Καθοριστικό και ολοένα πιο ανησυχητικό ρόλο στη δημόσια υγεία διαδραματίζει η κλιματική αλλαγή στην Κύπρο, η οποία πλέον δεν αποτελεί μια θεωρητική συζήτηση αλλά μία πραγματικότητα με άμεσες και πρακτικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών.
Η παρατεταμένη ανομβρία, η έντονη ξηρασία και οι ακραίες θερμοκρασίες που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον που επηρεάζει τόσο τους ενήλικες όσο και τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως τα παιδιά και τις εγκύους. Τα αυξανόμενα περιστατικά άσθματος, οι πρώιμες εξάρσεις γρίπης και οι αλλεργίες που παρατηρούνται με μεγαλύτερη συχνότητα, συνθέτουν μια εικόνα που γεννά σοβαρά ερωτήματα για το τι σημαίνει τελικά η κλιματική κρίση για το σύστημα υγείας, αλλά και για τη μελλοντική ανθεκτικότητα της κυπριακής κοινωνίας απέναντι σε περιβαλλοντικές μεταβολές.
Η κατάσταση που επικρατεί ειδικότερα φέτος, εντείνει τις ανησυχίες για τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, αν ληφθούν υπόψη τα συχνότερα επεισόδια σκόνης στην ατμόσφαιρα, οι παρατεταμένες περίοδοι υψηλών θερμοκρασιών και τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα βροχών. Μπορεί η κλιματική αλλαγή να έχει προκαλέσει ήδη σημαντικά προβλήματα στον αγροτικό τομέα και στην καθημερινότητα των πολιτών, ωστόσο το βάθος της επίδρασης στη δημόσια υγεία αποδεικνύεται ακόμη μεγαλύτερο, γεγονός που θα έπρεπε να προβληματίσει περισσότερο τους αρμόδιους φορείς. Παρόλο που η ζημιά που έχει συντελεστεί δύσκολα ανατρέπεται, οι ενέργειες για περιορισμό των συνεπειών είναι απολύτως αναγκαίες.
Αναλύοντας τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζεται η δημόσια υγεία, η Παιδίατρος – Παιδοπνευμονολόγος και Λέκτορας Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρ. Πηνελόπη Αναγνωστοπούλου, ανέφερε στον REPORTER ότι «η κλιματική αλλαγή είναι ένας πολύ ευρύς όρος που περιλαμβάνει πολλά στοιχεία, ένα από τα οποία είναι η ανομβρία. Ένα άλλο στοιχείο είναι η πολύ αυξημένη θερμοκρασία που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και σε ό,τι αφορά την υγεία, βλέπουμε περιπτώσεις όπου άτομα παθαίνουν αφυδάτωση λόγω της ζέστης και καταλήγουν στο νοσοκομείο, ενώ υπάρχουν και εξάρσεις σε διάφορα χρόνια νοσήματα».
Παράλληλα, επισήμανε ότι «παρατηρούνται περιστατικά πρόωρων τοκετών και χαμηλότερου βάρους γέννησης στα παιδιά. Υπάρχουν δεδομένα από την Κύπρο που δείχνουν ότι η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση και η υπερβολική θερμοκρασία δημιουργούν μία κατάσταση φλεγμονής στους ιστούς, η οποία προδιαθέτει τόσο σε πρόωρο τοκετό όσο και σε χαμηλό βάρος γέννησης των νεογνών, ακόμη και όταν ο τοκετός δεν είναι πρόωρος. Φαίνεται ότι τα έμβρυα επηρεάζονται διπλά, αφού σε κάποια περιστατικά παρατηρούνται και τα δύο φαινόμενα, ενώ σε άλλα μόνο το χαμηλό βάρος».
Αναφερόμενη στον παράγοντα της σκόνης, η Δρ. Αναγνωστοπούλου υπογράμμισε ότι, παρόλο που η σκόνη ήταν πάντοτε παρούσα στην περιοχή, «τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί τα επεισόδια και θα πρέπει να σκεφτούμε τι μεταφέρει αυτή η σκόνη μαζί της. Η σκόνη από το χώμα μεταφέρει και άλλους παράγοντες, όπως ρύπους από περιοχές με αυξημένη μόλυνση του αέρα και λοιμογόνους παράγοντες, διάφορους ιούς οι οποίοι με ένα σύννεφο σκόνης μπορούν να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η νοσηρότητα».
Στη συνέχεια έκανε αναφορά και στις έντονες εναλλαγές των εποχών, σημειώνοντας ότι «φαίνεται πως την Άνοιξη έχουμε πλέον μία παρατεταμένη περίοδο ανθοφορίας, διότι η εποχή έρχεται πολύ πιο νωρίς, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές αλλεργίες. Αυτό που παρατηρούμε τώρα είναι ότι η περίοδος παρατείνεται, οπότε όσοι είναι ευαισθητοποιημένοι εμφανίζουν πολύ πιο συχνά και παρατεταμένα συμπτώματα».
Σχολιάζοντας την κατάσταση με τις εποχικές λοιμώξεις, η Δρ. Αναγνωστοπούλου τόνισε ότι «ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες κάποιες χρονιές είναι πολύ πιο έντονες. Μία μελέτη που έγινε στην Αμερική έδειξε ότι, σε περίοδο ήπιου χειμώνα, την επόμενη χρονιά υπήρξαν πάρα πολλά επεισόδια γρίπης. Φαίνεται πλέον ότι οι ιοί αλλάζουν τη συμπεριφορά τους όταν αλλάζουν οι κλιματικές συνθήκες. Σίγουρα δεν είναι μόνο φέτος, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι οι λοιμώξεις φτάνουν νωρίτερα από το προβλεπόμενο στην Κύπρο. Την περίοδο του κορωνοϊού, επειδή υπήρχε περιορισμός και δεν κυκλοφορούσαν πολλοί ιοί, άλλαξε η συμπεριφορά τους. Αμέσως μετά, είχαμε περιστατικά RSV από τον Αύγουστο, κάτι που παλαιότερα βλέπαμε μόνο τον χειμώνα. Οι ιοί φαίνεται πλέον ότι αλλάζουν το προφίλ τους για να επιβιώσουν».
Σχετικά με τις λοιμώξεις που μεταδίδονται από τα κουνούπια, σημείωσε ότι «εξαρτώνται από τις αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες, διότι τα έντομα αυτά μπορούν πλέον να επιβιώσουν στην Κύπρο, κάτι που παλιότερα δεν συνέβαινε. Σε ό,τι αφορά το αναπνευστικό, βλέπουμε εξάρσεις άσθματος σε παιδιά που ζουν σε περιβάλλον με πολύ έντονη σκόνη στην ατμόσφαιρα και τις ημέρες με επεισόδια σκόνης εμφανίζουν σοβαρές κρίσεις που απαιτούν νοσηλεία και περισσότερα φάρμακα».
Αναφερόμενη στα μέτρα προφύλαξης, τόνισε ότι «γνωρίζουμε πλέον ποια είναι αποτελεσματικά τόσο σε επίπεδο κοινωνίας όσο και σε ατομικό επίπεδο. Ένα απλό και αποδεδειγμένα αποτελεσματικό μέτρο είναι ότι τις ημέρες με υψηλή σκόνη καλό είναι να περιορίζεται η παραμονή εκτός σπιτιού και να αποφεύγεται η έντονη δραστηριότητα, ειδικά για τα παιδιά που αθλούνται. Επίσης βοηθά το να παραμένουν κλειστά τα παράθυρα και οι πόρτες και φαίνεται πως οι καθαριστές αέρα έχουν πολύ καλά αποτελέσματα, ειδικά σε παιδιά με άσθμα, κάτι που επιβεβαιώνεται και από μελέτες».
Η σκόνη ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν εντονότερα τη δημόσια υγεία είναι τα υψηλά επίπεδα σκόνης που παρατηρούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην Κύπρο. Όπως εξήγησε στον REPORTER ο Πνευμονολόγος, Δρ. Χάρης Αρμεύτης, «τα μικροσωματίδια σκόνης που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα αποτελούν συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Αν δούμε γιατί έρχονται τα επεισόδια σκόνης από την Αφρική, θα διαπιστώσουμε ότι έχουν αυξηθεί οι έρημες εκτάσεις έναντι των καλλιεργήσιμων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ιδανικές συνθήκες μεταφοράς της σκόνης».
Πρόσθεσε ότι «όταν μιλάμε για μικροσωματίδια σκόνης, δεν αναφερόμαστε μόνο σε αυτά που προέρχονται από την Αφρική, αλλά και σε αυτά που παράγονται λόγω μόλυνσης της ατμόσφαιρας. Η βιομηχανία παράγει σε κάποιο βαθμό μικροσωματίδια και όταν αυτά συνδυάζονται με τη σκόνη που φτάνει από την Αφρική, η συγκέντρωση αυξάνεται και οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό γίνονται πιο βλαβερές. Τα μικροσωματίδια είναι τόσο μικρά που διαπερνούν τον πνεύμονα, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα σωματίδια που φιλτράρονται. Όσο πιο μικρά είναι, τόσο πιο εύκολα παρακάμπτουν τον μηχανισμό φιλτραρίσματος και δημιουργούν φλεγμονή, η οποία επηρεάζει κυρίως άτομα με ιστορικό πνευμονοπάθειας».
Βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας, συνέχισε, «όποιος έχει προδιάθεση σε άσθμα και ζει σε περιβάλλον με μόλυνση και αυξημένα μικροσωματίδια, εμφανίζει πιο εύκολα συμπτώματα και η νόσος εκδηλώνεται εντονότερα. Τις ημέρες με υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης στην Κύπρο, παρατηρούμε αύξηση των περιστατικών παροξύνσεων, απορρύθμισης άσθματος, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και ίνωσης, όπως και αύξηση των επισκέψεων στις Πρώτες Βοήθειες. Στο εξωτερικό έχει αποδειχθεί ότι εκείνες τις ημέρες αυξάνονται ακόμη και οι θάνατοι».
Επιπρόσθετα, τόνισε ότι «η ατμοσφαιρική ρύπανση διαδραματίζει ρόλο σε πολλές ασθένειες του αναπνευστικού, παρόλο που δεν είναι εύκολα μετρήσιμη. Στην Κύπρο έχουμε υψηλό ποσοστό καπνιστών, κοντά στο 30%, όταν άλλες ευρωπαϊκές χώρες το μειώνουν με στοχευμένα προγράμματα. Παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα είναι και η ατμοσφαιρική ρύπανση, συμπεριλαμβανομένων των μικροσωματιδίων σκόνης, που λειτουργούν επιβαρυντικά».
Καταλήγοντας ανέφερε ότι «στην Κύπρο, λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων, έχουμε περισσότερα ξηρά εδάφη, κάτι που προδιαθέτει σε περισσότερη εγχώρια σκόνη. Δυστυχώς πρόκειται για μία δύσκολη κατάσταση που δεν μπορούμε να ελέγξουμε πλήρως, διότι το μόνο μέτρο που μπορούμε πραγματικά να εφαρμόσουμε είναι ο περιορισμός των μετακινήσεων τις ημέρες έντονης σκόνης».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
