Με στόχο να μην εξαρτάται από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και να εκπληρώσει τη δέσμευσή της για κλιματική ουδετερότητα, η ΕΕ εκπόνησε στρατηγική για το πράσινο υδρογόνο. Ζητούμενο, να αυξήσει την παραγωγή του από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. Και αυτό γιατί πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευέλικτο καύσιμο στο να αποθηκεύει πράσινη ενέργεια με διάφορους τρόπους, καλύπτοντας έτσι το χάσμα μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης.
Τα πολλαπλά πλεονεκτήματά του
Αυτό που είναι απαραίτητο να γνωρίζεις για το υδρογόνο είναι ότι πρόκειται για ένα στοιχείο που συναντάται είτε από μόνο του είτε ενωμένο με άλλα στοιχεία, κυρίως στο νερό και τους υδρογονάνθρακες. Προκειμένου να παραχθεί καθαρό υδρογόνο, απαιτείται μια διαδικασία απομόνωσης. Η πιο φιλική μέθοδος προς το περιβάλλον είναι η ηλεκτρόλυση: η διάσπαση δηλαδή του νερού (Η₂Ο) σε υδρογόνο και οξυγόνο με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος. Όταν το ρεύμα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, το αποτέλεσμα είναι το «πράσινο υδρογόνο». Βασικό πλεονέκτημά του είναι ότι η παραγωγή του δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα, σε αντίθεση με το «γκρι» ή το «μπλε» υδρογόνο (που παράγεται από φυσικό αέριο). Αυτό σημαίνει ότι το πράσινο υδρογόνο δεν είναι μόνο μια τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας, αλλά και ένας μηχανισμός απαλλαγής από τον άνθρακα.
Το υδρογόνο λειτουργεί ως μέσο αποθήκευσης με διάφορους τρόπους. Συγκεκριμένα, μπορεί να αποθηκευτεί σε δεξαμενές υπό πίεση σε αέρια μορφή ή και ως υγρό υδρογόνο ή και σε υδρίδια μετάλλων. Το αποθηκευμένο υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κυψέλες καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή να καεί για την παραγωγή θερμότητας ή κίνησης. Το γεγονός ότι μπορεί να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις μέσω αγωγών ή με τη μορφή υγρού υδρογόνου, επιτρέπει τη μεταφορά ενέργειας από περιοχές με πλεόνασμα ανανεώσιμης ενέργειας σε περιοχές με μεγαλύτερη ζήτηση.
Ποια είναι τα οφέλη του στην αποθήκευση πράσινης ενέργειας
Σήμερα, η πιο διαδεδομένη τεχνολογία αποθήκευσης είναι οι μπαταρίες λιθίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μικρότερες εγκαταστάσεις. Ωστόσο, οι μπαταρίες έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής, χαμηλότερη ενεργειακή πυκνότητα και ψηλό κόστος πρώτων υλών. Το υδρογόνο, αντίθετα, μπορεί να αποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες ενέργειας για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς σημαντικές απώλειες, λειτουργώντας ως αντιστάθμισμα στην αστάθεια των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Επιπρόσθετα, συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής επειδή ακριβώς δεν εκπέμπει άνθρακα όταν χρησιμοποιείται σε κυψέλες καυσίμου ή καίγεται. Το κυριότερο είναι ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά ευέλικτο καύσιμο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορες εφαρμογές, όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η θέρμανση, οι μεταφορές και η βιομηχανία. Η χρήση του δε, είναι η λύση στη μείωση της εξάρτησης των κυβερνήσεων από ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση της ενεργειακής τους ασφάλειας, αποτελώντας μια κομβική λύση στην εξισορρόπηση της καθημερινής ζήτησης και την εποχική αποθήκευση.
Μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη
Για να μπορέσει η Ευρώπη να πετύχει τον στόχο της στο να γίνει κλιματικά ουδέτερη, διασφαλίζοντας έναν καθαρότερο πλανήτη -όπως προνοεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία- είναι ζωτικής σημασίας η ανανέωση των πηγών ενέργειας και η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ενεργειακού συστήματος. Παράλληλα, είναι απαραίτητο η πράσινη μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας να συνοδεύεται από τη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων και των καταναλωτών σε μια καθαρή, προσιτή και ασφαλή ενέργεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον Ιούλιο του 2020 μια στρατηγική για το υδρογόνο, με ζητούμενο την επιτάχυνση της ανάπτυξης της παραγωγής καθαρής ενέργειας από υδρογόνο και τη διασφάλιση του κεντρικού του ρόλου στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.
Σε σχετική έκθεση που εγκρίθηκε τον Μάιο του 2021, οι ευρωβουλευτές δήλωσαν ότι μόνο το πράσινο υδρογόνο που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές μπορεί να συμβάλλει με βιώσιμο τρόπο στην επίτευξη της μακροπρόθεσμης κλιματικής ουδετερότητας. Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ Repower για μια πιο προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια, θα πρέπει να αυξήσει την παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030 στους 20 μεγατόνους ανά έτος.
Ο ρόλος της Κύπρου
Το πρώτο έργο που αφορά παραγωγή/χρήση υδρογόνου ως πράσινη ενέργεια στη χώρα μας, αποτελεί γεγονός. Πρόκειται για το πρωτοποριακό GreenH2CY, το οποίο εκτός από την παραγωγή θα περιλαμβάνει σταθμό ανεφοδιασμού καυσίμων και εγκαταστάσεις αποθήκευσης υδρογόνου. Οι τελευταίες θα επιτρέψουν στο σύστημα ηλεκτρόλυσης που παράγει το υδρογόνο να χρησιμοποιείται ευέλικτα και να λειτουργεί σε ώρες εκτός αιχμής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Υπολογίζεται ότι θα αποτρέψει την παραγωγή αερίων θερμοκηπίου ισοδύναμων περίπου με 2200 τόνους CO2 τον χρόνο, που αποδίδονται στην αντικατάσταση του καυσίμου ντίζελ.
Η εν λόγω μονάδα παραγωγής υδρογόνου αναμένεται να παράγει περίπου 150 τόνους καυσίμου υδρογόνου ετησίως, το οποίο ισοδυναμεί με 627 τόνους καυσίμου ντίζελ ανά έτος. Η μονάδα έχει την ευχέρεια να παράξει περισσότερες ποσότητες πράσινου υδρογόνου εάν και εφόσον υπάρξει περεταίρω ζήτηση, γεγονός που θα συντείνει περισσότερο στην ανθρακοποίηση. Ένα έργο απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον που υποστηρίζει την κυκλική οικονομία, καθώς το νερό που θα χρησιμοποιείται στην ηλεκτρόλυση θα προέρχεται από τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων Λάρνακας.
Το πράσινο καύσιμο του υδρογόνου που θα παράγεται από το GreenH2CY, προορίζεται για χρήση στον τομέα των μεταφορών, για ανεφοδιασμό φορτηγών και την αντικατάσταση οχημάτων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, ενώ μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί και στον τομέα της ναυτιλίας.
Από τη στιγμή λοιπόν που το υδρογόνο αποτελεί ένα κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της ενεργειακής μετάβασης της ΕΕ, θα πρέπει και η Κύπρος να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά της έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η γεωγραφική της θέση, συνδυαστικά με το ισχυρό ηλιακό δυναμικό που διαθέτει, μπορεί να την καταστήσει σε κόμβο παραγωγής και διανομής υδρογόνου. Για να μην αφήσει αυτή την πολύτιμη ευκαιρία να πάει χαμένη, θα πρέπει ρυθμίσει το σχετικό πλαίσιο για να λειτουργήσει ευνοϊκά προς την ανάπτυξή του. Γιατί το μέλλον της αγοράς υδρογόνου δεν είναι μακριά, αλλά ακριβώς μπροστά μας.
