Ψηλαφώντας την επόμενη μέρα-Η τέλεια καταιγίδα και η κομματική διαχείριση

Με τις Προεδρικές Εκλογές να πλησιάζουν, τις δημοσκοπήσεις να πληθαίνουν και τα κόμματα και τα επιτελεία να μπαίνουν βαθιά στον προεκλογικό, αναπόφευκτα γίνονται πλέον σκέψεις για την επόμενη ημέρα. Νικητής των εκλογών θα είναι μόνο ένας και, με εξαίρεση τους υποστηρικτές του, όλοι οι υπόλοιποι θα είναι χαμένοι και θα πρέπει να διαχειριστούν αυτή την ήττα και τα πιθανά φαινόμενα ντόμινο που θα προκαλέσει, είτε προσπαθώντας να σώσουν την παρτίδα μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής, είτε επιχειρώντας να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις η μη επίτευξη των στόχων.

Δεν είναι όλες οι ήττες ίσες και αυτό αποτελεί γεγονός, καθώς δεν είναι ίδιο ούτε το διακύβευμα των εκλογών για όλους. Το να μην εκλεγεί ένα από τα αουτσάντερ των εκλογών, για παράδειγμα, αλλά να καταφέρει να επιτύχει ένα ικανοποιητικό ποσοστό δεν έχει την ίδια βαρύτητα με την ήττα των δύο εκ των τριών βασικών διεκδικητών του προεδρικού θώκου. Ή το να μην προχωρήσει πολύ ένας υποψήφιος που κατέρχεται χωρίς κομματική υποστήριξη δεν προκαλεί τα ίδια προβλήματα όπως αυτά που θα προκύψουν στα κόμματα των χαμένων, όταν θα κληθούν να λογοδοτήσουν για τις επιλογές τους.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα έχουν να το αντιμετωπίσουν οι πολιτικές δυνάμεις και οι ηγεσίες τους, καθώς θα μείνουν εκτός τροχιάς εξουσίας και θα πρέπει να δώσουν απαντήσεις για τα πάντα: Από την επιλογή υποψηφίου έναντι των εναλλακτικών επιλογών, μέχρι τον τρόπο που χειρίστηκαν την προεκλογική εκστρατεία. Ακόμη και μικρά προσωπικά ζητήματα τείνουν να έρχονται στην επιφάνεια σε τέτοιες περιόδους, επαναφέροντας έριδες του παρελθόντος. Μια εκλογική αποτυχία συχνά αποκαλύπτει τέτοιες συνθήκες, που προκαλούν την τέλεια καταιγίδα για τα κόμματα και εύκολα μπορεί να τα βυθίσει σε σοβαρό κύκλο εσωστρέφειας.

Τα μαύρα σύννεφα

Αυτά τα ζητήματα, για ένα τουλάχιστον στρατόπεδο, θα ξεκινήσουν πριν καν ολοκληρωθεί η εκλογική διαδικασία, δηλαδή το βράδυ της πρώτης Κυριακής. Εάν, για παράδειγμα, μείνει εκτός δευτέρου γύρου ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, το ΑΚΕΛ θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα πορευθεί μεταξύ ενός εκ των δύο όψεων του ίδιου συναγερμικού νομίσματος, όπως αποκαλεί τους Αβέρωφ Νεοφύτου και Νίκο Χριστοδουλίδη, ή αν θα μετακυλήσει το βάρος της απόφασης στους ψηφοφόρους του, καλώντας τους να προχωρήσουν κατά βούληση. Σε όλα τα σενάρια, η επόμενη ημέρα αναμένεται πολύ δύσκολη.

Εάν μείνει εκτός ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα πρέπει να «κατανεμηθούν» στους δύο υποψηφίους τα κόμματα του Κέντρου, κάτι που θεωρείται πιο εύκολο, καθώς συνηθίζουν να συμπορεύονται κατά καιρούς με τα δύο μεγάλα κόμματα και η υπέρβαση δεν θα ήταν πολύ μεγάλη. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει πως δεν θα γίνουν ομηρικές μάχες, οι οποίες ευδοκιμούν σε εκείνο το σημείο του κομματικού χάρτη. Εάν μείνει εκτός ο Αβέρωφ Νεοφύτου, ο ΔΗΣΥ θα πρέπει να επιλέξει να διαγράψει την πολεμική που άσκησε στον Νίκο Χριστοδουλίδη και να πορευθεί μαζί του, καθώς θεωρείται ιδιαίτερα απομακρυσμένο να υποστηρίξει τον κ. Μαυρογιάννη, δεδομένης της στήριξής του από την Αριστερά. Η ψήφος κατά βούληση θεωρείται επίσης παράξενη επιλογή, εάν ένας εκ των διεκδικητών προέρχεται από τις τάξεις της παράταξης και κανένας δρόμος δεν θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. 

Ο τυφώνας

Τα διλήμματα μεταξύ των δύο γύρων δεν είναι βεβαίως τίποτα μπροστά στη μουρμούρα που θα φέρει το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα. Όταν, δηλαδή, θα ξεκαθαρίσει πως για μια μερίδα του πολιτικού συστήματος οι εκλογές χάθηκαν και μαζί τους όλοι οι κόποι και όσα επένδυσαν για πολλούς μήνες. Για την επόμενη πενταετία θα βρίσκονται στην αντιπολίτευση, με το βασικό ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι ηγεσίες να είναι αν τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά, εάν επέλεγαν μια άλλη πορεία. Η διαφωνία αυτή δεν αποκλείεται να μετατραπεί σε ευρεία αμφισβήτηση των κομματικών ηγεσιών και των χειρισμών τους σε ό,τι αφορά όχι μόνο την επιλογή υποψηφίου αλλά και τη σύναψη ή την απουσία συνεργασιών σε πρώτο στάδιο. Ακόμη κι αν δεν επικριθούν για την επιλογή υποψηφίου, σίγουρα θα υπάρχουν συγκρουόμενες απόψεις ως προς τους χειρισμούς τους, που εκτείνονται από τη στελέχωση της υποψηφιότητας μέχρι τις επιλογές επικοινωνιακής τακτικής και την οργανωτική λειτουργία του μηχανισμού.

Αυτή είναι η τέλεια ευκαιρία για όσους εποφθαλμιούν θέσεις εξουσίας στην κομματική πυραμίδα να προκαλέσουν ρήγματα στην εικόνα της ηγεσίας, με απώτερο στόχο την κυριαρχία τους στις επόμενες εσωκομματικές διαδικασίες. Σε αυτό το πλαίσιο, ενδέχεται να δημιουργηθούν διάφορα στρατόπεδα, να αλλάξουν δυναμικές και ισορροπίες και να ξεκινήσουν υπόγειες διαμάχες. Αυτά είναι βασικά δομικά υλικά για την εσωστρέφεια, που όσο παρατείνεται, τόσο περισσότερο θα φθείρει ένα κόμμα. Σε τέτοιες συνθήκες είναι που συχνά επιστρέφουν και τα φαντάσματα του παρελθόντος, με αποτέλεσμα να αναζωπυρώνονται παλιές φωτιές, ενώ το «φάγωμα» πολλές φορές έχει πυξίδα και προσωπικά συμφέροντα που αφορούν επόμενες εκλογικές διαδικασίες.

Ακόμη, όμως, κι αν οι ηγεσίες μπορούν να επιβιώσουν της αμφισβήτησης, είτε επειδή θα είναι περιορισμένη είτε επειδή δεν θα επηρεαστεί η κομματική συνοχή, η επόμενη ημέρα θα έρθει με μεγάλα ερωτήματα σε άλλα επίπεδα. Εάν είναι ορθός ο προσανατολισμός του κόμματος, εάν έμεινε πιστό στις ιδεολογικές του καταβολές, εάν έλαβε επαρκώς υπόψη τη βούληση της βάσης του, εάν χρειάζεται αναδιάρθρωση σε οργανωτικό επίπεδο, εάν παρουσιάστηκαν ζημιογόνες αποκλίνουσες συμπεριφορές, εάν είναι σε θέση να αναγνώσει σωστά το πολιτικό σκηνικό, εάν έχει χάσει την επαφή του με τον κόσμο του, είναι μερικά από τα ζητήματα που θα τεθούν και επί των οποίων θα πρέπει να ληφθούν θαρραλέες αποφάσεις, αν τα κόμματα δεν θέλουν αυτό το σκηνικό να επαναληφθεί και στο μέλλον.

Και ενώ θα τρέχουν αυτές οι συζητήσεις, οι χαμένοι θα κληθούν να αποφασίσουν και ποια θα είναι η αντιπολιτευτική τους ταυτότητα. Θα επιλέξουν εξ’ αρχής την γραμμή της σκληρής αντιπολίτευσης; Θα είναι χρήσιμη αντιπολίτευση, που θα βοηθά στην εύρυθμη λειτουργία του κράτους, διατηρώντας τις διαφωνίες της και ασκώντας πιέσεις εκεί που πρέπει; Θα δώσουν στον νέο ένοικο του Προεδρικού περίοδο χάριτος; Θα συνταυτίζονται με άλλα αντιπολιτευόμενα κόμματα, με όποιο ρίσκο ενέχει αυτό; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα κληθούν γρήγορα να απαντήσουν οι ηγεσίες και τα συλλογικά όργανα των χαμένων.

Η άλλη πλευρά του ουράνιου τόξου

Μπορεί να ακούγεται παράδοξο, όμως προσεκτικούς χειρισμούς χρειάζεται και η επόμενη μέρα της νίκης. Ο ένας νικητής και το κόμμα ή τα κόμματα που βρίσκονται στο πλευρό του, την επομένη των εκλογών θα είναι αντιμέτωποι με ένα βουνό από προκλήσεις.

Το πρώτο ζήτημα που θα προκύψει θα είναι, βεβαίως, η σύνθεση της νέας κυβέρνησης, καθώς είναι απόλυτα βέβαιο πως κάποιοι θα μείνουν παραπονεμένοι από τις επιλογές του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας. Αυτό θα ισχύει σίγουρα σε προσωπικό επίπεδο, μπορεί όμως να ισχύει και σε κομματικό, ιδιαίτερα στην περίπτωση εκλογής του Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος υποστηρίζεται αυτή τη στιγμή από πέντε κόμματα, χωρίς να αποκλείονται κι άλλες προσθήκες. Αν και ο υποψήφιος έχει ξεκαθαρίσει στα συνεργαζόμενα κόμματα ότι το κριτήριό του για την επιλογή των προσώπων θα είναι οι γνώσεις και η επάρκειά τους και όχι η κομματική τους απόχρωση, καθίσταται σαφές πως με κάποιο τρόπο θα πρέπει συμμετέχουν στον διαμοιρασμό της εξουσίας και ενδεχομένως να προκύψουν παρεξηγήσεις εάν δεν ικανοποιηθούν, δεδομένου ότι δεν υπάρχει προσυμφωνία.

Με τα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη πιθανές ανακατατάξεις που δύναται να προκύψουν μεταξύ των δύο γύρων των Προεδρικών Εκλογών, το πρόσωπο που θα εκλεγεί δεν θα διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Συνεπώς, σύντομα θα ξεκινήσει η άσκηση ισορροπιών μεταξύ της προσπάθειας υλοποίησης του προγράμματος διακυβέρνησης και των πραγματικών δυνατοτήτων που υπάρχουν στο νομοθετικό Σώμα, με πολύ νωπές τις βαριές κουβέντες που θα ειπωθούν στον προεκλογικό και ιδιαίτερα στην τελική ευθεία και με την κάθε πλευρά να έχει προσφάτως δώσει υποσχέσεις στους ψηφοφόρους της επί όλων των ζητημάτων.  

Την ίδια στιγμή, ο νέος Πρόεδρος θα βρεθεί αντιμέτωπος με ανοιχτά ζητήματα που θα κληρονομήσει από την προηγούμενη Κυβέρνηση, κάποια εκ των οποίων μπορεί να χρειάζονται επιτακτικά λύσεις. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για γρήγορα αντανακλαστικά και άμεση κατανόηση των θεμάτων και διαχείριση. Αυξημένο βαθμό δυσκολίας θα έχουν ζητήματα στα οποία υπάρχει διαφωνία με την προηγούμενη κυβερνητική στάση. Αυτά τα προβλήματα θα προστεθούν στον «βομβαρδισμό» ζητημάτων που αναμένεται να δεχθεί μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του, τα οποία θα πρέπει να ιεραρχηθούν και να τύχουν του ανάλογου χειρισμού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Τα σενάρια για την έκβαση των εκλογών και η κανονικότητα κυβέρνησης μειοψηφίας
• Το τεράστιο πρόβλημα της αποχής βολεύει τους πάντες (Mέρος Α)
• Το τεράστιο πρόβλημα της αποχής βολεύει τους πάντες (Μέρος Β)