Πράματα και θαύματα εντόπισε η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεσή της για κέντρα αναψυχής που λειτουργούν στην περιοχή του Μακένζι διαπιστώνοντας ενδεχόμενο μαγείρεμα φορολογίας, η οποία δεν εξετάστηκε όπως θα έπρεπε από το Τμήμα Φορολογίας, με τα ευρήματα που καταγράφονται να αφορούν ακόμα και εκδηλώσεις με γνωστούς τραγουδιστές από το εξωτερικό.
Ανάμεσα στα ευρήματα της Ελεγκτικής, διαπιστώνεται πως σε εταιρείες που διοργάνωσαν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός συναυλιών (2022–2023) γνωστών τραγουδιστών, χωρίς τις αντίστοιχες αποδόσεις φόρου καλλιτεχνών και ΦΠΑ.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση συγκεκριμένης εταιρείας για την οποία υπήρχαν καταγγελίες και ευρήματα του ΤΦ κατά την περίοδο 2010–2014 όπως η μη έκδοση αποδείξεων, «μαύρο τσαντάκι» με μετρητά δίπλα από το νόμιμο ταμείο, διακοπή ρεύματος στις 4:45πμ κατά τον έλεγχο εκτύπωσης ημερήσιων εισπράξεων, δεν οδήγησαν στη συνέχεια σε ουσιαστικούς/στοχευμένους ελέγχους ή/και την εμπλοκή της Μονάδα Διερευνήσεων Φορολογικής Απάτης (ΜΔΦΑ).
Όπως καταγράφεται εξάλλου στην έκθεση «δεν υπήρξε η απόδοση των ανάλογων φορολογιών σε 30 καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ο αρμόδιος Λειτουργός προέβη (12.3.2018) σε κατ’ εκτίμηση υπολογισμό με συντηρητικές παραδοχές (χαμηλότερη τιμή εισιτηρίου όπου υπήρχαν δύο τιμές, μέσος όρος 572 εισιτηρίων από τρεις εκδηλώσεις χαμηλής προσέλευσης, αγνοώντας επιβεβαιωμένη εκδήλωση 3.000 ατόμων), γεγονός που πιθανώς υποτίμησε τον οφειλόμενο φόρο ΦΠΑ».
Όσα καταγράφει ο προλογισμός της Ελεγκτικής
Η Ειδική Έκθεση αφορά στο χειρισμό που έτυχαν από το Τμήμα Φορολογίας έντεκα εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή Μακένζυ Λάρνακας, οι οποίες διαχειρίζονται κέντρα αναψυχής και εστίασης.
1. Εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ
Καθυστέρηση πέραν των τριών ετών στην προσαρμογή του ΤΦ στη νέα ερμηνεία το μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για υπηρεσίες εστιατορίου και εστίασης, όπως αυτή καθορίστηκε από το Διοικητικό Δικαστήριο και τη Νομική Υπηρεσία.
2. Μη ομοιόμορφος φορολογικός χειρισμός
Για την περίοδο 2011-2022, υπήρξε ανομοιόμορφη εφαρμογή συντελεστών ΦΠΑ μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων δημιουργώντας, μεταξύ άλλων, συνθήκες άνισου ανταγωνισμού.
3. Ανεπαρκείς και Μη Στοχευμένοι Έλεγχοι
Δεν ελέγχθηκαν εταιρείες των οποίων οι οικονομικές καταστάσεις έφεραν γνώμη ελεγκτών με «επιφύλαξη» ή «έμφαση θέματος».
Δηλώθηκαν υψηλές και μεταβαλλόμενες δαπάνες διαχείρισης/προσωπικού χωρίς τεκμηριωμένη αντιπαραβολή καθώς και επενδύσεις σε θυγατρικές εταιρείες, χωρίς τον αναλογικό περιορισμό, αυξάνοντας τον κίνδυνο αποδοχής εκπιπτόμενων εξόδων, χωρίς έλεγχο.
Σε εταιρείες που διοργάνωσαν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός συναυλιών (2022–2023) γνωστών τραγουδιστών, χωρίς τις αντίστοιχες αποδόσεις φόρου καλλιτεχνών και ΦΠΑ.
Οι περισσότερες εταιρείες φορολογήθηκαν «με βάση τη δήλωση» έως το 2020/2021, χωρίς να διεξαχθεί κάποιος ουσιαστικός έλεγχος (δήλωσης ή/και επιτόπιος) παρότι υπήρχαν προγενέστερα ευρήματα με πρόσθετο φόρο εισοδήματος και ΦΠΑ, δηλαδή ήταν υψηλού κινδύνου αφού είχαν βεβαρυμμένο φορολογικό ιστορικό.
Χαρακτηριστικά, σε συγκεκριμένη εταιρεία για την οποία υπήρχαν καταγγελίες και ευρήματα του ΤΦ κατά την περίοδο 2010–2014 όπως η μη έκδοση αποδείξεων, «μαύρο τσαντάκι» με μετρητά δίπλα από το νόμιμο ταμείο, διακοπή ρεύματος στις 4:45πμ κατά τον έλεγχο εκτύπωσης ημερήσιων εισπράξεων, δεν οδήγησαν στη συνέχεια σε ουσιαστικούς/στοχευμένους ελέγχους ή/και την εμπλοκή της Μονάδα Διερευνήσεων Φορολογικής Απάτης (ΜΔΦΑ).
Επίσης γενικά παρατηρήθηκε μια «χαλαρή» προσέγγιση από μέρους του ΤΦ σε σχέση με τις συγκεκριμένες εταιρείες. Ενδεικτικά αναφέρεται παράδειγμα εταιρείας, όπου για 30 καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ελλείψει στοιχείων, ο ΦΠΑ υπολογίστηκε από το ΤΦ κατ’ εκτίμηση με συντηρητικές παραδοχές (συνειδητά στον υπολογισμό του μέσου όρου συμμετεχόντων σε εκδηλώσεις αποκλείστηκε εκδήλωση με μεγάλο αριθμό συμμετοχών) υποεκτιμώντας έτσι τον μέσο όρο και, κατ’ επέκταση, τις φορολογικές οφειλές της εταιρείας.
4. Συστάσεις
Με δεδομένο τον πολύ μεγάλο αριθμό φορολογουμένων σε σχέση με τους περιορισμένους πόρους που διαθέτει το ΤΦ, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε στοχευμένους ελέγχους στη βάση αξιολόγησης κινδύνου ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος απώλειας σημαντικών φορολογικών εσόδων για το κράτος.
Παράλληλα, η επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση θα πρέπει να δώσει τα απαραίτητα εργαλεία στο ΤΦ ώστε να μπορέσει με αποτελεσματικότητα και αυστηρότητα να εφαρμόσει το νόμο και να πατάξει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη φοροδιαφυγή.
Η σύνοψη των αποτελεσμάτων ελέγχου
Η Ελεγκτική Υπηρεσία, στη βάση κατάστασης που εξασφαλίστηκε από το Υφυπουργείο Τουρισμού (ΥΤ) τον Οκτώβριο 2023, διεξήγαγε έλεγχο που κάλυψε 11 εταιρείες/επιχειρήσεις που διαχειρίζονται τα κέντρα αναψυχής και εστίασης στην περιοχή Μακένζυ στην Επαρχία Λάρνακας, αναφορικά με τον χειρισμό σε θέματα ΦΠΑ, Φόρου εισοδήματος και φορολόγησης των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων καθώς και τον βαθμό συμμόρφωσης του Τμήματος Φορολογίας (ΤΦ) με τη νομοθεσία. Ο έλεγχος διενεργήθηκε κυρίως μέσω των φορολογικών φακέλων άμεσης και έμμεσης φορολογίας του ΤΦ και στοιχείων που λήφθηκαν από τα μηχανογραφικά συστήματα του Τμήματος και την ιστοσελίδα του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΤΕΕΔΙ).
1.1 Δυστοκία πέραν των 10 ετών στην ερμηνεία του μειωμένου Φορολογικού Συντελεστή για χώρους εστίασης
Το νομικό πλαίσιο (άρθρο 18Α, Δωδέκατο Παράρτημα· Κανονισμός ΕΕ 282/2011, άρθρο 6(2)· Οδηγία 2006/112/ΕΚ, άρθρο 98 & Παράρτημα III) επιτρέπει την υπαγωγή υπηρεσιών εστίασης στον μειωμένο ΦΠΑ, υπό τον όρο παροχής «επαρκών υπηρεσιών στήριξης» που καθιστούν δυνατή την άμεση κατανάλωση.
Ωστόσο, μέχρι και το 2022, το Τμήμα Φορολογίας (ΤΦ): (α) εξαιρούσε συστηματικά μπυραρίες, μπαρ και δισκοθήκες από τον μειωμένο συντελεστή (εγκύκλιος ΤΦ 146, ημερ. 10.1.2011, επιστολή ΣΕΛΚ, ημερ. 23.3.2011), στηριζόμενο στη μη ύπαρξη υποδομής παροχής γεύματος και (β) εφάρμοζε διαφορετικό χειρισμό μετά τα μεσάνυχτα, επιβάλλοντας κανονικό συντελεστή σε υπηρεσίες που προσφέρονταν μετά το κλείσιμο της κουζίνας (γνωμάτευση ΤΦ, ημερ.12.5.2014).
Η προσέγγιση αυτή ανατράπηκε από απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου (10.9.2019, Υπόθεση. αρ. 596/2016) και γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας (21.5.2020), οι οποίες διευκρίνισαν ότι η λειτουργία κουζίνας δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί μια παροχή ως υπηρεσία εστίασης — αρκεί η ύπαρξη επαρκών υπηρεσιών στήριξης, ακόμη και όταν παρέχονται μόνο ποτά ή μη παρασκευασμένα τρόφιμα.
Παρά ταύτα το ΤΦ καθυστέρησε σχεδόν τρία έτη να ευθυγραμμίσει τη φορολογική του πρακτική με την απόφαση του Δικαστηρίου, εκδίδοντας στις 6.12.2022 την εγκύκλιο ΦΠΑ 11/2022.
1.2 Ανομοιομορφία στην εφαρμογή μειωμένου Συντελεστή για χώρους εστίασης
Κατά την περίοδο 2011–2022, διαπιστώθηκε έλλειψη ομοιόμορφης εφαρμογής του μειωμένου συντελεστή σε επιχειρήσεις που μετατρέπονται μετά από καθορισμένη ώρα (λ.χ. μετά τα μεσάνυχτα) σε μουσικοχορευτικά κέντρα/μπαρ. Από επισκόπηση φακέλων στην ίδια περιοχή (Μακένζυ), το ΤΦ σε ορισμένες περιπτώσεις αποδέχθηκε την επιβολή μειωμένου ΦΠΑ στις εισπράξεις νυχτερινής λειτουργίας, ενώ σε άλλες επέβαλε κανονικό συντελεστή εκδίδοντας βεβαιώσεις φόρου.
Στην περίπτωση της «Εταιρείας Α», βεβαιώθηκαν €188.780 με κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, με αποτέλεσμα η εταιρεία προσέφυγε στο Δικαστήριο (Αρ. 151/2017) και, κατόπιν εισήγησης της Νομικής Υπηρεσίας, το ΤΦ αποδέχθηκε ακύρωση του ποσού λόγω «λανθασμένης ερμηνείας του νόμου» (επιστ. 1.6.2020).
Η ανομοιόμορφη εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, ειδικά μάλιστα σε παρόμοιες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ίδια περιοχή, προφανώς επιφέρει προβλήματα όπως μεταξύ άλλων, ο άνισος ανταγωνισμός.
1.3 Ανεπαρκείς φορολογικοί έλεγχοι ή/και επιβολή φορολογιών
(i) Επιβολή φόρων χωρίς εξέταση παρά το βεβαρυμμένο ιστορικό.
Για αρκετές εταιρείες, ο έλεγχος έδειξε ότι το ΤΦ επέβαλε φόρους βάσει δηλώσεων (μέχρι και το 2020/2021) χωρίς αναπροσαρμογές ή εμφανή ελεγκτική τεκμηρίωση, παρότι προγενέστεροι έλεγχοι είχαν αποδώσει σημαντικές πρόσθετες φορολογίες και αναδείξει αδυναμίες.
Ενδεικτικά, στην «Εταιρεία Γ» για τα έτη 2005–2007 υπολογίστηκε πρόσθετο εισόδημα €119.600 και περιορισμός εκπτώσεων €17.023 λόγω ανεπαρκών τεκμηρίων, με αποδοχή από την εταιρεία. Παρά ταύτα, για τα έτη 2008–2019 δεν υπήρξε αναπροσαρμογή και οι φορολογίες εκδόθηκαν βάσει δηλώσεων. Αντίστοιχα, στην «Εταιρεία Ε» (έλεγχοι 1996–1999 με πρόσθετο φόρο £5.000 πλέον τόκων) δεν τεκμηριώθηκαν μεταγενέστεροι έλεγχοι για 2000–2020.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαντλήθηκε η προθεσμία εξαετίας/δωδεκαετίας, αποστερώντας το Δημόσιο από τη δυνατότητα αναθεώρησης φορολογιών φόρου εισοδήματος, με ενδεχόμενη απώλεια εσόδων.
(ii) Παράβλεψη γνώμης ελεγκτή (επιφυλάξεις/έμφαση θέματος).
Το ΤΦ δεν φαίνεται να πραγματοποίησε στοχευμένη διερεύνηση όπου οι οικονομικές καταστάσεις έφεραν «επιφύλαξη» ή «έμφαση θέματος».
Οι εταιρείες που οι οικονομικές καταστάσεις τους παρουσιάζουν γνώμη ελεγκτή με επιφύλαξη ή έμφαση θέματος, είναι πιο υψηλού κινδύνου για φαινόμενα ενδεχόμενης φοροδιαφυγής και θα πρέπει να βρίσκονται υπό στενή παρακολούθηση από το ΤΦ.
Παρά το γεγονός ότι συγκεκριμένες εταιρείες εντάσσονταν σε αυτή την κατηγορία, οι φορολογίες τους εκδόθηκαν βάσει των δηλώσεων τους, χωρίς έλεγχο και χωρίς τις ανάλογες τυχόν αναπροσαρμογές.
(iii) Μεγάλες διακυμάνσεις σε εκπιπτόμενα έξοδα διαχείρισης/προσωπικού χωρίς έλεγχο.
Σημαντικές δαπάνες δηλώθηκαν ως εκπιπτόμενες, με διακυμάνσεις σε σχέση με τον κύκλο εργασιών ανά εταιρεία/έτος.
Δεν τεκμηριώθηκε συστηματική αντιπαραβολή με δηλώσεις εργοδότη, ή/και δεδομένα μισθοδοσίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ούτε έλεγχος του κριτηρίου «αποκλειστικώς και εξ ολοκλήρου» του άρθρου 9, του Ν.118(Ι)/2002.
Σε αυτές τις περιπτώσεις και πάλι ελλοχεύει κίνδυνος αποδοχής από το ΤΦ μη εκπιπτόμενων δαπανών, με αποτέλεσμα ενδεχόμενη απώλεια φορολογικών εσόδων για το κράτος.
(iv) Μη φορολόγηση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
Σε κέντρα αναψυχής των υπό εξέταση εταιρειών διοργανώθηκαν το 2022–2023 μεγάλος αριθμός συναυλιών γνωστών καλλιτεχνών του εξωτερικού χωρίς να εντοπιστούν αντίστοιχες αποδόσεις φόρου καλλιτεχνών ή/και ΦΠΑ (άμεση/έμμεση φορολογία).
Για συγκεκριμένο υποστατικό («Εταιρεία Β») στο οποίο διοργανώθηκαν τουλάχιστον οκτώ εκδηλώσεις, δεν εντοπίστηκαν από την Υπηρεσία μας τα αντίστοιχα φορολογικά έσοδα.
Παράλληλα, καταγράφηκε ανομοιομορφία και ελλιπής επικαιροποίηση επαρχιακών μητρώων εκδηλώσεων ενώ, δεν υφίσταται ροή πληροφόρησης προς το ΤΦ, κατά παράβαση του Διατάγματος ΦΠΑ 2019 (Κ.Δ.Π. 427/2019), της γνωστοποίησης Κ.Δ.Π. 27/2020 και της εγκυκλίου ΦΠΑ 241. Το κενό πληροφόρησης αυξάνει τον κίνδυνο απώλειας εσόδων.
(v) Έλλειψη επιτόπιων ή/και άλλων ελέγχων εντός προθεσμιών.
Δεν διενεργήθηκαν επιτόπιοι ή/και άλλοι έλεγχοι ΦΠΑ, για τα τελευταία έξι έτη (άρθρο 50(1), Ν.95(Ι)/2000).
Ακόμη και όπου υπήρχαν σοβαρά ευρήματα σε παλαιότερους ελέγχους (π.χ. αναξιόπιστα βιβλία, ελλιπείς δηλώσεις, αδυναμίες συστήματος πωλήσεων), δεν αξιοποιήθηκαν επαρκώς στον σχεδιασμό μεταγενέστερων ελέγχων, με συνέπεια ενδεχόμενη απώλεια φορολογικών εσόδων.
(vi) Απουσία κατάλληλων ενεργειών για πιθανής φοροδιαφυγής — δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
(α) «Εταιρεία Γ».
Παρά την ύπαρξη καταγγελίας το 2007 και, τις ενδείξεις απόκρυψης εισπράξεων την περίοδο 2010–2014 λόγω μη έκδοσης αποδείξεων, ύπαρξης δεύτερου «μαύρου» ταμείου, διακοπής ρεύματος κατά τον έλεγχο της εκτύπωσης ημερησίων εισπράξεων, ο μετέπειτα έλεγχος του ΤΦ για την περίοδο 2011–2017 έγινε χωρίς τη συνδρομή της Μονάδας Διερευνήσεων Φορολογικής Απάτης (ΜΔΦΑ).
Εκθέσεις του ΤΦ κατέγραψαν μη ικανοποιητικές δηλώσεις, μεταγενέστερες καταχωρήσεις στον λογαριασμό ΦΠΑ, αδυναμία συμφιλίωσης δηλώσεων–λογαριασμού ΦΠΑ και αναξιόπιστα μηχανογραφικά τιμολόγια ενώ, για εισπράξεις από συναυλίες δεν τηρούνταν επαρκή αρχεία (εισιτήρια/ΦΠΑ ανά εκδήλωση).
Επίσης, δεν υπήρξε η απόδοση των ανάλογων φορολογιών σε 30 καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Ο αρμόδιος Λειτουργός προέβη (12.3.2018) σε κατ’ εκτίμηση υπολογισμό με συντηρητικές παραδοχές (χαμηλότερη τιμή εισιτηρίου όπου υπήρχαν δύο τιμές, μέσος όρος 572 εισιτηρίων από τρεις εκδηλώσεις χαμηλής προσέλευσης, αγνοώντας επιβεβαιωμένη εκδήλωση 3.000 ατόμων), γεγονός που πιθανώς υποτίμησε τον οφειλόμενο φόρο ΦΠΑ.
(β) «Εταιρεία Δ».
Για τα έτη 2012–2016 δηλώθηκαν μεικτά κέρδη αλλά, μετά από υψηλά λειτουργικά/διαχειριστικά έξοδα, προέκυψαν μεγάλες ζημιές.
Πιο συγκεκριμένα προέκυψαν συσσωρευμένες ζημιές έως το 2017 ύψους €1.041.532, οι οποίες συμψηφίστηκαν κυρίως με κέρδη 2018 (φορολογητέο €822.074). Για τα έτη 2012–2017 έχει παρέλθει η εξαετία για επιβολή πρόσθετων φορολογιών, ενώ δεν τεκμηριώνεται έλεγχος του ΤΦ για τις δαπάνες που προκάλεσαν τις ζημιές
Γενικά, για τα φορολογικά έτη 2011–2021, οι φορολογίες εκδόθηκαν «με βάση τη δήλωση», πλην το έτος 2019 το οποίο εκκρεμεί.
1.4 Βασικότερες Συστάσεις
-Να υπάρχει άμεση και ομοιόμορφη ευθυγράμμιση με τη νομολογία και τις γνωματεύσεις, μέσω εγκυκλίων και συνεχή ενημέρωση φορολογουμένων.
-Να θεσπιστεί πλαίσιο αξιολόγησης κινδύνου που ενεργοποιεί ελέγχους όταν υπάρχουν επιφυλάξεις ελεγκτή, μεγάλες δαπάνες ή έσοδα εκδηλώσεων.
-Να ενισχυθούν επιτόπιοι έλεγχοι εντός προθεσμιών, με συστηματική εμπλοκή ΜΔΦΑ, όπου κρίνεται αναγκαίο.
-Να τηρούνται ομοιόμορφα και πλήρως ενημερωμένα ηλεκτρονικά μητρώα εκδηλώσεων σε συνεργασία με Δήμους και να γίνεται ενεργή διασταύρωση πληροφοριών.
1.5 Σημείωση
Σύμφωνα με πληροφόρηση από το ΥΤ, όλα τα υπό αναφορά κέντρα αναψυχής και εστίασης στην περιοχή Μακένζυ, δεν έχουν σχετική άδεια λειτουργίας, θέμα το οποίο δεν αποτέλεσε αντικείμενο του παρόντα ελέγχου.
