Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, τα ερείπια εξακολουθούν να σκεπάζουν μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη.
Με μήκος μόλις 41 χιλιόμετρα και πλάτος από δύο έως πέντε χιλιόμετρα, λίγα μέρη στη Γάζα έχουν μείνει αλώβητα από τους συνεχείς βομβαρδισμούς του Ισραήλ πριν από την έναρξη της τελευταίας προσωρινής εκεχειρίας την περασμένη Παρασκευή.
Οι βομβαρδισμοί έχουν αφήσει πίσω τους πάνω από 55 εκατομμύρια τόνους μπάζων, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ποσότητα που αντιστοιχεί σε μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπογενείς καταστροφές παγκοσμίως.
Δύο χρόνια μετά τον πόλεμο, η Γάζα παραμένει μια χαίουσα πληγή. Οι εκτιμήσεις για την πλήρη ανασυγκρότησή της κυμαίνονται από δέκα έως και είκοσι χρόνια. Πρόκειται για έναν μαραθώνιο που θα δοκιμάσει όχι μόνο τις οικονομικές αντοχές, αλλά και τη διεθνή βούληση για ειρήνη και συνεργασία.
Με άλλα λόγια, η ανοικοδόμηση της Γάζας δεν είναι απλώς μια τεχνική ή ανθρωπιστική αποστολή. Μετατρέπεται σε ένα πολιτικό στοίχημα για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
Η εικόνα της καταστροφής μετά τα δύο χρόνια πολέμου
Περισσότερα από 400.000 κτήρια έχουν ισοπεδωθεί, ενώ σχεδόν το 80% των κατοίκων έχει εκτοπιστεί. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζουν ότι η πλήρης ανοικοδόμηση θα απαιτήσει περίπου 70 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που ξεπερνά το ετήσιο ΑΕΠ χωρών όπως η Κροατία ή η Ουγγαρία.
Σύμφωνα με τον Jaco Cilliers, ειδικό εκπρόσωπο του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) για το πρόγραμμα βοήθειας προς τον παλαιστινιακό λαό, η καταστροφή σε ολόκληρη την περιοχή «ανέρχεται πλέον σε ποσοστό 84%. Σε ορισμένα μέρη της Γάζας, όπως στην Πόλη της Γάζας, το ποσοστό αυτό φτάνει ακόμη και το 92%».
Μιλώντας από την Ιερουσαλήμ, ο κ. Cilliers υπογράμμισε τα ευρήματα της τελευταίας Προσωρινής Ταχείας Αξιολόγησης Ζημιών και Αναγκών (IRDNA) για τη Γάζα από τον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία εκτίμησε τις ζημιές σε 70 δισεκατομμύρια δολάρια.
Για να ξεκινήσει η μαζική επιχείρηση, θα χρειαστούν περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο τα επόμενα τρία χρόνια, δήλωσε στους δημοσιογράφους στη Γενεύη.
Η αναπτυξιακή υπηρεσία του ΟΗΕ είναι παρούσα στη Γάζα μαζί με ανθρωπιστικούς εταίρους για να παρέχει άμεση υποστήριξη στους 2,1 εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής.
Ένα έργο που θα χρειαστεί δεκαετίες
Η έκταση της καταστροφής είναι τέτοια που ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί μιλούν πλέον ανοιχτά για ένα έργο ανοικοδόμησης διάρκειας 10 έως 20 ετών.
Σύμφωνα με έκθεση του UNDP (United Nations Development Programme) που δημοσιοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2025, η πλήρης αποκατάσταση των υποδομών, των κατοικιών και των δημόσιων υπηρεσιών της Γάζας μπορεί να διαρκέσει «τουλάχιστον μια δεκαετία, ακόμα και υπό τις πλέον ευνοϊκές συνθήκες ασφάλειας και ροής χρηματοδότησης».
Η Παγκόσμια Τράπεζα, από την πλευρά της, ανεβάζει τον χρονικό ορίζοντα στα 15 με 20 χρόνια, αν ληφθεί υπόψη η ανάγκη εκκαθάρισης εκρηκτικών, αποναρκοθέτησης και ανακατασκευής των δικτύων ενέργειας και ύδρευσης «από μηδενική βάση».
Μόνο η απομάκρυνση των ερειπίων και των μη εκραγέντων εκρηκτικών υπολογίζεται να χρειαστεί τουλάχιστον 10 χρόνια συνεχούς εργασίας.
Ειδικοί της Υπηρεσίας Δράσης κατά των Ναρκών των Ηνωμένων Εθνών (UNMAS) προειδοποιούν ότι η περιοχή αποτελεί πλέον «μία από τις πιο επικίνδυνες ζώνες αστικού τύπου στον πλανήτη», με χιλιάδες μη εκραγέντα πυρομαχικά να βρίσκονται κάτω από κατοικημένες περιοχές.
«Έχουμε ήδη απομακρύνει περίπου 81.000 τόνους. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου... 3.100 φορτηγά», εξήγησε ο κ. Cilliers.
«Το μεγαλύτερο μέρος της απομάκρυνσης των ερειπίων γίνεται προς το παρόν για να παρέχεται πρόσβαση στους ανθρωπιστικούς φορείς, ώστε να μπορούν να προσφέρουν την τόσο αναγκαία βοήθεια και υποστήριξη στους κατοίκους της Γάζας. Βοηθάμε όμως και τα νοσοκομεία και άλλες κοινωνικές υπηρεσίες που πρέπει να καθαριστούν από τα ερείπια», πρόσθεσε.
Το αρχικό στάδιο αποκατάστασης, η λεγόμενη early recovery phase, θα διαρκέσει περίπου έξι μήνες και θα κοστίσει 3 δισεκατομμύρια δολάρια, καλύπτοντας προσωρινή στέγαση, παροχή τροφίμων, πόσιμου νερού και βασικών υποδομών.
Από εκεί και πέρα, η πλήρης ανοικοδόμηση της πόλης, των νοσοκομείων, των σχολείων και των δημοσίων υπηρεσιών ενδέχεται να χρειαστεί τουλάχιστον μία γενιά.
Το αιγυπτιακό σχέδιο των 53 δισεκατομμυρίων
Η πρώτη ολοκληρωμένη πρόταση ανοικοδόμησης παρουσιάστηκε από την Αίγυπτο, με την υποστήριξη της Αραβικής Λίγκας, της Αφρικανικής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΗΕ. Το σχέδιο, γνωστό ως Arab-Backed Plan, εκτιμάται ότι θα χρειαστεί 53 δισεκατομμύρια δολάρια και θα υλοποιηθεί σε δύο μεγάλες φάσεις.
Η πρώτη, διάρκειας περίπου έξι μηνών, επικεντρώνεται στην επαναλειτουργία κρίσιμων υπηρεσιών και στη στέγαση των εκτοπισμένων. Η δεύτερη, που θα εκτείνεται έως το 2035, προβλέπει την ανοικοδόμηση κατοικιών, σχολείων, νοσοκομείων, υποδομών ύδρευσης και ενέργειας, καθώς και τη δημιουργία νέων βιομηχανικών ζωνών.
Το Κάιρο έχει ξεκαθαρίσει πως η ανοικοδόμηση δεν θα συνδυαστεί με μετακινήσεις πληθυσμών.
«Οι Παλαιστίνιοι θα ξαναχτίσουν τη Γάζα εκεί όπου ζούσαν», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι.
Κεντρικό ρόλο στο σχέδιο θα έχει ειδικό Ταμείο Ανασυγκρότησης, υπό τη διαχείριση της Παγκόσμιας Τράπεζας, ώστε να εξασφαλιστεί διαφάνεια και λογοδοσία στη διάθεση των πόρων.
Ποιοι θα πληρώσουν και ποιοι θα εποπτεύσουν
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη δηλώσει ότι θα συμμετάσχει ενεργά μέσω του Palestine Donor Group, ενώ η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν χαιρετίσει το αιγυπτιακό σχέδιο, τονίζοντας πως η ανοικοδόμηση πρέπει να συνοδευτεί από «πολιτική σταθερότητα και αποκλεισμό της Χαμάς από κάθε διοικητικό ρόλο».
Σε παρόμοια κατεύθυνση κινείται και η ελληνική κυβέρνηση.
«Η Ελλάδα θα είναι παρούσα τόσο στο κεφάλαιο το ανθρωπιστικό, δηλαδή στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, στην διαχείριση όλων των πόρων που αφορούν την τα ανθρωπιστικά, καθώς επίσης και στην ανοικοδόμηση δηλαδή στην επόμενη μέρα της Γάζας», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης.
Στο μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, υπό την κυβέρνηση Τραμπ, στο πλαίσιο του λεγόμενου σχεδίου 20 σημείων "Gaza Peace Plan", προβλέπουν τη δημιουργία ενός Διεθνούς Συμβουλίου Ειρήνης και μιας Δύναμης Σταθεροποίησης για τη μεταβατική διαχείριση της περιοχής.
Ωστόσο, ασαφές είναι μέχρι στιγμής το ακριβές ποσό με το οποίο οι ΗΠΑ προτίθενται να συνεισφέρουν στην ανοικοδόμηση της περιοχής.
Τον περασμένο Αύγουστο, όμως, Αμερικανικά ΜΜΕ διέρρευσαν φερόμενο σχέδιο της Αμερικανικής κυβέρνησης, το οποίο συνοδευόταν από πρόβλεψη για επενδύσεις ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων από αμερικανικά και διεθνή κεφάλαια, με στόχο τη μετατροπή της Γάζας σε «οικονομικό κόμβο της Μεσογείου».
Τα αραβικά κράτη του Κόλπου — κυρίως το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα — έχουν ανακοινώσει πρόθεση συνεισφοράς περίπου 10 έως 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε βάθος δεκαετίας, υπό την προϋπόθεση πλήρους διαφάνειας και ελέγχου από διεθνείς φορείς.
Το Κατάρ, που έχει μακρά ιστορία χρηματοδότησης έργων στη Γάζα, φέρεται διατεθειμένο να αναλάβει έργα υποδομής και ενέργειας, εφόσον εξασφαλιστεί ασφαλής πρόσβαση των συνεργείων του.
Το Ισραήλ, αν και δεν συμμετέχει χρηματοδοτικά, έχει δεσμευθεί, σύμφωνα με πηγές του πρακτορείου Anadolu, να επιτρέψει τη ροή υλικών ανοικοδόμησης μέσω τρίτων χωρών, υπό αυστηρή επιτήρηση για να αποφευχθεί η παράνομη διακίνηση στρατιωτικού υλικού.
Το πολιτικό στοίχημα της «επόμενης μέρας»
Το ερώτημα που παραμένει είναι το ποιος θα διοικεί τη Γάζα όταν σιγήσουν τα όπλα.
Η Παλαιστινιακή Αρχή έχει εκφράσει την πρόθεσή της να αναλάβει προσωρινά τον έλεγχο με τη στήριξη διεθνούς δύναμης, ωστόσο η έλλειψη ενότητας και η απουσία ευρείας πολιτικής συναίνεσης καθιστούν την προοπτική αυτή επισφαλή.
«Το ζήτημα δεν είναι μόνο ποιος θα πληρώσει, αλλά ποιος θα κυβερνήσει», σημειώνει χαρακτηριστικά ο πολιτικός αναλυτής της Brookings Institution, Μάικλ Ο’Χάνολον.
Αναλυτές επισημαίνουν πως χωρίς σταθερό πολιτικό πλαίσιο, καμία χώρα δεν θα επενδύσει ουσιαστικά στην ανοικοδόμηση.
Πηγή: cnn.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
