Επικοινωνιακά παιχνίδια, φτηνοί λαϊκισμοί, θόρυβος και... show

Αποτελεί πλέον κανονικότητα. Ίσως, από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, να διαδραμάτιζε πάντα πρωτεύοντα ρόλο η εντύπωση και όχι η ουσία. Είναι κάτι που μπορεί εύκολα κάποιος να εξάγει ως συμπέρασμα, παρατηρώντας όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής. Από τη διακυβέρνηση, μέχρι τη συμπεριφορά της Εκκλησίας, τους διαλόγους στη Βουλή και τα τηλεοπτικά παράθυρα, ακόμα και τις μεταξύ των πολιτών συναναστροφές.

Εξάλλου με όποιο δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις, λέει ο σοφός λαός και στην Κύπρο η αλήθεια είναι δεν μάθαμε ποτέ να ξεχωρίζουμε την ήρα από το σιτάρι και τα χλωρά από τα ξερά. Μια ζωή περιοριζόμασταν και περιοριζόμαστε στο τι θα πούμε, πώς θα το πούμε, πώς θα φανούμε και γενικότερα πώς θα πετύχουμε τα πολλά, επενδύοντας λίγα.

Και στην προκειμένη περίπτωση, αυτή της Βουλής, οι πρωταγωνιστές φροντίζουν να δίνουν καθημερινά δικαιώματα στους πολίτες για να τους απαξιώνουν, σχολιάζοντας το ύφος και το επίπεδο των συζητήσεων τους, οι οποίες χαρακτηρίζονται αφενός από πομπώδεις εκφράσεις για τα μάτια του κόσμου, αλλά και από σχετική πενία ως προς την ουσία και την αποτελεσματικότητα τους.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Πόσες φορές ακούσαμε μεγάλα και παχιά λόγια διανθισμένα με πολλά «θα»; Πόσες φορές ακούσαμε πως «το μαχαίρι θα μπει στο κόκκαλο», ή ότι «θα χυθεί άπλετο φως», ή «θα σπάσουμε αυγά». Ακόμα και υποσχέσεις «περί μηδενικής ανοχής στη διαφθορά» ή «ήρθε η ώρα να γίνει το μεγάλο βήμα» και άλλα τόσα κλισέ που καθημερινά είμαστε υπόχρεοι να ακούμε, αλλά βέβαια όχι να τα πιστεύουμε.

Ο πιο άμεσος τρόπος, που έχουν στη διάθεσή τους οι πολίτες για να μεταφέρουν τον παλμό και τις τάσεις που επικρατούν μέσα στην κοινωνία, προς τα κέντρα λήψεως αποφάσεων, είναι μέσω της Βουλής. Η Βουλή αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό βήμα της κοινωνίας, ωστόσο κακά τα ψέματα στην Κύπρο, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχει αποδείξει σε κάθε ευκαιρία πως δεν λειτουργεί, όπως θα έπρεπε.

Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα…

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Το κύρος του θεσμού έχει κατακρημνιστεί και πλέον οι πολίτες δεν μπορούν να έχουν προσδοκίες από τους 56 εκπροσώπους τους. Το πιο καίριο πλήγμα δεν ήταν άλλο από τις αποκαλύψεις του αραβικού δικτύου Al Jazeera για την εμπλοκή του ίδιου του πρώην προέδρου του σώματος, αλλά και ενός βουλευτή στα σκάνδαλα. Εκείνων των αποκαλύψεων ακολούθησαν για άλλη μια φορά τα μεγάλα λόγια. Καταδικαστικές δηλώσεις, αποστάσεις από τους πρωταγωνιστές, μεγάλα λόγια για πάταξη της διαφθοράς και άλλα τόσα…

Ακόμα και ολόκληρες συνεδρίες επιτροπών, με τους βουλευτές να επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια ερωτήματα, στα οποία δεν λάμβαναν απαντήσεις. Ακόμα και μπροστά σε ένα τόσο μεγάλο και ξεκάθαρο σκάνδαλο η Βουλή απέδειξε πως αδυνατεί να επιτελέσει τον ρόλο για τον οποίο θεωρητικά είναι ταγμένη. Η εμπλοκή των μελών της μπορεί σε πρώτο χρόνο να υποχρέωσε τα κόμματα να κρατήσουν αποστάσεις, αλλά σε βάθος χρόνου αποδείχθηκε για ακόμη μια φορά, πως τα πιο πολλά λόγια που ακούστηκαν τις πρώτες εβδομάδες, ή τουλάχιστον μέχρι την αλλαγή της σύνθεσης της στις βουλευτικές του 2021, ήταν λόγια του αέρα.

Από τότε οι βουλευτές που ζητούσαν διαφάνεια και απαιτούσαν κάθαρση, εξαφανίστηκαν, οι δημόσιες τοποθετήσεις για αυτά τα ζητήματα και τον σκοτεινό ρόλο του Σώματος αραίωσαν, το θέμα πέρασε στις ελληνικές καλένδες και πλέον ακόμα κι αυτοί που βγήκαν στα σχοινιά και φώναζαν, δεν φαίνεται να καίγονται και πολύ για το αν επιτέλους θα υπάρξουν διώξεις. Εάν θα στοιχειοθετηθούν υποθέσεις ή αν και πότε τελικά η Ελεγκτική Υπηρεσία θα εκδώσει την Ειδική Έκθεση για την οποία οι ίδιοι δεν δίστασαν να αφήσουν τη χώρα χωρίς προϋπολογισμό.

Το κόμμα και τα μάθκια σας

Ένα άλλο μεγάλο φιάσκο που παίχθηκε σε ζωντανή μετάδοση τους τελευταίους μήνες ήταν αυτό της Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κουραστήκαμε τα τελευταία χρόνια να ακούμε για την αναγκαιότητα αυτής της Μεταρρύθμισης, τις κοστοβόρες μελέτες που υποδείκνυαν πως ο αριθμός των δήμων θα έπρεπε να μειωθεί δραματικά, έτσι ώστε να υπάρχουν μεγάλες εξοικονομήσεις που θα επενδύονταν στη βελτίωση της καθημερινότητας των δημοτών και άλλα πολλά καλά και άγια που θα τη συνόδευαν.

Κάποιες από τις μελέτες έδειχναν πως στην Κύπρο του ενός εκατομμυρίου, οτιδήποτε παραπάνω από πέντε μητροπολιτικούς δήμους συν ελάχιστους αγροτικούς θα ήταν υπερβολικό. Η Κυβέρνηση κατέληξε σε μια πρόταση προς τη Βουλή που προέβλεπε 13 ή το πολλή 14 δήμους. Μετά τις αντιδράσεις η Κυβέρνηση κατέθεσε νέα πρόταση για 17, τονίζοντας πως αυτός ο αριθμός αποτελούσε κόκκινη γραμμή.

Μετά από πολλές παλινωδίες αρκετών μηνών, αμέτρητα επεισόδια και οργιώδες παρασκήνιο που έφερε ακόμα και την αναβολή των δημοτικών εκλογών του περασμένου Δεκεμβρίου, η Βουλή ψήφισε τον περασμένο μήνα τη Μεταρρύθμιση με 20 δήμους. Αν υπολογίσει κανείς πως οι έξι από τους τριάντα δήμους που λειτουργούν σήμερα ιδρύθηκαν μόλις πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, καταλαβαίνει πως κάναμε μια Μεταρρύθμιση η οποία ουσιαστικά μειώνει τους δήμους από 24 που ήταν το 2012 σε 20. Καταργήσαμε δηλαδή μόλις τέσσερις δήμους, σε σχέση με αυτούς που λειτουργούσαν πριν από δέκα χρόνια.

Το πιο οξύμωρο είναι πως πέραν από την αντιπολίτευση, που σε αρκετές περιπτώσεις λειτούργησε με τρόπο που απλά αποδείκνυε πως ήθελε να διασφαλίσει τα μικροκομματικά της συμφέροντα (βλ. ΑΚΕΛ στη Δερύνεια και ΔΗΚΟ στον Στρόβολο), το ίδιο έπραξε στο τέλος και το κυβερνών κόμμα, ενδεχομένως και με τις ευλογίες της ίδιας της Κυβέρνησης. Δεν εξηγείται διαφορετικά η επιμονή του ΔΗΣΥ για να παραμείνει αυτόνομος ο Δήμος Αραδίππου. Ούτε επίσης δεν εξηγείται η στάση, τόσο του ΔΗΣΥ όσο και κάποιων μικρότερων κομμάτων που διαλαλούσαν πως θέλουν λιγότερους δήμους, να καταψηφίσουν τροπολογία για ένα δήμο στην ελεύθερη Αμμόχωστο.

Με τη στάση τους όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, απέδειξαν πως για άλλη μια φορά τα μεγάλα λόγια που έταζαν πραγματική Μεταρρύθμιση για τους πολίτες, μετατράπηκαν σε μεγάλα συμφέροντα που έπρεπε να εξυπηρετηθούν. Το πιο τραγικό όμως της όλης υπόθεσης, είναι πως οι ίδιοι οι πολίτες, δεν αντιλήφθηκαν, ενδεχομένως χαμένοι μέσα στις πομπώδεις δηλώσεις των βουλευτών μας, το μέγεθος της υποκρισίας που συνόδευε τη ψήφιση των εν λόγω Νομοσχεδίων.

Τι είναι ΟΑΥ, τι ΟΚΥπΥ και τι το ανάμεσο τους;

Τα ίδια και παρόμοια συμβαίνουν και με την άλλη μεγάλη Μεταρρύθμιση που ψηφίσθηκε από την προηγούμενη σύνθεση της Βουλής. Έχει το δικαίωμα ο κάθε ένας να συμφωνεί ή να διαφωνεί με τον τρόπο που εφαρμόστηκε το ΓΕΣΥ, όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, πως το ΓΕΣΥ αποτελεί μια πραγματική κοινωνική κατάκτηση που είχε ανάγκη ο τόπος. Έγιναν λάθη; Σαφώς. Υπήρξαν αστοχίες; Βεβαίως. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει πως μόνο λίγα χρόνια από την εφαρμογή του είναι η κατάλληλη ώρα για να γίνουν αλλαγές.

Η Βουλή και ειδικά η επιτροπή Ελέγχου, βρήκε την ευκαιρία να στήσει λαϊκά Δικαστήρια, στη βάση των διαπιστώσεων του Γενικού Ελεγκτή για να επιτεθεί στους υπευθύνους του ΟΑΥ, του ΟΚΥπΥ, ακόμα και της ΟΣΑΚ. Θα πει κάποιος πολύ ορθά έπραξε από τη στιγμή που αυτός είναι ο ρόλος της. Να μελετά δηλαδή τις διαπιστώσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και να ζητά εξηγήσεις από τους αρμόδιους. Πώς όμως μπορεί να εμπιστευτεί κάποιος τη συγκεκριμένη επιτροπή όταν ο ίδιος ο πρόεδρος της, δεν ξέρει και δεν ξεχωρίζει, τι είναι ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, ποιες οι διαφορές του από τον ΟΚΥπΥ και γιατί ο πρόεδρος της ΟΣΑΚ, αποτελεί πυλώνα για την εύρυθμη λειτουργία του Συστήματος Υγείας.

Και στο πιο πάνω δεν υπάρχει καμία υπερβολή, αφού σύμφωνα με τους δημοσιογράφους που βρίσκονταν στην προηγούμενη συνεδρία της επιτροπής Ελέγχου, ο Ζαχαρίας Κουλίας έστησε στον τοίχο τον πρόεδρο του ΔΣ του ΟΑΥ, γιατί όπως του είπε χαρακτηριστικά, «έδκιωξές τους θκυο εκτελεστικούς που τα νοσοκομεία». Κάτι βέβαια που δεν θα μπορούσε να πράξει ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, αλλά μόνο ο Οργανισμός Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας.

Και το πιο πάνω ήρθε να προστεθεί στο προηγούμενο συμβάν, επίσης στην επιτροπή Ελέγχου, όταν επίσης ο πρόεδρος της επιτροπής Ζαχαρίας Κουλίας, ο οποίος σε μια κανονική βουλή θα έπρεπε να είναι ο πιο ενημερωμένος από όλους για τους προσκεκλημένους, την ιδιότητα και τις αρμοδιότητες του, ρώτησε τρεις φορές τον πρόεδρο του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας, να του πει το όνομα του και ποιον εκπροσωπεί…

Ερείπιο που δεν επιδέχεται αναστήλωση

Η λίστα με τα όσα συμβαίνουν, ενώ δεν θα έπρεπε, στη Βουλή, είναι μακρά. Άλλο παράδειγμα το Πόθεν Έσχες. Πόσες φορές ακούσαμε για τον τάφο που αγόρασε η Θεοχάρους, τις λιγοστές καταθέσεις του Αβέρωφ, τα αυτοκίνητα του Σιζόπουλου, τα κινητά και τα ακίνητα των υπολοίπων βουλευτών ή τους βουλευτές μας που δεν διαθέτουν καν αυτοκίνητο; Κάθε χρόνο, την ίδια μέρα που η ιστοσελίδα της Βουλής πέφτει λόγω υψηλής επισκεψιμότητας, αφού ακούμε τα ίδια και τα ίδια, στο τέλος καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ο τρόπος με τον οποίο γίνεται το Πόθεν Έσχες στην Κύπρο, δεν είναι λειτουργικός και το μόνο που πετυχαίνει είναι να ικανοποιεί την περιέργεια των πολιτών, όχι για το τι έχουν και πώς το απέκτησαν οι αξιωματούχοι του κράτους, αλλά για το τι δήλωσαν.

Πόσες φορές ακούσαμε για την ανάγκη αλλαγών του Νόμου;. Αλλαγών πάντως που μελέτησε η επιτροπή Θεσμών και η νέα σύνθεση της Βουλής, οι οποίες ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ανεπαρκείς, αφού όπως σημειώνεται σε μελέτη  που δημοσιοποιήθηκε από τους έμπειρους Εγκεκριμένους Λογιστές Ελεγκτές κκ. Χρήστο Π. Παναγιωτίδη και Νίκο Γ. Συρίμη και τον Νομπελίστα Καθηγητή των Πανεπιστημίων Λονδίνου και Κύπρου Σερ Χριστόφορο Πισσαρίδη, «απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι να αντικατασταθεί ολοκληρωτικά η υφιστάμενη νομοθεσία περί καταστάσεων περιουσίας και «πόθεν έσχες» των ΠΕΠ. Η νομοθεσία αυτή είναι ένα ερείπιο που δεν επιδέχεται αναστύλωση ή ένα ράκος που δεν επιδέχεται μπάλωμα». Το ζήτημα όμως είναι εάν υπάρχει η πολιτική βούληση από οποιονδήποτε για αυτό το ζήτημα.

Η δημιουργία εντυπώσεων

Στα πιο πάνω παράδειγμα θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλα πολλά με στραβά και παράλογα που συμβαίνουν στην Κύπρο. Εξάλλου, η Βουλή κάθε εβδομάδα φροντίζει να κρατά ζεστό το ενδιαφέρον των πολιτών με διάφορα ζητήματα. Αν μάλιστα έδινε και λύσεις, τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα για όλους. Αυτό θα βοηθούσε και στο να μην γίνεται ανακύκλωση των ίδιων και των ίδιων ζητημάτων. Πόσες φορές ακούσαμε για τα προβλήματα των προσφυγικών συνοικισμών που είναι ετοιμόρροπά; Άλλες τόσες για τις πολυκατοικίες χωρίς ασανσέρ με τους ηλικιωμένους ένοικους, να ζουν ένα πραγματικό δράμα, το οποίο η πολιτεία κάνει πως δεν βλέπει.

Άλλες τόσες φορές, επανήλθαν και τα εξίσου σοβαρά ζητήματα των τουρκοκυπριακών περιουσιών και το φαγοπότι που στήθηκε για δεκαετίες. Όλα αυτά, με πολιτική βούληση από τα κόμματα, θα μετέφερε και στην Κυβέρνηση την ανάλογη πίεση για να βρεθούν λύσεις. Αντ’ αυτού, όλοι περιορίζονται σε επικοινωνιακά παιχνίδια, φτηνούς λαϊκισμούς που θα παίξουν για λίγα δευτερόλεπτα στις ειδήσεις των οκτώ, θα δημιουργήσουν εντυπώσεις και μετά θα ξεχαστούν.

Κι όποιος διαφωνεί ας θυμηθεί ανάλογες περιπτώσεις. Τι έγινε με την περίπτωση του Στυλιανού ή της Έλενας Φραντζή; Ποιος βουλευτής μπορεί σήμερα να δηλώσει πως έκανε ότι έπρεπε και έχει διασφαλίσει με τις προτάσεις και τις ενέργειες του πως δεν θα υπάρξουν τέτοια τραγικά περιστατικά στο μέλλον; Τις ημέρες που τα συγκεκριμένα θέματα ήταν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, όλοι μοίραζαν διαβεβαιώσεις και θα, για το πώς θα αποφύγουμε μελλοντικά ανάλογα περιστατικά. Στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής, στήθηκαν για άλλη μια φορά Δικαστήρια. Οι βουλευτές έκαναν το κομμάτι τους, οι αρμόδιοι έδωσαν τις απαντήσεις τους, επέστρεψαν στα σπίτια τους και όλα καλά.

Και μέσα σε όλα αυτά, μια Πέμπτη απόγευμα είναι αρκετή για να μπει κανείς στο πετσί του ρόλου των βουλευτών. Ερειστικές τοποθετήσεις, σεξιστικά σχόλια, ανούσιες αντιπαραθέσεις για τα μάτια του κόσμου, αναίτια νεύρα για ζητήματα ήσσονος σημασίας, συνθέτουν το παζλ της Ολομέλειας της Βουλής, στην οποία η παραγωγή πολιτικής, η κατάθεση προτάσεων και η ανταλλαγή απόψεων, αποτελούν την εξαίρεση του κανόνα.