Ένα προκαταρκτικό σχέδιο του Οδικού Χάρτη για την Άμυνα 2030 παρουσίασε στα κράτη μέλη των 27 η Κομισιόν το απόγευμα της Δευτέρας στις Βρυξέλλες.
Το έγγραφο που παρουσίασε ο εκτελεστικός βραχίονας της Ένωσης στα κράτη μέλη, ενόψει του ανεπίσημου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης Οκτωβρίου 2025 στην Κοπεγχάγη, προτείνει τη δρομολόγηση μιας δέσμης τεσσάρων εμβληματικών έργων (flaghsips), με σκοπό την ετοιμότητα αξία την ενίσχυση της ασφάλειας της Ευρώπης στο σύνολό της, με τα έργα παράλληλα να αλληλοενισχύονται: το Ευρωπαϊκό Τείχος Drones, την Ασπίδα της Ανατολικής Πτέρυγας, την Ασπίδα Αεροπορικής Άμυνας και την Ασπίδα Δορυφορικής Άμυνας.
Το έγγραφο υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για μια ενωμένη, καινοτόμα και ανταγωνιστική άμυνα, ικανή να αποτρέψει απειλές και να ανταποκριθεί σε σύγχρονες προκλήσεις, από την ρωσική επιθετικότητα με επίκεντρο την Ουκρανία, ως τις υβριδικές απειλές (κυβερνοεπιθέσεις, drones, παραπληροφόρηση) και την ανταγωνιστικότητα με άλλες μεγάλες δυνάμεις (Κίνα, ΗΠΑ).
Πρώτο το έργο που συζητείται ήδη μεταξύ των υπουργών Άμυνας, το Ευρωπαϊκό Τείχος Drones. Όπως το παρουσιάζει η Κομισιόν, πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο σύστημα ανίχνευσης και εξουδετέρωσης drones, εμπνευσμένο από την ουκρανική εμπειρία. Αυτό που θα σχεδιαστεί θα αφορά προηγμένα συστήματα με διαλειτουργικές δυνατότητες κατά των drone για ανίχνευση, παρακολούθηση και εξουδετέρωση, καθώς και δυνατότητες για την προσβολή επίγειων στόχων αξιοποιώντας την τεχνολογία των drone για ακριβείς επιθέσεις. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η χρήση του δε θα περιορίζεται στις στρατιωτικές εφαρμογές, αλλά θα αφορά και την αντιμετώπιση κρίσεων όπως φυσικές καταστροφές ή παράνομη μετανάστευση.
Δεύτερο έργο θα είναι η Ασπίδα της Ανατολικής Πτέρυγας (Eastern Flank Watch), που θα στοχεύει στην ενίσχυση της ικανότητας των κρατών της πρώτης γραμμής της ΕΕ να αντιμετωπίζουν ένα φάσμα απειλών που κυμαίνονται από υβριδικές επιχειρήσεις έως εισβολές με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τον σκιώδη στόλο της Ρωσίας και τον κίνδυνο ένοπλης επιθετικότητας.
Στόχος της είναι η ενίσχυση των ανατολικών συνόρων όσον αφορά τις χερσαίες, αεροπορικές και θαλάσσιες απειλές, συμβάλλοντας στην ασφάλεια ολόκληρης της Ένωσης. Αυτό θα είναι πλήρως συμπληρωματικό με την Επιχείρηση Eastern Sentry του ΝΑΤΟ, την Baltic Air Policing και τις δυνάμεις Forward Presence.
Η Ασπίδα θα βασιστεί σε τέσσερα στοιχεία: την άμυνα εδάφους (συστήματα οχύρωσης και αντικινητικότητας, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων επίγειας μάχης), την ανίχνευση και την αντι-drone/αεροάμυνα (τείχος κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών), την ασφάλεια στη θάλασσα στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα και την επίγνωση της κατάστασης (συμπεριλαμβανομένης της διαστημικής, με χρήση δορυφόρων).
Αναμένεται η χρηματοδότηση από εθνικές και ενωσιακές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών προγραμμάτων άμυνας, προγραμμάτων διπλής χρήσης, όπως ο έλεγχος των συνόρων, της οικονομικής βοήθειας σε περιοχές που πλήττονται από ανασφάλεια ή των μέσων της πολιτικής συνοχής.
Τρίτο έργο θα είναι η Αεροπορική Ασπίδα (Air Defence Shield), ένα ενιαίο σύστημα άμυνας εναντίον πυραυλικών και αεροπορικών απειλών, που θα βασίζεται σε συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών και θα ενισχύεται από τεχνολογίες όπως το Galileo, το ευρωπαϊκό σύστημα δορυφορικής πλοήγησης.
Τέλος, τέταρτο έργο θα είναι η Διαστημική Ασπίδα (Defence Space Shield) που θα εγγυάται την προστασία των ευρωπαϊκών δορυφόρων και υποδομών από κυβερνοεπιθέσεις ή φυσικές απειλές, με παράλληλη αξιοποίηση των δεδομένων τους για στρατιωτική και πολιτική νοημοσύνη.
Η Επιτροπή επίσης κάνει λόγο για την ανάγκη να απαλείψει σημαντικά κενά μέχρι το 2030 στους εξής τομείς: άμυνα εναντίον πυραύλων και drones, συστήματα πυροβολικού και cyber/τεχνητής νοημοσύνης, κινητικότητα και logistics, αμυντική βιομηχανία (αυξημένη παραγωγή, καινοτομία). Ακόμη τα κράτη - μέλη καλούνται να συνεργαστούν μέσω «συμμαχικών ικανοτήτων» (Capability Coalitions), αποφεύγοντας την αποσπασματικότητα. Η ΕΕ θα παρέχει χρηματοδότηση (π.χ. μέσω του ταμείου SAFE, €150 δισ. ευρώ) για κοινές προμήθειες.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η επιτυχία του σχεδίου δεν είναι δεδομένη, καθώς υπάρχουν κρίσιμα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Πρώτο και κύριο η πολιτική βούληση, καθώς «τα κράτη μέλη καλούνται να υπερνικήσουν τους εθνικισμούς και να δεσμευτούν σε κοινές επενδύσεις και στρατηγικές». Επισημαίνεται ότι «η αποτυχία συντονισμού θα σημαίνει χαμένο χρόνο και πόρους».
Υπάρχουν εύλογοι χρονικοί περιορισμοί, ενώ η Εpιτροπή υπογραμμίζει ότι πρέπει όλοι να κινηθούν με «ασυνήθιστη ταχύτητα‘ - από την έγκριση νομοθεσιών έως την υλοποίηση έργων. Επισημαίνεται ακόμη ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να μείνει πίσω σε τομείς όπως η AI ή τα αυτόνομα όπλα. Χρειάζεται να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις και να καλλιεργήσει ένα οικοσύστημα καινοτομίας.
Στο κομμάτι της οικονομικής βιωσιμότητας, η Κομισόν επισημαίνει ότι η διασφάλιση επαρκών χρηματοδοτικών πόρων και επενδύσεων αποτελεί βασικό πυλώνα. Στο πλαίσιο του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, θα παρέχονται νέα και εξειδικευμένα εργαλεία για την παροχή πρόσθετων ικανοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εμβληματικών έργων όπως τα Ευρωπαϊκά Έργα Κοινού Αμυντικού Ενδιαφέροντος, καθώς και οι Δομές για Ευρωπαϊκά Προγράμματα Οπλισμού.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ενεργοποίηση της Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής έχει δώσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο σε 16 κράτη-μέλη, επιτρέποντάς τους να αυξήσουν περαιτέρω τις αμυντικές τους δαπάνες. Επιπλέον, το SAFE έχει ήδη δεσμεύσει €150 δισ. για τα 19 κράτη μέλη που συμμετέχουν. Ακόμη, τα κράτη-μέλη και οι περιοχές που επανεπενδύουν κεφάλαια προς την κατεύθυνση της αμυντικής επένδυσης θα επωφεληθούν από υψηλότερα ποσοστά προχρηματοδότησης, έως και 20%, ενώ οι ευρωπαϊκές περιοχές που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θα λάβουν στοχευμένη υποστήριξη.
Σχετικά με το ερχόμενο ΠΔΠ του οποίου η διαπραγμάτευση εκκρεμεί, η Επιτροπή έχει προτείνει μια σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού που αφιερώνεται στην Άμυνα και το Διαστήμα. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, η Άμυνα και το Διαστήμα θα επωφεληθούν από ένα αφιερωμένο πακέτο €131 δισ., με στόχο την υποστήριξη των μακροπρόθεσμων προσπαθειών των κρατών-μελών για την επίτευξη αμυντικής ετοιμότητας.
Σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), καθώς όπως τόνισε η Πρόεδρος του Ομίλου της ΕΤΕπ Νάντια Καλβίνιο στο ΚΥΠΕ, έχει ήδη ενισχύσει σημαντικά τη χρηματοδότηση έργων που σχετίζονται με την άμυνα, βαίνοντας προς τριπλασιασμό της χρηματοδότησης, ώστε να φτάσει το 3.5% της συνολικής χρηματοδότησης της Τράπεζας.
Πηγή: ΚΥΠΕ
