Σε μια χώρα όπου οι συζητήσεις γύρω από τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας εξακολουθούν να θεωρούνται «δύσκολες», μια νέα παγκύπρια έρευνα έρχεται να αποτυπώσει για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση την πραγματικότητα που βιώνουν τα άτομα της κοινότητας όταν χρειάζονται ιατρική φροντίδα. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Safeguarding of LGBTIQ+ People’s Right to Health (Safe-R) έδωσε το βήμα για να καταγραφούν οι εμπειρίες, τα εμπόδια αλλά και οι προσδοκίες των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων απέναντι στο σύστημα υγείας της Κύπρου.
Τα αποτελέσματα δείχνουν στίγμα, ελλιπής ενημέρωση και έλλειψη εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας συνθέτουν ένα περιβάλλον που σε πολλές περιπτώσεις αποθαρρύνει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από το να αναζητήσουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Παρά τις νομοθετικές προσαρμογές των τελευταίων ετών, η έρευνα δείχνει ότι η διασφάλιση του δικαιώματος στην υγεία παραμένει ζητούμενο και όχι δεδομένο.
Η απουσία συστηματικής πληροφόρησης και πολιτικών ενημέρωσης των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων για θέματα θεραπείας, πρόληψης και διαχείρισης περιστατικών υγείας παραμένει εμφανής. Παράλληλα, η Κύπρος δεν διαθέτει ακόμη θεσμοθετημένη νομική αναγνώριση φύλου που να υπερβαίνει το παραδοσιακό δίπολο άνδρα-γυναίκας, αν και η αλλαγή φύλου σε επίσημα έγγραφα είναι εφικτή χωρίς την απαίτηση ιατρικής διαδικασίας επιβεβαίωσης.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια βήματα, με το Υπουργείο Υγείας να υιοθετεί πιο συμπεριληπτική ορολογία στη στρατηγική του για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, ευθυγραμμισμένη με τον ΠΟΥ. Ωστόσο, το περιβάλλον εξακολουθεί να διαμορφώνεται από πολιτισμικές και κοινωνικές αντιλήψεις που συχνά οδηγούν σε στίγμα, αποθαρρύνοντας τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από το να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα περιστατικά διακρίσεων δεν είναι σπάνια και κυμαίνονται από λεκτικές επιθέσεις έως βία, ακόμη και κατά τη διάρκεια δημόσιων εκδηλώσεων. Το μικρό μέγεθος της χώρας, η έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών αλλά και οι επιπρόσθετες προκλήσεις που δημιουργεί η διχοτόμηση, κάνουν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη στρατηγική υγείας που θα λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα της κοινότητας.
Ανάμεσα στις βασικές ανάγκες που αναδεικνύονται ξεχωρίζουν η πρόσβαση σε ορμονοθεραπεία για τρανς άτομα και η ψυχολογική υποστήριξη για την αντιμετώπιση των συνεπειών του κοινωνικού αποκλεισμού. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση των επαγγελματιών υγείας αναδεικνύεται ως κλειδί για την αλλαγή, ώστε οι υπηρεσίες να είναι συμπεριληπτικές και επιβεβαιωτικές. Παράλληλα, ζητείται η θέσπιση πολιτικών που να προστατεύουν ρητά από διακρίσεις σε χώρους παροχής φροντίδας και η ενεργή συμμετοχή οργανώσεων υπεράσπισης δικαιωμάτων στον σχεδιασμό πολιτικών υγείας.
Η έρευνα καταλήγει ότι η διασφάλιση του δικαιώματος στην υγεία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δεν είναι απλώς θέμα νομοθεσίας ή ορολογίας, αλλά απαιτεί ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας, εκπαίδευση και πρακτικά μέτρα, ώστε η φροντίδα υγείας στην Κύπρο να είναι πραγματικά προσβάσιμη και χωρίς αποκλεισμούς.
Σε δηλώσεις του στον REPORTER, ο γραμματέας της οργάνωσης Accept, Στέφανος Ευαγγελίδης, σημείωσε ότι «υπάρχουν και καταγγελίες αλλά και παράπονα για επιθετική συμπεριφορά, καθώς και για έμμεσες διακρίσεις. Δεν μπορούμε να πούμε ότι κάθε φορά που κάποιος θα επισκεφθεί ένα δημόσιο ή ιδιωτικό νοσοκομείο, θα δεχθεί επίθεση ή δεν θα εξυπηρετηθεί, ωστόσο μπορεί να υπάρξουν ψίθυροι ή αρνητικές συμπεριφορές. Τέτοιες εμπειρίες υπάρχουν, τις έχουμε καταγράψει αλλά και παρατηρήσει».
Επισήμανε πως «δεν υπάρχει επίσημη εκπαίδευση και επιμόρφωση των παρόχων υπηρεσιών υγείας, με αποτέλεσμα να καλλιεργείται ανησυχία και φοβία σε σχέση με τα διάφορα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου. Πρόβλημα εντοπίζεται και στην ίδια την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Για παράδειγμα, όπως μία γυναίκα χρειάζεται να επισκεφθεί έναν γυναικολόγο ή όπως ένα άτομο που νοσεί από σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα θα έπρεπε να έχει εύκολη πρόσβαση σε εξειδικευμένο ιατρό, θα ήταν σημαντικό να υπάρχει δυνατότητα προσέγγισης σε κάποιον ειδικό, είτε σεξολόγο είτε ουρολόγο, με τις κατάλληλες γνώσεις ώστε να μπορεί να παρέχει επαρκείς υπηρεσίες. Άρα η ενημέρωση παραμένει ελλιπής».
Παρατηρήθηκαν επίσης, τόνισε, «περιστατικά με τρανς άτομα, όπου η γνώση των ίδιων των γιατρών για το πώς να τα αντιμετωπίσουν εξακολουθεί να είναι ελλιπής. Αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο, πρόσθεσε, είναι το εύρημα που αφορά την ψυχική υγεία, η οποία είναι θεμελιώδης για κάθε άνθρωπο, πόσο μάλλον για άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. Βλέπουμε ότι δεν υπάρχει ακόμη εξοικείωση όλων των επαγγελματιών με ζητήματα που αφορούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου και, για αυτό τον λόγο, θέματα δημόσιας υγείας κάποιες φορές δεν είναι προσβάσιμα ή απλώς παραμένουν ανύπαρκτα».
Επιπλέον, όπως σημείωσε, «όταν προκύπτουν περιστατικά διακρίσεων, δεν υπάρχει παρατηρητήριο που να μπορεί να τα καταγράφει. Ξέρουμε πολύ καλά ότι κανένας γιατρός δεν θα καταγγείλει εύκολα άλλον γιατρό. Άρα η ύπαρξη ενός παρατηρητηρίου θεωρούμε ότι είναι απολύτως απαραίτητη».
Ωστόσο, όπως τόνισε ο κ. Ευαγγελίδης, «δεν θέλουμε να παρουσιάσουμε την εικόνα εντελώς αρνητική. Υπάρχουν επαγγελματίες υγείας, είτε μιλάμε για παθολόγους είτε για εξειδικευμένους γιατρούς, όπως ψυχολόγους, στους οποίους παρατηρείται προθυμία, αλλά όχι η κατάλληλη ενημέρωση. Μην ξεχνάτε ότι η δική μας Οργάνωση μέχρι ενός σημείου μπορεί να παρέχει στήριξη, ωστόσο θεωρούμε πως τα ευρήματα της έρευνας πρέπει να αξιοποιηθούν από το Υπουργείο Υγείας και γενικότερα από το κράτος, ώστε να αναπτυχθούν δράσεις ενημέρωσης και εξειδίκευσης που θα βοηθήσουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα».
Στο επόμενο στάδιο, όπως υπογράμμισε, θα υπάρξει επαφή με το Υπουργείο Υγείας, τον ΟΚΥπΥ αλλά και τον ΟΑΥ, με σκοπό, όπως εξήγησε, «να γίνει παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Βλέπουμε ότι το Υπουργείο Υγείας είναι ανοικτό στο να μαθαίνει και να ερευνά ζητήματα που αφορούν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Όσον αφορά τον ΟΚΥπΥ και τον ΟΑΥ, υπάρχει ήδη ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας με την Οργάνωσή μας. Μία ακόμη έρευνα θα ενισχύσει την προσπάθεια, ειδικά τώρα που ετοιμάζεται και η Εθνική Στρατηγική για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
