Στις εργασίες του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ (Εσωτερικές Υποθέσεις) που πραγματοποιήθηκε σήμερα, Τρίτη, 14 Οκτωβρίου 2025, στο Λουξεμβούργο, συμμετείχε ο υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, Νικόλας Ιωαννίδης.
Σε δηλώσεις κατά την προσέλευσή του στο Συμβούλιο, ο Ιωαννίδης υπογράμμισε τη σημασία ενός ολοκληρωμένου Κανονισμού για τις επιστροφές, ο οποίος θα συμπληρώνει το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, και θα προωθεί την αποτελεσματική υλοποίηση των επιστροφών υπηκόων τρίτων χωρών, κάνοντας λόγο για αναγκαία ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για ένα αυστηρότερο νομικό πλαίσιο και στην απαιτούμενη ευελιξία για τα κράτη μέλη που έχουν αναπτύξει αποτελεσματικά εθνικά προγράμματα επιστροφών, όπως η Κύπρος. Πρόσθεσε ότι η επικείμενη Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ θα δώσει προτεραιότητα στην εφαρμογή του Συμφώνου και στην υιοθέτηση του Κανονισμού για τις επιστροφές.
Κατά τις εργασίες του Συμβουλίου, διεξήχθη ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το σχέδιο Κανονισμού για κοινό σύστημα επιστροφής των παρανόμως διαμενόντων στην επικράτεια της ΕΕ υπηκόων τρίτων χωρών. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υφυπουργού, η προτεινόμενη νομοθεσία, η οποία συζητείται επί του παρόντος μεταξύ των κρατών μελών σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, κοινές διαδικασίες για την έκδοση αποφάσεων επιστροφής, σαφείς κανόνες για τις αναγκαστικές επιστροφές, στενότερα χρονοδιαγράμματα και αυστηρότερες υποχρεώσεις των επιστρεφομένων να συνεργάζονται με τις εθνικές αρχές.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η πρόταση συμβιβασμού της δανικής προεδρίας του Συμβουλίου που βρίσκεται στο τραπέζι, περιλαμβάνει τη μείωση ή κατάργηση των διατάξεων που επιβάρυναν διοικητικά, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας για τα κράτη μέλη να μην εφαρμόζουν την Ευρωπαϊκή Απόφαση Επιστροφών και τη χαλάρωση των απαιτήσεων για συμφωνίες με τρίτες χώρες σχετικά με τα κέντρα επιστροφής. Επιπλέον συζητείται η δυνατότητα επιβολής μακρύτερων απαγορεύσεων εισόδου, καθώς και η δυνατότητα επιβολής απαγόρευσης εισόδου αορίστου χρόνου για άτομα που αποτελούν απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια.
Επιπλέον, τα κράτη μέλη διαπραγματεύονται μια νομική βάση για έρευνες, κατασχέσεις και συλλογή βιομετρικών δεδομένων χωρίς τη συγκατάθεση του τρίτου υπηκόου, καθώς και τη δυνατότητα για τα κράτη μέλη να μην εφαρμόζουν τον κανονισμό σε τρίτους υπηκόους που απελαύνονται για σοβαρά ποινικά αδικήματα ή απειλές για τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια.
Κατά το γεύμα εργασίας, η συζήτηση επικεντρώθηκε στην εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης και ειδικότερα στις επιστροφές προς τη Συρία. Σε παρέμβασή του, ο Υφυπουργός ανέφερε ότι, παρότι οι συνθήκες στη Συρία παραμένουν εν μέρει ασταθείς, έχει σημειωθεί σχετική βελτίωση που θα μπορούσε να διευκολύνει τόσο τις εθελούσιες όσο και τις αναγκαστικές επιστροφές. Επισήμανε ότι μέχρι σήμερα η επαφή με τις συριακές αρχές σε ζητήματα μετανάστευσης είναι περιορισμένη και γίνεται κυρίως μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, με προσανατολισμό στη στήριξη του συριακού λαού και στη σταδιακή επανένταξη της χώρας στη διεθνή κοινότητα, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου θάλασσας, και των αρχών της καλής γειτονίας.
Σε ό,τι αφορά τις αναγκαστικές επιστροφές όσων Σύρων υπηκόων δεν διαθέτουν δικαίωμα παραμονής, ο κ. Ιωαννίδης ανέφερε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία στηρίζει τέτοιες επιστροφές, ιδίως για πρόσωπα που συνιστούν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια ή πρόκειται για καταδικασθέντες εγκληματίες, υπό την απαρέγκλιτη προϋπόθεση της συμμόρφωσης με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο και της ύπαρξης κατάλληλων εγγυήσεων. Τόνισε ότι τα κύρια προαπαιτούμενα για την αποτελεσματική εφαρμογή επιστροφών συνδέονται με τις πραγματικές συνθήκες επί του πεδίου—ασφάλεια, υποδομές, βασικές υπηρεσίες και δυνατότητες βιοπορισμού—καθώς και με την ανάγκη οικοδόμησης αξιόπιστων διαύλων επικοινωνίας με τις συριακές αρχές.
Τέλος, ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο των διεθνών οργανισμών. Σε αυτό το πλαίσιο, έκανε αναφορά στην πρώτη πτήση οικειοθελούς επαναπατρισμού που διοργάνωσε ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) από τη Λιβύη προς τη Συρία στις 8 Οκτωβρίου, η οποία, όπως είπε, ανέδειξε τη δυνατότητα για ευρύτερες και πιο δομημένες επιστροφές. Η Κύπρος, έχοντας ήδη επιτυχημένο πρόγραμμα υποβοηθούμενων εθελοντικών επιστροφών (AVR), υποστηρίζει την κλιμάκωση και διεύρυνση τέτοιων πρωτοβουλιών ως μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ασφαλών διαύλων επιστροφής, κατέληξε.
Ο Υφυπουργός είχε μια σειρά από συναντήσεις με ομολόγους του στο περιθώριο των εργασιών του Συμβουλίου και στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κυπριακή Δημοκρατία, ενημερώνοντας τους ομολόγους του για τις προτεραιότητες της Κύπρου ενόψει της ανάληψης της προεδρίας τον Ιανουάριο του 2026.
Ο Ιωαννίδης συνάντησε την Υπουργό Μετανάστευσης, Ασύλου και Κοινωνικής Ένταξης του Βελγίου, Αναλλήν βαν Μπόσσιουτ Van Bossuyt, τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Αστυνομίας και Ομοσπονδιακό Σύμβουλο της Ελβετίας, Μπεστ Γιανς, τον Υφυπουργό Εσωτερικών της Ουγγαρίας, Μπενς Ρετβαρι, τον Υπουργό Εξωτερικών, Ασύλου και Μετανάστευσης της Ολλανδίας, Νταβίντ βαν Βηλ, τον Υπουργό Μετανάστευσης της Σουηδίας, Γιόαν Φορσσελλ, την Υπουργό Εσωτερικών της Φινλανδίας Μαρί Ραντάνεν και τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου της Ελλάδας Θάνο Πλεύρη.
