Η Ευρώπη οπλοφορεί, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο παντού. Από τα παγωμένα δάση της Φινλανδίας μέχρι τα βουνά της Κρήτης, η κατοχή όπλων παραμένει μια περίπλοκη πραγματικότητα που συνδέεται άλλοτε με την παράδοση και άλλοτε με την παρανομία.
Η οπλοκατοχή στην Ευρώπη δεν είναι απλώς ζήτημα ασφάλειας, αλλά και κουλτούρας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο δικαίωμα των πολιτών για χρήση όπλων σε νόμιμο πλαίσιο και στην ανάγκη προστασίας της κοινωνίας από τη βία.
Για την Ελλάδα, η πρόκληση είναι διπλή: να περιορίσει την παράνομη οπλοκατοχή χωρίς όμως να αγνοήσει τις κοινωνικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ζητούμενο δεν είναι η απαγόρευση, αλλά η υπεύθυνη οπλοκατοχή μέσα σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο που εξελίσσεται, ψηφιοποιείται και επιδιώκει περισσότερη ασφάλεια για όλους.
Τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στα Βορίζια Ηρακλείου, όπου δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, επαναφέρουν το ερώτημα: πώς ελέγχει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα όπλα στα χέρια των πολιτών της;
Οι αριθμοί πίσω από την οπλοκατοχή στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Small Arms Survey και του World Population Review, στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 15,7 όπλα ανά 100 κατοίκους, ωστόσο οι αποκλίσεις από χώρα σε χώρα είναι εντυπωσιακές.
Η Φινλανδία βρίσκεται στην κορυφή της ευρωπαϊκής λίστας με 32,4 όπλα ανά 100 κατοίκους, γεγονός που αποδίδεται στην ισχυρή κυνηγετική παράδοση και την ευρεία αποδοχή της κατοχής όπλων για αθλητικούς σκοπούς.
Ακολουθεί η Αυστρία με 30 όπλα ανά 100 κατοίκους, επίσης χώρα με βαθιά ριζωμένη κουλτούρα οπλοκατοχής, ενώ η Σουηδία καταγράφει 23,1 όπλα ανά 100 κατοίκους, ποσοστό που συνδέεται με τη χρήση όπλων για κυνήγι αλλά και με πρόσφατες ανησυχίες για ένοπλη εγκληματικότητα.
Στις μεσογειακές χώρες, τα ποσοστά είναι χαμηλότερα αλλά όχι αμελητέα. Η Γαλλία έχει περίπου 19,6 όπλα ανά 100 κατοίκους, η Ελλάδα ακολουθεί με 17,6, και η Ιταλία με 14,4, ενώ η Ισπανία περιορίζεται στα 7,5.
Στην Πολωνία, η αναλογία μειώνεται σε μόλις 2,5.
Η εικόνα αυτή αποκαλύπτει μια Ευρώπη χωρισμένη σε δύο ταχύτητες: τις βόρειες και κεντρικές χώρες όπου η οπλοκατοχή θεωρείται μέρος της κοινωνικής παράδοσης και τις νότιες όπου το φαινόμενο αντιμετωπίζεται πιο επιφυλακτικά.
Παρά ταύτα, σε ολόκληρη την Ένωση, η Europol εκτιμά ότι κυκλοφορούν πάνω από 35 εκατομμύρια παράνομα όπλα, ένα μέγεθος που δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια και την εγκληματικότητα.
Το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο: Η Οδηγία (ΕΕ) 2021/555
Η Οδηγία (ΕΕ) 2021/555, που τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο του 2021, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του κοινοτικού πλαισίου για την απόκτηση και κατοχή όπλων από πολίτες.
Η Οδηγία:
- Καθορίζει τρεις κατηγορίες όπλων (Α, Β, Γ), ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας και τις προϋποθέσεις αδειοδότησης.
- Υποχρεώνει τα κράτη μέλη να τηρούν εθνικά μητρώα και να εφαρμόζουν διαδικασίες σήμανσης κάθε όπλου.
- Θέτει αυστηρά κριτήρια για τους κατόχους, όπως ηλικιακά όρια, ποινικό μητρώο και πιστοποιητικά ψυχοσωματικής καταλληλότητας.
- Ενισχύει τη διασυνοριακή συνεργασία, ώστε να περιοριστεί η παράνομη διακίνηση και εμπορία όπλων εντός της Ε.Ε.
Η Οδηγία αυτή δεν επιβάλλει ενιαία πολιτική, αλλά λειτουργεί ως ελάχιστο κοινό πλαίσιο.
Κάθε κράτος έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει αυστηρότερους κανόνες, προσαρμοσμένους στις εθνικές του ανάγκες και στην κοινωνική του πραγματικότητα.
Από το χαρτί στην πράξη: Οι εθνικές διαφορές και η «κουλτούρα των όπλων»
Παρά την ύπαρξη κοινού νομικού πλαισίου, η πρακτική εφαρμογή των κανόνων ποικίλλει σημαντικά από χώρα σε χώρα.
Στη Φινλανδία και την Αυστρία, η οπλοκατοχή έχει παραδοσιακό χαρακτήρα, συνδεδεμένο με το κυνήγι και τη ζωή στην ύπαιθρο. Οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν όπλα για αθλητικούς ή κυνηγετικούς σκοπούς, αφού περάσουν αυστηρές εξετάσεις και ελέγχους. Αντίθετα, στη Σουηδία, τα πρόσφατα περιστατικά ένοπλης βίας και συγκρούσεων συμμοριών έχουν οδηγήσει την κυβέρνηση σε σκέψεις για αυστηρότερα μέτρα αδειοδότησης και αποθήκευσης.
Η Τσεχία αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση, καθώς αναγνωρίζει συνταγματικά το δικαίωμα στην οπλοκατοχή υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, μια στάση που τη διαφοροποιεί από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ιταλία και τη Γαλλία, αντίθετα, οι νόμοι είναι πιο περιοριστικοί, με αυστηρούς ελέγχους ψυχικής υγείας και ανάγκη τεκμηρίωσης για την κατοχή όπλου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένα τονίσει ότι το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ύπαρξη κανόνων, αλλά και η αποτελεσματική εφαρμογή τους, δηλαδή η παρακολούθηση, η ανανέωση αδειών και η πλήρης καταγραφή των όπλων στα εθνικά μητρώα.
Το «σκοτεινό» πρόσωπο της παράνομης οπλοκατοχής
Η Europol εκτιμά ότι ένα στα τρία όπλα που κυκλοφορούν στην Ε.Ε. είναι παράνομο. Πολλά από αυτά προέρχονται από τα Βαλκάνια, όπου μετά τους πολέμους της δεκαετίας του ’90 δημιουργήθηκαν μεγάλα αποθέματα στρατιωτικού οπλισμού.
Η παράνομη διακίνηση πραγματοποιείται μέσω δικτύων οργανωμένου εγκλήματος και συχνά συνδέεται με τρομοκρατικές ενέργειες ή σοβαρά εγκλήματα.
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η Ε.Ε. προωθεί την ψηφιακή παρακολούθηση των αδειών, την ενοποίηση μητρώων και την εναρμόνιση των ελέγχων στις εισαγωγές και εξαγωγές όπλων.
Πηγή: cnn.gr
