Στα βαθιά με το καλημέρα της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου πέφτει η Επιτροπή Νομικών, η οποία αναμένεται να ανοίξει τον φάκελο για το διαχωρισμό του υφιστάμενου διττού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα, με τη δημιουργία Γενικού Δημόσιου Κατήγορου και την υποχρέωση του τελευταίου να δημοσιεύει τα κριτήρια άσκησης ποινικών διώξεων στην επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Στόχος της Επιτροπής είναι όπως ολοκληρωθούν οι συζητήσεις και ψηφιστούν τα νομοσχέδια πριν τη διάλυση της υφιστάμενης σύνθεσης του Κοινοβουλίου.
Τον περασμένο Ιούλιο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης κατέθεσε στην τελευταία Ολομέλεια της Βουλής, πριν τις διακοπές των εργασιών του σώματος για το καλοκαίρι, τα νομοσχέδια για το διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, τα οποία ανέρχονται στα 38, ενώ ενώπιον της Επιτροπής Νομικών εκκρεμούσαν και τρεις προτάσεις νόμου που είχαν κατατεθεί από διάφορους βουλευτές για το συγκεκριμένο θέμα. Σημειώνεται πως η Κυβέρνηση είχε εγκρίνει τα επίμαχα νομοσχέδια στις 2 Ιουλίου αφού έτυχαν συζήτησης με τον Γενικό Εισαγγελέα, το Ανώτατο Δικαστήριο και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κατατέθηκε το νομοσχέδιο για τον διαχωρισμό εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα-Επιφυλάξεις από Σαββίδη
Αυτό που διαμηνύεται από πλευράς Επιτροπής Νομικών είναι πως πρόκειται για αρκετά νομοσχέδια που θα χρειαστούν χρόνο και το θέμα αναμένεται να τεθεί ως μέγιστη προτεραιότητα της Επιτροπής, ώστε να πετύχει τον στόχο της, που είναι η ψήφισή τους να γίνει πριν την διάλυση της Βουλής, τον ερχόμενο Απρίλιο πριν από το Πάσχα, λόγω και των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών. Πάντως, οι εκλογές περιορίζουν σημαντικά τον διαθέσιμο χρόνο που θα έχει ενώπιον της η Επιτροπή για να εξετάσει τα νομοσχέδια και αυτός είναι και ο λόγος που θεωρείται μεγάλο ζήτημα να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες άμεσα.
Στην πρώτη συνεδρία της Επιτροπής Νομικών, που έχει οριστεί για τις 10 Σεπτεμβρίου, έχει κληθεί τόσο ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, όσο και οι Γενικός και Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης και Σάββας Αγγελίδης αντίστοιχα. Από πλευράς του, ο Μάριος Χαρτσιώτης αναμένεται να ενημερώσει τα μέλη του Κοινοβουλίου για την πολιτική απόφαση και το σκεπτικό της, ενώ θα παρουσιάσει και τα επίμαχα νομοσχέδια, ενώ ο Γιώργος Σαββίδης θα κληθεί να αναπτύξει τη δική του άποψη επί των νομοσχεδίων ενώπιον της Βουλής.
Όσον αφορά στα κυβερνητικά νομοσχέδια, όπως αναφερόταν στην αιτιολογική έκθεση, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας του διωκτικού ρόλου, που σήμερα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Νομικής Υπηρεσίας (ΝΥ) και της ικανότητας των λειτουργών της και των δημόσιων κατηγόρων να εκτελούν τα καθήκοντα τους με περισσότερη αυτονομία, υπό την καθοδήγηση των διασφαλίσεων που απαιτούνται σύμφωνα με το κράτος δικαίου.
Ειδικότερα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της ΝΥ περιλαμβάνουν τον διαχωρισμό του διπλού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα (ΒΓΕ). Ο ΓΕ παραμένει ως ο νομικός σύμβουλος του κράτους και προϊστάμενος της ΝΥ με τον ΒΓΕ να έπεται αυτού. Ταυτόχρονα, καθορίζεται οκταετής θητεία στο αξίωμα του ΓΕ και του ΒΓΕ, χωρίς δικαίωμα επαναδιορισμού, εκτός στην περίπτωση συμπλήρωσης της ηλικίας των 68 ετών πριν τη λήξη της οκταετούς θητείας, οπότε η αφυπηρέτηση επέρχεται όταν συμπληρωθεί το 68ο έτος.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Με τον διαχωρισμό εξουσιών απαντά ο ΠτΔ στις επικρίσεις Αγγελίδη-«Αντίθετες απόψεις και από κάποιους στην Νομική Υπηρεσία»
Προβλέπεται, ακόμη, η δημιουργία νέου θεσμού, του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου (ΓΔΚ) και του Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου (ΒΓΔΚ), στον οποίο απονέμονται οι υφιστάμενες εξουσίες του ΓΕ που απορρέουν από τον διωκτικό του ρόλο. Οι πρόνοιες για τα προσόντα, τη θητεία, την παύση, την καταβολή μισθοδοσίας θα είναι αντίστοιχες με αυτές του ΓΕ και του ΒΓΕ. Προβλέπεται, ακόμη, η άσκηση εξουσιών του ΓΔΚ βάσει καθορισμένων κριτηρίων που εκδίδει ο ίδιος και δημοσιεύονται στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας. Σημειώνεται ότι ο διορισμός όλων των πιο πάνω αξιωματούχων παραμένει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Επιπλέον, μέσα από τα νομοσχέδια, προνοείται η ετοιμασία και υπογραφή Πρωτοκόλλου Συνεργασίας μεταξύ του ΓΕ και του ΓΔΚ για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων και των δύο υπηρεσιών.
Τα νομοσχέδια καθορίζουν και τις απαραίτητες ρυθμίσεις για την ίδρυση, δομή, στελέχωση και λειτουργία της ανεξάρτητης υπηρεσίας του ΓΔΚ, μέσω ειδικού νομοσχεδίου. Στην υπηρεσία του θα υπαχθούν τόσο οι υφιστάμενοι δημόσιοι κατήγοροι, όσο και οι λειτουργοί της ΜΟΚΑΣ, που σήμερα υπάγονται στη ΝΥ. Για τον σκοπό αυτό, σημειώνεται ότι προνοείται η δημιουργία μεταβατικής επιτροπής διορισμών για τη διαδικασία στελέχωσης της υπηρεσίας του ΓΔΚ και η μεταφορά νομικών λειτουργών της ΝΥ στην υπηρεσία του ΓΔΚ, για σκοπούς στελέχωσης της τελευταίας.
Ακόμα, καθιδρύεται Εισαγγελικό Συμβούλιο, τόσο στη ΝΥ όσο και στην Υπηρεσία του ΓΔΚ, με αρμοδιότητα για τους διορισμούς, προαγωγές, μεταθέσεις, τοποθετήσεις, αποσπάσεις, απολύσεις και άσκηση πειθαρχικής εξουσίας των λειτουργών κάθε υπηρεσίας.
Η ένσταση Εισαγγελέα
Στο μεταξύ, ο Γενικός Εισαγγελέας κατέθεσε σχετική αιτιολογική έκθεση στην οποία περιλαμβάνονταν οι γνωματεύσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, εκφράζοντας τις επιφυλάξεις του ως προς τη συνταγματικότητα των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων για τον διαχωρισμό των εξουσιών του. Αυτά αναμένεται να αναπτυχθούν ενώπιον της Επιτροπής Νομικών, σε μία προσπάθεια να βρεθεί η χρυσή τομή. Πάντως, αυτό που διαμηνύεται είναι πως ο Γενικός Εισαγγελέας προχώρησε με τις εν λόγω ενέργειες, αφού επρόκειτο για μία πολιτική απόφαση.
Συγκεκριμένα, ο Γενικός Εισαγγελέας είχε παρουσιάσει τις γνωματεύσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, που αποτελείτο από τους Ευάγγελο Βενιζέλο, Πολύβιο Πολυβίου, Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, Έλενα Παπαγεωργίου και Γιάννα Χατζηχάννα, καθώς και τις γνωματεύσεις δύο πρώην δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, του Δημήτριου Χατζηχαμπή και του Παναγιώτη Καλλή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ο Εισαγγελέας θα ελέγξει το Νομοσχέδιο για τον διαχωρισμό των εξουσιών του-Ήγειρε θέμα στον Χαρτσιώτη η Ειρήνη
Όπως σημειώνει, οι γνωματεύσεις των παραπάνω δεν ήταν ομόφωνες. Τρία μέλη της Επιτροπής (Βενιζέλος, Πολυβίου, Αιμιλιανίδης) θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι συνταγματικές, με τη σημείωση ότι ο κ. Πολυβίου, παρά τη θέση του, διαφωνεί με τη μεταρρύθμιση. Δύο μέλη (Παπαγεωργίου, Χατζηχάννα) διατηρούν επιφυλάξεις ως προς τη συνταγματικότητα των μεταρρυθμίσεων, ενώ και οι δύο πρώην δικαστές θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι αντισυνταγματικές στο σύνολό τους.
Ο Γενικός Εισαγγελέας αναφέρει ότι ο στόχος που επιδιώκεται με τον διαχωρισμό των εξουσιών του θεσμού θα μπορούσε να επιτευχθεί με εσωτερικό διακανονισμό, με ανάθεση αρμοδιοτήτων πχ Υπεύθυνου Ποινικού Τομέα και Υπεύθυνου Νομικών Συμβουλών, χωρίς δραστική συνταγματική επέμβαση.
Φωνές για το ανέλεγκτο Εισαγγελέα
Σημειώνεται πως μετά την κατάθεση των 38 νομοσχεδίων από πλευράς Κυβέρνησης, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από μέλη του Κοινοβουλίου ότι δεν περιλάμβαναν οποιαδήποτε πρόνοια για το ανέλεγκτο του Εισαγγελέα, ένα θέμα που είχε εγερθεί πολλάκις σε διάφορες συνεδρίες του Κοινοβουλίου. Αυτό είναι ένα ζήτημα που αναμένεται να ξεκαθαριστεί στη συζήτηση κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην Επιτροπή Νομικών, ώστε να διακριβωθεί αν τελικά θα υπάρχει έλεγχος ή όχι για τις κινήσεις του Εισαγγελέα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ο διαχωρισμός εξουσιών πίσω από τις λέξεις και το Δικαστήριο ως τελευταίο οχυρ
