«Mία φορά, το 2003, είχε δύο υποψήφιους ο ΔΗΣΥ και όλοι ξέρουμε τι έγινε»

Από το Υπουργείο Υγείας, όπου ήταν το πρόσωπο πίσω από τους δύο πρώην υπουργούς Γιώργο Παμπορίδη και Κωνσταντίνο Ιωάννου, βρέθηκε στο πηδάλιο του νεοσύστατου Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας. Η Αναστασία Ανθούση, η οποία πιστώνεται για τη συμβολή της στην εφαρμογή του ΓεΣΥ, αλλά και στη διαχείριση της πανδημίας, καλείται αυτή τη φορά σε ελάχιστο χρόνο, αφού απομένει λίγο περισσότερο από ένας χρόνος για τη λήξη της θητείας της Κυβέρνησης, να βάλει θεμέλια στο νέο πρόσωπο της κοινωνικής πολιτικής του κράτους, με το μεγαλύτερο εγχείρημα να είναι η εκ βάθρων αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. 

«Η εικόνα για ότι δεν υπάρχει κράτος κοινωνικής πρόνοιας, είναι κάπου στη μέση. Υπάρχει κράτος πρόνοιας και με την επιδοματική πολιτική και με τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι ΥΚΕ, όμως αυτό που γίνεται, είναι πως έχουμε χάσει την αμεσότητά μας, με τον απλό πολίτη, με τον κόσμο που μας έχει ανάγκη», παραδέχεται λέγοντας πως θα γίνουν αλλαγές, αλλά δεν μπορούν να γίνουν θαύματα από την μία ημέρα στην άλλη.

Σε εφ’ όλης συνέντευξή της στον REPORTER, η υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, απάντησε και στην κριτική που δέχθηκε από μερίδα του Τύπου, αναφορικά με την τοποθέτησή της στο Πολιτικό γραφείο του ΔΗΣΥ, σε σχέση με την απουσία του Νίκου Χριστοδουλίδη.

«Η άποψη υπάρχει και θεωρώ ότι ο κάθε ένας που σέβεται τον εαυτό του, οφείλει να τη λέει. Είπα ότι νιώθουμε ως επί τω πλείστον οι περισσότεροι και ότι συζητούμε όταν είμαστε μεταξύ μας, δηλαδή το αυτονόητο.

Αυτό που είχε λεχθεί στη δική μου τοποθέτηση, είναι ότι ως υπουργοί της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, πρέπει να συγκεντρωθούμε στο να κάνουμε έργο για να παραδώσουμε μία δεύτερη επιτυχή πενταετία. Υπάρχουν οι προγραμματικές θέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, ειδικά εγώ ως νέος υφυπουργός καλούμαι να θέσω στη σωστή βάση το Υφυπουργείο, άρα όλοι είμαστε υπόλογοι και στον κόσμο, αλλά και στον Πρόεδρο, που μας έχει επιλέξει για να είμαστε στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Για το θέμα που προέκυψε και την περιρρέουσα που δημιουργείται με την έντονη προεδρολογία, αυτό που είχα πει, είναι πως πρέπει να τελειώνουμε μία ώρα πιο νωρίς. Υπάρχουν οι διαδικασίες μέσα στο κόμμα για να ξεκαθαρίσει ποιος θα είναι ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ, για να σταματήσει αυτή η εσωστρέφεια, που υπήρχε και στο κόμμα αλλά και στη βάση του».

«Να λήξει αυτή η εσωστρέφεια που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες»

«Ο καθένας μπορεί να κάνει τις δικές του επιλογές και θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι δεν είναι επί προσωπικού», είπε όταν ερωτήθηκε εάν θεωρεί πως έπρεπε ήδη ο Νίκος Χριστοδουλίδης να ανοίξει τα χαρτιά του, προκειμένου να σταματήσει η φημολογία.

«Εγώ τοποθετήθηκα επί των διαδικασιών, για το πώς θα πρέπει να κινηθούν οι διαδικασίες για να σταματήσει η ψιθυρολογία. Αντιλαμβάνεστε ότι το να κατεβαίνουμε ως υπουργοί και να προσπαθούμε να συζητήσουμε για τις πολιτικές και τις δράσεις που πρέπει να γίνουν και το πώς θα υλοποιήσουμε το Σχέδιο Ανάκαμψης και να μπορέσουμε να δούμε τον κόσμο στα μάτια και να πούμε, κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε... Αντ’ αυτού αναλωνόμασταν στο ποιος θα είναι υποψήφιος του ΔΗΣΥ.

Άρα όποιος θέλει, μπορεί στη φάση της διαδικασίας να δηλώσει ενδιαφέρον. Λήγει στις 10 Ιανουαρίου η εκδήλωση ενδιαφέροντος και από κει και πέρα, νομίζω ακολουθώντας τις διαδικασίες μέχρι τον Μάρτη, ο ΔΗΣΥ θα έχει το δικό του υποψήφιο για να μπορέσει να λήξει αυτή η εσωστρέφεια που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες».

Κληθείσα να πει εάν μια ενδεχόμενη ανεξάρτητη υποψηφιότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη, θα μπορούσε να προκαλέσει διάσπαση στον ΔΗΣΥ απάντησε πως η επιλογή του οποιουδήποτε θα πρέπει να είναι επί του προγραμματικού πλάνου, «είτε του Νίκου Χριστοδουλίδη, είτε του οποιουδήποτε».

Υπέδειξε δε πως «δεν είναι η πρώτη φορά που υπήρχαν διάφορες συζητήσεις για το ποιος θα είναι ο υποψήφιος του Συναγερμού και στο τέλος της ημέρας, είχαν ακολουθηθεί οι διαδικασίες μέσα από το κόμμα. Η μοναδική φορά, που υπήρχαν δύο υποψηφιότητες ήταν το 2003 με τον Γλαύκο Κληρίδη και τον Αλέκο Μαρκίδη και νομίζω όλοι ξέρουμε τι είχε γίνει εκείνη τη φορά».

Οι στόχοι του Υφυπουργείου Πρόνοιας για το 2022

Πέραν όμως από τα του ΔΗΣΥ, η Αναστασία Ανθούση έχει ένα βουνό μπροστά της, ν’ ανέβει που έχει σχέση με τους στόχους του νέου Υφυπουργείου για το 2022.

«Δεν μπορούν να γίνουν θαύματα, δεν αναμένω ότι από τη μια μέρα στην άλλη θα υπάρξουν οι βελτιώσεις ή η προσβασιμότητα στις υπηρεσίες. Όμως ένας από τους στόχους, είναι να λειτουργήσει το εικοσιτετράωρο έργο άμεσης παρέμβασης, που αυτό το τοποθετώ, γύρω στο τέλος του πρώτου τετραμήνου του 2022.

Για παράδειγμα υπήρχε μία διαδικασία για τα επιδόματα, που ο δικαιούχος, θα μπορούσε να αγοράσει είτε οικοσυσκευή, είτε κάποια έπιπλα. Δινόταν η σχετική έγκριση, όμως, υπήρχε η προϋπόθεση να υποβάλει το τιμολόγιο. Από την πρώτη του χρόνου, αυτό θα το αλλάξουμε και θα κάνουμε εμείς ως κράτος τις συμβάσεις με τα διάφορα καταστήματα, ώστε ο δικαιούχος να μην έχει την έγνοια, να έχει τα χρήματα για να εξασφαλίσει τον εξοπλισμό, αλλά να μπορεί να επιλέξει ένα από τα καταστήματα που είναι συμβεβλημένο, να διαλέξει αυτό που χρειάζεται. Θα γίνουν επίσης νομοθετικές ρυθμίσεις προκειμένου να μπει το νερό στο αυλάκι.  

Έρχονται και τα κοινωνικά επιδόματα, οπόταν θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να είμαστε πιο ανθρωποκεντρικοί και πιο αποτελεσματικοί στην εξυπηρέτηση και γενικά να κάνουμε μικρές πολιτικές, για να δει βελτίωση ο κόσμος».

«Πρέπει να γίνουν χθες, όχι με ρυθμούς δημόσιας υπηρεσίας»

Μία από τις πιο μεγάλες προκλήσεις, που έχει ενώπιόν της η υφυπουργός είναι η διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης, που έφερε η αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Μιας κρίσης που έφερε στο φως εικόνες από το Πουρνάρα, που δεν περιποιούν τιμή σε κανένα και δεν φανταζόμασταν ποτέ να δούμε στην Κύπρο. Κληθείσα να αναφέρει τι ενέργειες έγιναν για τη μεταφορά των ασυνόδευτων ανήλικων, ανέφερε πως οι ροές είναι δυσανάλογες, με τις δυνατότητες του κράτους.  

«Όντως υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Εάν πριν λίγα χρόνια μιλούσαμε για 200-300 περιπτώσεις ετησίως, τώρα υπάρχουν γύρω στις 300 αιτήσεις για ανήλικα στο Πουρνάρα. Αντιλαμβάνεστε τον τεράστιο όγκο που υπάρχει. Γι’ αυτό και για μας είναι μεγάλη πίεση, γιατί πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα άτομα, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία από το Πουρνάρα, θα πρέπει να έχουν μία στέγη, επειδή είναι υπό τη φροντίδα των ΥΚΕ, για να μπορέσουμε να προσφέρουμε αξιοπρεπή διαβίωση. Οι χώροι, οι κλίνες και οι δομές, είχαν υπολογιστεί για τις ανάγκες πριν από δύο χρόνια. Όταν δεκαπλασιάζονται, αυτό μας βάζει μεγαλύτερη πίεση».

Ήδη έγιναν ενέργειες, όπως είπε, για να διασυνδεθούν οι ασυνόδευτοι Σύροι με τους συγγενείς τους στην Κύπρο αλλά και για την εξεύρεση δομών μέσω της ΔΟΜ και του Υφυπουργείου Τουρισμού, για τους υπόλοιπους ανήλικους.

«Όλα αυτά πρέπει να γίνουν και μάλιστα πολύ γρήγορα, όχι με ρυθμούς δημόσιας υπηρεσίας. Αντιλαμβάνεστε ότι είναι κάτι, που έπρεπε να γίνει χθες. Παράλληλα πρέπει να γίνει και το μεσομακροπρόθεσμο. Αυτό θα είναι μια προσωρινή λύση, αλλά τελικά θα πρέπει να κάτσουμε να δούμε ποια είναι η πραγματική δυνατότητα της Κύπρου, για να μπορέσει να έχει υπηρεσίες, που αντανακλούν στις προσδοκίες αυτών των ατόμων».

Το βάρος για την εποπτεία των ανηλίκων, πέφτει στους ώμους των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, η Διευθύντρια των οποίων, είναι η κηδεμόνας των ασυνόδευτων παιδιών.

«Πριν δύο χρόνια είχε εγκριθεί και υπηρετούν 42 λειτουργοί ορισμένου χρόνου, εκ των οποίων οι 18 αφορούν στους ανήλικους. Πριν δύο χρόνια, όμως, μιλούσαμε για πολύ μικρότερους αριθμούς. Γι’ αυτό έχουμε εμπλέξει και ΜΚΟ, που μπορούν να υποβοηθήσουν στην υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων, χωρίς όμως να αποποιείται η ευθύνη. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε, είναι η οργάνωση του ανθρώπινου δυναμικού. Εκεί και όπου μπορούν να παρέμβουν οι ΜΚΟ να τρέξουν τα προγράμματα και να βοηθήσουν με ανθρώπινο δυναμικό και διασυνδέονται οι λειτουργοί των ΥΚΕ στην εποπτεία και την καθοδήγηση. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, διότι το να δημιουργήσουμε δομές με 150-200 ανήλικους, με στελέχωση μόνο από το κράτος, αυτό είναι αδύνατον».

«Αξιόλογο αλλά κουρασμένο το προσωπικό στις ΥΚΕ»

Το πιο μεγάλο στοίχημα που έχει να κερδίσει η Αναστασία Ανθούση, είναι η αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, που βρίσκονται πολύ συχνά στο μάτι του κυκλώνα, για χειρισμούς που έχουν συνήθως σχέση με περιστατικά βίας στην οικογένεια.   

«Υπάρχει αξιόλογο, όμως, κουρασμένο προσωπικό στις ΥΚΕ. Γι’ αυτό και έχει δρομολογηθεί ο εκσυγχρονισμός των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Οι ανάγκες της κοινωνίας, αλλάζουν ραγδαία. Πριν δέκα με είκοσι χρόνια, το πρώτιστο μέλημα των ΥΚΕ, ήταν η προστασία αυτών που ήταν στο επίπεδο της φτώχειας. Τώρα είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα, τώρα βλέπουμε πως είναι διαφορετικά τα προβλήματα της κοινωνίας. Βλέπουμε ότι έχει φύγει το ταμπού της κακοποίησης παιδιών και αυξάνονται οι καταγγελίες, όχι επειδή δεν υπήρχαν, αλλά επειδή ο κόσμος άρχισε να μιλά. Επίσης είναι τα φαινόμενα βίας κατά των γυναικών, που πάλι εκεί παρεμβαίνουν οι ΥΚΕ ή το μπούλιγνκ.

Θεωρώ πως η κριτική έπρεπε να γίνει στα αντανακλαστικά, δηλαδή στο πόσο γρήγορα μπορεί η δημόσια υπηρεσία να αναπροσαρμοστεί στις νέες ανάγκες. Και για να είμαι ειλικρινής έχουν γίνει πράγματα».

Αναφέροντας πως παρά το γεγονός πως ήμασταν σε περίοδο πανδημίας έχει λειτουργήσει το σπίτι της γυναίκας και έχουν προωθηθεί από Υπουργείο Εργασίας πολλές νομοθεσίας για προστασία την προστασία των παιδιών, υπέδειξε πως «Το σπίτι του παιδιού», χρησιμοποιείται ως παράδειγμα στην ΕΕ.

«Σίγουρα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, όπως το ότι πρέπει να γίνουμε πιο ανθρωποκεντρικοί και να μειώσουμε την γραφειοκρατία, δεν είναι το προσωπικό το ίδιο που φταίει εάν δεν του δώσεις το εργαλείο της μηχανογράφησης».  

«Το μηχανογραφικό των ΥΚΕ, είναι του 1990»

«Σε γενική διαδικασία, υπήρχε το πρόβλημα του αρχείου και δεν υπήρχαν ηλεκτρονικά καταχωρημένες οι διαδικασίες. Το μηχανογραφικό των ΥΚΕ, είναι σύστημα του 1990, το οποίο είναι αργό και πρέπει ο λειτουργός να αναλωθεί σε πολλές ώρες, χωρίς να “μιλά ” ο ένας φάκελος με τον άλλο, ακόμη και ηλεκτρονικά. Ένα από τα στοιχήματα είναι και αυτό, να υπάρξει διασύνδεση και να μπουν τα εργαλεία της μηχανογράφησης, για να γίνει εύκολη η ζωή μας. Για τους μετανάστες για παράδειγμα όταν κάναμε τους ελέγχους, για τα διάφορα υποστατικά που έμεναν οι αιτητές, λόγω του ότι δεν υπήρχε το σύστημα για να μπορείς να ελέγχεις, μέσα σε ένα διαμέρισμα ήταν χρεωμένοι, τρεις διαφορετικοί λειτουργοί για τρεις διαφορετικούς αιτητές ασύλου Αντιλαμβάνεστε τη σπατάλη ανθρωποωρών που γίνεται, εν τη απουσία της οργάνωσης και του μηχανογραφικού».

Σ’ ότι αφορά το γεγονός ότι το κράτος, όπως αποδείχθηκε σε αρκετές περιπτώσεις το τελευταίο διάστημα, πληρώνει ιδιοκτήτες για τη διαμονή μεταναστών, που ζουν υπό άθλιες συνθήκες, ανέφερε ότι είναι και αυτό μία από τις επιπτώσεις της αύξησης των ροών μεταναστών. «Επιδόματα για το Νοέμβριο, λαμβάνουν 10 χιλιάδες άτομα παγκύπρια και στη Λευκωσία 5 χιλιάδες. Δεν μπορείς να τους ελέγξεις όλους. Το μοναδικό όπλο στο χέρι μας και μπορεί να δεχόμαστε και κριτική, για να αναγκάσουμε κάποιον να απομακρυνθεί από το χώρο που κρίθηκε ακατάλληλος, είναι ότι δεν θα λαμβάνει και τα υπόλοιπα επιδόματα. Δεν θα συναινέσουμε να λαμβάνει επιδόματα, που δίνει το κράτος για αξιοπρεπή διαβίωση και να μένει κάπου, που εμείς θεωρούμε ότι δεν είναι αξιοπρεπής η διαβίωση».

«Οι ΥΚΕ διαχειρίζονται 1500 περιπτώσεις βίας στην οικογένεια»

Η αύξηση που παρατηρείτα ιμέσα στην πανδημία, εν τω μεταξύ, στις υποθέσεις βίας στην οικογένεια αντανακλάται και στον αριθμό των περιπτώσεων που καλούνται να διαχειριστούν πλέον οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

«Στις ΥΚΕ, υπάρχουν αυτή τη στιγμή γύρω στις 1500 περιπτώσεις που διαχειρίζονται οι λειτουργοί, για θέματα βίας στην οικογένεια. Υπάρχουν ανοικτές περιπτώσεις διαχείρισης από τους λειτουργούς. Αντιλαμβάνεστε ότι δεν είναι μόνο το θέμα της αντιμετώπισης, αλλά και το θέμα της πρόληψης. Αν γίνει καλύτερη οργάνωση του προσωπικού, θα είμαστε ένα βήμα πριν την άσκηση βίας και την πρόληψη».

Σε διαδικασία νομοθετικής ρύθμισης, βρίσκεται όπως είπε η κα Ανθούση και η αναδοχή παιδιών. «Από τις πρώτες μου μέρες στο Υφυπουργείο είχα επαφή με άτομο που τώρα είναι ενήλικας και όταν ζήτησα ενημέρωση διαφάνηκε ότι υπάρχει νομοθετικό κενό».

Γι’ αυτό σε συνεργασία με την Επίτροπο Νομοθεσίας, ετοιμάστηκε νομοσχέδιο για  την αξιολόγηση αναδόχων και την επιβολή κυρώσεων εάν κάποιος δεν επιτελεί το έργο, που προνοείται. «Πρωτίστως θα πρέπει να εκπαιδευτούν, επειδή έχουμε υποχρέωση ως κράτος προς τα παιδιά που απομακρύναμε από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Δεν μπορείς ένα παιδί να το εκθέτεις σε κίνδυνο δεύτερης απογοήτευσης».

Ανέφερε ακόμα πως εκκρεμεί νομοσχέδιο για τις στέγες ευγηρίας, το οποίο βρίσκεται στη νομική υπηρεσία από το 2018 και θα προωθηθεί, ενώ δρομολογείται και διαδικασία αξιολόγησης των προγραμμάτων των κοινωνικών εταίρων (ΜΚΟ, ιδρύματα, ΣΚΕ τοπικής αυτοδιοίκησης), που λαμβάνουν κρατική επιχορήγηση.

«Έχουμε χάσει την αμεσότητά μας»

Κληθείσα να αναφέρει την πιο δύσκολη στιγμή της στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, είπε «πως υπήρχαν δύσκολες στιγμές, που σε πεισμώνουν πιο πολύ για να γίνεις πιο αποτελεσματικός. Πρέπει να μπορέσουμε εμείς να φτάσουμε στον πολίτη. Αυτό είναι ένα από τα στοιχήματα. Δηλαδή η εικόνα ότι δεν υπάρχει κράτος κοινωνικής πρόνοιας, είναι κάπου στη μέση. Υπάρχει κράτος πρόνοιας και με την επιδοματική πολιτική και με τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι ΥΚΕ, όμως αυτό που γίνεται είναι πως έχουμε χάσει την αμεσότητά μας, με τον απλό πολίτη, με τον κόσμο που μας έχει ανάγκη».

Τα αιτήματα στο γραφείο της

«Είναι συνειδητή επιλογή, να μιλώ με όσους προλαβαίνω, αλλά θέλω να ενημερώνομαι για τα προβλήματα, γιατί ένα πρόβλημα κάποιου ενδεχομένως να είναι το έναυσμα για να διαμορφωθεί κάποια πολιτική, όπως ήταν και στην περίπτωση που σας έχω πει για αγορά οικοσυσκευών. Τότε με είχε πάρει κάποιος κύριος και μου είπε  “καλά με έχετε εγκρίνει, αλλά δεν έχω χρήματα να αγοράσω, πώς θα πάρω το τιμολόγιο;”. Ακριβώς με αυτό που ήρθε στ' αυτιά μου, θα επωφεληθούν γύρω στις 2,5 χιλιάδες νοικοκυριά. Άρα όσο χρόνο έχω διαβάζω όλες τις επιστολές που φτάνουν από πολίτες στο γραφείο μου, για να μπορώ να έχω αντίληψη, για το ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα».

Σ’ ότι αφορά στη φυγή παιδιών από τις Στέγες ανηλίκων, ανέφερε πως υπάρχει συνεχής επικοινωνία για να καταγραφούν οι λόγοι. Σημείωσε δε ότι τις πλείστες φορές, η εγκατάλειψη οφείλεται στην προσπάθεια των ανηλίκων να επανασυνδεθούν με τις οικογένειες, από τις οποίες απομακρύνθηκαν. 

«Ένα παιδί, δεν είναι εύκολο οτιδήποτε κι αν πέρασε στο οικογενειακό του περιβάλλον, να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο από την οικογένειά του. Άρα ένας από τους λόγους που φεύγει είναι να πάει πίσω στο περιβάλλον που έχει εγκριθεί ακατάλληλο».

Ερωτηθείσα, τέλος, να πει για το τι θα ήθελε να αφήσει πίσω της, όταν τελειώσει η θητεία της ανέφερε:

«Παραδίδοντας το χαρτοφυλάκιο το Μάρτη του 2023, κοιτάζοντας πίσω, να μπορώ να με κρίνουν ότι έχω συμβάλει στη βελτίωση ή την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών κοινωνικής ευημερίας. Θαύματα δεν μπορούν να γίνουν. Είναι η ώρα του να σπείρουμε και να μπει το νερό στο αυλάτζι, για να μπορούμε οι πολιτικές να έχουν συνέχεια και την επόμενη μέρα».

Δείτε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη της υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας: