«Για εμάς είναι δρόμος χωρίς επιστροφή», δήλωσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, αναφερόμενος στη διαδικασία που έχει ξεκινήσει για θεσμική μεταρρύθμιση και διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα. Όπως, όμως, αποδείχθηκε σε άλλη μία συνεδρία της Βουλής, όλοι οι δρόμοι, γύρω από αυτό το θέμα, τελικά οδηγούν στο ανέλεγκτο, αφού υπήρξαν αναφορές και στην υπόθεση Ν.Τ. και στην Αρχή κατά της Διαφθοράς και άλλες που έχουν αυτό τον κοινό παρονομαστή.
Το ζήτημα της ανέλεγκτης εξουσίας του Γενικού Εισαγγελέα να λαμβάνει αποφάσεις για μη δίωξη ή αναστολή ποινικών διώξεων, η οποία, επί της ουσίας, θα μεταφερθεί μετά τη μεταρρύθμιση στα χέρια του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου, εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Δικαιοσύνη στην Κύπρο. Αυτό είναι ενδεχομένως ένα από τα θέματα που συμφωνούν τα περισσότερα κόμματα μεταξύ τους και που, με διάφορους τρόπους, συνεχώς επανέρχεται.
Για παράδειγμα, η πρόσφατη καταδίκη της Κύπρου από το ΕΔΑΔ, ήταν για παραβίαση των δικαιωμάτων της Ν.Τ., που κατήγγειλε τον βιασμό της από πολιτικό πρόσωπο, και ενώ είχε καταχωρισθεί η υπόθεση ενώπιον του Κακουργιοδικείου, τελικά αποφάσισε ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Σάββας Αγγελίδης, να την αναστείλει. Αυτή ήταν μία απόφαση για την οποία δεν υπήρχε διαδικασία ελέγχου. Το ΕΔΑΔ κατσάδιασε και προσωπικά τον κ. Αγγελίδη αλλά αυτός που καταδικάστηκε, όπως επεσήμαναν βουλευτές της Επιτροπής Θεσμών, ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία και το κράτος δικαίου μας.
Στη Βουλή, κατά τη συνεδρία της Τετάρτης, αναδείχθηκε και άλλο ένα ζήτημα που είναι άμεσα συνυφασμένο με το ανέλεγκτο. Όπως είπε το μέλος της Αρχής κατά της Διαφθοράς, Μάκης Κωνσταντινίδης, παραπέμφθηκαν τρεις υποθέσεις στο γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, οι οποίες αφορούσαν και οι τρεις μέλος της Αστυνομίας, και δεν προχώρησε καμία. Ούτε και σε αυτή την περίπτωση υπάρχει κάποιος νόμος που να αναγκάζει τον Γιώργο Σαββίδη να ανακοινώσει ή να εξηγήσει την απόφασή του και δεν υπάρχει κάποιο όργανο να ελέγξει την ορθότητά της. Σημειώνεται ότι ο κ. Σαββίδης κάλεσε την Αρχή να αναφέρει ποιες είναι αυτές οι υποθέσεις, για τις οποίες δεν δόθηκαν λεπτομέρειες στην Επιτροπή Θεσμών.
Υπάρχει, ωστόσο, μία σειρά αποφάσεων μέσα στον χρόνο (σ.σ. οι περισσότερες δεν είναι γνωστές στο ευρύ κοινό) που ξεσήκωσαν σάλο αντιδράσεων. Ακόμη και στις περιπτώσεις που με δική τους πρωτοβουλία αποφάσισαν οι επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας να εξηγήσουν τη θέση τους, καθώς αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει νομοθεσία που να τους αναγκάζει να λογοδοτήσουν ούτε στη δημόσια σφαίρα, ούτε σε κάποιο ελεγκτικό όργανο, οι απαντήσεις τους δεν κρίθηκαν ικανοποιητικές και συχνά τροφοδοτούσαν ακόμη περισσότερο την πολιτική και κοινωνική αντίδραση. Για παράδειγμα, όταν έδωσε εξηγήσεις ο Σάββας Αγγελίδης για την υπόθεση της Ν.Τ., οι φωνές εναντίον του εντάθηκαν, δεν καταστάλαξαν. Παρόμοια ήταν και η αντίδραση όταν γραπτώς εξηγήθηκε γιατί η Νομική Υπηρεσία αποφάσισε να μην προχωρήσει με διώξεις στην υπόθεση Θανάση Νικολάου, καθώς και παλαιότερα, όταν ο Γενικός Εισαγγελέας είχε αναφέρει πως αποφάσισε να μην διώξει τον νυν Βοηθό Αρχηγό Αστυνομίας στην υπόθεση της καταγγελίας Άννας Αριστοτέλους για λόγους δημοσίου συμφέροντος, την ποινική δίωξη του οποίου είχε εισηγηθεί και η Αρχή κατά της Διαφθοράς για την άρνηση του να μην απαντήσει στις ερωτήσεις αναφορικά με την έρευνα επί των καταγγελιών εναντίον του Σάββα Αγγελίδη από τον Γενικό Ελεγκτή.
Είναι ξεκάθαρο ότι, χωρίς κάποια διαδικασία ελέγχου και με εξηγήσεις που δίνονται στην κοινή γνώμη αποσπασματικά και χωρίς νομική υποχρέωση, η σημερινή πρόνοια πλήττει την εμπιστοσύνη προς τη Δικαιοσύνη και, όπως πολλές φορές έχει επισημανθεί στη Βουλή, είναι παρωχημένη και δεν συνάδει με τις σύγχρονες ανάγκες διαφάνειας και λογοδοσίας.
Η Νομική Υπηρεσία είχε στο παρελθόν προτείνει να θεσπιστεί μία εσωτερική διαδικασία ελέγχου, ωστόσο φαίνεται πως το Υπουργείο Δικαιοσύνης, παρόλο που δεν το απορρίπτει ως επιπλέον βήμα, δεν θεωρεί επαρκή τον εσωτερικό έλεγχο. Κάτι τέτοιο είχε ήδη σχολιαστεί αρνητικά και στη Βουλή από την πρώτη φορά που αναφέρθηκε, το 2024, με τους βουλευτές να διερωτώνται πώς μπορούν ιεραρχικά κατώτεροι υπάλληλοι να ελέγχουν τους προϊστάμενούς τους. Για αυτό και το Υπουργείο προχώρησε με την ετοιμασία νομοσχεδίου, που προβλέπει ότι αυτός ο έλεγχος θα γίνεται, σε δευτεροβάθμιο βαθμό, από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Όπως δήλωσε στην Επιτροπή Θεσμών ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, αυτή την περίοδο, ενόσω το νομοσχέδιο βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, τρέχει παράλληλα η διαβούλευση με το Ανώτατο Δικαστήριο και εξέφρασε αισιοδοξία ότι τα θέματα που προέκυψαν θα επιλυθούν τις επόμενες εβδομάδες και το νομοσχέδιο θα προωθηθεί στη Βουλή, η οποία θα ξεκινήσει τη συζήτηση για τα 38 νομοσχέδια της μεταρρύθμισης. Ο κ. Χαρτσιώτης εξήγησε πως αυτή η διαβούλευση είναι απαραίτητη, ώστε να απαντηθούν ερωτήματα που υπάρχουν και να επιλυθούν πρακτικής φύσεως προβλήματα, όπως για παράδειγμα πώς θα γίνεται κατηγοριοποίηση των χιλιάδων αιτήσεων αναστολής δίωξης ή από πόσους δικαστές θα εξετάζονται αυτές οι αποφάσεις.
Είναι σαφές και επαναβεβαιώθηκε από τις τοποθετήσεις του Υπουργού Δικαιοσύνης στη Βουλή ότι η Κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προχωρήσει με την θεσμική μεταρρύθμιση, παρά την πολυπλοκότητα και τις αντιδράσεις. Αντιλαμβάνεται την ανάγκη να παραδώσει μία πιο σύγχρονη Δικαιοσύνη, συμβατή με τα σημεία των καιρών και τις συστάσεις που γίνονται από τα διάφορα διεθνή όργανα.
Την ίδια στιγμή, είναι επίσης ξεκάθαρο από τις πολιτικές τοποθετήσεις ότι για να είναι ολοκληρωμένη αυτή η μεταρρύθμιση, θα πρέπει ο διαχωρισμός των εξουσιών να συνοδεύεται και από ρύθμιση του ανέλεγκτου. Αλλιώς, ο νέος θεσμός του Δημόσιου Κατηγόρου, θα κληρονομήσει μαζί με τις αρμοδιότητες και την αμφισβήτηση και την καχυποψία που υπάρχει σήμερα και εκδηλώνεται κατ’ επανάληψη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:
- Στο Ανώτατο Δικαστήριο ο έλεγχος των αποφάσεων για αναστολή διώξεων-Σε εξέλιξη η διαβούλευση, υπό έλεγχο το νομοσχέδιο
- Έστειλε τρεις υποθέσεις στον Γενικό Εισαγγελέα η Αρχή κατά της Διαφθοράς και δεν προχώρησε καμία-Αφορούσαν τον ίδιο αστυνομικό
- Καυτό φθινόπωρο για Αρχή κατά της Διαφθοράς-Ορίζοντας ο Σεπτέμβριος για πόρισμα Τaxan, ο Οκτώβριος για Κράτος Μαφία
- Ελέγχονται πολιτικά προϊστάμενος και διευθυντικά στελέχη από Αρχή κατά της Διαφθοράς-Ντόρος στην Υπηρεσία, υπό άκρα μυστικότητα οι έρευνες
