Η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση μετασχηματίζουν τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, αναδιαμορφώνοντας τους ρόλους των εργαζομένων, τα μοντέλα εργασίας και τις απαιτούμενες δεξιότητες, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Πρόεδρος της Επιτροπής Τραπεζικών Ευρωπαϊκών Κοινωνικών Υποθέσεων (BCESA) της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Τραπεζών (EBF) Γενς Τάου.
Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ενόψει της συνεδρίασης της Επιτροπής στη Λεμεσό, ο κ. Τάου εξήγησε ότι, ενώ οι εργασίες ρουτίνας θα αυτοματοποιούνται όλο και περισσότερο, αναδύονται νέες ευκαιρίες σε συμβουλευτικούς, αναλυτικούς και πελατοκεντρικούς ρόλους.
Παράλληλα, είπε ότι η υβριδική εργασία γίνεται ο κανόνας, βελτιώνοντας την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και την ικανοποίηση των εργαζομένων. Όσο για την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, εξέφρασε αμφιβολίες κατά πόσο το συγκεκριμένο μοντέλο είναι κατάλληλο για τον τραπεζικό τομέα.
Η ΤΝ φέρνει σημαντικές αλλαγές τα επόμενα χρόνια
Όπως εξήγησε ο κ. Τάου, οι εργαζόμενοι στις ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να αναμένουν σημαντικές αλλαγές στις συνθήκες εργασίας τους, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση ενσωματώνονται στις τραπεζικές εργασίες.
«Αυτό θα οδηγήσει σε περισσότερη ευελιξία και πιο υγιή εργασιακά περιβάλλοντα», είπε.
Σημείωσε ότι στην Κοινή Διακήρυξη των Ευρωπαίων Κοινωνικών Εταίρων για τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης στην απασχόληση στον τραπεζικό τομέα, τονίζεται ότι οι επαναλαμβανόμενες εργασίες –ιδίως στις υποστηρικτικές λειτουργίες, στη συμμόρφωση, στην ανίχνευση απάτης και στην εξυπηρέτηση πελατών– θα αυτοματοποιούνται όλο και περισσότερο. Η εξέλιξη αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να επικεντρωθούν σε καθήκοντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, όπως οι συμβουλευτικοί ρόλοι και η στρατηγική ανάλυση.
Πρόσθεσε ότι και ο προγραμματισμός προσωπικού, οι προσλήψεις και η αξιολόγηση διαμορφώνονται εκ νέου από εργαλεία ΤΝ, δημιουργώντας νέες ευθύνες για διαφάνεια και αποτροπή μεροληψίας. Επίσης, είπε ότι οι σύμβουλοι πελατών εργάζονται όλο και περισσότερο σε ψηφιακά περιβάλλοντα υποστηριζόμενα από ΤΝ, γεγονός που αλλάζει τη φύση της επαφής με τους πελάτες και απαιτεί νέες ψηφιακές δεξιότητες.
«Για να προετοιμαστούν οι εργαζόμενοι γι’ αυτούς τους νέους ρόλους, οι τράπεζες επενδύουν σημαντικά στη συνεχή επανεκπαίδευση, καθώς οι απλούστερες εργασίες σταδιακά καταργούνται», σημείωσε.
Ο κ. Τάου τόνισε ότι αυτές οι αλλαγές θα επιτρέψουν στους εργαζόμενους να επικεντρωθούν σε συμβουλευτικούς, αναλυτικούς και πελατοκεντρικούς ρόλους.
Η υβριδική εργασία είναι πλέον ο κανόνας, η τάση θα συνεχιστεί
Σχετικά με την οργάνωση της εργασίας, σημείωσε ότι η υβριδική εργασία έχει γίνει ο κανόνας και επικαλέστηκε πρόσφατη έρευνα η οποία εκπονήθηκε στον ιδιωτικό τραπεζικό τομέα από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών.
«Ο συνδυασμός γραφείου και τηλεργασίας είναι πλέον παγιωμένος στον ιδιωτικό τραπεζικό τομέα και αναμένεται να παραμείνει βασικό χαρακτηριστικό. Πάνω από τους μισούς εργαζόμενους ήδη εργάζονται σε υβριδικό περιβάλλον, με περισσότερα από τα τρία τέταρτα να περνούν τουλάχιστον κάποιο από τον χρόνο τους εκτός γραφείου», ανέφερε.
Πρόσθεσε ότι οι υβριδικές ρυθμίσεις επεκτείνονται σε όλους τους τομείς, όχι μόνο στην πληροφορική ή τις διοικητικές υπηρεσίες, αλλά και στην επενδυτική, την επιχειρηματική και τη λιανική τραπεζική.
«Η επίδραση στην υγεία και την ευημερία είναι επίσης σημαντική. Η υβριδική εργασία συνδέεται με υψηλότερη ικανοποίηση και καλύτερα αποτελέσματα υγείας, με λιγότερες αναφορές άγχους, εξουθένωσης και καταθλιπτικών τάσεων σε σχέση με το σύνολο του εργατικού δυναμικού», ανέφερε.
Όπως είπε, η ευελιξία των υβριδικών ρυθμίσεων στηρίζει μεγαλύτερη αυτονομία και υπευθυνότητα, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να διαχειρίζονται την εργασία τους χωρίς υπερβολική επιβάρυνση. Επίσης, εξυπηρετεί όσους έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις φροντίδας, καθιστώντας τον τραπεζικό τομέα πιο ελκυστικό εργοδότη.
«Οι εργαζόμενοι μπορούν να αναμένουν ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί», πρόσθεσε.
Παρόλα αυτά, οι προκλήσεις παραμένουν. Όπως εξήγησε ο κ. Τάου, μεταξύ των προκλήσεων που θέτουν η εξ αποστάσεως και η υβριδική εργασία η πιο δύσκολη φαίνεται να είναι η διασφάλιση της παραγωγικότητας και της συνοχής στις κατανεμημένες ομάδες.
Τόνισε ακόμα την ανάγκη για ισχυρή υποδομή, ώστε η υβριδική εργασία να είναι βιώσιμη σε όλο το φάσμα.
«Ένα βασικό σημείο από την πλευρά των κοινωνικών εταίρων θα παραμείνει η γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και η διασφάλιση κατάλληλης και αποδοτικής υποδομής για πρόσβαση, συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ. Δεν είναι όλες οι περιοχές ή τα ιδρύματα εξίσου εξοπλισμένα για τηλεργασία, δημιουργώντας ανισότητες στην εμπειρία και την απόδοση των εργαζομένων», είπε.
Οι τράπεζες, πρόσθεσε, ήδη αντιμετωπίζουν την ανθρώπινη διάσταση της υβριδικής εργασίας, λανσάροντας προγράμματα για την πρόληψη της απομόνωσης των εργαζομένων εξ αποστάσεως και για τη διασφάλιση της εμπλοκής και της ομαδικότητας.
Τα αρχικά εμπόδια στον συντονισμό ομάδων, σημείωσε, έχουν σε μεγάλο βαθμό ξεπεραστεί, με εργαζόμενους και στελέχη να αξιολογούν πλέον την επίτευξη στόχων και την αποδοτικότητα ως άνω του μέσου όρου.
«Η ποιότητα των ομάδων και της διοίκησης παραμένει υψηλή, με την εμπιστοσύνη και την επικοινωνία να λειτουργούν καλά σε όλες τις τοποθεσίες», είπε.
Για την ασφάλεια δεδομένων και τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς σημείωσε ότι η έρευνα έδειξε πως η υβριδική εργασία δεν είχε αρνητική επίδραση σε αυτούς τους τομείς.
Παράλληλα είπε ότι η ευέλικτη απασχόληση συνεχίζει να αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την προσέλκυση ταλέντων.
«Η ευελιξία στον τόπο και στον χρόνο εργασίας παραμένει σημαντική για την προσέλκυση προσωπικού. Οι εργαζόμενοι με περισσότερη ελευθερία να επιλέξουν πού εργάζονται, απολαμβάνουν επίσης πιο ευέλικτες ώρες, οδηγώντας σε υψηλότερη ικανοποίηση με τις ρυθμίσεις του χρόνου εργασίας. Οι εργαζόμενοι με το υβριδικό μοντέλο στην πραγματικότητα εργάζονται λιγότερες ώρες και κάνουν λιγότερες υπερωρίες από άλλους, αντικρούοντας ανησυχίες για υπερβολική εργασία», ανέφερε.
Παράλληλα ανέφερε ότι από πλευράς κοινωνικών εταίρων, υπάρχει ανάγκη να ληφθούν όλα υπόψη και να διασφαλιστούν δίκαιες και ευέλικτες ρυθμίσεις τηλεργασίας στη βάση του κοινωνικού διαλόγου.
Η τετραήμερη εργασία ίσως να μην είναι η απάντηση για τις τράπεζες
Ερωτηθείς για την ιδέα της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας που τέθηκε ως διεκδίκηση από τη συντεχνία των τραπεζών στην Κύπρο, ο κ. Τάου ανέφερε ότι αυτή η πρόταση δεν ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη ευρωπαϊκή συζήτηση για την ευελιξία στην εργασία.
«Η πρόταση της κυπριακής τραπεζικής συντεχνίας για τετραήμερη εργασία εντάσσεται σε μια γενικότερη ευρωπαϊκή συζήτηση για ευέλικτα μοντέλα εργασίας», αναγνώρισε. Ωστόσο, επεσήμανε ότι το μοντέλο χάνει έδαφος. «Με τα ευέλικτα μοντέλα που εφαρμόζονται ήδη, θεωρούμε ότι η τετραήμερη εβδομάδα ως γενικό μοτίβο χάνει την ελκυστικότητά της».
Όπως είπε, η μείωση των εργάσιμων ημερών ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει μεγαλύτερες σε διάρκεια ημέρες, υπονομεύοντας την ισορροπία που επιδιώκει να βελτιώσει.
«Δεν είναι πειστικό να ζητάμε μείωση του ημερήσιου χρόνου εργασίας και έπειτα να υποστηρίζουμε μεγαλύτερες εργάσιμες ημέρες σε μια τετραήμερη εβδομάδα», σημείωσε. Τα υφιστάμενα ευέλικτα μοντέλα, τόνισε, ήδη επιτρέπουν σε πολλούς εργαζόμενους να προσαρμόζουν τα προγράμματά τους με τρόπους που μοιάζουν με συντομευμένη εβδομάδα όταν χρειάζεται. Η βασική ανησυχία, όμως, παραμένει η αδιάλειπτη πρόσβαση των πελατών σε υπηρεσίες.
«Σε όλες αυτές τις συζητήσεις, η διασφάλιση της διαθεσιμότητας υπηρεσιών για τους πελάτες είναι το κλειδί», είπε.
Αντί για σταθερές μειώσεις ημερών, είπε, οι Ευρωπαίοι κοινωνικοί εταίροι προτιμούν να συζητούν γενικά ευέλικτα μοντέλα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης ωρών, ως μέρος ευρύτερων στρατηγικών απασχόλησης.
«Η απάντηση δεν είναι ένα ακόμη μοντέλο σταθερών εργάσιμων ημερών, αλλά η στήριξη της ισορροπίας προσωπικής ζωής–εργασίας μέσω της ευελιξίας στον χρόνο και τον τόπο εργασίας», είπε.
Πρόσθεσε επίσης ότι, σύμφωνα με μελέτες, το 85% των υβριδικά εργαζομένων αξιολογεί θετικά την ισορροπία εργασίας–ζωής, ποσοστό έξι μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο όλων των εργαζομένων.
Δεξιότητες για το μέλλον
Ερωτηθείς για τις δεξιότητες που θα διαμορφώσουν το τραπεζικό εργατικό δυναμικό του αύριο, ο κ. Τάου αναφέρθηκε σε συνδυασμό παραδοσιακών γνώσεων και νέων ψηφιακών ικανοτήτων. Ο τομέας, εξήγησε, θα απαιτεί όχι μόνο χρηματοοικονομική τεχνογνωσία, αλλά και ευχέρεια στην ανάλυση δεδομένων και την τεχνητή νοημοσύνη.
«Όλοι οι εργαζόμενοι θα χρειαστεί να αποκτήσουν και να διατηρήσουν επάρκεια στη διαχείριση δεδομένων και στη χρήση ΤΝ. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των εργαλείων ΤΝ, η ερμηνεία αναλύσεων και η διαχείριση ψηφιακών ροών εργασίας θα είναι ουσιώδεις, όπως επίσης και η ικανότητα συνεργασίας με ψηφιακά εργαλεία και σε περιβάλλοντα καθοδηγούμενα από ΤΝ», είπε.
Απαραίτητες θα είναι και οι δεξιότητες για εκ του μακρόθεν συνεργασία, που διευκολύνουν την αποτελεσματική επικοινωνία και την ομαδική εργασία από διαφορετικές τοποθεσίες.
Ο κ. Τάου αναφέρθηκε και στα επαγγέλματα που θα έχουν αυξημένη ζήτηση στον τραπεζικό τομέα στο μέλλον. Όπως είπε, καθώς οι τράπεζες αυξάνουν την έκθεσή τους σε πράσινα περιουσιακά στοιχεία, οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων με εξειδίκευση στο ESG (Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Εταιρική Διακυβέρνηση) θα έχουν μεγάλη ζήτηση. Η ώθηση προς την ψηφιοποίηση, πρόσθεσε, δημιουργεί επίσης αυξανόμενη ανάγκη για ειδικούς σε θέματα κυβερνοασφάλειας και κανονιστικής συμμόρφωσης.
Ταυτόχρονα, τόνισε ότι οι ανθρωποκεντρικοί ρόλοι δεν θα εξαφανιστούν στην εποχή της αυτοματοποίησης. Η οικοδόμηση σχέσεων, η κρίση και η ενσυναίσθηση θα παραμείνουν ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα στην ιδιωτική τραπεζική, τη συμβουλευτική επενδύσεων και τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού.
Διαχείριση κινδύνων μέσω διαλόγου
Ερωτηθείς για τους μεγαλύτερους κοινωνικούς και εργασιακούς κινδύνους στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, ο κ. Τάου σημείωσε ότι ακόμη και οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι χάνουν τον αρνητικό τους αντίκτυπο όταν τυγχάνουν σωστής διαχείρισης. Ανέφερε ότι οι τράπεζες έχουν ήδη αρχίσει να θέτουν σε εφαρμογή δομές και να εκπαιδεύουν το προσωπικό ώστε να προβλέπουν προβλήματα πριν αυτά κλιμακωθούν.
Μεταξύ των βασικών κινδύνων που εντοπίζει είναι η αυτοματοποίηση, η οποία θα μπορούσε να καταργήσει θέσεις χαμηλότερης ειδίκευσης, κυρίως στην εξυπηρέτηση πελατών και στις λειτουργίες.
Από την άλλη, επισήμανε ότι οι δημογραφικές αλλαγές αποτελούν μια ακόμη πρόκληση.
«Ο αριθμός των υπαλλήλων που θα συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα δέκα χρόνια υπερβαίνει ακόμη και τις πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις για απώλειες θέσεων εργασίας λόγω νέας τεχνολογίας», εξήγησε ο κ. Τάου, υπογραμμίζοντας ότι η διατήρηση και η επανεκπαίδευση του προσωπικού είναι απαραίτητες, καθώς το εργατικό δυναμικό γερνά.
Πρόσθεσε ότι η υβριδική εργασία, αν και γενικά θετική για την ευημερία, απαιτεί επίσης προσεκτική διαχείριση. Πρέπει να υπάρχουν προγράμματα για την παρακολούθηση και υποστήριξη των εργαζομένων, που ενδέχεται να νιώθουν απομονωμένοι σε περιβάλλοντα απομακρυσμένης εργασίας.
Μιλώντας για τον ρόλο της Επιτροπής Τραπεζικών Θεμάτων για Ευρωπαϊκά Κοινωνικά Ζητήματα (BCESA), ανέφερε ότι αυτή μπορεί να «συμβάλει διευκολύνοντας τον Κοινωνικό Διάλογο σε όλα τα επίπεδα, παρέχοντας κοινές θέσεις των κοινωνικών εταίρων για τα πιο πιεστικά εργασιακά ζητήματα στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα». Όπως είπε, αντί κάθε χώρα ή οργανισμός να εργάζεται ξεχωριστά, οι κοινές δηλώσεις και οι ευρωπαϊκές διακηρύξεις επιτρέπουν συντονισμένες και αποτελεσματικές λύσεις.
Τέλος τόνισε τη σημασία της παρακολούθησης των νέων εξελίξεων σε όλη την ήπειρο, από τα μοντέλα υβριδικής εργασίας μέχρι την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης. Επισήμανε ιδιαίτερη ευθύνη στη διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο θα εισαχθεί η τεχνητή νοημοσύνη στον τραπεζικό τομέα, διασφαλίζοντας τη διαφανή και ηθική χρήση της, ειδικά σε τομείς όπως η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και η λήψη αποφάσεων.
