Ο βομβαρδισμός του ασύλου ψυχοπαθών και… οι αιώνια καταδικασμένες ψυχές (pics)

07:11 - 22 Φεβρουαρίου 2020

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Όλες οι σελίδες της τουρκικής εισβολής είναι μαύρες. Αυτή του βομβαρδισμού του νοσοκομείου Αθαλάσσας, όμως, είναι μια από τις πιο σκοτεινές και παραμένει ακόμη μια ανοικτή πληγή. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι, πολύ σωστά, η πολιτεία αποφάσισε έπειτα από τέσσερις δεκαετίες, να κάνει εκσκαφές για να εντοπίσει τα οστά των 31 ασθενών. Ανάμεσα στους ασθενείς ήταν δύο κατά κάποιους, τρεις κατά κάποιους άλλους, Τουρκοκύπριοι.

Για το μακελειό που προκάλεσε η τουρκική αεροπορία στο νοσοκομείο Αθαλάσσας, στο άσυλο ψυχοπαθών, όπως ονομαζόταν τότε, υπάρχουν διάφορες και συχνά αντικρουόμενες μεταξύ τους μαρτυρίες. Το δεδομένο, όμως, είναι πως αυτοί οι άνθρωποι, πεσόντες της τουρκικής εισβολής, τάφηκαν πρόχειρα, σε τουλάχιστον τρία σημεία στην αυλή του νοσοκομείου. Ανατριχιαστικό δεδομένο, αποτελεί επίσης και το ότι δεν κατέστη δυνατό να ενημερωθούν οι οικείοι, πολλών από τους νεκρούς, αφού λόγω της προκατάληψης που υπήρχε για τους ψυχικά ασθενείς, τους απαρνήθηκαν και δεν ήθελαν να έχουν σχέση μαζί τους. Μια προκατάληψη που τους κατατρέχει ακόμα και... νεκρούς.

Αιώνια…καταδικασμένοι
Οι εκταφές, έφεραν στο φως τα οστά 17 ασθενών. Οι ψυχές κάποιων από αυτούς, ωστόσο, δεν θα ηρεμήσουν. Η προκατάληψη για την ψυχική τους ασθένεια, τους κυνηγά και μετά θάνατον.

Για οκτώ άτομα υπήρξε ταυτοποίηση και τα οστά τους, επέστρεψαν στις οικογένειές τους. Οι συγγενείς κάποιων άλλων, ωστόσο και παρά τις εκκλήσεις του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής δεν προσήλθαν για να δώσουν δείγματα DNA φοβούμενοι, όπως εκτιμάται, να μην τους ταυτίσουν με ένα ψυχικά ασθενή. Κρίμα...

Το μαύρο εκείνο πρωινό…
Όλα ξεκίνησαν το πρωινό της 20^ης Ιουλίου του 1974. Τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη άρχισαν να βομβαρδίζουν το νοσοκομείο, στο οποίο διέμεναν τότε σχεδόν 900 τρόφιμοι, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι.

Κυριότεροι στόχοι του Αττίλα, ήταν οι θάλαμοι 1,4 ,5, 34 και 39, στον οποίο διέμεναν γυναίκες. Στο χώρο επικράτησε χάος. Οι ασθενείς κάποιων θαλάμων, σύμφωνα με τις μαρτυρίες «ουρλιάζοντας, κλαίγοντας και γελώντας, έσπαζαν τις πόρτες και ξεχύνονταν στην αυλή και τους δρόμους». Οι βομβαρδισμοί, διήρκεσαν ώρες. Μία βόμβα 500 λιβρών, έπεσε στο θάλαμο 1 και οι ασθενείς του, βρήκαν φρικτό θάνατο. Τα σώματά τους διαμελίστηκαν. Στο έδαφος έξω από το θάλαμο 5, σχηματίστηκε μεγάλος κρατήρας που θα αποτελούσε μία μέρα αργότερα τον πρόχειρο τάφο των πρισσοτέρων.

«Το ραδιόφωνο καλούσε συνεχώς όλους τους νοσηλευτές να πάν στην εργασία τους. Βρήκα τρόπο και επήα. Είχαν βομβαρδίσει το ψυχιατρείο και άνοιξε κρατήρας. Ο νοσοκόμος που ήταν νυκτερινός, βγήκε έξω. Λίγο μετά έπεσε η βόμβα και κατεδαφίστηκε ο θάλαμος 1. Σκοτώθηκαν όλοι. Δεν μπορούσαν να μαζέψουν τους νεκρούς, επειδή συνέχεια πυροβολούσαν. Σκοτώθηκαν ένας συνάδελφος και ένας στρατιώτης που ήταν στην αυλή. Τους πυροβόλησαν», ανέφερε στον REPORTER συνταξιούχος νοσοκόμα, που δεν θέλει να δημοσιοποιηθεί το όνομά της.

Αναστατώνεται όταν φέρνει στη μνήμη της εκείνο το πρωινό.

«Κάποιοι συνάδελφοι εφέρναν μας βουρητοί, ένα κομμάτι ψωμί και νερό. Εκόφκαμε και το δίναμε στους αρρώστους, για να μην πεθάνουν που την πείνα. Τα αεροπλάνα πήγαινοέρχονταν. Όταν κατέβαιναν χαμηλά, πυροβολούσαν. Βουρούσαμε και μπαίναμε στους θαλάμους μας. Εμπαίναμε που κάτω που τα κρεβάτια για να προστατευθούμε. Ήταν σιδερένα. Εφοούμουν, αλλά ένιωθα ότι έπρεπε να κάνω το καθήκον μου», αναφέρει.

Τους έθαψαν μέσα σε κουβέρτες
Την επομένη μέρα του βομβαρδισμού, τρεις νοσηλευτές με τη βοήθεια ασθενών, έθαψαν τις σορούς. Τους περισσότερους στον κρατήρα, που είχε δημιουργηθεί.

«Όταν έγινε η εκεχειρία πήγαν νοσοκόμοι με πατανίες και εβάλλαν μέσα τα πτώματα. Έπρεπε κάπου να θαφτούν. Είπαν να φυτέψουν κάτι γύρω, για να ξέρουν ότι είναι εκεί θαμμένοι. Στους θαλάμους πέθαναν και δύο άτομα από άλλα αίτια και τους έβαλαν και εκείνους στο λάκκο», θυμάται η συνταξιούχος νοσοκόμα.

«Ήταν σαν να θάβαμε ζώα. Ήταν φρικτό να θάβεις ανθρώπους χωρίς μία προσευχή. Είχαμε θάψει Ελληνοκύπριους, Τουρκοκύπριους και Αρμένιους, μαζί σε εκείνον τον κρατήρα», ανέφερε στη δημοσιογράφο Sevgul Uludag, ο νοσηλευτής Κύπρος Δημοσθένους.

Μέχρι και σήμερα, υπάρχουν διάφορα σενάρια, ως προς το λόγο που ο τουρκικός στρατός, βομβάρδισε το νοσοκομείο Αθαλάσσας. Κάποιοι λένε, πως έκανε λάθος και πως στόχος ήταν τα στρατόπεδα, που ήταν δίπλα από το ψυχιατρείο. Υπάρχει, όμως και μια άλλη εκδοχή

«Μετά μάθαμε ότι το βομβάρδισαν επειδή παλιά που ήταν το σανατόριο, επί αγγλοκρατίας, είχαν πληροφορίες οι Τούρκοι ότι υπήρχαν υπόγειες σήραγγες με οπλισμό. Δεν ξέρω εάν ίσχυε», σημείωσε καταλήγοντας η συνταξιούχος νοσοκόμα.

Δεν ενημερώθηκαν οι οικογένειες των θυμάτων
Οι γονείς των θυμάτων, δεν ενημερώθηκαν. Όπως γράφει στο βιβλίο του Ιστορική διαδρομή της ψυχικής νόσου στην Κύπρο, ο Φίλιππος Φιλίππου επικαλούμενος τη μαρτυρία νοσηλευτή στην εφημερίδα Πολίτης, οι νεκροί τάφηκαν πρόχειρα λόγω της υψηλής θερμοκρασίας.

«Σε ερώτηση γιατί η δεν είχαν ενημερωθεί οι οικείοι τους, είπε ότι “οι πλείστοι τότε τρόφιμοι, ήταν ξεγραμμένοι από τις οικογένειές τους… Δεν υπήρχαν τηλέφωνα όπως σήμερα, για να ενημερώναμε εστω τους συγγενείς”. Σε άλλη ερώτηση, γιατί η Πολιτεία μετά δεν έκανε κάτι για τον συγκεκριμένο ομαδικό τάφο είπε, “Δεν ήταν δική μας δουλειά, αλλά της Διεύθυνσης. Τόσο η τότε Διεύθυνση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, όσο και η Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου Υγείας, ήταν ενήμεροι…».

Ο ασθενής…ταγματάρχης

Ένας εκ των ασθενών, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, μέσα στο χάος που δημιουργήθηκε λόγω των βομβαρδισμών, εξήλθε από το ψυχιατρείο και πήγε στο διπλανό στρατόπεδο.

Σύμφωνα με την Μηχανή του Χρόνου, «τρεις ώρες μετά τον βομβαρδισμό, νοσηλευτές και γιατροί κοίταζαν το κατεστραμμένο τοπίο, όταν πλησίασε την αυλή ένα «λαντορόβερ» της Εθνικής Φρουράς. Ένας λοχαγός κατέβηκε και πλησίασε τον γιατρό Δημήτρη Θεοκλήτου. “Έχουμε ένα δικό σας, να τον παραλάβετε γιατί έχει προκαλέσει ανησυχία”. Δύο νοσοκόμες πλησίασαν το αμάξι κι επέστρεψαν με έναν ταγματάρχη. Ο γιατρός σκέφτηκε πως ίσως επιστράτευαν και τους ίδιους.

Τότε η νοσοκόμα Βαλεντίνη έτρεξε πάνω στον ταγματάρχη και τον αγκάλιασε, όταν διαπίστωσε πως ήταν ένας από τους ασθενείς που είχαν βγει την ώρα του βομβαρδισμού. Φεύγοντας από το νοσοκομείο πήγε στο ΓΕΕΦ και “ενημέρωσε” πως ήταν ταγματάρχης, οι στρατιώτες του πέθαναν, αλλά ο ίδιος ήθελε να συνεχίζει να πολεμά. Του έδωσαν ένα αμάξι με οδηγό και στρατιώτες. Όταν ο οδηγός τον ρώτησε “που πάμε;” ο ασθενής απάντησε “Ξέρω ΄γω, που στα ανάθεμα να πάμε; Εγώ είμαι ο διοικητής της πόστας!” (δηλαδή του ταχυδρομείου). Τότε το ΓΕΕΦ κατάλαβε τι συνέβαινε και επέστρεψε τον ασθενή-“ταγματάρχη”, πίσω στην κλινική....».

Η συνταξιουχος νοσοκόμα Αριστοθέα Χατζηπαύλου, ανέφερε στον REPORTER ότι μετά τον βομβαρδισμό, χρειάστηκε πολύς καιρός για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας.

«Ήταν πολλά δύσκολο αμέσως μετά τον πόλεμο το 1974 στο ψυχιατρείο. Έπρεπε να αλλάξουμε θαλάμους στους ασθενείς, χάθηκαν τα χάπια τους, οι σημειώσεις. Ήταν δύσκολο».

Το καθυστερημένο χρέος της πολιτείας
Η πολιτεία με 43 χρόνια καθυστέρηση, αποφάσισε να κάνει το χρέος της. Στις 19/9/2017 το Υπουργικό Συμβούλιο, ενέκρινε τις εκσκαφές στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας.

Σε τρεις χώρους εντός του Νοσοκομείου Αθαλάσσας, εντοπίστηκαν τα οστά 17 από τους 31 πεσόντες. Οι έντεκα, εντοπίστηκαν στον κρατήρα που δημιουργήθηκε από τους βομβαρδισμούς και άλλοι έξι σε δύο χώρους, που βρίσκονται σε απόσταση 100 μέτρων.

Οκτώ πρόσωπα, ταυτοποιήθηκαν και τα οστά τους επιστράφηκαν στις οικογένειές τους. Ανάμεσά τους και ενός τουρκοκύπριου, του Οσμαν Μουσταφά από την Αυδήμου, ο οποίος το 1974 ήταν 18 ετών. Τάφηκε στον κατεχόμενο Άγιο Επίκτητο Κερύνειας, στον τάφο της μητέρας του.

Στο μητρώο καταγραφής, υπάρχει μαρτυρία ότι 7-8 άτομα, τάφηκαν στο κοιμητήριο Κωνσταντίνου και Ελένης και γίνονται ενέργειες προς εντοπισμό του χώρου.

«Δυστυχώς, όπως και στο Νοράτλας και στο Φαέθων, η πολιτεία καθυστέρησε. Είχαμε θαμμένους ανθρώπους αθώους, στην περίπτωση αυτή τρόφιμους του νοσοκομείου Αθαλάσσας, οι οποίοι θάφτηκαν πρόχειρα στον κρατήρα, χωρίς να ενδιαφερθεί κανένας. Ήταν ηθική υποχρέωσή μας, προς τις οικογένειες αυτών των ανθρώπων, να γίνει αυτή η εκταφή. Να παραδοθούν εκείνα τα οστά που πρέπει να παραδοθούν, στις οικογένειες», ανέφερε στον REPORTER ο Επίτροπος Προεδρίας, Φώτης Φωτίου.

Στο χώρο του Νοσοκομείο Αθαλάσσας, θα ανεγερθεί μνημείο, προς τιμήν των πεσόντων.

*Φωτογραφίες από το βιβλίο Ιστορική διαδρομή της ψυχικής νόσου στην Κύπρο

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ο βομβαρδισμός του ασύλου ψυχοπαθών και… οι αιώνια καταδικασμένες ψυχές (pics)

Ροη Ειδησεων

Κατοικία 4ων υπνοδ. στο Δάλι

Κατοικία 4ων υπνοδ. με σοφίτα στη Λακατάμεια

Διαμέρισμα 2 υπνοδ. στον Στρόβολο

Οικιστικό οικόπεδο στον Στρόβολο

Δειτε Επισης