Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2019 η επικαιρότητα στην Ελλάδα και την Κύπρο περιστρέφονταν γύρω από τις εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο. Στη μακρινή Κίνα όμως η ιατρική κοινότητα έκανε μία μακάβρια διαπίστωση που «πάγωσε» το αίμα όσων γνώριζαν. Μέσα σε λίγους μήνες έμελλε να επηρεάσει τη ζωή σε όλο τον πλανήτη.
Η διαπίστωση μιας μικρής ιατρικής ομάδας πως κάτι ασυνήθιστο συνέβη με τον θάνατο ασθενή από πνευμονία επιβεβαιώθηκε με τον πλέον δραματικό τρόπο λίγες εβδομάδες αργότερα. Έξι ακριβώς χρόνια πριν, μία μέρα σαν τη σημερινή, καταγράφηκε η εμφάνιση του πρώτου κρούσματος σε άνθρωπο που αργότερα αποδόθηκε στον SARS-CoV-2.
Αν και η ημερομηνία δεν έχει επισήμως υιοθετηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (για πολλούς και διαφόρους λόγους) για τους Κινέζους η 17η Νοέμβρη 2019 είναι σημείο αναφοράς και έχει προκύψει μέσα από συνδυασμό διοικητικών εγγράφων της επαρχίας Χουμπέι της Κίνας, αλλά και διαρροών από επίσημα κρατικά αρχεία, σχετικά με τις επιδημιολογικές αναδρομές και γενετικές αναλύσεις που δημοσιεύτηκαν τους πρώτους μήνες της πανδημίας.
Ο ιός κυκλοφορούσε στη Χουμπέι
Οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι ο ιός κυκλοφορούσε στη Χουμπέι αρκετές εβδομάδες πριν η διεθνής κοινότητα ενημερωθεί για την ύπαρξη των «ανεξήγητων περιστατικών πνευμονίας» στα τέλη Δεκεμβρίου. Η τελευταία τεκμηριωμένη ενημέρωση της επιστημονικής κοινότητας αναφέρει την 17η Νοεμβρίου ως την ημέρα «μηδέν».
Την άνοιξη του 2020, η έγκριτη εφημερίδα South China Morning Post δημοσίευσε στοιχεία από διαβαθμισμένα αρχεία της επαρχιακής κυβέρνησης Χουμπέι. Στα έγγραφα αυτά εμφανίζεται ως πρώτο ύποπτο περιστατικό ένας άνδρας 55 ετών στις 17 Νοεμβρίου 2019, με διάγνωση «πνευμονία αγνώστου αιτιολογίας».
266 κρούσματα το 2019
Από εκείνη την ημέρα έως το τέλος του έτους καταγράφηκαν στην Κίνα συνολικά 266 περιστατικά παρόμοιας φύσης, τα οποία τότε θεωρήθηκαν μεμονωμένα και άσχετα μεταξύ τους. Παρότι δεν υπήρχε εργαστηριακή επιβεβαίωση – ελλείψει διαγνωστικού τεστ – οι κινεζικές αρχές παραδέχθηκαν αργότερα πως μεγάλο μέρος αυτών των περιστατικών «πιθανόν» συνδέονται με τον ιό που σήμερα γνωρίζουμε ως SARS-CoV-2.
Κινητοποίηση στη Γιουχάν
Παράλληλα, κινεζικά μέσα ενημέρωσης όπως το Caixin, το The Paper και το China Business Journal μετέδωσαν ρεπορτάζ με στοιχεία που αποδείκνυαν πως ήδη από τον Νοέμβριο 2019 υπήρχε κινητοποίηση σε νοσοκομεία της Γουχάν για μια σειρά ασυνήθιστων πνευμονιών.
Συμφωνούν οι γιατροί
Γιατροί που μίλησαν ανώνυμα σε δημοσιογράφους ανέφεραν ότι παρατηρούσαν ασθενείς με βαριά συμπτώματα του αναπνευστικού που δεν ανταποκρίνονταν στις γνωστές και καθιερωμένες θεραπείες. Παρατήρησαν δε και ένα «παράξενο κλινικό μοτίβο» που δεν έμοιαζε με τυπικές λοιμώξεις. Σύμφωνα με το Caixin, κάποια από τα δείγματα που αργότερα ταυτοποιήθηκαν ως SARS-CoV-2 βρίσκονταν ήδη σε εργαστήρια της Γουχάν τον Δεκέμβριο, όμως η επίσημη αναγνώρισή τους καθυστέρησε λόγω γραφειοκρατικών και πολιτικών πιέσεων.
Γενετικές έρευνες
Την ίδια περίοδο, το Wuhan Institute of Virology, το Κέντρο Ελέγχου Νόσων της Γουχάν και το Institute of Pathogen Biology στο Πεκίνο ξεκίνησαν τις πρώτες γενετικές εξετάσεις σε δείγματα ασθενών. Οι αλληλουχίες που δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2020 από Κινέζους επιστήμονες αποκάλυψαν ότι ο ιός είχε ήδη υποστεί φονικές μεταλλάξεις, γεγονός που υποδήλωνε πως κυκλοφορούσε στην κοινότητα για αρκετές εβδομάδες πριν εντοπιστεί.
Επιβεβαιώνουν
Ανεξάρτητες αναλύσεις από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, του University College London και του Imperial College κατέληξαν σχεδόν στο ίδιο συμπέρασμα σχετικά με την όλο και πιο φονική μετάλλαξη του ιού. Σύμφωνα με τις αναφορές τους, ο ιός φαίνεται να έχει «προέλευση» που τοποθετείται, κατά πάσα πιθανότητα, στα τέλη Οκτωβρίου ή στις αρχές Νοεμβρίου του 2019, όμως ο πρώτος θάνατος με «ασυνήθιστα» συμπτώματα ήταν στις 17 Νοεμβρίου 2019.
Οι λόγοι της καθυστέρησης
Η καθυστέρηση στις επίσημες ανακοινώσεις αποδίδεται σε πολλούς λόγους. Πρώτον, στην απουσία διαγνωστικών τεστ, δεύτερον, στον σποραδικό χαρακτήρα των πρώτων περιστατικών, τρίτον, στην επιθυμία των τοπικών αρχών να αποφύγουν αρνητική δημοσιότητα και τέταρτον, στην καχυποψία προς τους γιατρούς που προειδοποιούσαν για τα χειρότερα.
Μάλιστα, ένας από αυτούς ήταν ο γιατρός Li Wenliang, ο οποίος μίλησε ανοιχτά για τη μετάλλαξη του ιού και υπονόησε για τον Αρμαγεδδώνα που έρχεται, όμως επιπλήχθηκε από τη δημοτική αστυνομία της Γουχάν για «διασπορά φημών» και απειλήθηκε με σοβαρές ποινικές κυρώσεις. Έτσι, τα περιστατικά του Νοεμβρίου και των αρχών Δεκεμβρίου δεν αναγνωρίστηκαν εγκαίρως ως μέρος μιας νέας επιδημίας, παρά μόνο όταν η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο.
Αποστάσεις κρατάει ο Π.Ο.Υ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναφέρει πως τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι αυτά που τεκμηριώνονται εργαστηριακά τον Δεκέμβριο του 2019. Ενδιαφέρον προκαλεί η αναφορά του ΠΟΥ πως η πρώτη ενημέρωση που είχε από την Κίνα ήταν στις 31 Δεκεμβρίου 2019, όταν η Κίνα ανακοίνωσε «συστάδα πνευμονιών αγνώστου αιτιολογίας» στη Γουχάν.
Ωστόσο, το σύνολο των μέχρι σήμερα διαθέσιμων στοιχείων δείχνει ότι η ιστορία του SARS-CoV-2 δεν ξεκίνησε τον Δεκέμβριο, αλλά αρκετές εβδομάδες νωρίτερα — σε μια περίοδο που η παγκόσμια κοινότητα δεν είχε ακόμη αντιληφθεί πως βρισκόταν μπροστά στη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του αιώνα.
Το πάθημα έγινε μάθημα;
Η παραδοχή του ΠΟΥ γεννά το ερώτημα: «Πόσο έτοιμοι θα είμαστε την επόμενη φορά;» Κάθε μετάλλαξη, κάθε νέο παθογόνο, κάθε ξαφνική αύξηση νοσηλειών αποτελεί δοκιμασία για την ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας και για τον βαθμό διαφάνειας των κρατών.
Η ετοιμότητα δεν εξαρτάται μόνο από τεχνολογία και διαγνωστικά εργαλεία, αλλά από ταχύτητα ενημέρωσης, καθαρούς μηχανισμούς συναγερμού, διεθνή συνεργασία και — ίσως το σημαντικότερο — από τη βούληση να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις όταν τα δεδομένα ακόμη είναι περιορισμένα.
Πάνω από 10 εκ. νεκροί
Αν κάτι απέδειξε ο SARS-CoV-2, είναι ότι μια επιδημία δεν γίνεται πανδημία από τη μια στιγμή στην άλλη. Όταν υποτιμούνται ή αποσιωπούνται τα πραγματικά γεγονότα η αντίδραση έρχεται με καθυστέρηση. Οι 7.000.000 άνθρωποι που χάθηκαν με την πανδημία (αν και επιστημονικές αναφορές θεωρούν πως ξεπέρασαν τα 10.000.000) και οι περίπου 38.000 απώλειες στην Ελλάδα είναι η σκληρή πραγματικότητα και σίγουρα εάν από την πρώτη στιγμή υπήρχε πιο άμεση αντίδραση ίσως πολλοί να είχαν σωθεί.
Τι κάνουμε την «επόμενη φορά»;
Η «επόμενη φορά» είναι αναπόφευκτη. Αυτό που δεν πρέπει να είναι αναπόφευκτο είναι η καθυστέρηση. Η ταχύτητα αναγνώρισης, η ειλικρίνεια των δεδομένων και η άμεση κινητοποίηση θα είναι τα πραγματικά εμβόλια της πρώτης φάσης μιας νέας παγκόσμιας απειλής.
Πηγή: Έθνος
