Η κραυγή των ανθρώπων του πολιτισμού-«Κάποιους τους στηρίξαμε με κουπόνια»

«Για δύο μήνες ο κόσμος καθόταν σπίτι του και για να μην τρελαθεί, έβλεπε σειρές, έβλεπε κινηματογράφο, έβλεπε παραστάσεις, άκουγε μουσική… Η τέχνη κράτησε συντροφιά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στην Κύπρο, όμως έπρεπε να παλέψουμε για τα αυτονόητα, για την αναγνώριση και τον κόπο των ανθρώπων του πολιτισμού».

Πόσο δίκιο έχει η σκηνοθέτης Γιάννα Αμερικάνου… Αλήθεια, μπορείτε να φανταστείτε πώς θα τη βγάζαμε στην καραντίνα, χωρίς μουσική και χωρίς ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές;

Οι καλλιτέχνες από το χώρο του θεάματος, μας κράτησαν συντροφιά άπειρες ώρες. Ουδέποτε όμως σκεφτήκαμε, πως είναι από τους χώρους που έχουν δεχθεί ένα από τα πιο ισχυρά πλήγματα, λόγω του κορωνοϊού. Κι όταν μιλάμε για το εκθαμβωτικό Hollywood ή το χρυσό σανίδι του Broadway, τότε οι επιπτώσεις είναι κυρίως καλλιτεχνικές, το ίδιο και οι ανησυχίες. Όταν όμως, μεταφέρουμε αυτό το πλήγμα στην κυπριακή πραγματικότητα, τότε μιλούμε και για ανθρώπινο δράμα.

«Έχω συναδέλφους, το λέω και συγκινούμαι, που ταλαιπωρήθηκαν πάρα πολλά και έχουν και οικογένειες, μικρά μωρά. Αυτό μας συγκλόνισε. Μας συγκλόνισε με την έννοια του “τι κάναμε ως τώρα;”. Όταν δουλεύεις από δέκα χρόνια και πάνω και δεν μπορείς να επιβιώσεις μετά, σημαίνει ότι κάτι πήγε λάθος… Κάτι πήγε λάθος… Υπάρχουν κάποιοι που τους στηρίξαμε με κουπόνια. Στηρίζαμε ο ένας τον άλλο. Είναι ντροπή αυτό το πράγμα για την πολιτεία. Και δεν μιλώ μόνο για νεαρούς, μιλώ και για πιο μεγάλους ανθρώπους. Εκεί είναι που πονείς παραπάνω. Εκεί πονείς πολλά…», λέει με σπασμένη φωνή η γνωστή ηθοποιός Βαλεντίνα Σοφοκλέους, όταν καλείται να σχολιάσει τη χορηγία των 900 ευρώ που η πολιτεία προσέφερε στους ανθρώπους το πολιτισμού για τρεις μήνες.

Μια χορηγία, για την οποία έγιναν αγώνες για να εξασφαλιστεί. Ένας από τους πρωτεργάτες αυτής της προσπάθειας, είναι ο Πρόεδρος της Ένωσης Ηθοποιών Κύπρου, Ανδρέας Τσέλεπος.

«Εμείς χαιρετίζουμε την απόφαση για καταβολή του έκτακτου επιδόματος. Το ύψος του επιδόματος μπορεί να μην είναι ικανοποιητικό, αναμένουμε όμως ότι αυτό θα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες των τεχνών ανεξάρτητα εάν είναι ασφαλισμένοι ή όχι και χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αναμένουμε σύντομα και εξαγγελία πρόσθετων μέτρων για στήριξη των φορέων που παράγουν πολιτισμό. Θέλουμε να μπούμε σιγά, σιγά και στην κατοχύρωση του στάτους του καλλιτέχνη. Θεωρώ ότι έγινε μια πολύ θετική αρχή. Τώρα ξεκινούμε. Θέλω να πιστεύω ότι θα βοηθήσουν, επειδή κάναμε μια εποικοδομητική διάσκεψη με τον υπουργό Παιδείας».

Ο REPORTER με αφορμή τη χορηγία, ζήτησε από τέσσερις καλλιτέχνες από το χώρο των τηλεοπτικών παραγωγών, του θεάτρου και του κινηματογράφου, να περιγράψουν την κατάσταση στην οποία περιήλθαν λόγω της πανδημίας.

ΘΕΑΤΡΟ

Ανδρέας Τσέλεπος, ηθοποιός

«Η κατάσταση είναι τραγική»

«Εγώ ήμουν σε παραστάσεις που σταμάτησαν και ήμουν σε πρόβες οι οποίες σταμάτησαν, άρα το εισόδημα είναι μηδενικό. Λέω το παράδειγμα μου, αλλά αυτό ισχύει για όλους τους ηθοποιούς του θεάτρου. Όλοι είχαμε μια παράσταση στην οποία παίζαμε και μια παράσταση για την οποία κάναμε πρόβα. Όταν ξεκίνησε ο covid χάσαμε τη σεζόν την οποία διανύαμε. Αυτή τη στιγμή που συζητάμε, έχουμε χάσει και την καλοκαιρινή σεζόν του θεάτρου, διότι έχουν σταματήσει όλα τα φεστιβάλ και οι παραγωγές κι εάν συνεχίσουμε έτσι, χάνουμε, εάν δεν τη χάσουμε ήδη και τη φθινοπωρινή σεζόν. Η κατάσταση είναι τραγική σ’ ότι αφορά το θέατρο».

Ο Ανδρέας Τσέλεπος, σημειώνει πως χωρίς το πράσινο φως για να αρχίσουν πρόβες, δεν μπορούν να ανοίξουν θερινά θέατρα στις εννέα Ιουνίου.

«Τα μέτρα που λένε ότι ανοίγουν τα θέατρα στις εννέα του Ιούνη τι σημαίνουν; Ζητούμε ξεκαθάρισμα. Εννέα Ιουνίου δεν μπορούμε να ανοίξουμε τα φώτα και να παίξουμε παράσταση. Δεν βγήκε, όμως καμιά αρμόδια αρχή και να πει, “μπορείτε να κάνετε πρόβες”. Κανένας δεν το είπε.

Οι μεγάλοι οι φορείς όπως είναι το Υπουργείο αλλά και ο ΘΟΚ, πρέπει να βγάλουν μέτρα και για το πώς επιστρέφει ο κόσμος στα θέατρα. Μιλώντας με τον ΘΟΚ μας είπαν ότι δουλεύουν σε αυτά τα μέτρα. Και να ανοίξουν, όμως, τα θέατρα κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί πως θα έρθει ο κόσμος. Μου έστειλαν πρόσφατα μια έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ, που έλεγε πως το 74% του κόσμου δεν θα επιστρέψει στα θέατρα, επειδή φοβούνται. Το 26% λέει ότι μπορεί να πάει. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει».

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Κούλης Νικολάου-Ηθοποιός/ιδιοκτήτης εταιρείας παραγωγής
«Είναι τεράστια η ζημιά»

«Είμαι ορθολογιστής. Είναι μοιραία ένα πρόβλημα παγκόσμιο. Εγώ βλέπω ότι κολοσσοί στον τομέα μας έχουν υποστεί μεγάλο πλήγμα. Η Μiramax δεν γυρίζει, το NETFLIX σταμάτησε τις παραγωγές. Άρα τι μπορώ να πω εγώ. Να σου πω τι ζημιά πάθαμε ως εταιρεία; Είναι τεράστια η ζημιά. Αλλά την έχω πάθει μόνο εγώ; Όχι... Είναι όλες οι εταιρείες κινηματογράφου και τηλεόρασης σε όλον τον κόσμο. Κινδυνεύουν να κλείσουν τα θέατρα στο Λονδίνο, που παίζουν εδώ και τριάντα χρόνια μεγάλες παραστάσεις.

Εμείς, ελπίζουμε και αναμένουμε με αγωνία ότι τα πράγματα θα είναι θετικά και ότι όντως εννέα του Ιούνη, θα ανοίξουν οι αεροπορικές μας σχέσεις με την Ελλάδα και θα προχωρήσουμε σε μια δεύτερη σεζόν της παραγωγής των 8 λέξεων, επειδή την πρώτη την έχουμε χάσει ήδη».

Ο Κούλης Νικολάου σημείωσε πως ότι μέτρα και να ζητηθούν, ακόμη και τεστ κορωνοϊού για τους ηθοποιούς θα τηρηθούν για να ξαναρχίσει η παραγωγή.

«Είμαστε όλοι σε πανικό και σε σοκ τώρα. Εμείς θα κάνουμε ότι μας επιβάλλει το πρωτόκολλο. Ελπίζω να μας δώσουν κάποια δεδομένα οι αρμόδιοι φορείς. Όμως, εμείς θέλουμε να αρχίσουμε στις 20 Ιουνίου. Εγώ εύχομαι μέχρι τότε να έχουμε έρθει σε μια κανονικότητα και να μην συζητάμε για μέτρα. Κάποιες προφυλάξεις υγιεινής έτσι κι αλλιώς τις παίρναμε στα γυρίσματα. Και οι χώροι καθαρίζονται και απολυμαίνονται και τα πινέλα μας είναι διαφορετικά για κάθε ηθοποιό. Είμαστε μια εταιρεία που έχει προνοήσει κανόνες υγιεινής. Εάν μας πουν ότι οι ηθοποιοί πρέπει να κάνουν τεστ κορωνοϊού θα το κάνουμε. Ότι μας πουν θα το κάνουμε».

Βαλεντίνα Σοφοκλέους, Ηθοποιός
«Είναι ντροπή για την πολιτεία»

«Ήταν δύσκολη η φάση της καραντίνας. Άλογα που τρέχουν δεν μπορείς να τα κλείσεις στους στάβλους. Ήταν ψυχολογικό περισσότερο. Νιώθεις ασφυξία. Ήμουν σπίτι δυόμισι μήνες. Οφείλαμε όλοι να το κάνουμε για το κοινό καλό.

Εδώ και τέσσερις μέρες αρχίσαν ξανά τα γυρίσματα με πάρα, πάρα πολλά μέτρα ασφαλείας, για να νιώθουμε και εμείς ασφαλείς και οι άνθρωποι που ερχόμαστε σε επαφή. Η εταιρεία έκαμε τα πάντα για να λάβει όλα τα μέτρα. Κάμνουμε πιο λίγες σκηνές λόγω των μέτρων, όμως, είμαστε ευτυχισμένοι και χαρούμενοι, γιατί επιστρέψαμε στο πεδίο που είμαστε ταγμένοι.
Κρατούμε αποστάσεις δύο μέτρων, κάνουμε πρόβες με τις μάσκες μας, γίνονται αποστειρώσεις των ρούχων μας, φορούμε γάντια. Μέχρι και ψεκαστήρα έφερε ο Νίκος ο Γαλήνης. Προς το παρόν αρχίσαμε τα εξωτερικά γυρίσματα και θα δούμε πως προχωρούμε».

Όταν την ρωτάμε για τη χορηγία των 900 ευρώ, ξεσπά.

«Λυπάμαι πάρα πολύ. Νιώθω ότι είναι μειωτικό για τους ανθρώπους της τέχνης και του θεάματος να δίνονται 300 ευρώ, για τον κάθε μήνα. Νιώθω ότι μας συμπεριφέρονται ως πολίτες τρίτης κατηγορίας, όχι δεύτερης. Σκέφτηκαν “ας τους δώσουμε και τούτους κάτι, για να μεν φωνάζουν”. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Οι πολιτείες που θέλουν να είναι ευρωπαϊκές και πολιτισμένες, πρέπει πρώτα απ’ όλα  να στηρίζουν τους ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισμού. Είδατε σε κανένα διάγγελμα του ο Πρόεδρος να μιλήσει και για τους ανθρώπους του πολιτισμού; Τι είναι οι καλλιτέχνες αυτής της χώρας. Γελωτοποιοί;

Έχω συναδέλφους, το λέω και συγκινούμαι που ταλαιπωρήθηκαν πάρα πολλά και έχουν και οικογένειες, μικρά μωρά. Αυτό μας συγκλόνισε. Μας συγκλόνισε με την έννοια του “τι κάναμε ως τώρα;”. Όταν δουλεύεις από δέκα χρόνια και πάνω και δεν μπορείς να επιβιώσεις μετά, σημαίνει ότι κάτι πήγε λάθος… Κάτι πήγε λάθος. Υπάρχουν κάποιοι που τους στηρίξαμε με κουπόνια. Στηρίζαμε ο ένας τον άλλο. Είναι ντροπή αυτό το πράγμα για την πολιτεία. Και δεν μιλώ μόνο για νεαρούς, μιλώ και για πιο μεγάλους ανθρώπους. Εκεί είναι που πονείς παραπάνω. Εκεί πονείς πολλά. Βέβαια, πρέπει να πω ότι βοήθησαν αρκετά και οι συντεχνίες».
 

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Γιάννα Αμερικάνου-Σκηνοθέτης

«Επρεπε να παλέψουμε για τα αυτονόητα»

«Για να ολοκληρωθεί η ταινία πρέπει να ταξιδεύσω Αθήνα, αλλά δεν μπορώ. Η ταινία δεν θα ολοκληρωθεί και δεν θα μπορέσει να πάει σε διεθνή φεστιβάλ. Συζητούσαμε με την παραγωγό μου κατά πόσον θα βγάλουμε την ταινία το 2020 ή το 2021. Είδαμε ότι υπήρχε μεγάλη ζήτηση στις online πλατφόρμες. Πολλά από τα διεθνή φεστιβάλ αυτό το χρόνο θα γίνουν online.

Όμως, ο κινηματογράφος είναι κάτι άλλο. Ο δημιουργός θέλει να ακούσει το χειροκρότημα, θέλει τις αναπνοές του θεατή, το καρδιοχτύπι του... Όταν γίνει online, χάνεται η αμεσότητα που υπάρχει με το θεατή. Έπρεπε να αποφασίσουμε είτε να αφήσουμε την ταινία, είτε να την κάνουμε online, είτε να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση και ρίσκο, όπως κάναμε εμείς να βγάλουμε την ταινία το 2021 στις αίθουσες.

Εμείς θέλουμε το 2021 να γιορτάσουμε για τον κινηματογράφο στις αίθουσες. Να γιορτάσουμε για το πως ο κινηματογράφος, η εικόνα, ο ήχος, η τέχνη γενικότερα βοήθησε τον κόσμο, να περάσει όσο πιο ανώδυνα μπορούσε, αυτή την πανδημία.

Αλλάξαμε και τον τίτλο της ταινίας. Θα λέγεται DOG. Δεν θα μπορούσε μια ταινία που μιλά για την ανθρώπινη επιβίωση, να παραμείνει η ίδια μέσα από την πανδημία».

Ως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση χαρακτηρίζει την απόφαση της Κυβέρνησης για τη χορηγία στους ανθρώπους του πολιτισμού. Δεν κρύβει, ωστόσο την απογοήτευσή της για το γεγονός, πως ακόμη και γι’ αυτό οι άνθρωποι της τέχνης έπρεπε να παλέψουν.

«Έγινε ένα βήμα προς τα μπρος. Πολλοί άνθρωποι της τέχνης, πάλεψαν τους τελευταίους δύο μήνες γι’ αυτό το επίδομα κι εγώ νιώθω ευγνωμοσύνη για την προσπάθεια που έγινε. Για πρώτη φορά γίνεται μία αναγνώριση. Είναι τραγικό, φυσικά ότι έπρεπε να έρθει αυτό για ν' αναγνωριστούμε ως δημιουργοί.

Για δύο μήνες ο κόσμος καθόταν σπίτι του και για να μην τρελαθεί, έβλεπε σειρές, έβλεπε κινηματογράφο, έβλεπε παραστάσεις, άκουγε μουσική… Η τέχνη κράτησε συντροφιά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στην Κύπρο, όμως, έπρεπε να παλέψουμε για τα αυτονόητα, για την αναγνώριση και τον κόπο αυτών των ανθρώπων του πολιτισμού.

Σίγουρα θα βοηθήσουν πολύ κόσμο, έστω και τα 300 ευρώ το μήνα, αλλά δεν θα έπρεπε να παλέψουμε γι’ αυτό το πράγμα. Οι δημιουργοί έχουν υποστεί πολύ μεγάλο πλήγμα. Δεν μπορούμε αύριο εμείς να επιστρέψουμε στις δουλειές μας. Ποιες δουλειές, ποιες παραγωγές, ποιες ταινίες... Υπάρχει μια πικρία, μια απογοήτευση, στο ότι ήρθαμε τελευταίοι στη σειρά».

******

Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται. Κάθε γενιά πρέπει να τον μάθει και να τον κερδίσει από την αρχή. Αν αυτή η μεταβίβαση διακοπεί για έναν αιώνα, ο πολιτισμός θα πεθάνει και θα ξαναγίνουμε άγριοι.

Γουίλ Ντυράν, 1885-1981, Αμερικανός ιστορικός & φιλόσοφος
 
 
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Ενέκρινε τα 20 χιλιάδες τεστ και επίδομα 900 ευρώ σε ανθρώπους του πολιτισμού το Υπουργικό
• Ο τρόπος λειτουργίας των σχολείων και τι ισχύει για τα ιδιωτικά νηπιαγωγεία