Για δύο δεκαετίες, από το 2005 μέχρι το 2025, οι Κεντρικές Φυλακές και γενικότερα το σύστημα κράτησης στην Κύπρο βρίσκονται υπό τη διαρκή παρακολούθηση της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης. Οι εκθέσεις της Επιτροπής, άλλοτε περιοδικές και άλλοτε ad hoc, δηλαδή έκτακτες λόγω της κακής κατάστασης και των καταγγελιών για άθλιες συνθήκες και εξευτελιστική μεταχείριση, όπως συνέβη το 2025 επί θητείας υπουργού Δικαιοσύνης, Μάριου Χαρτσιώτη, συνθέτουν ένα μακρύ και συχνά ανησυχητικό χρονικό, στο οποίο επαναλαμβάνονται οι ίδιες βασικές διαπιστώσεις. Υπερπληθυσμός, ανεπαρκείς συνθήκες διαβίωσης, βία μεταξύ κρατουμένων και αδυναμία του συστήματος να διασφαλίσει ανθρώπινες συνθήκες κράτησης, με την τελευταία έκθεση, του 2025, να παραπέμπει σε συνθήκες μια άλλης εποχής, για την οποία η Κύπρος είχε καταδικαστεί από διεθνής και ευρωπαϊκούς οργανισμούς.
Από το 2005 έως το 2013, οι εκθέσεις σκιαγραφούν μια εικόνα σταδιακής φθοράς, ενώ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, όπως αυτά δημοσιεύονται στην επίσημη σελίδα της Επιτροπής, από το 2017 καταγράφεται μια πραγματική αλλαγή. Και από το 2023 έως το 2025, η CPT επιστρέφει σε γλώσσα έντονης ανησυχίας, περιγράφοντας συνθήκες που, σωρευτικά, αγγίζουν τα όρια της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης. Ωστόσο, όσοι παρακολουθούν στενά και όχι παροδικά - για άλλους λόγους - τα τεκταινόμενα των Φυλακών, η έκθεση δεν αποτελούσε κεραυνός εν αιθρία, αλλά μια αναμενόμενη εξέλιξη, καθώς υπήρχαν διαδοχικές καταγγελίες στους αρμοδίους οι οποίες όμως αγνοήθηκαν, κυρίως για πολιτικό όφελος αφού προωθείτο ένα εντελώς διαφορετικό αφήγημα που όπως διαπιστώθηκε ουδεμία σχέση είχε με την πραγματικότητα, εξού οι «εντός» αποτάθηκαν στους «εκτός», με αποτέλεσμα η Επιτροπή να επισκεφθεί εκτάκτως τις Κεντρικές Φυλακές, τον Απρίλιο του 2025.
Προς σκιαγράφηση ενός ολοκληρωμένο παζλ, με βάση τα επίσημα στοιχεία, η CPT προέβαινε σε ελέγχους στα καθιερωμένα χρονικά πλαίσια και πιο συγκεκριμένα, είχε επισκεφθεί τις Κεντρικές Φυλακές, τις ακόλουθες χρονιές:
- 1992,
- 1996,
- 2000,
- 2004,
- 2008,
- 2013,
- 2017,
- 2023 και
- 2025 (έκτακτη επίσκεψη).
Η τελευταία «καθιερωμένη» επίσκεψη, που πραγματοποιείται κάθε τέσσερα με πέντε χρόνια, ήταν το 2023, επί θητείας του αστυνομικού Ιωάννη Καπνουλλά στην Διεύθυνση των Φυλακών και υπουργίας, Μάριου Χαρτσιώτη, με την έκθεση της Επιτροπής να μην ήταν καθόλου κολακευτική για την Κύπρο, αφού μεταξύ άλλων κατέγραφε πως «οι συνθήκες είχαν επιδεινωθεί σημαντικά από την προηγούμενη επίσκεψή της το 2017», επί εποχής Άννας Αριστοτέλους, οπότε η ΕΕ είχε αναγνωρίσει τα θετικά βήματα που έγιναν σε όλους τους τομείς και την σωφρονιστική πολιτική που ακολουθείτο, μετά τη εποχή Τρυφωνίδη που ανάγκασε τον τότε υπουργό Δικαιοσύνης Ιωνά Νικολάου να λάβει μέτρα και να προχωρήσει σε τομές.
Ωστόσο, μετά από διαδοχικές καταγγελίες και πληροφορίες, η Επιτροπή επέστρεψε στην Κύπρο το 2025, καθώς την συμπεριέλαβε στις χώρες που καθιστούν επιτακτική ανάγκη την επίσπευση του ελέγχου της, πράγμα που δεν συνέβη ποτέ στην Κύπρο. Κάτι που προκύπτει μέσα από τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, καθώς τέτοιες έκτακτες επισκέψεις καταγράφηκαν σε άλλες χώρες, όπως στο Αζερμπαϊτζάν, την Βουλγαρία και τη Ρωσία το 2024, στην Τουρκία ενώ είχε διενεργήσει έλεγχο το 2021 διενήργησε εκ νέου το 2022 και το 2024, ενώ στην Ελλάδα καταγράφονται επισκέψεις κάθε ένα με δύο χρόνια, με την τελευταία το 2023.
Σημειώνεται πως η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων μπορεί να διενεργεί έκτακτες επισκέψεις σε ένα κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης όποτε το κρίνει αναγκαίο, πέρα από την τακτική τετραετή επίσκεψη, όταν μεταξύ άλλων, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ή καταγγελίες για βασανιστήρια ή κακομεταχείριση σε φυλακές, επείγουσες καταστάσεις (π.χ. εξεγέρσεις, κοινωνική αναταραχή, σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές κλπ), έλλειψη συνεργασίας από το κράτος μέλος στις προηγούμενες συστάσεις της CPT, καθώς και σε περίπτωση που διαπιστωθεί επιμονή του κράτους να μη βελτιώνει τις συνθήκες κράτησης, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις.
2005-2010: Οι πρώτες σαφείς προειδοποιήσεις
Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι πρώτες εκθέσεις της CPT που αφορούν συστηματικά τις κυπριακές φυλακές αρχίζουν να εντοπίζουν προβλήματα που επρόκειτο να επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλακτα τα επόμενα χρόνια. Η Επιτροπή καταγράφει ήδη τότε συνωστισμό σε κελιά, περιορισμένο χώρο ανά κρατούμενο και ελλείψεις σε βασικές υποδομές υγιεινής.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην αρχιτεκτονική παλαιότητα των Κεντρικών Φυλακών, που, όπως επισημαίνεται, δεν επιτρέπει εύκολες προσαρμογές στις σύγχρονες ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Οι εκθέσεις της περιόδου αυτής προειδοποιούν ότι, εάν δεν ληφθούν μέτρα αποσυμφόρησης, το σύστημα θα οδηγηθεί σε χρόνια υπερφόρτωση.
Η Επιτροπή καταγράφει ότι μεγάλος αριθμός κρατουμένων περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας κλεισμένος στα κελιά, χωρίς πρόσβαση σε εργασία, εκπαίδευση ή οργανωμένες δραστηριότητες. Αυτό, όπως επισημαίνει, δημιουργεί συνθήκες ψυχολογικής πίεσης, αδράνειας και εντάσεων. Δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα ποιότητας ζωής, καθώς η CPT συνδέει ρητά την απουσία καθεστώτος δραστηριοτήτων με την αύξηση της βίας και των πειθαρχικών προβλημάτων.
Στο υλικό επίπεδο, οι εκθέσεις μιλούν για κελιά περιορισμένων διαστάσεων, φθαρμένες υποδομές και ανεπαρκή αερισμό, ενώ η CPT επισημαίνει ότι η κράτηση σε κελιά χωρίς φυσικό φως ή παράθυρα δεν συνάδει με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ ζητά να σταματήσει η χρήση τέτοιων χώρων για διαμονή κρατουμένων.
Η καμπάνα του 2013
Η έκθεση της CPT μετά την επίσκεψη του 2013 είναι αποκαλυπτική όχι μόνο για όσα καταγράφει, αλλά και για τον τρόπο που τα περιγράφει. Η Επιτροπή δεν μιλά για συγκυριακές δυσλειτουργίες, αλλά για επίμονες και μακροχρόνιες αδυναμίες. Στο κεφάλαιο για τις Κεντρικές Φυλακές, σημειώνει ρητά ότι «οι μακροχρόνιες ανησυχίες της Επιτροπής σχετικά με τον υπερπληθυσμό, την έλλειψη ουσιαστικού καθεστώτος δραστηριοτήτων και την ανεπαρκή ιατρική αξιολόγηση κατά την εισδοχή παραμένουν άλυτες».
Η εικόνα που περιγράφεται είναι ενός ιδρύματος που λειτουργεί πάνω από τις δυνατότητές του. Κελιά σχεδιασμένα για έναν κρατούμενο χρησιμοποιούνται για περισσότερους, ενώ η καθημερινότητα περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον εγκλεισμό. Η CPT επισημαίνει ότι η απουσία δραστηριοτήτων και εργασίας «εντείνει την ένταση, την αδράνεια και την ψυχολογική φθορά των κρατουμένων».
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στις υλικές συνθήκες. Η Επιτροπή αναφέρει ότι «η κράτηση σε κελιά χωρίς παράθυρα δεν είναι αποδεκτή» και ζητά την άμεση παύση της χρήσης τέτοιων χώρων για διαμονή. Την ίδια περίοδο, διαπιστώνει σοβαρά προβλήματα στο ιατρικό σκέλος, καταγράφοντας ότι «η εμπιστευτικότητα των ιατρικών δεδομένων δεν διασφαλίζεται πλήρως», ενώ αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου σωφρονιστικοί υπάλληλοι είχαν πρόσβαση σε ιατρικούς φακέλους.
Και στο πιο σκοτεινό κεφάλαιο, την πρόληψη αυτοκτονιών, η έκθεση συνδέει το 2013 με ένα καμπανάκι, καθώς καταγράφει πως μετά από χρόνια χωρίς αυτοκτονίες, σημειώθηκαν δύο αυτοκτονίες το καλοκαίρι του 2013, καθώς και σωρεία απόπειρων και αυτοτραυματισμών, ενώ η CPT σημειώνει ότι δεν υπήρχε πρόγραμμα πρόληψης αυτοκτονιών. Υπενθυμίζεται πως πέραν των διαδοχικών αυτοκτονιών, την ίδια περίοδο καταγράφηκε ο ομαδικός βιασμός κρατούμενου, που αποτέλεσε η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, με την Κυβέρνηση Αναστασιάδη να προχωρεί σε ριζικές αλλαγές και να δείχνει την πόρτα εξόδου στον τότε Διευθυντή, Γιώργο Τρυφωνίδη.
Με απλά λόγια, μέχρι το 2013 η CPT περιγράφει ένα σύστημα που δεν μπάζει από μία μόνο γωνιά. Αντιθέτως, παρουσιάζει προβλήματα σε συνθήκες, ασφάλεια, ιατρική θωράκιση, και διοίκηση, ενώ το σημαντικό είναι ότι, σύμφωνα με τις εκθέσεις, η Επιτροπή καταγράφει αυτά τα ζητήματα ως επίμονα - άρα γνωστά - επαναλαμβανόμενα και θεωρητικά αντιμετωπίσιμα, χωρίς όμως να έχουν επιλυθεί.
2017: Η πρώτη έκθεση με θετική στροφή λόγω διοίκησης
Η επίσκεψη του Φεβρουαρίου 2017 καταγράφεται ως σημείο καμπής. Για πρώτη φορά, η CPT αναγνωρίζει ότι υπήρξε πρόοδος, καθώς καταγράφει στην έκθεση της «θετικές αλλαγές» στις Κεντρικές Φυλακές από την προηγούμενη επίσκεψη του 2013, λέγοντας χαρακτηριστικά πως αυτές «οφείλονται στη νέα ηγεσία» που ακολούθησε σωφρονιστική πολιτική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση, ενώ ενδεικτικά αναφέρθηκε στις συνθήκες διαβίωσης, στην καλύτερη επαφή με τον έξω κόσμο και την βελτιωμένη παροχή υγειονομικής φροντίδας.
Η έκθεση του 2017, επί θητείας Άννας Αριστοτέλους, χαρακτηρίστηκε σταθμός, λαμβάνοντας υπόψη πως η CPT δεν συνηθίζει να «χαρίζει» εύσημα. Ωστόσο, συνέδεσε τις αλλαγές και την πρόοδο με την διοικητική αλλαγή και τις μετρήσιμες πτυχές της καθημερινότητας, ωστόσο αναφέρθηκε στις ανοιχτές πληγές του παρελθόντος, λέγοντας μεταξύ άλλων, πως «ο υπερπληθυσμός παραμένει επίμονο πρόβλημα», με την CPT να καλεί ξανά για μείωση των υποδίκων και την εφαρμογή περισσότερων εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης.
Η CPT καταγράφει επίσης μείωση στις αξιόπιστες καταγγελίες για σωματική κακομεταχείριση από προσωπικό, ενώ εντόπισε σημαντικές βελτιώσεις στην καθαριότητα και στη βασική υγιεινή σε πτέρυγες και υποδεικνύει καλύτερη διοικητική οργάνωση σε επιμέρους επίπεδα. Επίσης, καταγράφηκε η σημαντική μείωση του ποσοστού της υποτροπής, από 60% - που ήταν ένα από τα υψηλότερα στις χώρες της ΕΕ - στο 15%, ενώ σημείωσε πως εκμηδενίστηκαν τα περιστατικά αυτοκτονίας ή αυτοτραυματισμών, που ήταν στο 44,1%, σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο των Φυλακών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που ήταν 22,3%.
2023: Η επιδείνωση επιστρέφει, μία από τις πιο σκληρές εκθέσεις
Η έκθεση μετά την επίσκεψη του Μαΐου 2023, επί θητείας Ιωάννη Καπνουλλά, επαναφέρει τη CPT σε σκληρό λεξιλόγιο. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η κατάσταση στις Κεντρικές Φυλακές «έχει επιδεινωθεί σημαντικά από το 2017», οπότε ήταν η προηγούμενη της επίσκεψη.
Έξι χρόνια μετά, η Επιτροπή εστιάζει ξανά στο θέμα του υπερπληθυσμού, λέγοντας χαρακτηριστικά «σχεδόν 1.000 κρατούμενοι για χωρητικότητα 545 θέσεων», ενώ ορισμένα μπλοκ, όπως ανέφερε, λειτουργούσαν πάνω από 300% της σχεδιασμένης χωρητικότητας.
Οι επιπτώσεις, ωστόσο, δεν μένουν στη στέρηση χώρου, καθώς η CPT συνέδεσε την ασφυξία με την αύξηση της βίας και κυρίως με την αποδιάρθρωση της τάξης. Όπως κατέγραψε, ελλείψει επαρκούς πρώτης γραμμής προσωπικού, «αναπτύσσονται άτυπες ιεραρχίες», με «ηγέτες κρατουμένων» που ελέγχουν πτέρυγες, ενώ σύμφωνα με τις καταγγελίες που καταγράφει, επιβάλλουν τιμωρίες έως και «ομαδικούς ξυλοδαρμούς». Μάλιστα, η CPT υπέδειξε την υποχρέωση του κράτους, λέγοντας ότι όταν οι κρατούμενοι δεν είναι ασφαλείς από άλλους κρατούμενους, εγείρονται σαφή ζητήματα για το Άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το καθήκον φροντίδας.
Στο υλικό κομμάτι, η περιγραφή ήταν ωμή. Η CPT μίλησε για «dire conditions» (συνθήκες τόσο κακές που συνιστούν κρίση και απαιτούν άμεση παρέμβαση) και αναφέρει ότι κελιά 5 τ.μ., «ούτε καν κατάλληλα για ένα άτομο», στριμώχνονταν με έως τέσσερις κρατούμενους, με μεγάλους αριθμούς να κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα, κάτω από κρεβάτια ή τραπέζια. Και καθώς το προσωπικό δεν επαρκεί για να ανοίγει τη νύχτα, η έκθεση συνδέει την έλλειψη προσωπικού με την καθημερινή ταπείνωση, αφού υπέδειξε έλλειψη άμεσης πρόσβασης σε τουαλέτες, με αποτέλεσμα ούρηση σε μπουκάλια «σε ζεστά, ασφυκτικά κελιά».
Ακόμη και εκεί που το 2017 είχε αφήσει μια νότα βελτίωσης, η Επιτροπή το 2023 ξαναφέρνει διαχρονικές συστάσεις ως «ανεκπλήρωτες», όπως ιατρικό απόρρητο που παραμένει πρόβλημα, διανομή φαρμάκων από δεσμοφύλακες αντί νοσηλευτών, ανεπαρκείς ψυχιατρικές υπηρεσίες και απουσία μόνιμου ψυχιάτρου, που συνιστά «σοβαρή ανεπάρκεια» κατά την CPT.
Στο τελικό της συμπέρασμα, η CPT σημειώνει ότι ο συνδυασμός συνθηκών κράτησης, έλλειψης δραστηριοτήτων και βίας μπορεί σωρευτικά να συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.
2025: Ad hoc επίσκεψη, «grave concern» για βία, συνθήκες και αξιοπρέπεια
Η Ad hoc επίσκεψη του Απριλίου 2025, επί θητείας Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη (σ.σ άγγιζε και την θητεία του Χάρη Φιλιππίδη, 2024) και η δημοσίευση της σχετικής έκθεσης τον Δεκέμβριο του 2025, ήρθε να επιβεβαιώσει από τη μία τα όσα προηγουμένως καταγγέλλονταν αλλά αγνοήθηκαν από όλους τους αρμόδιους και από την άλλη να ξεγυμνώσει το αφήγημα του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης, Μάριου Χαρτσιώτη, ο οποίος κατ΄ επανάληψη δήλωνε πως επί θητείας του επιλύθηκε το θέμα του υπερπληθυσμού, με την δημιουργία νέας πτέρυγας και πως έγιναν ριζοσπαστικές και επαναστατικές τομές στις Κεντρικές Φυλακές.
Η έκτακτη επίσκεψη της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων δεν ήταν μια τυπική επανεξέταση. Αντιθέτως, ήταν μια στοχευμένη παρέμβαση που αποφασίστηκε επειδή, σύμφωνα με την ίδια την CPT, οι διαπιστώσεις της έκθεσης του 2023 δεν αντιμετωπίστηκαν επαρκώς. Αυτό από μόνο του είναι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς οι Αd hoc επισκέψεις της CPT πραγματοποιούνται μόνο όταν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις συνεχιζόμενων ή επιδεινούμενων προβλημάτων.
Η έκθεση του 2025, επομένως, δεν διαβάζεται ως «μια ακόμη καταγραφή». Διαβάζεται ως έλεγχος συμμόρφωσης και το συμπέρασμα είναι ότι η συμμόρφωση είναι ανεπαρκής, καθώς καταγράφει εξαρχής ότι η κατάσταση, όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί μετά την τελευταία της επίσκεψη το 2023 (σ.σ η έκθεση δημοσιοποιήθηκε το 2024), αλλά έχει επιδεινωθεί.
Σε ιδιαίτερα αυστηρό τόνο, η CPT σημειώνει ότι οι μακροχρόνιες αδυναμίες του συστήματος παραμένουν ουσιαστικά ανέπαφες. Με άλλα λόγια, αναφέρει πως οι διορθώσεις ήταν επιφανειακές, αλλά όχι δομικές, ενώ σε ό,τι αφορά το θέμα του υπερπληθυσμού, εστιάσει κυρίως στις συνέπειες του, αντί στους αριθμούς.
Η CPT καταγράφει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν κελιά κάτω των 6 τετραγωνικών μέτρων στα οποία κρατούνται έως και τέσσερα άτομα, με δύο να κοιμούνται στο πάτωμα. Η Επιτροπή τονίζει ότι τέτοιοι χώροι «μόλις επαρκούν για ένα άτομο», καθιστώντας τη συλλογική κράτηση δομικά εξευτελιστική.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η CPT επαναφέρει το ζήτημα της πρόσβασης σε τουαλέτες. Το πρόβλημα αυτό είχε ήδη αναδειχθεί το 2023, όμως το 2025 διαπιστώνεται ότι παραμένει. Περισσότερα από τα μισά μπλοκ δεν διαθέτουν τουαλέτες εντός κελιών και, λόγω έλλειψης προσωπικού τη νύχτα, οι κρατούμενοι συνεχίζουν να ουρούν σε μπουκάλια ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αφοδεύουν σε σακούλες. Η CPT χαρακτηρίζει ρητά αυτές τις πρακτικές εξευτελιστικές και ασύμβατες με τα ευρωπαϊκά πρότυπα αξιοπρέπειας.
Αν υπάρχει ένα σημείο όπου η έκθεση του 2025 είναι πιο αυστηρή ακόμη και από εκείνη του 2023, αυτό είναι η ενδοφυλακιστική βία. Η CPT εκφράζει «grave concern» (βαθύτατη ανησυχία) για τα επίπεδα βίας και την αδυναμία του προσωπικού να διασφαλίσει την ασφάλεια όλων των κρατουμένων. Η Επιτροπή περιγράφει ένα περιβάλλον όπου η έλλειψη επαρκούς προσωπικού πρώτης γραμμής επιτρέπει σε ισχυρές ομάδες κρατουμένων να κυριαρχούν σε πτέρυγες, επιβάλλοντας άτυπους κανόνες και τιμωρίες. Η εικόνα αυτή δεν παρουσιάζεται ως μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ως συστημικό φαινόμενο.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι, σύμφωνα με την CPT, αρκετοί κρατούμενοι φοβούνται να καταγγείλουν τη βία, λόγω αντιποίνων, ενώ αναφέρεται σε 59 περιστατικά που δεν οδηγήθηκαν στην Αστυνομία αλλά επιβεβαιώθηκαν από τους ιατρικούς φακέλους, αφήνοντας αιχμές συγκάλυψης. Αυτό, όπως σημειώνει η Επιτροπή, υπονομεύει κάθε μηχανισμό εσωτερικού ελέγχου και καθιστά το κράτος ανίκανο να εκπληρώσει την υποχρέωσή του να προστατεύει όσους στερεί την ελευθερία τους.
Η χρήση του όρου «grave concern» στην έκθεση του 2025 δεν είναι τυχαία. Η CPT τον χρησιμοποιεί όταν θεωρεί ότι η κατάσταση ενδέχεται να οδηγήσει ή ήδη οδηγεί σε σοβαρές παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Δεν πρόκειται απλώς για τεχνικές συστάσεις, αλλά πρόκειται για προειδοποίηση ότι το κράτος πλησιάζει ή ξεπερνά τα όρια της ανεκτής κράτησης. Σε αντίθεση με το 2017, όπου η Επιτροπή μιλούσε για δυνατότητα βελτίωσης, το 2025 το μήνυμα είναι πιο βαρύ. Χωρίς άμεσες και δομικές παρεμβάσεις, η κατάσταση δεν θα σταθεροποιηθεί.
Το πολιτικό και θεσμικό μήνυμα της έκθεσης του 2025
Η έκθεση του 2025 κλείνει έναν κύκλο είκοσι ετών παρακολούθησης με έναν τρόπο που δύσκολα αγνοείται. Η CPT δείχνει ότι οι Κεντρικές Φυλακές δεν πάσχουν πλέον απλώς από «χρόνιες ελλείψεις», αλλά από αδυναμία διαχείρισης μιας διαρκούς κρίσης.
Το βασικό μήνυμα είναι σαφές. Η Κύπρος δεν μπορεί πλέον να βασίζεται σε αποσπασματικές βελτιώσεις. Χωρίς πολιτικές αποσυμφόρησης, χωρίς ενίσχυση προσωπικού και χωρίς επανασχεδιασμό της σωφρονιστικής πολιτικής, οι φυλακές θα συνεχίσουν να παράγουν συνθήκες που η ίδια η Ευρώπη θεωρεί απαράδεκτες.
Οι εκθέσεις της CPT, διαβασμένες ως ενιαίο σώμα, δείχνουν ότι η Κύπρος μπορεί να βελτιώσει τις φυλακές της όταν υπάρχει πολιτική βούληση και διοικητική παρέμβαση, όπως φάνηκε το 2017. Όμως, χωρίς αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού και ενίσχυση του προσωπικού, κάθε πρόοδος αποδεικνύεται προσωρινή. Η επαναφορά της γλώσσας του συναγερμού το 2023 και το 2025 δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι πλέον απλώς σωφρονιστικό. Είναι ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και συμμόρφωσης με τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αρχές.
