Το τέλος εποχής της Μέρκελ, οι πιθανοί διάδοχοι και πώς επηρεάζεται η Κύπρος

Στο κατακόρυφο βρίσκεται η αγωνία, τόσο ανάμεσα στο γερμανικό λαό όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με τη μεγαλύτερη χώρα της Γηραιάς Ηπείρου, να έχει ενώπιον την πιο αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση του 21ου αιώνα, αφού οι κάλπες που ανοίγουν αύριο το πρωί, σηματοδοτούν την αλλαγή εποχής στην πολιτική σκηνή, με την Άγκελα Μέρκελ να ετοιμάζεται να παραδώσει την εξουσία μετά από 15 συναπτά έτη, την ώρα που οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν κανένα ξεκάθαρο φαβορί για τη διαδοχή της. 

Η Άνγκελα Μέρκελ, μετά από τέσσερις θητείες στο τιμόνι της μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης της Ευρώπης, δεν διεκδικεί ξανά την Καγκελαρία. Η κορυφαία Γερμανίδα πολιτικός, έζησε κρίσεις που ξεκινούν από την οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι την έξαρση της νόσου του κορωνοϊού και τις πολεμικές συρράξεις σε Κόλπο και Μέση Ανατολή. Μετά την αποχώρηση της Μέρκελ, το μέλλον της Γερμανίας είναι αβέβαιο, αφού γεννά εύλογα ερωτήματα για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η χώρα μετά την κυβερνητική αλλαγή.

Στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας, ο διάδοχος της Μέρκελ και αρχηγός του συντηρητικού κόμματος, Άρμιν Λασέτ, έδειχνε έτοιμος να την διαδεχθεί στην καγκελαρία. Το προβάδισμά του, ωστόσο, απειλήθηκε πολλές φορές. Από την μία με την υποψηφιότητα της Αναλένα Μπέρμποκ, του Κόμματος των Πρασίνων και πιο πρόσφατα, από τον υποψήφιο των Σοσιαλδημοκρατών και νυν υπουργό Οικονομικών, Όλαφ Σολτς.

Μιλώντας στον REPORTER ο λέκτορας Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Αντώνης Στυλιανού, ανέλυσε τι σημαίνει η αποχώρηση της Μέρκελ μετά από τόσα χρόνια για την Ευρωπαϊκή Ένωση και προς τα πού οδεύει η Γερμανία. Σχολίασε επίσης, τους υποψήφιους αντικαταστάτες της αλλά και έθεσε τα ζητήματα που θα απασχολήσουν την νέα Καγκελαρία της Γερμανίας

Διαβάστε αυτούσια την συνέντευξη:

Tι σημαίνει η αποχώρηση της Μέρκελ μετά από τόσα χρόνια για την για την Ευρωπαϊκή Ένωση και προς τα πού οδεύει η Γερμανία;

Η εποχή της διακυβέρνησης ενός εκ των μεγαλύτερων γεωπολιτικών πόλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με παγκόσμιες γεωπολιτικές προεκτάσεις από την Καγκελάριο Μέρκελ φτάνει στο τέλος της. Η αποχώρησή της από την Καγκελαρία αποτελεί εκ των πραγμάτων ένα ιστορικό γεγονός, αφού η κυρία Μέρκελ κατάφερε να ηγηθεί της Γερμανίας σε περιόδους όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τελούσαν υπό την διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, το Ηνωμένο Βασίλειο βρισκόταν σε κατάσταση ασάφειας λόγω της διαδικασίας εξόδου του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία και η Κίνα προσπαθούσαν να αναδείξουν έτι περισσότερο την εμπλοκή τους σε παγκόσμια γεωπολιτικά τεκταινόμενα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπιζε πρωτοφανείς προκλήσεις, είτε αυτές αφορούσαν το μεταναστευτικό, τις προκλήσεις απέναντι σε κράτη-μέλη της (βλ. Κύπρος, Ελλάδα) και εξελίξεις στο μαλακό της υπογάστριο (βλ. Λιβύη, Συρία, Ιράκ κ.ο.κ.).

Η γερμανίδα Καγκελάριος παρουσιαζόταν ως η ηγέτιδα του «ελεύθερου κόσμου» με την παρουσία της στις διάφορες Συνόδους της Ε.Ε. αλλά και σε άλλα παγκόσμια φόρα να γίνεται αμέσως αντιληπτή και να λαμβάνεται υπόψιν. Από την ανάληψη της εξουσίας της 16 χρόνια πριν, η κα Μέρκελ διετέλεσε ηγέτιδα της Γερμανίας με συνομιλητές της αρχηγούς κρατών όπως ο George W. Bush, Tony Blair, Jacques Chirac και Silvio Berlusconi αλλά και τους μεταγενέστερους τους όπως ο Barack Obama, Emmanuel Macron και άλλους. Οι σταθερές συνιστάμενες στην εξίσωση των ηγετών παρέμειναν ο Vladimir Putin και ο Πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping που διεκδικεί μια τρίτη θητεία στην πρωτοκαθεδρία της Κίνας. Επί εποχής της Μέρκελ συντελέστηκαν κοσμοϊστορικά, σε γεωπολιτική ανάλυση, γεγονότα, όπως η εμφύλια διαμάχη και ο πόλεμος στη Συρία, η διαμάχη στην Λιβύη, τα ρωσο-ουκρανικά ζητήματα κ.ο.κ. Άρα, εύκολα μπορεί κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κα Μέρκελ βρέθηκε παρούσα ή / και αντιμέτωπη με τα μείζονα γεωπολιτικά και διεθνικά ζητήματα που απασχόλησαν και απασχολούν το παγκόσμιο γίγνεσθαι των τελευταίων δυο δεκαετιών.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι το κατά πόσον η πιο πάνω εμπλοκή της Καγκελαρίου της Γερμανίας με όλα αυτά τα ζητήματα και άλλα πολλά θα αποτελέσουν ζητήματα που θα απασχολήσουν την νέα Καγκελαρία της Γερμανίας. Η Μέρκελ βρέθηκε κοντά στις εξελίξεις, αλλά η δημόσια εμπλοκή της περιορίστηκε σε μια μετριοπαθή, ως εκ των πραγμάτων, αντίληψη των γεγονότων που, τουλάχιστον στην δημόσια σφαίρα, δεν απέδωσαν καρπούς, ειδικά όσον αφορά στην επίλυση των ζητημάτων που προέκυπταν.

Η Μέρκελ είχε ως μέντορα τον Helmut Kohl, ο οποίος κάποτε την χαρακτήρισε ως η mein Mädchen το μικρό κορίτσι, που ανήλθε, όμως, από Υπουργός της διακυβέρνησής του στο ανώτατο αξίωμα της Γερμανίας και αφήνει, πλέον, με την αποχώρησή της την δική της σφραγίδα στην παγκόσμια ιστορία.

Ποια ήταν η σχέση της Μέρκελ με την Κύπρο όλα αυτά τα χρόνια;

Σε πλήρη συνάρτηση με τα πιο πάνω και σε σχέση με το ερώτημα που τίθεται ειδικά για την σχέση της Μέρκελ με την Κύπρο, οφείλουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα: πρώτον, την στάση της Μέρκελ σε σχέση με την οικονομική κρίση που προέκυψε το 2013, ειδικά όσον αφορούσε τις νότιες Ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Κύπρος ειδικότερα) από πλευράς της Γερμανίας δεν υπήρξε ένα «γενναιόδωρο» σχέδιο εξόδου από την κρίση (bailout) και αυτό αποτελεί γεγονός, ενθυμούμενοι μάλιστα την διαδικασία των μνημονίων που επιβλήθηκαν από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης στις χώρες που το είχαν ανάγκη για σκοπούς δημοσιονομικής σταθερότητας, αναδιάρθρωσης και υλοποίησης των ελάχιστων όρων παρουσίας τους στην κοινή οικονομική πολιτική της Ένωσης (ευρωζώνη). Αν και στο τέλος η έξοδος κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφεύχθηκε, παραμένει το γεγονός της αυστηρής στάσης της Γερμανίας σε σχέση με το θέμα.

Δεύτερον, την στάση της Γερμανίας όσον αφορά στις προκλητικές και πειρατικές ενέργειες της Τουρκίας έναντι των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας. Ειδικότερα σε σχέση με την Κύπρο, πέραν των δημόσιων παρεμβάσεων και διακηρύξεων εκπροσώπων της Καγκελαρίας, η Γερμανία ακολούθησε μια πιο μετριοπαθή στρατηγική για την αντιμετώπιση τούτων. Οι προσπάθειες της δικής μας πλευράς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επιβολή, για παράδειγμα, κυρώσεων για την στάση της Τουρκίας, έβρισκαν απέναντι τους την «θετική ατζέντα» που πρότεινε η Γερμανία σε σχέση με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας.

Τρίτον, η στάση της Γερμανίας σε σχέση με το μεταναστευτικό αποτέλεσε επίσης ζήτημα που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε αφού προβαλλόταν περισσότερο η αναγκαιότητα σύμπνοιας με την Τουρκία όσον αφορά στα αιτήματά της, παρά η διασφάλιση των ιδιαιτεροτήτων που απασχολούσαν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και της Κυπριακής Δημοκρατίας που σήκωσε και σηκώνει στους ώμους της μεγάλο όγκο των μεταναστευτικών ροών σε σχέση με το μέγεθος και τον πληθυσμό της. Τέταρτον, παραμένει ως γεγονός η σχέση της Γερμανίας με την Τουρκία όσον αφορά το εξοπλιστικό πρόγραμμα, γεγονός, όμως, που αφορά τις διμερείς σχέσεις, πρωτίστως, μεταξύ δυο κυρίαρχων κρατών, τονίζοντας, όμως, παράλληλα, την απουσία στρατηγικής από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τούτο το γεγονός, που αποτελεί, ούτως ή άλλως, θεσμικό θέμα της ίδιας της φιλοσοφίας ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Aβέβαιο είναι το μέλλον για την Γερμανία, μετά την αποχώρηση της Μέρκελ, Πού οδεύει η μετά-Μέρκελ Γερμανία;

Ως αναφέρθηκε πιο πάνω, η παρουσία της κας Μέρκελ στις κοσμοϊστορικές γεωπολιτικές στιγμές που ζήσαμε στο προηγούμενο διάστημα δεν είχε το άμεσο αποτέλεσμα της επίλυσης των ζητημάτων που προέκυπταν. Η διπλωματική στρατηγική της Μέρκελ δεν φαίνεται να στόχευε προς τούτο, παρά μόνο στην διατήρηση της διπλωματικής ποιότητας της Γερμανίας ως συνοδοιπόρου στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Αυτό, δεν εκτιμώ ότι θα αλλάξει με την αλλαγή φρουράς στην Καγκελαρία της Γερμανίας, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα. Η Γερμανία θα παραμείνει ένας σημαντικός εμπλεκόμενος στις γεωπολιτικές εξελίξεις, χωρίς, όμως, να αναδεικνύεται ως η δύναμη εκείνη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση απεμπλοκή των καταστάσεων που δημιουργούνται.

Ποιο είναι το προφίλ των υποψηφίων για την καγκελαρία και ποια στρατηγική αναμένεται να ακολουθήσουν εάν εκλεγούν;

Στην διαδικασία των εκλογών της Γερμανίας σημαντική συνισταμένη αποτελούν τρεις βασικοί εν δυνάμει διάδοχοι της Καγκελαρίου Μέρκελ. Υπάρχουν, στην θεωρία, σημαντικές διαφορές μεταξύ των τριών – του Armin Laschet του Χριστιανοδημοκρατικού CDU, του Olaf Scholz των Σοσιαλδημοκρατών και της Annalena Baerbock των Πρασίνων. Πέραν των θεωρητικών διαφορών των τριών που αφορούν στο ιδεολογικό, βιογραφικό και άλλως πως υπόβαθρό τους, το γεγονός παραμένει ότι στοχεύουν, κατά το μάλλον ή ήττον, σε συνέχιση της ευρύτερης και γενικότερης στρατηγικής που ακολουθεί η Γερμανία επί διακυβέρνησης Μέρκελ.

Επί της ουσίας των προεκλογικών τους δεσμεύσεων όσον αφορά στο εσωτερικό τους πρόγραμμα διακυβέρνησης δεν θα επεισέλθουμε για σκοπούς οικονομίας χώρου και χρόνου, όμως όσον αφορά στις δηλώσεις τους που αφορούν την εξωτερική στρατηγική της Γερμανίας είναι γεγονός ότι, με κάποιες διαφοροποίησεις, οι κύριοι εν δυνάμει ηγέτες της Γερμανίας συμμερίζονται την παρούσα πολιτική της Μέρκελ, όσον αφορά στο ΝΑΤΟ για παράδειγμα, τις σχέσεις Γερμανίας-ΗΠΑ αλλά και τις προοπτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ήταν παράδοξο, άλλωστε, η στάση της Γερμανίας ως κράτους και γεωπολιτικού δρώντα να άλλαζε από την μια μέρα στην άλλη.

Το δεδομένο, φαίνεται να είναι, ότι το αποτέλεσμα των εκλογών στην Γερμανία δεν θα αλλάξει άρδην και καθ’ ουσίαν την εξωτερική πολιτική της χώρας, ούτε, για να αναφερθούμε και στα εσωτερικά της χώρας χωρίς να είμαστε φυσικά απόλυτοι, την πολιτική που αφορά στα ζητήματα του κοινωνικού κράτους της Γερμανίας και άλλα εσωτερικά ζητήματα, τουλάχιστον στον βαθμό που αυτή η αλλαγή θα προεμήνυε κάτι διαφορετικό.

Τα προγνωστικά για τις εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου 2021 δεν δείχνουν κάτι διαφορετικό από τα πιο πάνω. Ο υποψήφιος του κεντροαριστερού συνασπισμού SPD Olaf Scholz είναι ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας και ο υπουργός οικονομικών στην κυβέρνηση συνασπισμού της Μέρκελ. Ο Armin Laschet της συμμαχίας CDU/CSU είναι ο υποψήφιος που διαδέχεται την Μέρκελ εντός της συμμαχίας για το αξίωμα του Καγκελαρίου. Οι Πράσινοι παραμένουν σε ένα ποσοστό του 17% και ακολουθούν το ακροδεξιό AfD και το αντικαπιταλιστικό αριστερό κόμμα. Η ίδια η Μέρκελ δήλωνε πολύ πρόσφατα στην βόρεια πόλη του Stralsund ότι το μεγαλύτερο διακύβευμα των εκλογών είναι το κατά πόσον θα παραμείνει η Γερμανία σε μια πορεία μέτρου και κεντρισμού, που οριοθετεί και την επόμενη μέρα ενδεχομένως των γερμανικών εκλογών, τόσο όσον αφορά στο εσωτερικό όσο και στην εξωτερική πολιτική της χώρας.