Περιορισμένη ενδέχεται να αποδειχθεί η πιθανότητα εφαρμογής της μεθόδου της σποράς των νεφών στην Κύπρο, εξαιτίας της γενικότερης μεταβολής που έχει σημειωθεί στο κλίμα της περιοχής τα τελευταία χρόνια. Παρόλο που η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδοτικό εργαλείο, ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν είναι σε θέση να προσφέρει τη συνολική λύση για το σοβαρό πρόβλημα της λειψυδρίας που αντιμετωπίζει η χώρα.
Τα τελευταία στοιχεία του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων αποτυπώνουν μια ιδιαίτερα ανησυχητική εικόνα επισημαίνοντας πως η συνολική πληρότητα των φραγμάτων φτάνει μόλις στο 9,9%, ενώ το μεγαλύτερο φράγμα της Κύπρου, αυτό του Κούρη, βρίσκεται στο 8,8%. Από τα 115 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού που μπορεί να συγκρατήσει, διαθέσιμα είναι μόλις 10,1 εκατομμύρια κυβικά. Ανησυχία καταγράφεται και για τα φράγματα της Άχνας, του Μαυροκόλυμπου, της Αργάκας, της Βυζακιάς και του Ξυλιάτου, τα οποία είναι είτε άδεια είτε κοντά στο να αδειάσουν πλήρως, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο υδατικού ελλείμματος τους επόμενους μήνες.
Μπορεί οι γεωργοί να έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα από το Υπουργείο Γεωργίας ώστε να μην προχωρήσουν με την καλλιέργεια των εποχικών τους φυτειών, ωστόσο το πρόβλημα παραμένει έντονο και αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, λαμβάνοντας υπόψη ότι σημαντικός αριθμός φραγμάτων χρειάζεται εκτεταμένες εργασίες συντήρησης λόγω της φυσικής φθοράς που έχει συσσωρευτεί με την πάροδο των ετών.
Την ίδια ώρα, αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζει και το Ιράν σε σχέση με τα φράγματά του, ωστόσο η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να εφαρμόσει τη μέθοδο της σποράς νεφών προκειμένου να αντιμετωπίσει τη μακροχρόνια ξηρασία που έχει πλήξει την περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες. Παρόλα αυτά, όπως αναφέρουν ειδικοί, η πρακτική αυτή δεν αποτελεί παρά ένα συμπληρωματικό εργαλείο, καθώς δεν μπορεί να αναλάβει τον ρόλο βασικού μέτρου διαχείρισης των υδατικών πόρων ούτε να υποκαταστήσει τις φυσικές βροχοπτώσεις.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Άδεια τα φράγματα στο Ιράν-Ψεκάζουν τα σύννεφα για βροχή και προσεύχονται για να τελειώσει η ξηρασία
Επιπρόσθετα, πληροφορίες αναφέρουν πως η εφαρμογή της μεθόδου δεν βρίσκεται στα άμεσα πλάνα του Υπουργείου Γεωργίας, καθώς απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς και τεχνικούς πόρους που η Κύπρος δεν διαθέτει στον παρόντα χρόνο. Παράλληλα, οι καιρικές συνθήκες της περιοχής δεν είναι ιδανικές για την αξιοποίηση της μεθόδου διότι για να λειτουργήσει αποτελεσματικά χρειάζεται να υπάρχει σημαντικός αριθμός κατάλληλων νεφών.
Αναλύοντας τη μέθοδο στον REPORTER, ο Διευθυντής του Τμήματος Μετεωρολογίας, Φίλιππος Τύμβιος, εξήγησε πως «πρόκειται για μια διαδικασία ενίσχυσης των φυσικών βροχοπτώσεων, η οποία εφαρμόζεται διεθνώς σε περιοχές που αντιμετωπίζουν έντονη έλλειψη νερού. Η σπορά νεφών δεν δημιουργεί νέα σύννεφα, αντίθετα αξιοποιεί τα σύννεφα που ήδη υπάρχουν και περιέχουν κάποια ποσότητα υγρασίας, την οποία και ενισχύει ώστε να αποδώσει μεγαλύτερη ποσότητα βροχής».
Παράλληλα σημείωσε πως «η εφαρμογή γίνεται συνήθως με τη χρήση αεροπλάνων ή εξειδικευμένων συστημάτων στο έδαφος που απελευθερώνουν μικρές ποσότητες υλικών, όπως σωματίδια αλάτων ή ιωδιούχου αργύρου. Τα σωματίδια αυτά λειτουργούν ως πυρήνες συμπύκνωσης, γύρω από τους οποίους η υγρασία του νέφους μπορεί να συγκεντρωθεί πιο εύκολα και να διευκολυνθεί η διαδικασία της βροχής. Στην περίπτωση του Ιράν χρησιμοποιούνται ακόμη και ειδικά drones τα οποία μπορούν να επιχειρούν σε περιοχές δύσκολες για τα αεροσκάφη».
Επιπρόσθετα ο κ. Τύμβιος, επισημαίνοντας ότι η συγκεκριμένη μέθοδος εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχει κατάλληλο είδος και ποσότητα νεφών, υπογράμμισε πως «δεν αποτελεί πανάκεια και δεν αντικαθιστά τις φυσικές βροχοπτώσεις. Μπορεί απλώς να τις ενισχύσει. Σε διεθνές επίπεδο οι έρευνες δείχνουν ότι η μέθοδος μπορεί, υπό ευνοϊκές συνθήκες, να αυξήσει τη βροχόπτωση από 10% έως και 30%, όμως οι υπολογισμοί αυτοί προκύπτουν από συγκεκριμένες περιοχές όπου έγιναν τα πειράματα, συνοδεύονται από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδηγός για άλλες περιοχές χωρίς προηγούμενη ολοκληρωμένη μελέτη».
Αναφερόμενος στο Ιράν, σημείωσε πως «η απόφαση λήφθηκε ως επείγον μέτρο, διότι η χώρα αντιμετωπίζει μία από τις πιο έντονες ξηρασίες των τελευταίων δεκαετιών. Οι ταμιευτήρες νερού έχουν μειωθεί δραματικά, με την πληρότητα των φραγμάτων σε πολλές επαρχίες να βρίσκεται κάτω από το 20% έως 25%. Παράλληλα η φετινή βροχόπτωση είναι μειωμένη κατά 89% σε σχέση με τον μέσο όρο, με αποτέλεσμα να υπάρχει ορατός κίνδυνος λειψυδρίας ακόμη και για μεγάλες πόλεις. Έχουν δοθεί ακόμη και οδηγίες ώστε όσοι πολίτες μπορούν να εγκαταλείψουν προσωρινά την Τεχεράνη να το πράξουν προκειμένου να μειωθεί η πίεση στις διαθέσιμες ποσότητες νερού».
Η σπορά νεφών, όπως τόνισε ο κ. Τύμβιος, «χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό εργαλείο, με στόχο την ενίσχυση της βροχόπτωσης σε ορεινές περιοχές όπου βρίσκονται σημαντικά υδρολογικά συστήματα και φράγματα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει επιλεγεί η περιοχή της Λίμνης Ουρμία στο βορειοδυτικό Ιράν ως η πρώτη περιοχή εφαρμογής για το φετινό ιδιαίτερα στεγνό υδρολογικό έτος. Παράλληλα προβλέπεται επέκταση της δράσης στις επαρχίες Ανατολικό και Δυτικό Αζερμπαϊτζάν».
Εφαρμογή ή όχι στην Κύπρο;
Επισημαίνοντας πως η σπορά νεφών αποτελεί διεθνώς μια τεχνική ενίσχυσης βροχοπτώσεων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν σοβαρή έλλειψη νερού, ο κ. Τύμβιος αναφέρθηκε και στην περίπτωση της Κύπρου σημειώνοντας πως «η πρακτική αυτή δεν αποκλείεται ως ένα μελλοντικό ενισχυτικό εργαλείο, ωστόσο δεν θεωρείται άμεσα εφαρμόσιμη ούτε μπορεί να αποτελέσει σήμερα στρατηγική επιλογή χωρίς να προηγηθεί πιλοτική εφαρμογή που θα καταδείξει την πραγματική της αποτελεσματικότητα».
Εξηγώντας τους παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της μεθόδου, σημείωσε πως «η τεχνική λειτουργεί μόνο όταν υπάρχουν σύννεφα με συγκεκριμένη μικροφυσική δομή και επαρκή υγρασία. Στην Κύπρο ειδικά τα τελευταία χρόνια τα συστήματα που πληρούν τις προϋποθέσεις αυτές είναι λίγα, σύντομα σε διάρκεια και συχνά ακατάλληλα, κάτι που μειώνει σημαντικά την πιθανότητα αποτελεσματικής εφαρμογής. Επιπλέον, η Κύπρος παρουσιάζει σύντομα και ταχέως κινούμενα συστήματα βροχής, με αποτέλεσμα το χρονικό “παράθυρο” για εφαρμογή να είναι μικρό και η επιχειρησιακή οργάνωση ιδιαίτερα απαιτητική».
Συμπληρωματικά ανέφερε πως «ακόμη και υπό ιδανικές συνθήκες η σπορά νεφών παραμένει ένα εργαλείο υποστηρικτικού χαρακτήρα και δεν μπορεί να αποτελέσει βασικό μέτρο διαχείρισης υδατικών πόρων. Δεν αντικαθιστά την αφαλάτωση ούτε τις υδρολογικές υποδομές και φυσικά δεν μπορεί να αντιστρέψει τις μακροπρόθεσμες τάσεις ξηρασίας».
Το Τμήμα Μετεωρολογίας, όπως εξήγησε ο κ. Τύμβιος, «διαθέτει ένα ιδιαίτερα πυκνό δίκτυο αυτόματων και συμβατικών σταθμών που λειτουργούν και συντηρούνται με βάση τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού. Οι σταθμοί αυτοί μετρούν το ύψος της βροχόπτωσης, την έντασή της και τη διάρκεια, ενώ με χρήση συστημάτων GIS καθορίζεται η κατανομή της βροχής σε κάθε περιοχή. Τα δεδομένα των αυτόματων σταθμών συλλέγονται ανά δέκα λεπτά μέσω του κεντρικού API και αποθηκεύονται για στατιστική επεξεργασία, ενώ τα δεδομένα των συμβατικών βροχομέτρων συλλέγονται μία φορά την ημέρα».
Επιπλέον, όπως ανέφερε, «το Τμήμα διαθέτει δίκτυο Μετεωρολογικών Ραντάρ στην Αραδίππου της επαρχίας Λάρνακας και στη Νατά της επαρχίας Πάφου, τα οποία παρέχουν πληροφορίες για την έκταση, την ένταση και την κίνηση των συστημάτων βροχής, επιτρέποντας την εκτίμηση της βροχόπτωσης ακόμη και σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν μετεωρολογικοί σταθμοί. Το δίκτυο περιλαμβάνει συνολικά 90 βροχομετρικούς σταθμούς, οκτώ κλιματολογικούς σταθμούς και 55 αυτόματους σταθμούς».
Παράλληλα ο κ. Τύμβιος σημείωσε πως «όλες οι μετρήσεις δημοσιεύονται αρχικά ως προκαταρκτικά στοιχεία και στη συνέχεια υποβάλλονται σε διαδικασία επαλήθευσης πριν θεωρηθούν επίσημες, γεγονός που σημαίνει ότι οι τελικές τιμές μπορεί να τροποποιηθούν μετά τον σχετικό έλεγχο».
Ολοκληρώνοντας, εξήγησε πως «ως νέες τεχνολογίες καταγραφής της βροχόπτωσης θεωρούνται οι απομακρυσμένες μετρήσεις που πραγματοποιούνται από δορυφόρους, οι οποίες ωστόσο χρησιμοποιούνται κυρίως ως ποιοτικές μετρήσεις, καθώς η ακρίβειά τους στο παρόν στάδιο παραμένει περιορισμένη». Πρόσθεσε πως «πρόσφατα έχουν εισαχθεί στο Τμήμα εξελιγμένα όργανα μέτρησης των χαρακτηριστικών της βροχής, τα οποία πέρα από τη συνολική ποσότητα και την ένταση, μπορούν να καταγράψουν την ταχύτητα πτώσης των υδρομετεώρων δηλαδή σταγόνες, χαλάζι και χιόνι, καθώς και την κατανομή του μεγέθους τους, στοιχεία που εμπλουτίζουν σημαντικά την επιστημονική εικόνα για την πραγματική δυναμική κάθε συστήματος βροχής».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
- Το βάρος στις αφαλατώσεις, η λύση μέσω ΑΠΕ για μείωση του κόστους-Νέα εργαλεία στη μάχη για το υδατικό
- Προκηρύσσουν εντός του έτους τον αγωγό της Σολέας, στόχος η υλοποίηση το 2029-Βολές σε Υπ. Γεωργίας από αγρότες
- Πριν το καλοκαίρι του 2026 σε λειτουργία άλλες τρεις νέες μονάδες αφαλάτωσης-Μέτρα στήριξης σε γεωργούς για απώλεια εισοδήματος
