Το WOMANIFESTO που δίνει φωνή στις γυναίκες και στέλνει ηχηρά μηνύματα

Όταν κάποιος ακούει για πρώτη φορά το «WOMANIFESTO», δεν μπορεί να καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Αν και το λογοπαίγνιο με την λέξη Manifesto προκαλεί εντύπωση, δεν πάει ο νους ότι πρόκειται για μία σύμπραξη τριάντα γυναικών, από διαφορετικά πεδία, που η κάθε μία γράφει τη δική της διακήρυξη.

Πίσω από αυτή την ιδέα βρίσκεται η εικαστικός, Έφη Σπύρου, η οποία αποφάσισε να καλέσει σημαντικές προσωπικότητες, από διάφορους τομείς, όπως το θέατρο, η συγγραφή βιβλίων, η ποίηση, η πολιτική, για να ενώσουν τις δυνάμεις τους και τις φωνές τους και να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα. Οι τριάντα γυναίκες γράφουν σε μία σελίδα το δικό τους μανιφέστο και όλα ενώνονται σε ένα μωσαϊκό φιλμ. Τα ονόματα που έχουν προσκληθεί και λάβει μέρος στο συγκεκριμένο project είναι σημαντικά. Ανάμεσα σε αυτά, η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, αλλά και άλλες πρεσβευτές της συγκεκριμένης ιδέας.

Το WOMANIFESTO έρχεται και σε μία εποχή, που οι ειδήσεις για βία σε βάρος γυναικών, δυστυχώς έχουν πληθύνει αρκετά, κάτι που του δίνει άλλη διάσταση. «Το WOMANIFESTO συμβαίνει σε μια εποχή ζοφερή αλλά είναι ένα έργο πέρα από την επικαιρότητα, πέρα από τον εφήμερο σχολιασμό και την προβολή. Θέτει τις βάσεις της πολυφωνίας, της συνύπαρξης, της φροντίδας και της ελευθερίας σε όλα τα επίπεδα. Προφανώς είναι ένα έργο-καρπός της εποχής του αλλά την ίδια αυτή στιγμή αιωρείται σε ένα ενδιάμεσο χώρο που βρίσκεται στο τώρα-μπροστά και ρίχνει φως σε ένα μέλλον γεμάτο απελευθερωτική ζωντάνια, δύναμη και αισιοδοξία».

Η γυναίκα που κρύβεται πίσω από το συγκεκριμένο project μιλά στον REPORTER και εξηγεί πώς προέκυψε η ιδέα, τα θέματα που αναπτύσσονται μέσα από τη συγκεκριμένη προσπάθεια και τα μηνύματα που στέλνονται μέσα από το WOMANIFESTO.

Τι είναι WOMANIFESTO και πώς προέκυψε η ιδέα

Τριάντα γυναίκες ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν το WOMANIFESTO, ένα μωσαϊκό με τριάντα διαφορετικέ μανιφέστο. Τριάντα διαφορετικές ιστορίες. 

«Το WOMANIFESTO είναι το πρώτο μωσαϊκό φιλμ από διαφορετικά μανιφέστο, τα οποία έχουν γράψει και παρουσιάσει γυναίκες δημιουργοί, μετά από πρόσκληση. Είναι το πρώτο συλλογικό έργο που συγκροτείται από μανιφέστο γυναικών χωρίς φυλετικούς, εθνοτικούς, θρησκευτικούς, ηλικιακούς ή άλλους περιορισμούς.

Προσκαλώ γυναίκες δημιουργούς από όλα τα δημιουργικά πεδία (εικαστικούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, χορεύτριες, συγγραφείς, ποιήτριες, αρχιτέκτονες κά.) ζητώντας από την κάθε μία να γράψει το δικό της μανιφέστο σε μια σελίδα χαρτί, σε οποιαδήποτε μορφή κειμένου-ποίημα/ιστορία/σενάριο/στίχους, λέξεις ή φθόγγους ή/και να χορογραφήσουνε ένα έργο στην περίπτωση που είναι χορεύτριες/χορογράφοι/περφόρμερς. Μέσα από τον διάλογο μας προκύπτει ένα συμφωνημένο σενάριο για να μπορεί η κάθε καλλιτέχνης να αποδώσει το προσωπικό της μανιφέστο on camera σε διάρκεια ενός λεπτού.

Στα πρώτα δύο μέρη του έργου WOMANIFESTO Ι & ΙΙ προσκαλώ 30 γυναίκες δημιουργούς και έτσι προκύπτει ένα ψηφιδωτό-φιλμ από μανιφέστο 30 λεπτών.

Όσον αφορά τώρα την ιδέα αυτού του έργου θα έλεγα ότι έχει τις ρίζες του στον χρόνο αλλά η σωστή στιγμή, η κατάλληλη συγκυρία, ήρθε εν καιρώ πανδημίας. Η περίοδος του εγκλεισμού ήταν για μένα μία ευνοϊκή συνθήκη για να δημιουργήσω- κόπασαν οι πολλοί θόρυβοι και οι υποχρεώσεις- και να εμβαθύνω σε ζητήματα που με απασχολούσαν καιρό».

«Πώς, ποιος και πόσο μπορεί να μετράει την αξία μας; Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν ή καθορίζουν την αξία του καθενός μας; Ποιος «έχει» περισσότερη αξία από κάποιον άλλο και γιατί; Πώς, ποιος και γιατί δίνει ή αφαιρεί αξία από έναν καλλιτέχνη και το έργο του; Υπάρχει η αξία του καλλιτέχνη και του έργου του όταν καταργείται ή παραβλέπεται η αξία του ανθρώπου;

Όλα αυτά τα ερωτήματα και τα αναπτύγματά τους ξύπνησαν μνήμες της προσωπικής ιστορίας και γέννησαν ένα προσωπικό μανιφέστο το οποίο πήρε την μορφή ατομικής έκθεσης στο περίβλημα ενός κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας τον Ιούνιο του 2020. Ένα μέρος του μανιφέστο μου- το οποίο ήταν ηχογραφημένο και ακουγόταν σε λούπα από το εσωτερικό του κτιρίου- αφορούσε στην σύνθεση ενός ποιήματος από αριθμούς και οδηγίες. Η πρώτη ύλη αυτού του έργου βρίσκεται στα χρόνια τα οποία εργαζόμουν ως εσωτερικό μοντέλο (inhouse model) σε Οίκους μόδας υψηλής ραπτικής. Καθημερινά βρισκόμουν σε ένα βάθρο όπου μας μετρούσαν και μας έδιναν οδηγίες για να παραχθεί η νέα συλλογή ρούχων του εκάστοτε Οίκου. Η εμπειρία αυτή βέβαια μετά από 15 χρόνια μετασχηματίστηκε, μεταμορφώθηκε και άνοιξε πια σε όλες τις κατευθύνσεις για να μεταφέρει κοινωνικοπολιτικά μηνύματα που αφορούν όλους μας. Με την ολοκλήρωση της έκθεσής μου είχε ήδη γεννηθεί η ανάγκη να φέρω το δικό μου μανιφέστο σε διάλογο με άλλα μανιφέστο καλλιτεχνών. Πώς θα μπορούσε το δικό μου μανιφέστο να συνδιαλλαγεί με τις φωνές άλλων γυναικών από όλο τον κόσμο; Με ποιον τρόπο και υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσε αυτό να συμβεί;

Oραματίστηκα ένα δάσος από διαφορετικά δέντρα-φωνές που το καθένα θα ήταν μεν αυτόνομο ωστόσο θα έπαιρνε μηνύματα και τροφή από τις ρίζες των άλλων δέντρων-φωνών. Έτσι και προέκυψε η ιδέα του φυτωρίου/θερμοκηπίου- ενός κατασκευασμένου χώρου όπου όλα τα είδη ευδοκιμούν και νέα βλαστάρια καλλιεργούνται κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες τροφής, φροντίδας και ανάπτυξης.  

Τον Οκτώβριο του 2021 κινηματογραφήσαμε το πρώτο μέρος του WOMANIFESTO στο θερμοκήπιο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με 15 δημιουργούς και την ίδια εποχή φέτος κάναμε τα γυρίσματα του δεύτερου μέρους του έργου με ακόμα 15 δημιουργούς από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ».

Η χρονική συγκυρία παραγωγής του

Το συγκεκριμένο project είναι χωρισμένο σε δύο μέρη, ενώ δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία η χρονική συγκυρία που παράχθηκε και ως εκ τούτου, τα μηνύματα που στέλνει είναι σημαντικά.

«Θα ήθελα αυτό το έργο να αναπτύσσεται ριζωματικά και να μεγαλώνει με περισσότερα μανιφέστο καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο. Το επόμενο μέρος ελπίζω να γίνει στην Κύπρο, για προσωπικούς, καλλιτεχνικούς και πολιτικοκοινωνικούς λόγους. Η Κύπρος πιστεύω ότι μπορεί να γίνει σύμβολο-φυτώριο καλλιτεχνικής δημιουργίας και ελεύθερης έκφρασης.

Όλα όσα βγαίνουν στην επιφάνεια τώρα δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο τα τελευταία χρόνια. Η βία και η δουλεία κάθε μορφής για κάθε φύλο ή εθνικότητα (φυλετικός αποκλεισμός, σεξουαλική υποτέλεια, εθνικισμό) έχουν τις ρίζες τους πολύ βαθιά στον χρόνο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Όπως και η αντίσταση άλλωστε σε αυτά με αποκορύφωμα τα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα της δεκαετίας του 60. Ναι, το WOMANIFESTO συμβαίνει σε μια εποχή ζοφερή αλλά είναι ένα έργο πέρα από την επικαιρότητα, πέρα από τον εφήμερο σχολιασμό και την προβολή. Θέτει τις βάσεις της πολυφωνίας, της συνύπαρξης, της φροντίδας και της ελευθερίας σε όλα τα επίπεδα. Προφανώς είναι ένα έργο-καρπός της εποχής του αλλά την ίδια αυτή στιγμή αιωρείται σε ένα ενδιάμεσο χώρο που βρίσκεται στο τώρα-μπροστά και ρίχνει φως σε ένα μέλλον γεμάτο απελευθερωτική ζωντάνια, δύναμη και αισιοδοξία.

Oι γυναίκες δεν ήταν μόνο τροφοί αλλά και κυνηγοί από τα αρχαία χρόνια και αυτό τον ρόλο καλούνται να έχουν σε αυτό το έργο. Σε μια συλλογική προσπάθεια θέλουμε να ξυπνήσουμε και να ορίσουμε ξανά την ζωή μας με σεβασμό, αγάπη και όραμα για τον εαυτό μας και τους άλλους-τους όποιους άλλους».

Τα θέματα που αναδεικνύονται μέσα από το WOMANIFESTO

«Οι καλλιτέχνες εστιάζουν σε θέματα κοινωνικά, πολιτικά, υπαρξιακά. Θέτουν ερωτήματα γύρω από την καταγωγή μας, της ανθρωπινότητα μας, την μνήμη και την απώλεια, την εξουσία, το περιβάλλον, την γη και την γλώσσα, το Άλλο-το άγνωστο ή το οικείο, το τραύμα και την απελευθέρωση, τον Έρωτα».

Στο συγκεκριμένο project συμμετέχουν αρκετές γυναίκες, οι οποίες είναι σημαντικές στον τομέα τους, όπως ηθοποιοί, συγγραφείς, ποιήτριες. Ανάμεσά τους και η Αννίτα Δημητρίου.

«Σημαντική για μένα είναι κάθε ύπαρξη που έχει ένα όραμα για την ζωή και την τέχνη και θέλει να το μοιραστεί με τους άλλους με προσοχή, τρυφερότητα και σεβασμό. Τα πρώτα δύο μανιφέστο προέκυψαν μετά από δική μου πρόσκληση στις καλλιτέχνες ή Ambassadors του έργου αλλά η διαδρομή για να φτάσω προς αυτές ήταν μεγάλη πολλές φορές, περνούσε από πολλές διαφορετικές πηγές και ανθρώπους που πίστεψαν και πιστεύουν στο έργο.

Οι βασικοί πυλώνες του έργου είναι τέχνη, περιβάλλον και πολιτική. Αφού προσκαλέστηκαν οι καλλιτέχνες και η πρώτη Ambassador του έργου Δρ. Ξένια Λοιζίδου, ακτομηχανικός με μεγάλη ακτιβιστική δράση σε θέματα περιβάλλοντος και όχι μόνον, υπήρξε η ανάγκη για την συμμετοχή μίας ακόμα Ambassador που θα έδινε στο έργο την μανιφεστική ματιά από την οπτική της πολιτικής. Η Πρόεδρος της Βουλής πέραν της θέσης της ως πολιτικός είναι γνωστή για την μεγάλη της εθελοντική προσφορά και την ευαισθησία της σε κοινωνικά ζητήματα και δει ζητήματα φύλου- πρόσφατα με δική της πρόταση νόμου εισάχθηκε ο όρος «γυναικοκτονία» με τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη συνεργασία από αυτήν μετά και την πρώτη μας συνάντηση στην Βουλή όπου με αγάπη και ενσυναίσθηση αγκάλιασε τόσο εμένα όσο και το έργο.

Ετοιμαστείτε να γίνετε μέρος και να υποστηρίξετε το WOMANIFESTO III, στην Κύπρο και οι εκπλήξεις πολλές, είναι μέρος άλλωστε της δημιουργικής διαδικασίας κάθε μορφής».