Εξακολουθεί να κατέχει το σχετικό ρεκόρ, όχι επειδή δεν υπάρχουν μεγαλύτεροι κρύσταλλοι στη φύση, αλλά επειδή κανείς άλλος δεν έχει καταφέρει να τους καταγράψει με τον ίδιο τρόπο.
Περισσότερα από είκοσι χρόνια πριν, σε ένα παγωμένο τοπίο στο βόρειο Οντάριο του Καναδά το 2003, ο Ken Libbrecht, καθηγητής φυσικής στο Caltech, βρέθηκε μπροστά σε ένα φαινόμενο που ακόμη και για έναν επιστήμονα εξειδικευμένο στη μελέτη των κρυστάλλων πάγου έμοιαζε εξωπραγματικό.
Καθώς φωτογράφιζε το χιονισμένο περιβάλλον, παρατήρησε τεράστιους κρυστάλλους χιονιού να πέφτουν γύρω του. Όπως θυμάται ο ίδιος, το φαινόμενο κράτησε περίπου δέκα λεπτά, αρκετά ώστε να μπορεί να τους διακρίνει με γυμνό μάτι. Η εμπειρία, όπως λέει, χαράχτηκε στη μνήμη του και δεν την ξέχασε ποτέ.
Ανάμεσα στις φωτογραφίες που τράβηξε εκείνη την ημέρα, μία ξεχωρίζει μέχρι σήμερα: ένας φυσικός, εξαγωνικός κρύσταλλος χιονιού, με διάμετρο περίπου ένα εκατοστό από άκρη σε άκρη. Το μέγεθος αυτό τον καθιστά τον μεγαλύτερο τεκμηριωμένο φυσικό κρύσταλλο χιονιού που έχει φωτογραφηθεί ποτέ.
22 χρόνια μετά, εξακολουθεί να κατέχει το σχετικό ρεκόρ
Παρότι το γεγονός συνέβη δεκαετίες πριν, το συγκεκριμένο δείγμα εξακολουθεί να κατέχει το σχετικό ρεκόρ, όχι επειδή δεν υπάρχουν μεγαλύτεροι κρύσταλλοι στη φύση, αλλά επειδή κανείς άλλος δεν έχει καταφέρει να τους καταγράψει με τον ίδιο τρόπο.
Ο Libbrecht εξηγεί ότι για να δημιουργηθούν τόσο μεγάλοι κρύσταλλοι χιονιού απαιτούνται εξαιρετικά συγκεκριμένες και σπάνιες συνθήκες. Η θερμοκρασία πρέπει να βρίσκεται γύρω στους 5 βαθμούς Φαρενάιτ, δηλαδή λίγο κάτω από τους -15 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα, η υγρασία πρέπει να είναι πολύ υψηλή και, κυρίως, η ατμόσφαιρα εξαιρετικά ήρεμη. Ακόμη και ελάχιστος άνεμος μπορεί να σπάσει ή να παραμορφώσει τους εύθραυστους σχηματισμούς πριν ολοκληρωθεί η ανάπτυξή τους. Οι συνθήκες αυτές εξηγούν γιατί τέτοια φαινόμενα είναι σπάνια και δύσκολο να παρατηρηθούν.
Σε σύγκριση με αυτό το εντυπωσιακό μέγεθος, ένας τυπικός κρύσταλλος χιονιού έχει διάμετρο μόλις 2 έως 3 χιλιοστά. Η σύγχυση γύρω από το τι ακριβώς συνιστά «χιονονιφάδα» έχει συμβάλει ιστορικά σε παρανοήσεις. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει συσσωματώματα πολλών κρυστάλλων κολλημένων μεταξύ τους, σχηματισμούς που ο Libbrecht αποκαλεί «puff balls». Αυτά διαφέρουν ουσιαστικά από έναν μεμονωμένο κρύσταλλο χιονιού, τόσο ως προς τη δομή όσο και ως προς τη διαδικασία σχηματισμού τους.
Για δεκαετίες, τα Guinness World Records κατέγραφαν ως τη μεγαλύτερη χιονονιφάδα έναν σχηματισμό μήκους 15 ιντσών που φέρεται να ανακαλύφθηκε το 1887. Ο Libbrecht, ωστόσο, γνώριζε ότι ένα τέτοιο μέγεθος δεν θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε έναν ενιαίο κρύσταλλο χιονιού, αλλά σε έναν συσσωματωμένο σχηματισμό. Η λανθασμένη αυτή καταγραφή τον απασχολούσε, καθώς θόλωνε τη διάκριση ανάμεσα στον φυσικό κρύσταλλο και στα σύνθετα συσσωματώματα.
Πριν από μερικά χρόνια, αποφάσισε να απευθυνθεί επίσημα στα Guinness World Records για να διορθωθεί το αρχείο. Η διαδικασία αποδείχθηκε χρονοβόρα: η οργάνωση αφιέρωσε πολλές εβδομάδες στην επαλήθευση της αυθεντικότητας της φωτογραφίας και των συνθηκών υπό τις οποίες είχε τραβηχτεί.
Τελικά, το ρεκόρ ενημερώθηκε, αναγνωρίζοντας τον εξαγωνικό κρύσταλλο που φωτογράφησε ο Libbrecht ως τον μεγαλύτερο φυσικό κρύσταλλο χιονιού που έχει τεκμηριωθεί. Ο ίδιος, πάντως, τονίζει ότι είναι σχεδόν βέβαιο πως στη φύση έχουν υπάρξει και μεγαλύτεροι, απλώς δεν έχουν καταγραφεί.
Η έρευνα του Libbrecht δεν περιορίζεται στην καταγραφή ρεκόρ. Στο εργαστήριό του, έχει μελετήσει εκτενώς τους μηχανισμούς σχηματισμού των κρυστάλλων χιονιού. Σε πιο πρόσφατο έργο του, κατάφερε να λύσει ένα μυστήριο που απασχολούσε τους επιστήμονες για περισσότερα από 150 χρόνια: την ύπαρξη φαινομενικά τριγωνικών κρυστάλλων χιονιού. Αν και αυτοί οι σχηματισμοί φαίνονται τριγωνικοί, στην πραγματικότητα είναι εξαγωνικοί, με τρεις πλευρές τόσο μικρές που γίνονται σχεδόν αόρατες.
Για να εξηγήσει το φαινόμενο, ο Libbrecht επανήλθε σε αυτό που αποκαλεί τη «γενική ενοποιημένη θεωρία» του για τον σχηματισμό των χιονονιφάδων. Η θεωρία αυτή οδήγησε σε μια σαφή πρόβλεψη: οι τριγωνικοί σχηματισμοί θα έπρεπε να δημιουργούνται σε θερμοκρασία περίπου -14 βαθμών Κελσίου και σε επίπεδο υπερκορεσμένης υγρασίας 107%. Όταν οι συνθήκες αυτές αναπαράχθηκαν στο εργαστήριο, οι κρύσταλλοι σχηματίστηκαν ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί.
Ο ίδιος περιγράφει με ικανοποίηση ότι παρατήρησε σχεδόν 100% τριγωνικούς κρυστάλλους υπό αυτές τις συνθήκες. Για τον Libbrecht, το γεγονός ότι μια θεωρία που είχε αναπτυχθεί με διαφορετικούς στόχους κατάφερε να προβλέψει ένα τόσο συγκεκριμένο και απρόσμενο φαινόμενο αποτελεί ισχυρή επιβεβαίωση της εγκυρότητάς της. Έτσι, η ιστορία της μεγαλύτερης χιονονιφάδας δεν αφορά μόνο ένα εντυπωσιακό φυσικό ρεκόρ, αλλά και τη βαθύτερη κατανόηση των λεπτών και ακριβών νόμων που διέπουν τον σχηματισμό του χιονιού.
Πηγή: iefimerida.gr
