Έντονος για τα όσα λέγονται και γράφονται για τις Κεντρικές Φυλακές, στην σκιά της έκθεσης της CPT, που αφορά την κατάσταση στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα για τα έτη 2023 και 2025, εμφανίστηκε ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Ιωνάς Νικολάου, ο οποίος θέλησε να τονίσει πως κατά την θητεία του έγιναν αλλαγές και μάλιστα το 2017 η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων, κατέγραψε πρόοδο λόγω της αλλαγής της διοίκησης.
Ο Ιωνάς Νικολάου, που διετέλεσε υπουργός από το 2013 μέχρι το 2019, σε δηλώσεις του στο Omega, όπου δήλωσε πως «αυτοκαλέστηκε» καθώς ουδέποτε ζητήθηκε η δική του θέση, ανέφερε μεταξύ άλλων πως κατά τη θητεία του, έγιναν πάρα πολλά και αναφέρθηκε στην μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος, την οποία χαρακτήρισε «βαθιά και ουσιαστική».
Όπως είπε, «παραλάβαμε φυλακές για τις οποίες οι εκθέσεις της CPT κάθε χρόνο ήταν κόλαφος. Μιλούσαν για βασανιστήρια, για απάνθρωπες συνθήκες, για περιστατικά αυτοκτονιών», ενώ ανέφερε πως η πρώτη έκθεση της CPT μετά τις παρεμβάσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης, υποβλήθηκε το 2014 και, όπως σημείωσε, περιείχε τα πρώτα δείγματα αλλαγής, μέχρι το 2017, όπου η εικόνα είχε αντιστραφεί πλήρως.
«Η έκθεση του 2017 ήταν η καλύτερη που είχε υποβληθεί ποτέ για τις Κεντρικές Φυλακές. Μιλούσε για ανθρώπινες συνθήκες κράτησης, για επικοινωνία των κρατουμένων με τις οικογένειές τους και τους δικηγόρους τους, για εκπαιδευτικά προγράμματα και δραστηριότητες. Για ένα περιβάλλον που πλέον στόχευε στον σωφρονισμό και όχι στην τιμωρία».
Ο κ. Νικολάου τόνισε πως φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση λόγω του ότι άλλαξε η φιλοσοφία στις Φυλακές και μετά το 2020 η Αστυνομία έσπασε τα πρωτόκολλα που είχαν υπογραφεί, σημειώνοντας με έντονο τρόπο πως οι Φυλακές δεν είναι παράρτημα της Αστυνομίας. «Αυτό επιχειρήθηκε να γίνει, για αυτό χάλασε το σύστημα», είπε ο κ. Νικολάου, ο οποίος σημείωσε πως όσοι βρίσκονται στην Φυλακή καταδικάστηκαν από τα Δικαστήρια και στόχος των Φυλακών είναι ο σωφρονισμός.
«Όταν λειτουργείς ένα σύστημα, που ξεφεύγει από τις αρχές του σωφρονισμού και έχει ως στόχο να αξιοποιηθεί για άλλους σκοπούς... Λειτουργούσε ένα σύστημα που ήταν αστυνομικοκρατούμενο παρά σωφρονιστικό ίδρυμα, την εποχή του Τρυφωνίδη. Λειτουργήσαμε ένα σωφρονιστικό ίδυμα και μάλιστα όταν ήρθαν οι Διευθυντές της ΕΕ στην Κύπρο για το Συνέδριο μίλησαν για πρότυπο και δεχθήκαμε συγχαρητήρια», είπε ο κ. Νικολάου.
Όπως εξήγησε, τότε, το 2014, αντιμετωπίστηκε με λήψη μέτρων και με την εφαρμογή σωφρονιστικής πολιτικής, η κρίσιμη κατάσταση που υπήρχε, ενώ αντιμετωπίστηκαν και τα θέματα της διαφθοράς, καθώς αρκετά μέλη και λειτουργοί είχαν αποχωρήσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Επίσης, ανέφερε πως το θέμα που υπήρχε ήταν ο υπερπληθυσμός, αλλά ήταν διαχειρίσιμος, λόγω της συνεργασίας που υπήρχε με τον τότε Γενικό Εισαγγελέα, Κώστα Κληρίδη.
Ο Ιωνάς Νικολάου θέλησε να ξεκαθαρίσει πως δεν μπορούσε να ξεγελάσει κάποιος την CPT και πως τα σημερινά περιστατικά που καταγράφονται στις εκθέσεις της Επιτροπής, τόσο το 2023 όσο και το 2025, δεν υπήρχαν κατά την θητεία του, όπου Διευθύντρια ήταν η Άννα Αριστοτέλους.
Σε σχέση με το περιστατικό όπου η Αστυνομία ήθελε να μπουκάρει στις Φυλακές για έρευνες, χωρίς σχετικό ένταλμα όπως προνοούσαν οι κανονισμοί, ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης εμφανίστηκε έντονος και κάθετος, τονίζοντας πως οι Φυλακές δεν είναι παράρτημα της Αστυνομίας.
«Για το θέμα με της Αστυνομίας, εκτός από το πρωτόκολλο που είχε γίνει για στήριξη και την παρουσία γιατρού, έγινε και ένα πρωτόκολλο συνεργασίας που υπέγραψα με τον τότε Αρχηγό Αστυνομίας με τις Φυλακές, για το πώς θα λειτουργούν. Βασιζόταν στην πολιτική που εφαρμόζαμε και αφορούσε τον σωφρονιστικό ρόλο. Για το περιστατικό που λέτε, μπορούσαν να πάνε για έρευνα στις Φυλακές αλλα χρειαζόταν ένταλμα. Οι Φυλακές δεν είναι παράρτημα της Αστυνομίας για να έχει τον έλεγχο. Η Αστυνομία αποφάσισε να μπει στις Φυλακές χωρίς να εφαρμόσουν το πρωτόκολλο. Γιατί το κατάργησαν; Γιατί δεν προχώρησαν με το ένταλμα όπως μπαίνουν στο σπίτι μου; Γιατί θεώρησαν πως οι Φυλακές πρέπει να γίνει ένα κομμάτι της Αστυνομίας. Υπάρχει διαφορά στην φιλοσοφία, για αυτό φτάσαμε στην έκθεση του 2025. Είναι αποτέλεσμα της μη εφαρμογής πολιτικής στις Φυλακές».
Εξού και εξέφρασε την άποψη πως ο νέος Διευθυντής των Φυλακών δεν πρέπει να προέρχεται από τις τάξεις της Αστυνομία, τονίζοντας ξανά πως ο τρόπος που πρέπει να λειτουργούν οι Φυλακές είναι ως σωφρονιστικό ίδρυμα, όχι ως παράρτημα της Αστυνομίας.
«Εγώ ξέρω ότι το πρόγραμμα το σωφρονιστικό που εφαρμόσαμε με επιστημονική ομάδα, η οποία είχε αποτελέσματα και λειτουργούσαν οι Φυλακές, με αρμονικό τρόπο. Από τη στιγμή που αρχίζουμε να θεωρούμε ότι οι φυλακές μπορεί να εξυπηρετούν την Αστυνομία για άλλους σκοπούς, για παράδειγμα να μαζεύουμε πληροφορίες για το οργανωμένο έγκλημα. Πληροφορίες από τους ίδιους τους κατάδικους, αυτό είναι το επικίνδυνο της υπόθεσης. Τα σωφρονιστικά ιδρύματα δεν λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Η Αστυνομία δεν είναι στο ίδιο Υπουργείο με τις Φυλακές σε άλλες χώρες και δεν υπάρχουν αυτά τα θέματα. Οι Φυλακές δεν είναι παράρτημα της Αστυνομίας. Αυτό επιχειρήθηκε για αυτό χάλασε το σύστημα. Το σύστημα λειτουργούσε, χάλασε στην συνέχεια. Αυτό είναι το θέμα».
Όπως είπε ο κ. Νικολάου, «το γεγονός για παράδειγμα ότι λειτουργούσαμε με ένα πρωτόκολλο που καταργήθηκε, για ποιο λόγο; Εκεί ήταν η αλλαγή της φιλοσοφίας», σημειώνοντας πως αυτό δείχνει ότι οι νοοτροπίες αλλάξαν, όπως και η αλλαγή της φιλοσοφίας. «Αν θέλουμε σωστές φυλακές πρέπει να επανέλθουμε στην φιλοσοφία του σωφρονιστικού ιδρύματος».
