Αποτελεί τον εγκέφαλο της εναέριας κυκλοφορίας της Κύπρου, που καθημερινά καλείται να διαχειριστεί εκατοντάδες αεροπλάνα που πετούν στο FIR της Κύπρου. Την ίδια ώρα καλείται να αντιμετωπίσει προκλήσεις λόγω του παράνομου αεροδρομίου στα κατεχόμενα, ενώ σε περιόδους κρίσης αποτελεί την σταθερή δύναμη που κρατά ασφαλή τον εναέριο χώρο και παρέχει λύσεις εκεί που χρειάζονται.
Αυτός είναι ο ρόλος του νέου Κέντρου Ελέγχου Πτήσεων που λειτουργεί στην Κοκκινοτριμιθιά, τα εγκαίνια του οποίου πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. «Το νέο Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων Λευκωσίας «ενισχύει ουσιαστικά την ασφάλεια των πτήσεων, την αξιοπιστία του κράτους μας και τον περιφερειακό ρόλο της πατρίδας μας ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Την ίδια στιγμή, το παρόν έργο έχει ιδιαίτερη εθνική σημασία, έχει σημασία για την εθνική μας ταυτότητα και το μέλλον της χώρας μας. Αποτελεί ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα μιας ολοκληρωμένης πολιτικής που στοχεύει στην αναβάθμιση των υποδομών, στην ενίσχυση της συνδεσιμότητας και στην οικοδόμηση μιας σύγχρονης, ανθεκτικής και ασφαλούς χώρας», είχε αναφέρει κατά την ομιλία του στα εγκαίνια.
Ουσιαστικά, το Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων στην Κοκκινοτριμιθιά, που διαχειρίζεται το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας, αποτελεί τη μονάδα που διαχειρίζεται το FIR Λευκωσίας και καθημερινά καλείται να συντονίσει εκατοντάδες αεροπλάνα που είτε πετούν με κατεύθυνση την Κύπρο, είτε αναχωρούν από το νησί ή απλά πετούν εντός του εναέριου χώρου, με κατεύθυνση άλλη χώρα. Όπως εξηγήθηκε στον REPORTER, η εναέρια κυκλοφορία στην Κύπρο τυγχάνει διαχείρισης από τρεις μονάδες επιχειρησιακά. Είναι οι δύο πύργοι ελέγχου Λάρνακας και Πάφου που διαχειρίζονται την κυκλοφορία σε μία περιοχή γύρω από τα αεροδρόμια και υπάρχει και το Κέντρο Ελέγχου που διαχειρίζεται όλη την κυκλοφορία, η οποία περνά μέσα από το FIR της Λευκωσίας.
Σημειώνεται πως το FIR είναι μία περιοχή 175 τετραγωνικών χιλιομέτρων, επεκτείνεται από μία περιοχή μεταξύ Αττάλιδας και Ρόδου, μέχρι την Λατάκια της Συρίας, μέχρι το Ισραήλ. Μέσα στο FIR για το 2025 περνούν περίπου 425,000 πτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αφίξεων και αναχωρήσεων από τα αεροδρόμια της Κύπρου.
Η αποστολή του Κέντρου Ελέγχου Πτήσεων Λευκωσίας
Αρμόδια πηγή ανέφερε πως η αποστολή του Κέντρου Ελέγχου Πτήσεων Λευκωσίας είναι να διατηρεί ασφαλείς τους αιθέρες, καθώς πάνω από όλα τίθεται η ασφάλεια. Με τις διάφορες κρίσεις στην περιοχή μας, εάν κριθεί ότι μία περιοχή του FIR μας δεν είναι ασφαλής, τότε θα κλείσει εκείνο το μέρος του FIR. Το κέντρο ελέγχου είναι για το FIR όπως η καρδία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Αν κλείσει τίποτα δεν πετά πάνω από την Κύπρο, ούτε αεροπλάνα από άλλες χώρες.
Η αρμόδια πηγή πρόσθεσε πως το FIR είναι συνυφασμένο με την κρατική υπόσταση μίας χώρας. Η Κύπρος είναι ένα νησί και το FIR της Λευκωσίας είναι τεράστιο. Το κάθε αεροπλάνο που θα πετάξει, θα υποβάλει σχέδιο πτήσης. Θα κάνει αίτημα κάποιες μέρες πριν και θα πει για παράδειγμα ότι θα πάει από το Τελ Αβίβ στις Βρυξέλλες και στην αίτηση αναγράφει τα FIR από τα οποία θα περάσει. Τα στοιχεία που υποβάλλει συλλέγονται στο Eurocontrol και εκείνο τα στέλνει στην κάθε χώρα το αεροπλάνο που θα δεχθεί. Όταν ξεκινήσει το αεροπλάνο υπάρχουν τα δεδομένα για την πορεία του αεροπλάνου. Σημειώνεται, δε, ότι εκτός των πολιτικών θεμάτων, το FIR είναι μία πηγή εσόδων για το κράτος. Το κάθε αεροπλάνο που δέχεται υπηρεσίες από εμάς, πληρώνει αντίβολο, το οποίο υπολογίζεται στη βάση πόση απόσταση θα διανύσει στο FIR μας και πόσο μεγάλο είναι το αεροπλάνο. Δεν βγάζει κέρδος η Κύπρος, ωστόσο όσα έξοδα έχει η Κύπρος για το κέντρο ελέγχου καλύπτονται από τα τέλη των πτήσεων των αεροπλάνων. Τα τέλη τα μαζεύει το Eurocontrol στις Βρυξέλλες και τα στέλνει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Σκοπός του Κέντρου Ελέγχου είναι να παρέχει υπηρεσίες ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, να μεριμνά ώστε τα αεροπλάνα να μην πλησιάζουν παραπάνω από ό,τι πρέπει το ένα το άλλο, να διατηρούνται οι διαχωρισμοί και να παρέχει ένα αποδοτικό τρόπο για να κινούνται τα αεροπλάνα στο FIR μας. Τα αεροπλάνα κινούνται σε δεδομένες διαδρομές και σκοπός του ελεγκτή είναι να τα κατευθύνει κατά ύψος, ταχύτητα και πλάτος.
Οι καθημερινές προκλήσεις για το Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων
Το FIR της Λευκωσίας συνορεύει στο βορρά με Τουρκία, ανατολικά με Συρία, Λίβανο και Ισραήλ, νότια με Αίγυπτο και δυτικά με Ελλάδα και αυτό που τονίζεται είναι πως η Κύπρος έχει μία καλή συνεργασία με τα άλλα κέντρα ελέγχου και τα FIR, εκτός από αυτό της Τουρκίας, που δεν την αναγνωρίζει η Τουρκία σαν κράτος. Το κέντρο ελέγχου εξυπηρετεί μεγάλες ροές μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής, υπάρχουν και άλλες ροές, από τη Μέση Ανατολή προς Ευρώπη, αλλά δεν είναι τόσο σύνηθες αυτό.
Αυτό που υποδείχθηκε είναι πως ένα μεγάλο θέμα που αναδεικνύεται καθημερινά στο FIR είναι το γνωστό θέμα με την Τουρκία. Με όλες τις χώρες γύρω από την Κύπρο, ακόμη και με τη Συρία που είναι σε εμπόλεμη κατάσταση, υπάρχει συμφωνίες διαχείρισης κυκλοφορίας των πτήσεων, π.χ. όταν το αεροσκάφος μεταφέρεται από τη μία μονάδα στην άλλη μονάδα. Για παράδειγμα όταν πάει ένα αεροπλάνο προς Ελλάδα, κοντά στη Ρόδο το γυρίζει στο Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων στην Αθήνα. Αυτό συμβαίνει και με άλλες χώρες. Αυτή η διαδικασία λέγεται ανταλλαγή πληροφοριών πτήσεων και έχει κάποια πρότυπα, για να γίνεται ασφαλής ανταλλαγή πτήσεων και να ξέρουν οι χώρες τα αεροπλάνα. Με την Τουρκία αυτό δεν συμβαίνει.
Εκτός αυτού, με την παράνομη λειτουργία του παράνομου Ercan στην Τύμπου, επεμβαίνει πολλές φορές στη δουλειά που γίνεται από πλευράς του Κέντρου Ελέγχου Πτήσεων. Πολλές φορές, αεροσκάφη που μετακινούνται από τη Λάρνακα προς Ευρώπη και περνούν από το Βορρά, παίρνουν κανονικά πληροφορίες από τη Λευκωσία, που είναι η νόμιμη οντότητα στο FIR και ξαφνικά υπάρχουν οδηγίες από την Τουρκία που λένε άλλα πράγματα, με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση.
Όπως αναφέρθηκε στον REPORTER, γίνεται μεγάλη προσπάθεια για αντιμετώπιση του προβλήματός σε όλες τις χώρες. Οι πιλότοι κατά ένα μεγάλο βαθμό ακούνε τη Λευκωσία, όμως υπάρχουν πιλότοι που δεν είναι γνώριμοι με την περιοχή και υπάρχουν και αεροπλάνα που έρχονται από την Τουρκία και προσγειώνονται στη Τύμπου και δεν μιλούν μαζί μας. Υπάρχει ένα υποβόσκο θέμα ασφάλειας στο FIR και καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια για να διαχειριστεί το θέμα το Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων.
Τι συμβαίνει με τις αναταραχές στην περιοχή
Τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου υπάρχουν αρκετές αναταράξεις, όπως για παράδειγμα ο πόλεμος στο Ισραήλ και η ανταλλαγή πυρών με άλλες χώρες όπως είναι το Ιράν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δημιουργείται ζήτημα με τις πτήσεις.
Όταν κλείσει το FIR μίας χώρας, τότε τα αεροπλάνα θα πάνε από άλλο δρόμο. Όταν αντάλλαζαν πυρά το Ισραήλ με το Ιράν, έκλεισαν τα FIR σε Ισραήλ, Ιράν, Ιορδανίας και όσα αεροπλάνα θα πετούσαν εντός του εναέριου χώρου τους, ήρθαν στο FIR Λευκωσίας. Την εβδομάδα που έκλεισε το FIR του Ιράν, το FIR Λευκωσίας δέχθηκε 600 περισσότερες πτήσεις καθημερινά. Ανταπεξήλθε σε πολύ καλό βαθμό η Κύπρος και δέχθηκε και τα εύσημα από την Ευρώπη. Οποιαδήποτε αναταραχή συμβαίνει στην περιοχή μας έχει αντίκτυπο στο FIR Λευκωσίας και τις πτήσεις που ελέγχει το Κέντρο Ελέγχου Πτήσεων.
Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας
Η διαχείριση του Κέντρου Ελέγχου Πτήσεων βρίσκεται στο Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας. Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας (ΤΠΑ) δημιουργήθηκε το 1955 από την αποικιακή Κυβέρνηση της Κύπρου λόγω της αναγνώρισης της σπουδαιότητας των αερομεταφορών στην εν γένει ανάπτυξη της Κύπρου. Ο σκοπός του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας (ΤΠΑ) είναι η παροχή υπηρεσιών διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, η ρύθμιση και εποπτεία της Πολιτικής Αεροπορίας στην Κυπριακή Δημοκρατία και εντός του FIR Λευκωσίας σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και Εθνική Νομοθεσία καθώς επίσης και με τα Διεθνή Πρότυπα όπως αυτά καθορίζονται από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ).
Το όραμα του Τμήματος είναι η επίτευξη ενός σύγχρονου, ασφαλούς, αποδοτικού και βιώσιμου συστήματος αερομεταφορών καθώς και η βελτίωση της συνδεσιμότητας της Κύπρου με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις τρίτες χώρες, τόσο για την ανάπτυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και για την καλύτερη εξυπηρέτηση του Κύπριου πολίτη.
