Σε προληπτικό έλεγχο αναμένεται να προβεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απευθυνόμενος στο Ανώτατο Δικαστηρίο, για τη συνταγματικότητα των νομοσχεδίων για το διαχωρισμό εξουσιών της Νομικής Υπηρεσίας, όταν το πακέτο νομοσχεδίων ψηφιστεί από τη Βουλή, όπως ανέφερε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, ο οποίος ξεκαθάρισε την ίδια ώρα ότι «ο Γενικός Εισαγγελέας δικαιούται να τοποθετείται και να λέει την άποψή του, ως θεματοφύλακας του Συντάγματος, χωρίς όμως ο Πρόεδρος να είναι δεσμευμένος να ακούει στην όποια παραίνεση, συμβουλή, γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα».
Μιλώντας στο κρατικό ραδιόφωνο, ο υπουργός Δικαιοσύνης, αναφερόμενος στα νομοσχέδια για το διαχωρισμό εξουσιών, κλήθηκε να σχολιάσει κατά πόσον μπορεί να γίνει προληπτικός έλεγχος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μέσω του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με τον κ. Χαρτσιώτη να διαμηνύει «βεβαίως. Υπάρχει το άρθρο 140, που δίνει το δικαίωμα στον Πρόεδρο να αναφερθεί κάτω από ποιες συγκεκριμένες περιστάσεις στο Ανώτατο, για να αναφερθεί η Συνταγματικότητα αυτής της Νομοθεσίας. Έχουμε συζητήσει κι άλλες νομικές λύσεις για αυτό το θέμα με τον Γενικό και τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, ώστε να υπάρξει προληπτικός έλεγχος, διότι είναι αδιανόητο να εφαρμοστεί μια τέτοια ριζοσπαστική αλλαγή στη νομοθεσία, η οποία στο τέλος ενδεχόμενα να είναι αντισυνταγματική».
Όπως εξήγησε, «για να πάει στο Ανώτατο ο Πρόεδρος, πρέπει να περάσει από τη Βουλή, να ψηφιστεί και μετά».
Κληθείς να σχολιάσει την ετοιμασία άλλου νομοσχεδίου για το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα, ο κ. Χαρτσιώτης υπέδειξε πως «ετοιμάστηκε, έχουν γίνει τρεις συναντήσεις με το Ανώτατο και τον Γενικό Εισαγγελέα. Προχωρούμε στον καταρτισμό του νομοσχεδίου. Είναι κι αυτή μια καινοφανής διαδικασία για τα κυπριακά Δικαστήρια και πρέπει να γίνει με προσοχή. Είμαστε σε καλό δρόμο προκειμένου να οριστούν τα κριτήρια για τα οποία ο παραπονούμενος θα αποτείνεται στο Δικαστήριο που τελικά θα αποφασιστεί να ελέγχει αυτές τις αποφάσεις. Συζητούμε πως θα ξεκινά αυτή η διαδικασία και μέχρι ποιο βάθος θα φτάνει ο έλεγχος του Δικαστηρίου που θα ελέγχει αυτές τις αποφάσεις. Έχουμε μια νέα συνάντηση σε 15 μέρες. Με την ετοιμασία του ανέλεγκτου, θα ενσωματωθεί στο όλο πλέγμα των υπολοίπων νομοσχεδίων».
Σε σχόλιο της δημοσιογράφου ότι «ο Γενικός Εισαγγελέας δικαιούται να τοποθετείται και να λέει την άποψή του, ως θεματοφύλακας του Συντάγματος», απάντησε θετικά, συμπληρώνοντας πως «χωρίς όμως ο Πρόεδρος να είναι δεσμευμένος να ακούει στην όποια παραίνεση, συμβουλή, γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα».
Τρία τα επίπεδα της μεταρρύθμισης
Ο υπουργός Δικαιοσύνης αναφέρθηκε εξάλλου στα τρία επίπεδα της μεταρρύθμισης, διαμηνύοντας πως «τo πρώτο είναι να διαχωριστεί ο διττός ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα, με την έννοια να διαχωριστεί ο ρόλος του ως νομικός σύμβουλος του κράτους από τη μια κι από την άλλη ο διωκτικός του ρόλος».
Το δεύτερο επίπεδο, είπε «που κινείται η αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας, είναι ακριβώς η ανεξαρτητοποίηση της, ώστε να καταστεί μια εντελώς αυτόνομη υπηρεσία και ένα ένα αίτημα που είναι διαχρονικό, δηλαδή υποβλήθηκε τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια. Από το 2023 εκκρεμούσε στη Βουλή και σχετικό νομοσχέδιο, με βάση το οποίο η Νομική Υπηρεσία επιχειρούσε την πλήρη ανεξαρτητοποίηση και αυτονόμησή της».
Τέλος, το τρίτο επίπεδο «είναι το λεγόμενο ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα με τη νέα του μορφή και ρόλο ως γενικός δημόσιος κατήγορος, ώστε οι όποιες αποφάσεις του να τυγχάνουν κάποιου ελέγχου και να μην είναι στην απόλυτη κρίση του χωρίς καμία βάσανο σε νομικό επίπεδο και χωρίς κανένα έλεγχο».
Σημείωσε παράλληλα ότι «ήταν γνωστό ότι ήταν στις προεκλογικές εξαγγελίες του Προέδρου Χριστοδουλίδη και ήρθαν ως αποτέλεσμα παραίνεσης διαφόρων ευρωπαϊκών θεσμών, ότι πρέπει να γίνει ένας πλήρης εκσυγχρονισμός του κράτους».
Έχουμε, συνέχισε, «την επιτροπή Greco που είπε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία των διωκτικών λειτουργιών. Έχουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το κράτος δικαίου, που πάρα πολλές φορές αναφέρουμε. Ειδικά στην έκθεση του 2025 ζητά τη θέσπιση νομοθεσίας με στόχο να αποσαφηνιστεί η διάτρηση μεταξύ των συμβουλευτικών και εισαγγελικών καθηκόντων του Γενικού Εισαγγελέα. Άρα, επαναλαμβάνω γιατί προχθές κάποιοι βουλευτές και άλλοι παρευρισκόμενοι φορείς εστίασαν ότι το όλο θέμα είναι μόνο το ανέλεγκτο και τίποτα άλλο. Υπήρξε και η άποψη γιατί δεν κάνουμε μια νομοθεσία για το ανέλεγκτο, να την ενσωματώσουμε στο όλο σύστημα και τέρμα. Τι θέλουμε διαχωρισμούς, τι θέλουμε άλλο γενικό δημόσιο κατήγορο και λοιπά. Επαναλαμβάνω, το θέμα του διαχωρισμού είναι σε τρία επίπεδα. Ο διαχωρισμός του ρόλου, η ανεξαρτητοποίηση των δύο υπηρεσιών και το ανέλεγκτο. Συνεπώς, με βάση το κράτος δικαίου, είναι πολύ συγκεκριμένο το τι ζητείται, να αποσαφηνιστεί η διάτρηση των συμβουλευτικών και των εισαγγελικών καθηκόντων».
Σε άλλο σημείο των τοποθετήσεων του, ο κ. Χαρτσιώτης αναφερόμενος στις παραινέσεις ευρωπαϊκών επιτροπών, είπε πως «έχει λεχθεί κι από τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο σε πρόσφατη ομιλία του στην Κύπρο ότι "κύριοι προσέξτε γιατί αυτές οι παρεναίσεις, αργά ή γρήγορα θα γίνουν οδηγίες"».
Κληθείς να αναφερθεί στις εισηγήσεις της Νομικής Υπηρεσίας για το θέμα, η οποία προτείνει να γίνει αναδιοργάνωση εντός της Υπηρεσίας και να διαχωριστούν ρόλοι με ασφαλιστικές δικλείδες, ο κ. Χαρατσιώτης υπέδειξε πως «αναφέρθηκα στο κράτος δικαίου που είναι ξεκάθαρη η σύσταση να αποσαφηνιστεί η διάτρηση των συμβουλευτικών και εισαγγελικών καθηκόντων. Το πρώτο που έχω να πω είναι ένα απλό παράδειγμα. Πείτε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας ως νομικός σύμβουλος του κράτους, καθοδηγεί, μελετά και συστήνει την υπογραφή μιας πολύ σημαντικής σύμβασης ώστε ένα Υπουργείο να προχωρήσει στην υπογραφή της και να γίνει ένα εμβληματικό έργο από την Κυπριακή Δημοκρατία. Μετά από αυτή τη γνωμάτευση, για κάποιους λόγους πάει κάτι στραβά σε αυτή τη σύμβαση και ο νομικός σύμβουλος του κράτους που είπε προχωρήστε να υπογράψετε, βρίσκεται στη δυσάρεστη θέση να διώξει ποινικά κάποια άτομα τα οποία έλαβαν μέρος στην όλη διαδικασία. Πρώτα απ' όλα είναι λάθος ο όρος σύγκρουση συμφερόντων. Δεν υπάρχει σύγκρουση, γιατί δεν υπάρχουν και συμφέροντα στη Νομική Υπηρεσία. Αυτό που υπάρχει είναι σύγκρουση ρόλων κι εμείς είδαμε και στο πρόσφατο παρελθόν ότι υπάρχουν ρόλοι στη Νομική Υπηρεσία, που φέρνουν τους φορείς αυτών των ρόλων σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση, τόσο σε νομικό, όσο και σε πραγματικό στην κοινή γνώμη».
Απαντώντας σε ερώτηση για τους λόγους που δεν προχωρούν σε ένα διαφορετικό μοντέλο της υφιστάμενης υπηρεσίας, ο υπουργός Δικαιοσύνης σημείωσε ότι «με βάση τις συστάσεις και το όλο πνεύμα του εκσυγχρονισμό, δεν είναι δυνατό να γίνει αυτό, παρά με τον πλήρη εκσυγχρονισμό του διττού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα. Άλλωστε όταν είπα εγώ το μελετήσαμε ως Υπουργείο, γιατί έκανε το ίδιο πράγμα με το διαχωρισμό η Αγγλία, η Ιρλανδία και η Μάλτα που έχουν το ίδιο σύστημα με εμάς; Γιατί δεν προχώρησαν να κάνουν ένα απλό νόμο μέσα στο υφιστάμενο μοντέλο και γιατί μπήκαν στη διαδικασία του πλήρους διαχωρισμού;»
Κλήθηκε επίσης να τοποθετηθεί σε σχέση με κάποιες αναφορές ότι η Πολιτεία ελέγχεται γιατι δεν δημιούργησαν επιτροπή με ευρεία αντιπροσώπευση που να συμμετέχει και η Νομική Υπηρεσία και ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, με τον κ. Χαρτσιώτη να απαντά ότι «εδώ και ενάμιση χρόνο, όταν ξεκινήσαμε από τις αρχές του 2024 και γίνονταν μελέτες εμπειρογνωμοσύνης και γνωματεύσεις πολλών διαφόρων Συνταγματολόγων και καθηγητών, προχωρήσαμε και κατόπιν συνεννόησης με τη Νομική Υπηρεσία, ετοιμάσαμε ένα πρώτο σκελετό, γιατί την φιλοσοφία την είχαμε εμείς ως Πολιτεία».
Όπως εξήγησε, «ετοιμάστηκε ο πρώτος σκελετός και στάλθηκε στη Νομική Υπηρεσία. Στο πρώτο προσχέδιο ήρθε με δέκα καταρχήν παρατηρήσεις. Από αυτές, οι οκτώ υιοθετήθηκαν άμεσα από το Υπουργείο. Το ότι έμειναν οι δύο, ήταν η αφορμή να ξεκινήσει μια συνεχής συχνή επαφή με τη Νομική Υπηρεσία, για να καταλήξουμε σε ένα καταρχήν νομοσχέδιο, για να ξεκινήσει μία διαβούλευση. Αυτό έγινε το καλοκαίρι προς Σεπτέμβρη του 2024. Ο υποφαινόμενος μαζί με λειτουργό του Υπουργείου, ξεκινήσαμε και πραγματοποιούσαμε συγκεκριμένη διαβούλευση».
Αιχμές Χαρτσιώτη για τη στάση ΠΔΣ
Σε σχόλιο ότι δεν συζήτησαν τη φιλοσοφία των αλλαγών, ο υπουργός απάντησε «έχετε μεγάλο λάθος», με τη δημοσιογράφο να υποδεικνύει ότι αυτό είπε ο Γενικός Εισαγγελέας. Τότε, ο κ. Χαρτσιώτης τόνισε πως, «ο Γενικός Εισαγγελέας και μπορεί να ερωτηθεί, γιατί είναι καταγεγραμμένα και έχουμε και τα πρακτικά των συναντήσεων, ευθύς εξαρχής είχε επιφυλάξεις στην όλη φιλοσοφία του διαχωρισμού του διττού του ρόλου. Παρά ταύτα, βεβαίως και καθηκόντως, παρά τις επιφυλάξεις του, προχωρούσε και έκανε το νομοτεχνικό έλεγχο και συζητούνταν αυτές οι επιφυλάξεις για να βρεθεί η καλύτερη δυνατή συναίνεση».
Ακολούθως, ο κ. Χαρτσιώτης αναφέρθηκε στη συχνή επαφή που είχε με τον Γενικό και Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα και παρέπεμψε στη συνάντηση με την Επιτροπή Εμπειρογνωμώνων, με την δημοσιογράφο να τον ρωτά αν εννοεί αυτή που αποφάνθηκε με 4 εναντίον 3 ότι υπάρχει θέμα αντισυνταγματικότητας, αναφορά στην οποία ο κ. Χαρτσιώτης απάντησε καταφατικά. «Νομίζω όμως ότι ξεφεύγουμε. Μιλούσαμε για διαπραγμάτευση. Εγώ λέω ότι έστω κι αν ισχύει αυτό που λέει ο Γενικός Εισαγγελέας, σας παραπέμπω στον Οκτώβριο που συζητήθηκε όχι η ουσία, αλλά λεπτομέρειες. Κι εκεί ο Γενικός Εισαγγελέας εξέφρασε επιφυλάξεις».
Επίσης, συνέχισε, «είδαμε τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, το Ανώτατο Δικαστήριο, τα κοινοβουλευτικά κόμματα κι όλους τους βουλευτές και τους δόθηκε γραπτό λεπτομερές σημείωμα. Ο ΠΔΣ είναι το κατεξοχήν σώμα των δικηγόρων και διαχρονικά έχουμε μια αγαστή συνεργασία, όχι μόνο για το συγκεκριμένο, αλλά και για όλα τα νομοσχέδια που αφορά τη Δικαιοσύνη και τους δικηγόρους. Τον ΠΔΣ τον είδαμε στις 8 Νοεμβρίου 2024 για τα συγκεκριμένα νομοσχέδια και του δώσαμε σχετικό υπόμνημα για τη φιλοσοφία και τις πρόνοιες. Μέσα από τη συζήτηση που κάναμε, φάνηκε ότι υπάρχει συμφωνία με την όλη φιλοσοφία, πλην κάποιων επιμέρους δευτερευουσών επιφυλάξεων οι οποίες σημειώθηκαν. Αυτό που είναι περίεργο, είναι ότι συμφωνήθηκε με το Σύλλογο, αφού διαβουλευτεί να μας αποστείλει ένα γραπτό υπόμνημα με απόψεις είτε του Διοικητικού Συμβουλίου, είτε και της Επιτροπής Ποινικού Δικαίου. Δεν μας έστειλε από τότε κανένα υπομνημα, καμία γραπτή θέση για κάποιες αλλαγές».
Ξεκαθάρισε παράλληλα ότι θα παραμείνει στο Σύνταγμα ότι ο Γενικός Εισαγγελέας είναι Ελληνοκύπριος και ο Βοηθός είναι Τουρκοκύπριος, αφού πρόκειται για θεμελιώδη Αρχή, ωστόσο όπως εξήγησε δεν είναι θεμελιώδεις οι εξουσίες του.
«Βεβαίως και δεν αγγίζουμε το άρθρο του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα. Προσδιορίζει και για τον Γενικό και Βοηθό Δημόσιο Κατήγορο. Διατηρούμε και σε αυτά τα δύο αξιώματα τον δικοινοτικό χαρακτήρα ως περιγράφεται η θέση και ο ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού, ακριβώς το ίδιο λεκτικό χρησιμοποιούμε για να διατηρήσουμε τον δικοινοτικό χαρακτήρα».
Καταληκτικά τόνισε πως «οι επιφυλάξεις του Γενικού Εισαγγελέα είναι απόλυτα σεβαστές και δεν μπορεί κανένας να τις παραβλέψει. Έχοντας υπόψιν τις επιφυλάξεις του Γενικού Εισαγγελέα, δεν είναι δυνατό να μην απασχολεί την εκτελεστική εξουσία και το πως είναι δυνατό να φτάσουμε σε ένα αίσιο τέλος, ώστε αυτά τα νομοσχέδια να κριθούν τελεσίδικα και Συνταγματικά».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
