Δέκα καταγγελίες που αφορούν σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, καταγγέλθηκαν στο αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Εργασίας, τα τελευταία τρία χρόνια, ωστόσο εκτιμάται ότι οι γυναίκες που υποφέρουν είναι αρκετά περισσότερες. Στο μεταξύ, αυτό που διαπιστώθηκε στη Βουλή είναι πως το νομικό πλαίσιο για τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση είναι γεμάτο τρύπες και υπάρχει αδήριτη ανάγκη για αλλαγή, δεδομένου ότι τα θύματα μένουν εκτεθειμένα αφού οι διαδικασίες δαιδαλώδεις.
Το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας τέθηκε προς συζήτηση στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, ειδικά μετά τα δημοσιεύματα για καταγγελίες στο Υπουργείο Παιδείας και την ποινική δίωξη συγκεκριμένου λειτουργού, ο οποίος τέθηκε σε διαθεσιμότητα. Αυτό που ξεκαθαρίστηκε από την αρχή της συζήτησης ήταν ότι θα γινόταν αναφορά στον τρόπο που εφαρμόζεται ή όχι ο κώδικας για την πρόληψη της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και δεν θα υπάρξει επικέντρωση σε συγκεκριμένα περιστατικά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ποινική δίωξη στελέχους του Υπ. Παιδείας για σεξουαλική παρενόχληση-Ενημερώθηκε η ΕΔΥ για να τεθεί σε διαθεσιμότητα
Παρών στην Επιτροπή ήταν ο υπουργός Εργασίας, Γιάννης Παναγιώτου, ενώ η υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, η οποία επίσης είχε κληθεί απουσίαζε λόγω επίσκεψής της στο εξωτερικό. Όπως ανέφερε στην τοποθέτησή του Ο κ. Παναγιώτου επεσήμανε πως «έχουμε τη θεσμική υποχρέωση για την τήρηση των νόμων που έχουν ψηφιστεί και έχουν τεθεί σε εφαρμογή, για να επιτύχουμε τη μετάβαση της αγοράς εργασίας, από την κατάσταση που ίσχυε πολλές δεκαετίες, σε εκείνη που θέλουμε για να έχουμε ένα ασφαλές και αξιοπρεπές χώρο εργασίας για όλους και όλες».
Ο υπουργός Εργασίας επεσήμανε, δε, ότι «αυτού του είδους παρενόχληση, έχει συγκεκριμένο φύλο και έχει συγκεκριμένο τρόπο που θα καταφέρουμε, με την εφαρμογή του νομικού πλαισίου, αλλαγή συμπεριφοράς και κουλτούρας. Έχουμε την τύχη το ποσοστό απασχόλησης να έχει ξεπεράσει το 80%, που είναι το μεγαλύτερο χρονικά. Επιτυγχάνεται μέσα από τη μείωση της ανεργίας, αλλά και από την παρουσία των γυναικών στο χώρο εργασίας, που είναι στο 78%. Παλαιότερα ήταν μικρότερο ποσοστό και θεωρείτο πως οι άνδρες είχαν την παρουσία και ήταν άλλες οι νοοτροπίες. Για να μπορούμε να το επιτύχουμε πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, να έχουμε κατανόηση ως προς τις μεγάλες προσπάθειες που καλούμαστε να καταβάλουμε».
Αναφερόμενος στις πρακτικές για που εφαρμόζονται, ο Γιάννης Παναγιώτου εξήγησε ότι «στο περιβάλλον της δημόσιας διοίκησης είθισται να εφαρμόζονται οι καλές πρακτικές, σε σχέση με τα δικαιώματα των εργαζομένων. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα, όμως χρειάζονται περισσότερα βήματα και πιο επισταμένα. Προνοείται από τη νομοθεσία συγκεκριμένη υποχρέωση για την υποστήριξη του έργου που οι επιθεωρητές και επιθεωρήτριες του Υπουργείου Εργασίας έχουν να εκπληρώσουν. Υπάρχουν συγκεκριμένες ποινές για όσους παραλείπουν να συμπληρώσουν τα απαραίτητα που ζητά ο επιθεωρητής. Οι επιθεωρητές του Τμήματος Εργασίας είναι επαγγελματίες στο συγκεκριμένο αντικείμενο, αξιολογώντας τα όσα έχουν ενώπιον τους, έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τι είδους πληροφορίες καλούνται να ζητήσουν, πέραν από την καταγγελία. Μέσα από περιστατικά που περιήλθαν στην αντίληψή μας, δεν έχω υπόψη μου οποιαδήποτε περίπτωση που διαπιστώθηκε ότι υποβλήθηκαν στοιχεία που χαρακτηρίστηκαν πλήρη, ενώ ήταν ελλιπή».
Ο κ. Παναγιώτου στην τοποθέτησή του, σημείωσε πως «εκείνο που έχω εις γνώση μου, έχει να κάνει με την προσπάθεια που καταβάλλεται όταν υποβληθεί καταγγελία, ενδεχομένως σε μία τέτοια διαδικασία να βρίσκεται παράλληλα σε εξέλιξη και άλλη διερεύνηση και όταν συντρέχουν ταυτόχρονα οι διαδικασίες, να λειτουργεί περιοριστικά η ολοκλήρωση της μίας έρευνας σε σχέση με την άλλη. Δεν πρέπει να τα προσεγγίζουμε αμυντικά και να υποστηρίζουμε ότι όλα γίνονται με άψογο τρόπο. Οι πρόνοιες της νομοθεσίας που αφορούν τη διάχυση των απαραίτητων πληροφοριών είναι σημαντικές προς τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης».
Πριν ολοκληρώσει την αρχική του τοποθέτηση, ο Γιάννης Παναγιώτου σημείωσε πως «όταν ολοκληρωθεί μία πειθαρχική έρευνα, σε δεύτερο στάδιο, σε μία ποινική διαδικασία ενδεχομένως να υπάρχουν άλλα αποτελέσματα. Όταν διεξάγεται μία πειθαρχική έρευνα, τα εργαλεία του ερευνώντα λειτουργού είναι συγκεκριμένα. Νομίζω δεν θα ήταν ασφαλές να θεωρήσουμε ότι επειδή η διαδικασία μπορεί να στοιχειοθετεί ποινική δίωξη, ενώ η πειθαρχική έρευνα δεν συμπίπτει με αυτό, αυτόματα συνεπάγεται δόλος. Είναι σημαντικό να χτίσουμε περισσότερη θεσμική εμπιστοσύνη όσον αφορά στη διερεύνηση καταγγελιών. Μέσα από την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου ενθαρρύνουμε τα θύματα να καταγγείλουν την παρενόχληση που υπέστησαν. Αν τα θύματα μένουν εκτεθειμένα, σημαίνει ότι αποτυγχάνουμε στο στόχο μας και δεν υπάρχουν οι καταγγελίες που θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά».
Δέκα καταγγελίες σε τρία χρόνια
Από πλευράς του, ο διευθυντής του Τμήματος Εργασίας, Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, παρέθεσε κάποια στοιχεία και υπέδειξε πως το 2022 δέχθηκαν τέσσερις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, το 2023 μία και το 2024 πέντε. Ο κ. Αλεξάνδρου ξεκαθάρισε πως διερευνήθηκαν όλες οι καταγγελίες, ενώ ερωτηθείς για τη διαδικασία που μπορεί να ακολουθηθεί, σημείωσε πως «οι καταγγελίες μπορούν να έρθουν απευθείας κοντά μας ή στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων. Έχουμε επιθεωρητές εκπαιδευμένους».
Ο κ. Παναγιώτου, παίρνοντας εκ νέου το λόγο, σημείωσε πως «ο ρόλος του επιθεωρητή για τη συγκεκριμένη διαδικασία, ορίζεται από τη νομοθεσία ως εξής: Πρέπει να συγκεντρώσει τα στοιχεία για να διαπιστώσει τι μπορεί να διατυπωθεί από τα στοιχεία και εφόσον μπορεί να επιτύχει διευθέτηση της διαφοράς συντάσσει πρακτικό που υπογράφουν τα δύο μέρη ή πρακτικό που λέει ότι δεν έχει επιτύχει διευθέτηση της διαφοράς».
Η πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας Φύλων, Ελένη Κουζούπη, σημείωσε πως όσον αφορά στο θέμα για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό «ακούγεται περίεργο ότι η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να αποτελέσει τέτοιο ενδεχόμενο. Ίσως τότε να είχαν υπολογίσει περιπτώσεις μικρής ενόχλησης. Το ζητούμενο δεν είναι μόνο ο κώδικας της συμπεριφοράς αλλά ο κώδικας στο χώρε εργασίας. Απέχουμε κατά πολύ από τη μηδενική συμπεριφορά. Τα θύματα φοβούνται ή υπάρχουν παράγοντες που τους απωθούν από την καταγγελία. Είχαμε παροτρύνει τη δημόσια υπηρεσία να δημιουργήσει κώδικα συμπεριφοράς, για να ενημερώνεται το προσωπικό και να ενημερώνεται αναλόγως. Έχουμε εργαστεί και εργαζόμαστε σε αυτή την κατεύθυνση. Τα μέλη της Επιτροπής προέρχονται από την εργοδοτική πλευρά και από την εργατική πλευρά. Έχοντας υπόψη μας τα τελευταία περιστατικά είχαμε μία καταγγελία για σεξουαλική παρενόχληση στον αθλητισμό και θα πραγματοποιήσουμε μελέτη».
Πάντως, σε αναφορά ότι υπάρχουν καταγγελίες πως δεν παραχωρήθηκαν όλα τα στοιχεία στους αρμόδιους λειτουργούς του Υπουργείου Εργασίας για να προβούν σε διερεύνηση, σε συγκεκριμένη περίπτωση, ο υπουργός Εργασίας πήρε εκ νέου το λόγο και εξήγησε πως «οι επιθεωρητές που ενεργούν αυτές τις έρευνες, δεν καταλήγουν σε πόρισμα, που με βάση αυτό θα πρέπει να γίνουν βήματα για άσκηση της ποινικής δίωξης, αποτυπώνεται με τη μορφή πρακτικού η καταγραφή πρακτικού όσα έχουν πράξει και όσα έχουν διαμορφώσει. Αν ζητηθεί στοιχείο που δεν είναι διαθέσιμο τη συγκεκριμένη στιγμή, δεν σημαίνει ότι παρεμποδίζεται η έρευνα. Αν διαπιστωθεί πως ότι κάποιος παρεμποδίζει την έρευνα, τότε καταγγέλλεται. Μπορεί κάποιος υποκειμενικά να αποδέχεται την παρεμπόδιση επειδή θεωρεί ότι δεν είναι αυτό».
Χρειάστηκαν δεκαπέντε χρόνια για να δημιουργηθεί κώδικας
Η εκπρόσωπος του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Νάσια Διονυσίου, σημείωσε πως το 2002 ψηφίστηκε ο νόμος και ρυθμίζει τις διακρίσεις λόγω φύλου στην εργασία, ενώ ένα άρθρο του αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση και αναγκάζει τους εργοδότες να εφαρμόζουν κώδικα για να τα συγκεκριμένα θέματα. «Μας πήρε 15 χρόνια να θεσπίσουμε αυτό τον κώδικα. Όμως, ο συγκεκριμένος κώδικας δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη νομοθεσία, δεν υποβάλλει νέες εξουσίες, αλλά να ενημερώνει εργοδότες και εργαζόμενους για τα δικαιώματά τους. Όταν λέμε ότι αντιμετωπίζουμε τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, σημαίνει εφαρμόζουμε τον κώδικα. Ο κώδικας δεν απαντά σε τίποτα, απλά εξηγεί ποιες μορφές θεωρούνται σεξουαλική παρενόχληση και ποιες μορφές».
Στη συνέχεια, η κα. Διονυσίου επεσήμανε πως «όταν γίνεται καταγγελία, τότε θα πρέπει με βάση τον κώδικα, αν είναι ελαφριάς μορφής να ακολουθηθεί εξωδικαστική διαδικασία, αν το θέλει και το θύμα, αν δεν είναι ελαφριάς μορφής να γίνει πειθαρχική έρευνα. Εφαρμόζοντας τον κώδικα, εντοπίσαμε ότι δεν υπήρχε ως διακριτό ποινικό αδίκημα η σεξουαλική παρενόχληση. Πλέον περιλαμβάνεται στον περί δημόσιας και περί εκπαιδευτικής, με ενέργειες του γραφείου προς τη Βουλή. Συνιστά ποινικό αδίκημα, μπορεί να πάει Αστυνομία, είναι εργασιακό αδίκημα, μπορεί να πάει στο εργατικό δικαστήριο, μπορεί να πάει στο Τμήμα Εργασίας, μπορεί να πάει στην Επίτροπο Διοικήσεως, μπορεί να πάει στην Επίτροπο Ισότητας των Φύλων».
Όσον αφορά στην καταγγελία για το Υπουργείο Παιδείας, η κα. Διονυσίου επεσήμανε πως ζητήθηκε ο φάκελος από το Υπουργείο Παιδείας, ωστόσο η απάντηση που έλαβαν ήταν ότι το Υπουργείο περιμένει γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία. «Είναι περίπλοκα τα πράγματα, βλέπουμε ότι εντοπίζουμε κενά. Έχει γίνει τεράστια δουλειά για να δημιουργηθούν κώδικες. Εμείς ως γραφείο κάθε ένα-ενάμιση χρόνο στέλνουμε επιστολή στα Υπουργεία και ζητούμε ενημέρωση αν άλλαξαν τα άτομα στις επιτροπές ισότητας για να κάνουμε νέες εκπαιδεύσεις. Στον ιδιωτικό τομέα είναι δύσκολο να υπάρξει καταγγελία. Όπου υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εφαρμόζονται».
Η θέση του Υπουργείου Παιδείας
Η εκπρόσωπος της υπουργού Παιδείας, Ελίζα Λοΐζου, ανέφερε πως στο Υπουργείο Παιδείας «ενεργούμε βάσει της νομοθεσίας και βάσει του κώδικα που έχει κυκλοφορήσει. Όταν μία διαδικασία πάρει το δρόμο της πειθαρχικής διερεύνησης, εμείς ακολουθούμε τις πρόνοιες της νομοθεσίας. Ακούστηκαν διάφορα για άρνηση του Υπουργείου να δώσει πληροφόρηση. Τα θέματα πειθαρχικής διερεύνησης είναι εμπιστευτικά και ζητούμε γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία, είχαμε προφορικές συστάσεις να τεθεί γραπτώς. Ζητήσαμε γνωματεύσεις και δεν είχαμε κάποια απάντηση για να ξέρουμε ότι ένας πειθαρχικός φάκελος που ζητηθεί από την αρμόδια αρχή μπορεί να δοθεί. Έχουμε επιθεωρητές, έχουμε και διευθυντές του Υπουργείου που είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Τότε η ΕΕΥ παύει να τους διέπει».
Η Ειρήνη Αναξαγόρα, εκ μέρους του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Παιδείας, εξήγησε πως «η Νομική Υπηρεσία μας ενημέρωσε ότι για το Τμήμα Εργασίας δεν έπρεπε να αποσταλεί ο φάκελος, επειδή έπρεπε να κάνει δική του έρευνα. Για την Επίτροπο έχουμε μιλήσει με την Επίτροπο Διοικήσεως. Είχαμε προφορικά ότι έπρεπε να τα δώσουμε, όμως εμείς δεν έχουμε γραπτώς τη γνωμάτευση να το κάνουμε. Περιμένουμε γραπτώς και θα τη δώσουμε. Στην Αστυνομία το δώσαμε».
Ανάγκη για αλλαγή των διαδικασιών
Στο μεταξύ, οι εκπρόσωποι των γυναικείων οργανώσεων υπογράμμισαν την ανάγκη για αλλαγή στις διαδικασίες, αφού τις χαρακτήρισαν δαιδαλώδεις. Όπως ανέφερε η Νάσω Κασουλίδου, εκ μέρους της ΠΑΣΥΔΥ, «το συμπέρασμα που έβγαλα είναι πως όλοι αναγνωρίζουμε ότι η σεξουαλική παρενόχληση είναι καταδικαστέα και δεν μπορεί να γίνει αποδεχθεί, όμως δεν κάναμε τίποτα. Συγχαίρω όσες κατήγγειλαν. Δεν είναι μόνο δέκα που περνούν αυτό το μαρτύριο, είναι περισσότερες. Έχουμε κώδικες, πρέπει να επισπεφθούν οι διαδικασίες, που είναι δαιδαλώδεις».
Από πλευράς της, η Δέσποινα Ησαΐα εκπροσωπώντας την ΣΕΚ, σχολίασε κάποια δημοσιεύματα, που μιλούσαν για το Τμήμα Ισότητας του Τμήματος Εργασίας. «Αυτό δεν αφορά την Επιτροπή Ισότητας, που δεν έχει λάβει τέτοια καταγγελία. Να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Δεν έχει λάβει τέτοια καταγγελία. Όσε καταγγελίες λαμβάνει η Επιτροπή, είμαστε υποχρεωμένοι να τις στέλνουμε στο Τμήμα Εργασίας».
Στη συνέχεια, η κα. Ησαΐα σημείωσε πως «υιοθετώ όσα είπε η εκπρόσωπος της Επιτρόπου Διοικήσεως. Ο κώδικας είναι ένα εργαλείο πρόληψης και θα πρέπει να υπάρχει η υποχρέωση σε κάθε διευθυντή να κάνει εκπαιδεύσεις στους διευθυντές στο προσωπικό. Η παραβίαση των δικαιωμάτων στη δημόσια υπηρεσία δεν θα ήταν λόγω ανεπαρκούς εφαρμογής του κώδικα, αλλά της νομοθεσίας. Στον ιδιωτικό τομέα υπάρχει κώδικας και εκεί που υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις, ενσωματώνεται και γίνεται προσπάθεια για εκπαιδεύσεις στο χώρο εργασίας, για να κατανοούν οι εργαζόμενοι που σταματούν. Μας είπαν ότι υπάρχει μικρός αριθμός καταγγελιών. Όσες καταγγελίες στείλαμε και αφορούσαν το φύλο, μας απάντησαν ότι δύσκολα τεκμηριώνεται ότι ήταν λόγω φύλου».
Καταλήγοντας, η κα. Ησαΐα τόνισε πως «η σεξουαλική παρενόχληση πρέπει να είναι ποινικά κολάσιμη και να πηγαίνουν στην Αστυνομία. Υπάρχουν και ελαφριάς φύσης και μπορούν να αντιμετωπιστούν εξωδικαστικά. Πρέπει να υπάρξει ένα πρωτόκολλο για να αντιμετωπιστούν αυτές οι περιπτώσεις».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Για σεξουαλική παρενόχληση και άσεμνη επίθεση συνελήφθη ο αστυνομικός-Τέθηκε σε διαθεσιμότητα
