Αδυναμίες, παραλείψεις και σπατάλες στο Υπουργείο Μεταφορών-Η έκθεση Ελεγκτή

Σωρεία λαθών, παραλείψεων, σπαταλών και λανθασμένων χειρισμών σε διαγωνισμούς, εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία σε Ειδική Έκθεση που ετοίμασε για το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, με ελεγχόμενες οντότητες να είναι το Τμήμα Διοίκησης, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών , το Τμήμα Οδικών Μεταφορών και το Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών.    

Σε μια μακροσκελέστατη έκθεση πέραν των 200 σελίδων η Ελεγκτική Υπηρεσία καταγράφει όλα τα ζητήματα στα οποία διαπιστώθηκε πως υπήρξαν ελλιπείς έλεγχοι και λανθασμένες ενέργειες. Συνοπτικά, η Ελεγκτική Υπηρεσία καταγράφει έντεκα συμπεράσματα: 

α. Εντοπίστηκαν αδυναμίες στην υλοποίηση και εφαρμογή συγκεκριμένων προνοιών των Συμφωνιών Παραχώρησης, καθώς και στον καθορισμό και εφαρμογή διαδικασιών, για σκοπούς διασφάλισης των δημόσιων εσόδων και ελέγχου των δαπανών.

β. Διαπιστώθηκαν αδυναμίες ως προς την εφαρμογή συγκεκριμένων προνοιών του θεσμικού πλαισίου που διέπει τo Σχέδιο Ήσσονος Σημασίας (de minimis), όπως επίσης αποφάσεων του ΥΣ και εγκυκλίων του Γενικού Λογιστηρίου που διέπουν τη διενέργεια πληρωμών.

γ. Παρατηρήθηκαν αδυναμίες στα συστήματα εσωτερικού ελέγχου του Υπουργείου, που αφορούν, στη μη διασφάλιση της υποβολής των ελάχιστων στοιχείων που απαιτούνται από τον Κανονισμό (ΕΕ) αρ. 651, καθώς και μη επαρκή έρευνα πριν τη χορήγηση ενίσχυσης.

δ. Διαπιστώθηκε μη συμμόρφωση με τις πρόνοιες των σχετικών Νόμων και Κανονισμών, που διέπουν την υλοποίηση του Προϋπολογισμού, όπως επίσης με τις πρόνοιες της περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας.

ε. Οι μέχρι σήμερα λανθασμένοι χειρισμοί του ΥΜΕΕ και οι επανειλημμένες καθυστερήσεις, παρά τις συνεχείς υποδείξεις της Υπηρεσίας μας, στην προκήρυξη των σχετικών διαγωνισμών για τις νέες συμβάσεις δημόσιων μεταφορών, οδήγησαν στην ανάγκη επέκτασης των τεσσάρων εκ των έξι προβληματικών συμβάσεων της δεκαετίας 2010-2020. Η υπογραφή της σύμβασης για την Επαρχία Πάφου παραμένει σε εκκρεμότητα, παρά το γεγονός ότι η επέκταση της υφιστάμενης σύμβασης, η οποία επεκτάθηκε κατά δύο χρόνια, έληξε στις 4.7.2022.

στ. Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ότι η ευκαιρία που είχε το ΥΜΕΕ για μια νέα σελίδα στον εξόχως προβληματικό τομέα των δημόσιων επιβατικών μεταφορών, υποσκάφθηκε και αναζητήθηκαν εμβαλωματικές λύσεις προς μετριασμό των αρνητικών συνεπειών της καθυστέρησης που επιδείχθηκε. Φαίνεται ότι το Κράτος αφέθηκε και αυτή τη φορά έρμαιο στις ορέξεις ιδιωτικών συμφερόντων και υποχρεώθηκε να συρθεί σε επέκταση των προβληματικών συμβάσεων για μεγάλες περιόδους, ευρισκόμενο σε δυσμενή θέση να διαπραγματευτεί τους όρους και προϋποθέσεις.

ζ. Συγκεκριμένες αποφάσεις τις οποίες έχει λάβει το ΥΜΕΕ, ως η Αναθέτουσα Αρχή της Συμφωνίας Παραχώρησης για την Ανάπτυξη και Διαχείριση των Αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου και των Συμβάσεων Παραχώρησης για την Αποκρατικοποίηση των Εμπορικών Δραστηριοτήτων του λιμανιού Λεμεσού, αντίκεινται σε συμβατικούς όρους και στερούν στη Δημοκρατία σημαντικά έσοδα από τα μεταβλητά τέλη παραχώρησης, μη διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό το δημόσιο συμφέρον.

η. Διαπιστώθηκαν αδυναμίες, ως προς την πλήρη συμμόρφωση με τις πρόνοιες των Νόμων, Κανονισμών και Εγκυκλίων, σε σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις και παρατηρήσαμε ότι, δεν υπήρξε συνεχής παρακολούθηση της διαχείρισης των έργων, δεν έτυχαν έγκαιρου χειρισμού, από την Αναθέτουσα Αρχή, τα θέματα των καθυστερήσεων στην υλοποίηση των έργων και δεν ετοιμάστηκαν ενδιάμεσες εκθέσεις αξιολόγησης της απόδοσης των Αναδόχων, ούτε αποστάλθηκαν προς τους Αναδόχους οι απαραίτητες προειδοποιήσεις για τις καθυστερήσεις στην πρόοδο των εργασιών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Καίει Ηλεκτρομηχανολογική ο Ελεγκτής για το σύστημα κινητών στις Φυλακές

Αναλυτικά οι διαπιστώσεις

Αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου

Σε σχέση με τη συμφωνία παραχώρησης για την ανάπτυξη και διαχείριση των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε πως η διαπραγμάτευση μεταξύ της ad-hoc Επιτροπής που διορίστηκε από το Υπουργείο Μεταφορών και της  διαχειρίστριας εταιρείας, Αναδόχου της Συμφωνίας Παραχώρησης, κατέληξε σε προκαταρκτική  συμφωνία αποζημίωσης της εταιρείας, λόγω της λειτουργίας του παράνομου αεροδρομίου της  Τύμπου, µε ποσό ύψους €23 εκ. για την τριετία 2015-2017, πρόταση την οποία αποδέχθηκε το  Υπουργείο Οικονομικών.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία, θεωρώντας το ποσό αυτό ως αδικαιολόγητα υψηλό και μη  σύμφωνο με τις πρόνοιες της Συμφωνίας Παραχώρησης, παραθέτοντας τη θέση της σχετικά με τον  αριθμό των επιβατών του παράνομου αεροδρομίου που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για σκοπούς  καταβολής αποζημίωσης, τοποθετήθηκε στη σχετική συνεδρία της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και  Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), υπέρ της απόρριψης της εισήγησης του Υπουργείου Μεταφορών. Το θέμα εκκρεμεί ενώπιον της  ΚΕΑΑ από το 2017, καθώς αναμένεται γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας επί του ζητήματος αυτού.  Η εταιρεία, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου, παρακρατεί ποσά συνολικού ύψους πέραν των €43 εκ. για τα έτη 2015-2019. 

Επιπλέον η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώνει ότι η διαχειρίστρια εταιρεία, παρά το γεγονός ότι με βάση τον ρυθμό αύξησης της επιβατικής  κίνησης που προβλέπεται στη Συμφωνία Παραχώρησης, όφειλε να προβεί στην ανάπτυξη της  δεύτερης φάσης υποδομών στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, προχώρησε σε αναστολή των  εν λόγω εργασιών, παρά τη διαφωνία του ΥΜΕΕ. Το Σώμα Κριτών (Διαιτητών) Ταχείας Επίλυσης  Διαφορών δικαίωσε το ΥΜΕΕ, το οποίο ωστόσο ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με την εταιρεία, σχετικά  με την υλοποίηση της δεύτερης φάσης υποδομών, η οποία κατέληξε σε προκαταρκτική συμφωνία για  παράταση της Συμφωνίας Παραχώρησης, χρονικής διάρκειας 5,5 χρόνων.

Η διαχειρίστρια εταιρεία ισχυρίστηκε ότι, λόγω λανθασμένης πρακτικής που εφάρμοζε επί  σειρά ετών, πραγματοποίησε υπερπληρωμές στο μεταβλητό Τέλος Παραχώρησης συνολικού ύψους  €15εκ., και προχώρησε μονομερώς στην αποκοπή του ποσού αυτού το 2018, γεγονός που προκάλεσε  τη διαφωνία του ΥΜΕΕ, το οποίο ζήτησε σχετική γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία. Σύμφωνα με  τη γνωμάτευση, η εταιρεία παραβίασε συμβατικές της υποχρεώσεις, οι οποίες της στερούν το  δικαίωμα να διεκδικήσει επιστροφή των ποσών που θεωρεί ότι λανθασμένα έχουν καταβληθεί στο  ΥΜΕΕ. 

Λόγω παραλείψεων ή/και καθυστερήσεων στον χειρισμό της σύμβασης για τη διενέργεια  εργαστηριακών αναλύσεων Covid-19 στους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου από το Τμήμα  Πολιτικής Αεροπορίας (ΤΠΑ)/ΥΜΕΕ, παρουσιάστηκε το οξύμωρο φαινόμενο να αναθέτει το δημόσιο  (δύο Υπουργεία του) τις ίδιες υπηρεσίες, στον ίδιο Ανάδοχο, την ίδια περίοδο, σε τιμές οι οποίες  διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους, με τις τιμές του ΥΜΕΕ να είναι υψηλότερες κατά 80% και 53%  περίπου από τις αντίστοιχες τιμές που είχε αναθέσει το Υπουργείο Υγείας. Επίσης, κατέστη αναγκαία  και η εκ των υστέρων έγκριση για επέκταση κατά 50% υφιστάμενης σύμβασης, σε πολύ υψηλότερες  τιμές από αυτές που είχε προσφέρει σε νέο διαγωνισμό ο υφιστάμενος/ίδιος Ανάδοχος, υπό  συνθήκες όμως ανταγωνισμού και όχι μονοπωλίου. 

Λιμάνι Λεμεσού
Σε σχέση με την αποκρατικοποίηση των εμπορικών δραστηριοτήτων του Λιμανιού Λεμεσού η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώνει πως υπάρχει διαφωνία μεταξύ του ΥΜΕΕ και Αρχής Λιμένων Κύπρου (ΑΛΚ), για την αναπροσαρμογή  του ετήσιου μισθώματος, με αποτέλεσμα η ΑΛΚ να διεκδικεί ποσό ύψους €1.602.544 από το ΥΜΕΕ  για τα έτη 2017-2020. 

Για τη Συμφωνία Παραχώρησης για τον Τερματικό Σταθμό Γενικού Εμπορίου και Τερματικού  Επιβατών, διαπιστώθηκε ότι η Ομάδα Έργου, κατά τα έτη 2019 και 2020, δεν προέβη σε έλεγχο των μη ρυθμιζόμενων  ταρίφων/χρεώσεων, που επιβάλλονται από τη διαχειρίστρια εταιρεία, για να επιβεβαιώσει ότι  εμπίπτουν στα ποσοστά που καθορίζονται στη Συμφωνία Παραχώρησης για τον Τερματικό Σταθμό  Γενικού Εμπορίου και Τερματικού Επιβατών.  Υπάρχει διαφωνία μεταξύ της διαχειρίστριας εταιρείας και του ΥΜΕΕ, για τη χρέωση του  ανώτατου ορίου (ceiling tariff) για το σύστημα ασφάλειας «International Ship and Port Facility Security Code» (ISPS). 

Μέχρι την ημερομηνία της παρούσας Έκθεσης, εκκρεμούσε η εξέταση της προσφυγής για  διαιτησία στο International Chamber of Commerce (ICC), η οποία υποβλήθηκε από τους νομικούς  συμβούλους της διαχειρίστριας εταιρείας, όσον αφορά σε διαφωνία σχετικά με χώρο παρακείμενο  στο κτήριο Διοίκησης της ΑΛΚ, ο οποίος χρησιμοποιείται ως χώρος στάθμευσης για προσωπικό και  επισκέπτες της ΑΛΚ και διαφωνία σχετικά με το όριο στο φορτίο του λιμανιού Λάρνακας. 

Η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε ότι η διαχειρίστρια εταιρεία θα αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις  κεφαλαίου κίνησης της, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ανάληψη των εργασιών του  Τερματικού (29.1.2017), χωρίς την παροχή πιστωτικών διευκολύνσεων από τη μητρική της εταιρεία. Επιπλέον υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην παροχή γνωματεύσεων προς την Ομάδα Έργου από τη  Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, γεγονός που δυσχεραίνει την αποτελεσματική λειτουργία και  διαχείριση της Συμφωνίας Παραχώρησης. 

Για τη Συμφωνία Παραχώρησης του Τερματικού Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων, η Ελεγκτική Υπρηεσία σημειώνει πως η διαχειρίστρια εταιρεία διεκδικεί από το Τμήμα Τελωνείων την είσπραξη ποσού συνολικού  ύψους €306.096 (περιλαμβανομένου και του Τέλους Παραχώρησης) για τα έτη 2017-2019, όπως και  για μελλοντικά έτη, για χρήση του χώρου όπου λειτουργεί το μηχανοκίνητο σύστημα  ακτινοδιαγνωστικού ελέγχου εμπορευματοκιβωτίων, στο λιμάνι Λεμεσού. 

Παρά το γεγονός ότι η διαχειρίστρια εταιρεία έχει υποχρέωση να εξυπηρετεί τους μεταφορείς  σε χρόνο που να μην ξεπερνά τα 90 λεπτά, αποφάσισε μονομερώς να εξυπηρετεί τους μεταφορείς  αρχικά σε 11-20 λεπτά και στη συνέχεια αύξησε τον χρόνο αυτό σε 25-35 λεπτά, με πρόθεση να τον  αυξήσει περαιτέρω στα 30-45 λεπτά, για εξοικονόμηση. Αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από  πλευράς των μεταφορέων, όταν δηλαδή αποφάσισε να αυξήσει τον χρόνο εξυπηρέτησης, παρόλο ότι  ήταν κάτω από τα 90 λεπτά, οι οποίοι προχώρησαν και σε προειδοποιητική στάση εργασίας. Το  ΥΜΕΕ, υπό την απειλή απεργιών εκ μέρους των μεταφορέων και για να αποφύγει ανεπιθύμητες  επιπτώσεις στην οικονομία του τόπου, εισηγήθηκε στην ΚΕΑΑ την εισαγωγή νέας ρυθμιζόμενης  χρέωσης για γρήγορη εξυπηρέτηση των μεταφορέων και σε προσαρμογή του μεταβλητού τέλους  παραχώρησης για τη συγκεκριμένη χρέωση µε μηδενικό μίσθωμα για το Κράτος. Η ΚΕΑΑ, ενώ αρχικά  είχε απορρίψει την εισήγηση του ΥΜΕΕ, εν τέλει την αποδέχθηκε. Η Υπηρεσία μας επανειλημμένα έχει εκφράσει την κάθετη διαφωνία της με την αλλαγή βασικών όρων της Σύμβασης Παραχώρησης,  σημειώνοντας ότι ενδεχόμενη ικανοποίηση της απαίτησης του διαχειριστή, για κάλυψη του  επιπρόσθετου κόστους που προέκυπτε, προκειμένου να επανέλθει στον χρόνο εξυπηρέτησης των 11- 20 λεπτών, θα αποτελούσε προηγούμενο για εφαρμογή παρόμοιων πρακτικών, που δεν εξυπηρετούν  το δημόσιο συμφέρον, οδηγώντας την Αναθέτουσα Αρχή σε λήψη αποφάσεων, οι οποίες θα ήταν  ενάντια σε συμβατικούς όρους. 

H KEAA ενέκρινε την εισήγηση του ΕΣΕΠ για σύσταση θυγατρικής εταιρείας από τον Διαχειριστή  του Τερματικού Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων του Λιμανιού Λεμεσού, η οποία θα λειτουργεί ως  υπεργολάβος εσόδων (Revenue Subcontractor) για την ανάπτυξη του διαμετακομιστικού εμπορίου και μείωση του μεταβλητού τέλους παραχώρησης (ποσοστού επί των ακαθάριστων εσόδων) που θα  λαμβάνει το Κράτος, από το 62,71% που προνοείται στη Σύμβαση Παραχώρησης σε 3,5 έως 5%, αναλόγως του αριθμού των κινήσεων του φορτίου, πλέον ένα μηχανισμό διαμοιρασμού κερδών σε  περίπτωση που ο εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (IRR) των εργασιών υπερβεί το 12%. Η Νομική  Υπηρεσία, σε γνωματεύσεις της, τόνισε στο ΥΜΕΕ ότι, ναι μεν η παραχώρηση δικαιωμάτων του  Διαχειριστή, υπό τη μορφή υπεργολαβίας, εφόσον έχει λάβει την προηγούμενη γραπτή έγκριση του  Κράτους, επιτρέπεται, ωστόσο η θυγατρική εταιρεία του Διαχειριστή, αποτελεί οντότητα που ανήκει  στον ίδιο και η λειτουργία θα αποτελεί ένα εύσχημο τρόπο για παρέκκλιση από τη συμβατική του υποχρέωση για καταβολή του μεταβλητού τέλους παραχώρησης. Επίσης, η ίδια η Ομάδα Έργου του  ΥΜΕΕ εξέφρασε τις επιφυλάξεις της ότι η ενέργεια αυτή ενδεχομένως να αποτελέσει προηγούμενο  και για άλλες εξαιρέσεις που αφορούν σε εργασίες στο Λιμάνι.

Με δεδομένο ότι στη Σύμβαση Παραχώρησης περιλαμβάνεται όρος, ο οποίος ρητά αναφέρει ότι η  δημιουργία ενός υπεργολάβου εσόδων δεν δύναται να επηρεάσει αρνητικά, ούτε να επηρεάσει καν  το μεταβλητό Τέλος Παραχώρησης που καταβάλλεται στο Κράτος, η Υπηρεσία μας διαφώνησε με την  απόφαση της ΚΕΑΑ, επισημαίνοντας ότι ο Διαχειριστής θα πρέπει να προχωρήσει στη διεξαγωγή  διαγωνισμού για ανάθεση του διαμετακομιστικού εμπορίου σε υπεργολάβο εσόδων, χωρίς ο ίδιος να  δικαιούται να λάβει μέρος, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα έχει κέρδη εις βάρος της Σύμβασης  Παραχώρησης και θα αλλάξει το μεταβλητό Τέλος Παραχώρησης. Διαφωνήσαμε, επίσης, με τη θέση  του ΕΣΕΠ και του Υπουργείου Οικονομικών ότι η τροποποίηση των συγκεκριμένων όρων της  σύμβασης παραχώρησης που έγινε, ώστε να εφαρμοστεί η συμφωνία για την ανάπτυξη του  διαμετακομιστικού εμπορίου, δεν είναι ουσιώδης σύμφωνα με τον Ν.11(Ι)/2017, καθώς, μεταξύ  άλλων, μεταβάλλει την οικονομική ισορροπία της Σύμβασης Παραχώρησης υπέρ του  Παραχωρησιούχου, με τρόπο που δεν προβλεπόταν στην αρχική Σύμβαση. Η Υπηρεσία μας  ενημέρωσε σχετικά την Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων και έλαβε τη θέση της κατά πόσο οι εν  λόγω αποφάσεις συνιστούν ή όχι κρατική ενίσχυση. Ανάλογα με τις εξελίξεις, η Υπηρεσία μας  προτίθεται να αναζητήσει καθοδήγηση για το θέμα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως προς την  πτυχή που αφορά το πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων και τις επιτρεπτές αλλαγές με βάση τη  σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία. 

Λιμάνι και Μαρίνα Λάρνακας 

Για την Ενιαία Ανάπτυξη της περιοχής του Λιμανιού και της Μαρίνας Λάρνακας η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει πως, η πληρωμή από το ΥΜΕΕ προς την ΑΛΚ στις 20.12.2017, συνολικού ποσού €478.793, για  δικαιώματα εμπειρογνωμόνων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για το Έργο της ανάπτυξης  του λιμανιού και της μαρίνας Λάρνακας, διενεργήθηκε κατά παράβαση του Νόμου του  Προϋπολογισμού για το 2017 και του περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και του  Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμου (Ν.38(Ι)/2014). 

Λεωφορεία 

Για την Παροχή Υπηρεσιών Δημόσιων Επιβατικών Μεταφορών με Λεωφορεία για την  κάλυψη όλων των περιοχών οι οποίες τελούν υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο  της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει πως οι συμβάσεις της δεκαετίας 2010-2020, για την παροχή υπηρεσιών δημόσιων επιβατικών  μεταφορών με λεωφορεία για τις Επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου, Αμμοχώστου  και τις διαστικές διαδρομές έληγαν αρχές Ιουλίου του 2020. Το ΥΜΕΕ, παρά και τις επανειλημμένες  υποδείξεις της Υπηρεσίας μας ότι θα έπρεπε εγκαίρως (τουλάχιστον δύο χρόνια προηγουμένως) να  προχωρήσει στην προκήρυξη του νέου διαγωνισμού για τις συμβάσεις της δεκαετίας 2020-2030,  επέδειξε ολιγωρία προχωρώντας στην προκήρυξη αυτού μόλις ένα χρόνο πριν τη λήξη των  συμβάσεων και καθορίζοντας την προθεσμία υποβολής προσφορών τέλος Οκτωβρίου του 2019.  Εξαιρουμένων των δύο συμβάσεων για τις Επαρχίες Λευκωσίας και Λάρνακας, οι υποβληθείσες  προσφυγές από προσφέροντες και οι ακυρωτικές δικαστικές αποφάσεις είχαν ως αποτέλεσμα το  ΥΜΕΕ να προχωρήσει σε χρονική επέκταση των συμβάσεων με τους υφιστάμενους Αναδόχους των  άλλων τεσσάρων συμβάσεων. Επέδειξε μάλιστα περαιτέρω ολιγωρία στην προκήρυξη του νέου  διαγωνισμού για τις Επαρχίες Λεμεσού και Πάφου, ο οποίος στην περίπτωση της Επαρχίας Λεμεσού  ολοκληρώθηκε στις 4.7.2022, δηλαδή κατά την ημερομηνία λήξης της μέγιστης διετούς παράτασης  που προνοεί ο Κανονισμός (ΕΚ) 1370/2007, με την υπογραφή της νέας σύμβασης, ενώ η υπογραφή  της σύμβασης για την Επαρχία Πάφου εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα. Ως ενδιάμεση  λύση και επειδή δεν ήταν επιτρεπτή η περαιτέρω (πέραν των δύο ετών) επέκταση της σύμβασης του  υφιστάμενου Αναδόχου της Επαρχίας Πάφου, το ΥΜΕΕ παρανόμως, κατά την άποψή μας, υπέγραψε  συμφωνία με τον Ανάδοχο της Επαρχίας Αμμοχώστου, ο οποίος χρησιμοποιεί ως υπεργολάβο τον  Ανάδοχο της Επαρχίας Πάφου. Με σχετική επιστολή μας επισημάναμε στο ΥΜΕΕ ότι, επειδή ο  Ευρωπαϊκός Κανονισμός δεν επέτρεπε στο ΥΜΕΕ να διατηρήσει τον υφιστάμενο Ανάδοχο της  Επαρχίας Πάφου μετά την 4η Ιουλίου 2022, το Υπουργείο βρήκε κάποιο μεσάζοντα (Ανάδοχος  Επαρχίας Αμμοχώστου) για να φανεί ότι υπήρξε ανάθεση με ανοικτή διαδικασία, αλλά στην πράξη οι  υπηρεσίες παρανόμως θα συνεχίσουν να παρέχονται από την ίδια εταιρεία. Λαμβάνοντας μάλιστα  υπόψη ότι, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες τα έσοδα του Αναδόχου ήταν αυξημένα και συνεπώς η  κρατική χορηγία ήταν πολύ μειωμένη, ενώ τώρα θα αμείβεται (τουλάχιστον μέχρι 31.8.2022)  σταθερά προς €1,30/χλμ, προφανώς δημιουργείται η ανάγκη διερεύνησης και πρόσθετων πτυχών  της υπόθεσης. 

Ο έλεγχος του ΥΜΕΕ επί των ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων του Αναδόχου των  υπηρεσιών δημόσιων επιβατικών μεταφορών για την Επαρχία Λευκωσίας για τη δεκαετία 2010-2020,  κατέδειξε την ύπαρξη διαφοράς ως προς την οφειλή προς τον Ανάδοχο, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει  διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών, με στόχο την επίτευξη φιλικού διακανονισμού. Ο  διακανονισμός αυτός είχε ως αποτέλεσμα το ΥΜΕΕ να αποδεχθεί όπως η συμβατική υποχρέωση του  Αναδόχου, για καταβολή ποσού αναλόγως των εσόδων από διαφημίσεις, να μειωθεί κατά περίπου  €1,6εκ. Η Υπηρεσία μας εξέφρασε τον προβληματισμό της, σχετικά με το γεγονός πως δεν λήφθηκε  υπόψη το γεγονός ότι ο Ανάδοχος είχε ήδη επωφεληθεί από την υπολειμματική αξία, περίπου ύψους  €2,3εκ., των λεωφορείων που είχε αγοράσει ο Ανάδοχος το 2010, τα οποία, ενώ είχαν εξοφληθεί  κατά 100% από το ΥΜΕΕ, παρέμειναν στην κυριότητά του. Ο Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων  και η Νομική Υπηρεσία, έθεσαν ζήτημα τροποποίησης ουσιώδους όρου της σύμβασης, με τρόπο  ευνοϊκό για τον Ανάδοχο, συμφώνησαν με τη θέση της Υπηρεσίας μας ότι θα έπρεπε να συνεκτιμηθεί  με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της σύμβασης το γεγονός πως ο Ανάδοχος επωφελήθηκε με την  υπολειμματική αξία των λεωφορείων και κατέληξαν στο ότι ο φιλικός διακανονισμός διαφαίνεται να  αποκλίνει από την υποθετική συμπεριφορά ενός φορέα οικονομίας της αγοράς σε παρόμοια θέση με  αυτή του Κράτους και ως τέτοιος συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση. 

Τηλεοπτικοί σταθμοί

Για το Σχέδιο Στήριξης Μικρών Τηλεοπτικών Σταθμών που εκπέμπουν μέσω του  Δικτύου Επίγειας Ψηφιακής Τηλεόρασης η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε πως το ΥΜΕΕ κατέβαλε ενισχύσεις σε δύο τηλεοπτικούς σταθμούς Γ και Ε κατά τα έτη  2019 και 2020, παρόλο ότι η συγγενική σχέση μεταξύ των κυρίων ΑΑ (διευθυντή της εταιρείας ΓΔ,  ιδιοκτήτη του σταθμού Γ) και ΒΒ (μετόχου και διευθυντή της εταιρείας ΕΖ, ιδιοκτήτη του σταθμού Ε),  δεικνύει σχέση «συνδεδεμένης επιχείρησης» και οι ενισχύσεις σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις  απαγορεύονται. 

Τμήμα Δημοσίων Έργων

Η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε αδυναμίες εκ μέρους του Τμήματος Δημοσίων Έργων (ΤΔΕ) στη διαχείριση/ υλοποίηση αριθμού έργων, τόσο κατά το στάδιο της μελέτης, όσο και κατά το στάδιο της εκτέλεσής  τους, με αποτέλεσμα να παρατηρείται καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή τους. Σημαντικά έργα που  εξετάσαμε είναι, μεταξύ άλλων, η Κατασκευή Νέου Αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς, η  Ανέγερση Νέου Κυπριακού Μουσείου στη Λευκωσία, η Ανέγερση Νέου Κτηρίου της Βουλής των  Αντιπροσώπων, η Επέκταση του Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας και η Μετατροπή του Κτηρίου  «ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ» σε Δικαστήριο. 

♦ Τα μέτρα που λάμβανε το ΤΔΕ, για συμμόρφωση/ανταπόκριση των Αναδόχων με τις  υποχρεώσεις τους, δεν ήταν πάντοτε τα κατάλληλα ή/και αποτελεσματικά. 

♦ Σε αρκετές περιπτώσεις, το ΤΔΕ δεν χειρίστηκε έγκαιρα τα θέματα των καθυστερήσεων, ενώ  παρέλειψε να αποστείλει προς τους Αναδόχους όλες τις απαραίτητες προειδοποιήσεις, με τις οποίες  να τους υποδεικνύει τον αργό ρυθμό με τον οποίο εκτελούσαν τις εργασίες. 

♦ Το ΤΔΕ παρέλειψε να ετοιμάσει ενδιάμεσες εκθέσεις αξιολόγησης της απόδοσης των  Αναδόχων, ούτε και ενεργοποίησε τη διαδικασία για τον τερματισμό των συμβάσεων σε όλες τις  περιπτώσεις εκείνες όπου οι Ανάδοχοι επανειλημμένα δεν ανταποκρίνονταν στις συμβατικές  υποχρεώσεις τους. 

♦ Έχουν εντοπισθεί περιπτώσεις, όπου το ΤΔΕ δεν εξέτασε τις πιθανές εναλλακτικές μεθόδους  υλοποίησης των έργων για την επιλογή της καταλληλότερης μεθόδου, προς αποφυγή προβλημάτων,  διενέργειας αχρείαστων δαπανών και πρόκλησης καθυστερήσεων. 

♦ Το ΤΔΕ συμπεριέλαβε στα έγγραφα συγκεκριμένων διαγωνισμών περιοριστικές πρόνοιες/ απαιτήσεις, οι οποίες ενδεχομένως να μη διασφάλιζαν ικανοποιητική ευρύτητα συμμετοχής και, ως  εκ τούτου, την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού. 

Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών 

Κεντρικές Φυλακές

Σε σχέση με το Τμήμα Μηχανολογικών Υπηρεσιών, η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώσε πως, η σύμβαση για την εγκατάσταση του συστήματος απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων στις  Κεντρικές Φυλακές, αξίας €1.202.714+ΦΠΑ και διάρκειας εκτέλεσης μόλις 16 εβδομάδων, το οποίο  είχε κριθεί υψίστης ασφαλείας για τον χώρο εγκατάστασής του, ολοκληρώθηκε και το σύστημα  παραλήφθηκε τελικά με καθυστέρηση 21 μηνών, λόγω των αποκλίσεων που παρουσίαζε το σύστημα  κατά την παραλαβή του, καθώς και λόγω κακής διαχείρισης της σύμβασης εκ μέρους του Τμήματος.  Επίσης, μόλις 16 μήνες μετά την παραλαβή του, προέκυψε ανάγκη αναβάθμισής του, με  επιπρόσθετο κόστος €741.596 + ΦΠΑ, η οποία, παρόλο ότι αφορούσε σε σημαντική παράμετρο που  επηρέαζε την αποτελεσματικότητα του συστήματος και απτόταν σημαντικών θεμάτων ασφάλειας, ο  συμβατικός χρόνος εκτέλεσής της παρήλθε, χωρίς να είχε εκτελεστεί μέχρι την ετοιμασία της  παρούσας Έκθεσης. 

Φώτοεπισήμανση και Ηλεκτρικά Αυτοκίνητα

Μετά τον τερματισμό της σύμβασης για την εγκατάσταση συστήματος φωτοεπισήμανσης το  2007, υπογράφτηκε νέα σύμβαση 13 χρόνια μετά, χρόνος υπερβολικά μεγάλος, ιδίως για ένα  σύστημα το οποίο θεωρείται από τον χρήστη του (Αστυνομία) υψίστης σημασίας για την οδική  ασφάλεια, ενώ οι σχετικές νομοθεσίες εφαρμογής του ψηφίστηκαν μετά την υπογραφή της  σύμβασης.

Τον Οκτώβριο του 2015, το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών (ΗΜΥ) αγόρασε δύο  ηλεκτρικά αυτοκίνητα για το συνολικό ποσό των €44.660+ΦΠΑ, τα οποία μέχρι τον Σεπτέμβριο του  2021, 6 χρόνια σχεδόν μετά την αγορά τους, είχαν διανύσει μόλις 8.300 και 8.400 χιλιόμετρα, αντίστοιχα, γεγονός που δεν επέτρεψε την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη χρήση ηλεκτρικών  οχημάτων στην Κύπρο και τη συνεπακόλουθη ευαισθητοποίηση των πολιτών, που ήταν και ο σκοπός  της αγοράς και χρήσης τους από το Δημόσιο, ενώ δεν έχει αξιοποιηθεί επαρκώς η επένδυση που  έγινε σε οχήματα με αυξημένο κόστος, έναντι των συμβατικών. 

Το 2004, το Τμήμα ΗΜΥ αγόρασε αποτεφρωτήρες για τους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, για την καύση των αποβλήτων των κτηριακών εγκαταστάσεων και των αεροπλάνων, έναντι  συνολικού κόστους €2.299.273, οι οποίοι ωστόσο δεν κατέστη δυνατό να λειτουργήσουν, λόγω της  μη εξασφάλισης των απαραίτητων προς τούτο αδειών. 

Ενώ είχε καταχωρηθεί προσφυγή στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών (ΑΑΠ), κατά της  προκήρυξης διαγωνισμού για την προμήθεια μονάδων παραγωγής οξυγόνου ιατρικής χρήσης σε  κρατικά νοσοκομεία, το Τμήμα ΗΜΥ προχώρησε στην αποσφράγιση της μοναδικής προσφοράς που  υποβλήθηκε. Ένα χρόνο αργότερα, το Συμβούλιο Προσφορών (ΣΠ) απέρριψε την προσφορά, η οποία  ήταν κατά 81,7% ψηλότερη της εκτίμησης δαπάνης, αφού ο προσφοροδότης δεν είχε ανανεώσει την  εγγυητική συμμετοχής του. 

Ενώ το ΣΠ είχε κατακυρώσει διαγωνισμό για τη συντήρηση ανελκυστήρων τον Οκτώβριο του  2020, ο επιτυχών οικονομικός φορέας απέτυχε να προσέλθει για την υπογραφή της σύμβασης, παρόλο ότι το Τμήμα του παραχώρησε δύο παρατάσεις, με αποτέλεσμα να λήξει η ισχύς των  προσφορών. Έξι μήνες αργότερα, το ΣΠ ακύρωσε τον υπό αναφορά διαγωνισμό, χωρίς κυρώσεις στον  συγκεκριμένο οικονομικό φορέα, αφού δεν φρόντισε το Τμήμα να διατηρήσει, ως όφειλε, σε ισχύ τις  προσφορές. 

Η σύμβαση 5-ετούς προληπτικής και διορθωτικής συντήρησης του συστήματος ηλεκτρονικών  σειρήνων της Πολιτικής Άμυνας, καθυστέρησε 11 μήνες για να υπογραφτεί και ανέρχεται σε  €444.000+ΦΠΑ. Κατά την περίοδο Νοεμβρίου 2019 – Ιουλίου 2020, που δεν υπήρχε σύμβαση,  δαπανήθηκε για την εν λόγω συντήρηση ποσό ύψους €20.655+ΦΠΑ, γεγονός που προκαλεί  ερωτηματικά σχετικά με τη λογικότητα του συνολικού ποσού της σύμβασης της πενταετούς  συντήρησης του. 

Παρόλο ότι η Διεύθυνση του Γενικού Νοσοκομείου Πάφου έθεσε την αντικατάσταση του  πεπαλαιωμένου συστήματος κλήσης νοσοκόμων και κονσόλων νοσηλείας ως έργο υψίστης  προτεραιότητας με εγκεκριμένο Κονδύλι ύψους €550.000 στον Προϋπολογισμό του 2019, τελικά η  σύμβαση υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 2021 για το ποσό των €525.462+ΦΠΑ, λόγω του ότι το Τμήμα  ΗΜΥ αδυνατούσε να υλοποιήσει το έργο εντός του 2019, επικαλούμενο υποστελέχωσή του. 

Τμήμα Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) 

Για το Τμήμα Οδικών Μεταφορών, η Έκθεση διαπιστώνει ότι από τον έλεγχο του διαγωνισμού για αλλαγή/τροποποίηση υφιστάμενων υποσυστημάτων,  ανάπτυξη νέων υποσυστημάτων και εγγύηση/συντήρηση/υποστήριξη του συστήματος TOMIS  εντοπίσαμε αδυναμίες στην αναγνώριση και καταγραφή των αναγκών και την ετοιμασία των σχετικών εγγράφων διαγωνισμού, όπου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, μετρήσιμα  στοιχεία. 

Από τον έλεγχο της διαδικασίας καταχώρησης οχήματος στο σύστημα του ΤΟΜIS εντοπίσαμε αδυναμίες στη διαδικασία, καθώς και στην επιβεβαίωση της ορθότητας των δεδομένων. 

Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών (ΤΤΥ) 

♦ Από τον έλεγχο των πληροφοριακών συστημάτων (ΠΣ) του Τμήματος Ταχυδρομικών Υπηρεσιών  (ΤΤΥ) η Ελεγκτική Υπρηεσία διαπίστωσε αδυναμίες στη λειτουργία των ΠΣ και στο περιβάλλον ελέγχου τεχνολογιών  πληροφορικής του Τμήματος. Σχετικά με το περιβάλλον ελέγχου τεχνολογιών πληροφορικής του  Τμήματος, εντοπίσαμε αδυναμίες σε θέματα οργάνωσης και διαχείρισης των τεχνολογιών  πληροφορικής, της διαδικασίας αλλαγών και διαχείρισης προβλημάτων, καθώς και των δικλείδων  ασφαλείας που υπήρχαν και εφαρμόζονταν στους τομείς της φυσικής ασφάλειας, της διαχείρισης  προσβάσεων, της ασφάλειας δικτύου και επιχειρησιακής συνέχειας. 

♦ Διαπιστώσαμε απουσία μηχανισμού τακτικής συμφιλίωσης ή/και συμφιλίωσης, στο τέλος  του έτους, των υπολοίπων των εσόδων του κεντρικού λογιστικού συστήματος FIMAS με το  επιμέρους μηχανογραφικό σύστημα «ΖΗΝΩΝ – SAP».  

♦ Στην Έκθεση Καθυστερημένων Εσόδων στις 31.12.2019 δεν περιλήφθηκαν χρεωστικά  υπόλοιπα, τα οποία εμφανίζονται στο σύστημα «ΖΗΝΩΝ – SAP». 

♦ Οι συμφιλιώσεις των τραπεζικών υπολοίπων έγιναν με μεγάλη καθυστέρηση, η οποία  ανέρχεται μέχρι και 255 ημέρες μετά από το τέλος της περιόδου όπου αντιστοιχούν.

Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ