η δική της παρότρυνση και το μήνυμα που εκπέμπει για τη διατήρηση της μνήμης αποτέλεσαν την καθοριστική αφορμή για να αναδειχθεί και πάλι αυτό το θέμα.
Μέσα από την παρακολούθηση της ταινίας, «Η σφαίρα υπάρχει μέσα μου», αναδύθηκαν πολύ δυνατά συναισθήματα. Δεν ήταν απλώς μία ιστορία, αλλά μία ωμή αλλά γεμάτη αξιοπρέπεια, αφήγηση του δράματος του αγνοούμενου Σωτήρη Χατζηπαναγή καί της οικογένειας του. Ως θεατές, νιώσαμε βαθιά τον πόνο καί το βάρος του ανεκπλήρωτου χρέους απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που χάθηκαν και στις οικογένειες τους που έμειναν πίσω. Το συγκλονιστικό αυτό βίωμα, μας υπενθύμισε, με τον πιο εμφαντικό τρόπο ότι πίσω από κάθε αριθμό κρύβεται ένας ολόκληρος κόσμος που πάγωσε στον χρόνο, μία ψυχή που ζητάει ανάπαυση και μία οικογένεια που αρνείται τη λήθη. Το δέος που προκαλεί η δύναμη αυτών των συγγενών, είναι αυτό που μας κινητοποιεί να συνεχίσουμε την αναζήτηση της δικαίωσης.
Μετά την συγκινητική προβολή, ακολούθησε μία ανοικτή και ουσιαστική συζήτηση, η οποία ανέδειξε την πολυδιάστατη σοβαρότητα του ζητήματος των αγνοουμένων. Την εκδήλωση τίμησε με τον χαιρετισμό της, η Πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού, Αννίτα Δημητρίου, ενώ στο κύκλο των ομιλητών συμμετείχαν:
• Ο κ. Λεωνίδας Παντελίδης (Εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς στη ΔΕΑ).
• Ο κ. Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης(Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου),αναλύοντας τις νομικές πτυχές.
• Οι εκπρόσωποι των οικογενειών, κ. Μαρία Καλμπουρτζή και κ. Νίκος Σεργίδης, μεταφέροντας την αγωνία των συγγενών.
Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η παρουσία του Πάμπου Χατζηπαναγή, γιού του αγνοούμενου ήρωα της ταινίας, ο οποίος μετέφερε την αλήθεια του διαχρονικού οικογενειακού δράματος, δίνοντας ένα ανθρώπινο πρόσωπο στη σκληρή λέξη «αγνοούμενος».
Συνοψίζοντας, η εκδήλωση για την Ημέρα των Αγνοουμένων δεν ήταν απλώς μία πράξη μνήμης, αλλά μία δέσμευση. Η ιστορία του Σωτήρη Χατζηπαναγή, οι φωνές των συγγενών και οι τοποθετήσεις των ειδικών υπενθύμισαν ότι η εξεύρεση της αλήθειας δεν είναι μόνο νομικό και πολιτικό χρέος της Πολιτείας, αλλά κυρίως ένα ηθικό καθήκον που αφορά τον πυρήνα της ανθρωπιάς μας. Είναι επιτακτική ανάγκη, δέ, η ταινία «Η σφαίρα υπάρχει μέσα μου» και παρόμοιες μαρτυρίες να προβληθούν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Μόνο έτσι οι νέες γενιές μαθητών θα μπορέσουν να κατανοήσουν το μέγεθος της θυσίας και το ανεκπλήρωτο χρέος της ιστορίας μας. Η πληγή παραμένει ανοιχτή, αλλά η ελπίδα, τροφοδοτούμενη από τη μνήμη, είναι ζωντανή. Ο αγώνας για την ανεύρεση και τη δικαίωση συνεχίζεται, μέχρι τη στιγμή που η τελευταία ψυχή θα βρεί την γαλήνη και η τελευταία οικογένεια θα λάβει τις απαντήσεις που της αξίζουν·
*Παναγιώτα Κυριάκου
