Με την Black Friday να απέχει μόλις μια εβδομάδα, ήδη αρκετά καταστήματα έχουν ξεκινήσει να διαφημίζουν τις εκπτώσεις που ετοιμάζονται να προσφέρουν στους καταναλωτές, σε μία προσπάθειά να τους δελεάσουν ώστε να προχωρήσουν σε αγορές, εκμεταλλευόμενοι τις προσφορές που αναμένεται ότι θα υπάρξουν. Μπορεί το αμερικανικό φαινόμενο να μην εφαρμόζεται στην Κύπρο με την ίδια ένταση όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο αρκετοί καταναλωτές έχουν ήδη προχωρήσει σε έρευνα αγοράς, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς και φέτος δείχνουν πως οι εκπτώσεις σε αυτούς τους τομείς κινούνται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, γεγονός που ενισχύει το ενδιαφέρον τους.
Ωστόσο, ελλοχεύουν αρκετοί κίνδυνοι, τους οποίους πρέπει οι καταναλωτές να λάβουν σοβαρά υπόψη και να είναι ιδιαίτερα υποψιασμένοι. Από τη μία, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσουν θύματα υπερκαταναλωτισμού και από την άλλη να παρασυρθούν από εντυπωσιακές και φανταχτερές διαφημίσεις που ενδέχεται να παρουσιάζουν μια διαφορετική εικόνα από την πραγματικότητα, μετατρέποντας μία υποτιθέμενη ευκαιρία σε μία ενδεχόμενη παγίδα.
Φέτος, η Black Friday θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου. Παράλληλα τη Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου θα ακολουθήσει η Cyber Monday, που επικεντρώνεται στις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, ένα θεσμό που μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος στην Κύπρο, ωστόσο αρκετές επιχειρήσεις τον υιοθετούν και τον εφαρμόζουν με συνέπεια. Την αμέσως επόμενη ημέρα ακολουθεί το Travel Tuesday, όπου ο καταναλωτής θα μπορεί να εντοπίζει φθηνότερα αεροπορικά εισιτήρια που προσφέρονται από αεροπορικές εταιρείες, καθώς και προσφορές μέσω της γνωστής πλατφόρμας κρατήσεων καταλυμάτων. Στην Κύπρο, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει σταδιακά να εφαρμόζεται και αυτός ο θεσμός, ενώ αμέσως μετά ακολουθεί η περίοδος των Χριστουγεννιάτικων εκπτώσεων που κλείνει ένα μαραθώνιο προσφορών.
Μιλώντας στον REPORTER, η Νομική Σύμβουλος του Συνδέσμου Καταναλωτών, Βιργινία Χρίστου ανέφερε πως «ενώ το Black Friday έχει διάρκεια μία μέρα και στις ΗΠΑ το μέγιστο που μπορεί να διαρκέσει είναι ενάμιση μέρα, στην Κύπρο οι επιχειρήσεις έχουν ξεκινήσει από τις αρχές Νοεμβρίου να παρουσιάζουν προϊόντα σε pre-Black Friday προσφορές που είναι κάτι αρκετά επικίνδυνος ως προς τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνονται και παρουσιάζονται στον κόσμο οι τιμές ή οι προσφορές».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η τέχνη της παραπλάνησης-Καθώς πλησιάζει η Black Friday, αυτές είναι οι ύποπτες τακτικές που πρέπει να προσέξετε
Εξήγησε πως «το 2021 ενισχύθηκαν τα δικαιώματα των καταναλωτών και συγκεκριμένα υιοθετήθηκε ένα πολύ σημαντικό άρθρο, το οποίο λέει ότι αν μία επιχείρηση θέλει το Black Friday να βάλει έκπτωση 50% σε ένα προϊόν, τότε θα πρέπει να ανατρέξει τριάντα μέρες προηγουμένως και να δει που είχε την χαμηλότερη τιμή για να μπει πάνω σε αυτή και όχι στην υψηλότερη. Για να μπορεί να το εντοπίσει ο καταναλωτής θα πρέπει να παρακολουθεί τουλάχιστον ένα μήνα προηγουμένως την αγορά που θα κάνει».
Την ίδια ώρα, η κ. Χρίστου έδωσε ένα παράδειγμα για να γίνει πιο κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να λειτουργούν οι επιχειρήσεις. «Αν μία επιχείρηση την 1η Νοεμβρίου πωλούσε ένα προϊόν στην τιμή των 100 ευρώ και την δεύτερη εβδομάδα βάλει έκπτωση σε αυτό, με την τιμή να κατεβαίνει στα 80 ευρώ, η συνήθης πρακτική των επιχειρήσεων είναι όσο πλησιάζουμε στο Black Friday να αυξάνουν την τιμή των προϊόντων. Άρα αν έρθει η επιχείρηση και από 80 ευρώ ανεβάσει την τιμή στα 100 ευρώ, λίγες μέρες πριν το Black Friday, δηλαδή επαναφέρει την αρχική τιμή, τότε την ημέρα εκείνη ή και προηγουμένως, η έκπτωση που θα βάλει θα πρέπει να είναι πάνω στα 80 ευρώ και όχι στα 100».
Επιπρόσθετα, υπογράμμισε πως «αν ο καταναλωτής θα πρέπει να αγοράσει προϊόντα αξίας, όπως για παράδειγμα ηλεκτρικές συσκευές, θα έπρεπε να παρακολουθεί την τιμή από τα τέλη Οκτωβρίου για να δει αν όντως η έκπτωση είναι πραγματική ή πλασματική. Υπάρχει και ευθύνη των ίδιων των καταναλωτών, όχι μόνο των επιχειρήσεων, σε περίπτωση που θέλει να αγοράσει ένα προϊόν, να κάνει προηγουμένως την έρευνα αγοράς του, ώστε να μην ξεφύγει του οικονομικού του προϋπολογισμού. Επειδή στην Κύπρο δεν είναι θεσμοθετημένη η περίοδος των εκπτώσεων, θα πρέπει ο καταναλωτής να κάνει εξ αρχής έρευνα αγοράς, να βλέπει πόσα έχει στην διάθεσή του και τότε να πηγαίνει στοχευμένα να αγοράζει προϊόντα διαφορετικά θα πέσει θύμα υπερκατανάλωσης, λόγω των συνεχών εκπτώσεων».
Αναφερόμενη στις εκπτώσεις που θα δούμε φέτος σε διάφορα καταστήματα, όπως και την περσινή περίοδο «θα κυμαίνονται γύρω στο 20% με 30%, με κάποιες περιπτώσεις να φτάνουν μέχρι το 40%, ενώ την τιμητική τους συνήθως έχουν τα είδη ένδυσης, υπόδησης αλλά και οι ηλεκτρικές συσκευές. Εκεί που οι καταναλωτές βλέπουν εκπτώσεις άνω των 40%, τότε ενδεχομένως να μιλάμε για παλιό στοκ, το οποίο βγάζει μπροστά η επιχείρηση».
Επιπρόσθετα, αναφέρθηκε και στην περίπτωση εταιρείας η οποία «πριν από δύο χρόνια έλεγε ότι έχει εκπτώσεις που άγγιζαν 75%, πήγαινε ο καταναλωτής στο κατάστημα και από τα 10 χιλιάδες προϊόντα, μόνο σε ένα εφαρμοζόταν κάτι που συνάδει με παραπλανητική πρακτική της επιχείρησης προς τους καταναλωτές. Άρα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις εκπτώσεις».
Επίσης, η κ. Χρίστου επισήμανε πως «δυστυχώς έχουμε μία πρακτική στην Κύπρο να μην παίρνουμε την απόδειξη και να την ελέγχουμε πριν απομακρυνθούμε από το ταμείο. Υπήρχαν πολλές περιπτώσεις πέρσι όπου η έκπτωση δεν συνυπολογίστηκε στο τελικό ποσό, με αποτέλεσμα με την αγορά αρκετών προϊόντων να μην γίνει αντιληπτό ότι δεν έγινε. Άρα πρέπει να λαμβάνουμε την απόδειξη».
Διαδικτυακές αγορές και κίνδυνοι
Ερωτηθείσα για τις διαδικτυακές αγορές από καταστήματα στην Κύπρο, σημείωσε πως «όταν αγοράζουμε κάτι διαδικτυακά, ακόμα και αν βρίσκεται σε έκπτωση, τότε έχουμε 14 μέρες στην διάθεσή μας από την ημέρα που παραλαμβάνουμε το προϊόν να ενημερώσουμε την επιχείρηση ότι δεν το θέλουμε, χωρίς να χρειάζεται να αιτιολογήσουμε και να πούμε τίποτα περισσότερο για τον λόγο που δεν το θέλουμε. Το στέλνουμε πίσω και η εταιρεία είναι υποχρεωμένη να μας δώσει πίσω τα χρήματά μας».
Σε αντίθεση με τις αγορές προϊόντων με φυσική παρουσία στο κατάστημα, τόνισε πως σε αυτή την περίπτωση «πριν γίνει η αγορά, ενημερωνόμαστε για την πολιτική επιστροφής, διότι ενδεχομένως να υπάρχουν επιχειρήσεις που δεν θα δεχθούν να έρθει ο καταναλωτής μετά και να φέρει το προϊόν πίσω και να πάρει κάτι άλλο ή να πάρει τα χρήματά του».
Παράλληλα, η κ. Χρίστου ανέφερε πως «για υφιστάμενες εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, αυτό που παρατηρείται χρόνο με τον χρόνο είναι ότι προσπαθούν να διατηρούν online shops, ώστε να δώσουν την ευκαιρία στους καταναλωτές να αγοράσουν και να προμηθευτούν από εκεί προϊόντα. Κάτι που πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής είναι ότι μπορεί μία επιχείρηση να έχει άλλη τιμή στο διαδικτυακό της κατάστημα και άλλη με φυσική παρουσία στο κατάστημα. Είναι μία ορθή και νόμιμη πρακτική.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Υψηλές προσδοκίες για Black Friday: Πρωταγωνιστεί η τεχνολογία - Οι προσδοκίες για ένδυση και υπόδηση
Μεγάλος κίνδυνος, όπως είπε, «υπάρχει σε σχέση με τις διαδικτυακές πλατφόρμες Temu και Shein οι οποίες έχουν τζίρο για το 2025 που υπερβαίνει τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ η κάθε μία, και αυτό που φαίνεται είναι ότι πέραν των 40,6 δισεκατομμυρίων δεμάτων φτάνουν στα κράτη μέλη της ΕΕ από αγορές σε αυτές κυρίως μικροδέματα κάτω των 150 ευρώ. Ήδη αυτές έβαλαν εκπτώσεις λόγω Black Friday που φτάνουν το 90% της συνολικής τιμής των προϊόντων και πολλοί καταναλωτές θα αγοράσουν από τις συγκεκριμένες πλατφόρμες».
Δυστυχώς, συνέχισε, «παρατηρούμε ότι η συμμόρφωση των δύο προς τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Νομοθεσίες, αλλά και οι εκθέσεις ότι τουλάχιστον για τα παιδικά προϊόντα, τα κοσμήματα και τα καλλυντικά, παραβιάζονται. Όπως παραβιάζονται και οι κανόνες ασφαλείας της ΕΕ, οι οδηγίες για τα δικαιώματα των καταναλωτών και ειδικά τα παιδικά προϊόντα, τα οποία δεν φέρουν σήμανση CE. Άρα, αυξάνονται τα περιστατικά τραυματισμών, αλλεργιών σε σχέση με τα καλλυντικά. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν νοικοκυριά που δυσκολεύονται και κόσμος ο οποίος θέλει να αγοράσει προϊόντα από τις πλατφόρμες αυτές, αλλά θα πρέπει να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι τα προϊόντα αυτά μπορεί να είναι πιο φθηνά, αλλά εγκυμονούν πάρα πολλούς κινδύνους».
Έλεγχοι και πρόστιμα
Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους που γίνονται για την εφαρμογή της νομοθεσίας από τα καταστήματα στην Κύπρο, η κ. Χρίστου τόνισε πως «εμείς ως Σύνδεσμος Καταναλωτών αποστέλλουμε στο Υπουργείο Εμπορίου καταγγελίες που αφορούν επιχειρήσεις που παραβιάζουν τις υφιστάμενες νομοθεσίες. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι πέρσι στα πλαίσια καταγγελιών που υποβάλλαμε, έχει επιβληθεί πρόστιμο 80 χιλιάδων ευρώ σε συγκεκριμένη εταιρεία και το ίδιο επιβλήθηκε και πάλι ένα χρόνο πριν στην εταιρεία αυτή, μόνο και μόνο για πρακτικές που ακολουθούσε την περίοδο του Black Friday».
Αν είναι μη ικανοποιητικοί οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται, επισήμανε πως «εμείς είμαστε ΜΚΟ και δεν έχουμε εξουσία περαιτέρω διερεύνησης ή ελέγχου των λογιστικών εγγράφων ή αρχείων της εταιρείας. Παρόλα αυτά, το Υπουργείο Εμπορίου το οποίο αποτελεί την αρμόδια αρχή, θα έπρεπε να ξεκινήσει τους ελέγχους, όσον αφορά ειδικά την νομοθεσία των τριάντα ημερών, διότι εκεί δυστυχώς ως κράτος υστερούμε αρκετά στο να εφαρμόζουμε νομοθεσίες που αφορούν τα δικαιώματα των ασθενών στο τέλος της ημέρας».
Σε περίπτωση που θέλει κάποιος να υποβάλλει καταγγελία μπορούν να επικοινωνούν με τον Σύνδεσμο Καταναλωτών στο 22516112 ή με το Υπουργείο Εμπορίου στο 1429.
