O θάλαμος 36 και η αύξηση των ασθενών-Ο REPORTER στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας (pics)

Το Νοσοκομείο Αθαλάσσας, είναι πλέον ένα σύγχρονο ψυχιατρικό νοσοκομείο με το μέσο όρο διάρκειας νοσηλείας να μην ξεπερνά τον ένα μήνα. Ο στόχος μας είναι, πλέον η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που νοσηλεύονται με οξέα και σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, να γυρίζουν με βελτιωμένη ψυχική κατάσταση πίσω στην κοινότητά και στους οικείους τους, το συντομότερο δυνατό και να λαμβάνουν τη όποια θεραπεία τους από κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας» σημείωσε η κ. Παραδεισιώτου.  

«Απαράδεκτο και άδικο» ο θάλαμος 36
«Υπάρχουν δυο κλινικές με συνολικό αριθμό 20 περίπου χρόνιων ασθενών, κατάλοιπο του ασυλικού χαρακτήρα που είχε το Νοσοκομείου Αθαλάσσας πριν κάποιες δεκαετίες. Σαφώς δεν πρόκειται για ασθενείς, που πρέπει να βρίσκονται στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας. Κάνουμε μεγάλες προσπάθειες για να τους αποκαταστήσουμε σε δομές αποκατάστασης στην κοινότητα. Παρόλα αυτά, επειδή πρόκειται για μια πολύ αργή διαδικασία, λόγω έλλειψης δομών, παραμένουν εδώ για λόγους ανθρωπιστικούς.

Πρόκειται λοιπόν για χρόνιους ασθενείς, οι οποίοι δεν έχουν καν μείζονα ψυχιατρικά προβλήματα που να χρήζουν νοσηλείας. Ένας μικρός αριθμός είναι άτομα που έχουν σοβαρή ή μέτρια νοητική υστέρηση. Οι συγγενείς τους, δεν έχουν την δυνατότητα να τους φροντίζουν κάποιοι δεν έχουν καν συγγενείς, ενώ δυστυχώς οι κοινοτικές δομές αποκατάστασης είναι λιγοστές ή κοστίζουν ακριβά.

Για χάρη της ιστορίας θα πρέπει να αναφέρουμε ότι πριν κάποια χρόνια, υπήρξε μεγάλη κινητικότητα στην μαζική απολυτοποίηση των ασθενών του Νοσοκομείου Αθαλάσσας παράλληλα με την ανάπτυξη κοινοτικών δομών ψυχικής υγείας παγκύπρια  με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί σημαντικά  ο αριθμός τους, που κάποτε άγγιζε τους χίλιους».

Δεν είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι αυτά τα είκοσι άτομα παραμένουν εδώ;
Είναι απαράδεκτο και άδικο γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Ασυλοποιήθηκαν πλέον και είναι δύσκολο να προσαρμοστούν σε ένα νέο περιβάλλον. Έχουν γίνει προσπάθειες για κάποιους και δεν προσαρμόστηκαν, επειδή νιώθουν το νοσοκομείο Αθαλάσσας πλέον ως σπίτι τους. Έχουμε ασθενείς, που ζουν πολλά χρόνια εδώ. Κάποιοι έχουν συμπληρώσει δεκαετία. Εκτός από την έλλειψη χώρων, υπάρχουν άνθρωποι που δεν θέλουν οι συγγενείς τους να μετακινηθούν,  ενώ κάποιοι άλλοι δεν έχουν πόρους για να πληρώσουν μια στέγη ή κάποιον ξενώνα φιλοξενίας. Οι συντάξεις τους δεν φτάνουν για να πληρωθούν τα έξοδα διαμονής τους σε μια κοινοτική δομή αποκατάστασης.

Δηλαδή, κάποιοι που έχουν νοητική στέρηση, μπορεί να διαμένουν στους ίδιους θαλάμους με άτομα που έχουν ψυχιατρικά προβλήματα;
Αυτά τα προβλήματα χαρακτήριζαν την ασυλική μορφή του Νοσοκομείου Αθαλάσσας που υπήρχαν στο άσυλο. Έχουν αποκατασταθεί πάρα πολλά άτομα και έχουν επιστρέψει στην κοινότητα. Το τελευταίο παράδειγμα μαζικής αποκατάστασης, ήταν τα άτομα με νοητική υστέρηση στον λεγόμενο θάλαμο 14, τα οποία με επίπονη προσπάθεια και σε συνεργασία με τις Κοινωνικές Υπηρεσίες, αποκαταστάθηκαν σε κατάλληλα ιδρύματα στην κοινότητα.

Αυξήθηκαν οι εισαγωγές
Πόσες εισαγωγές ασθενών έχετε ετησίως;
Έχουμε εισάξει ένα μηχανογραφικό σύστημα, στο οποίο καταγράφονται αρκετά στοιχεία που αφορούν το Νοσοκομείο Αθαλάσσας. Το εργαλείο αυτό λέγεται «Πέταλα» και το χειρίζεται ομάδα καταρτισμένων νοσηλευτών ψυχικής υγείας που στελεχώνουν το γραφείο ποιότητας του Νοσοκομείου.

Στην κλινική οξέων περιστατικών ανδρών το 2017 είχαμε 411 εισαγωγές, στην συντριπτική τους πλειοψηφία μετά από διάταγμα υποχρεωτικής νοσηλείας. Είχαμε αρκετές επανανεισαγωγές, με το ποσοστό να ανέρχεται σε 57%.  Για διάφορους λόγους αρκετοί ασθενείς χρειάζεται να επανανοσηλευτούν.

Η πληρότητα του θαλάμου το 2017 έφτασε το 81.1% και ήταν πολύ υψηλότερη από το 2015, που ήταν 65%. Το 2018 έγιναν 439 εισαγωγές και η πληρότητα θαλάμου έφτασε 85%. Το 2019 η πληρότητα άγγιξε το 89.2%.

Στην κλινική οξέων περιστατικών γυναικών, το 2017 είχαμε 229 εισαγωγές με πληρότητα θαλάμου το 70.2%. Το 52%, ήταν νέες υποχρεωτικές εισαγωγές. Οι υπόλοιπες ήταν επανεισαγωγές. Το 2018 καταγράφηκαν 275  εισαγωγές, με την πληρότητα θαλάμου να αγγίζει το 72.5%. Το 2019, η πληρότητα ήταν 77.4%.Υπάρχει μια αυξητική πορεία τα τελευταία χρόνια.

Που οφείλεται αυτή η αύξηση;
Οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ένας σημαντικός αριθμός ασθενών που αυξάνεται συνεχώς είναι  χρόνιοι χρήστες ουσιών. Η χρόνια ουσιοεξάρτηση προκαλεί ψυχωσικά ή και βίαια επεισόδια και εάν δυστυχώς δεν σταματήσει η εξάρτηση είναι δυνατόν να επανεμφανιστούν παρόμοια επεισόδιά που να χρήζουν υποχρεωτικής νοσηλείας. Αυξήθηκαν επίσης σημαντικά οι νοσηλείες ξένων υπηκόων.  

Είναι μεγάλος, όμως και ο αριθμός των ατόμων, που υποτροπιάζουν και επιστρέφουν. Γιατί;
Ένας άλλος λόγος είναι ότι στην κοινότητα δεν έχουμε επαρκείς υπηρεσίες, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα για να μειώσουμε τις επαναεισαγωγές. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να στηθούν ή να αναβαθμισθούν διαφόρων ειδών κοινοτικές υπηρεσίες παγκύπρια.

Όταν είναι επίσης υποχρεωτική η νοσηλεία, οι ασθενείς αναγκάζονται τουλάχιστον στην αρχή να παίρνουν την φαρμακευτική τους αγωγή, ενώ τυγχάνουν διεπαγγελματικής εντατικής φροντίδας και γι’ αυτό  βελτιώνονται. Όταν επανέλθουν στην κοινότητα, πλέον, είναι προαιρετική η θεραπεία οπότε έχουμε υποτροπές, αν δεν συνεχιστεί το θεραπευτικό σχήμα που έχει υποδειχθεί. Προσπαθούμε αυτό το θέμα να το βελτιώσουμε. Πέραν από την αναβάθμιση των κοινοτικών υπηρεσιών, θέλουμε να εισαχθεί στο νέο νόμο της κοινοτικής ψυχιατρικής φροντίδας, τουλάχιστον για τα σοβαρά περιστατικά, πρόνοια υποχρεωτικής θεραπείας στην κοινότητα.

Όταν έχουμε μια σαφή ύφεση των συμπτωμάτων, δεν μπορούμε υποχρεωτικά να τους έχουμε έγκλειστούς. Γίνεται προσπάθεια λοιπόν να συνδεθούν με την κοινότητα, να παρακολουθούνται δηλαδή από ψυχίατρο ή και άλλους λειτουργούς ψυχικής υγείας εάν χρειάζεται. Δεν μπορούμε κάποιον να τον κρατούμε εσαεί κλειδωμένο με το φόβο τυχόν υποτροπής. Γι’ αυτό το λόγο, θέλουμε να ασκήσουμε πίεση, στο να μπουν κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες υποχρεωτικής θεραπείας στην κοινότητα.

Τι περιλαμβάνει ο κύκλος θεραπείας των ασθενών;
Όταν εισαχθεί ένα άτομο στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, κάνει ένα θεραπευτικό ταξίδι. Εισάγεται αρχικά στην κλινική των οξέων περιστατικών. Μόλις βελτιωθεί η κατάστασή του, μπορεί να μεταφερθεί  στην ενδιάμεση κλινική θεραπείας και στο τέλος, εάν δεν απολυθεί θα μετακινηθεί στην ανοικτή κλινική αποκατάστασης. Εκεί γίνεται πολλή δουλειά στο επίπεδο των συγγενών και στο επίπεδο άλλων υπηρεσιών, για να υποδεχθούν καλύτερα το άτομο όταν εξέλθει. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που νοσηλεύονται, παραμένουν στο Νοσοκομείο κατά μέσο όρο για ένα μήνα.

Ειδικά εκπαιδευμένοι στις ακινητοποιήσεις 

Πόσο επικίνδυνη είναι η επαφή του προσωπικού του νοσοκομείου με ασθενείς που είναι βίαιοι;
Το προσωπικό μας και δη οι νοσηλευτές μας είναι εκπαιδευμένοι, έχουν πολλή εμπειρία και στον τομέα της ασφαλούς ακινητοποίησης. Όταν ένας ασθενής είναι πάρα πολύ βίαιος, μπορούν να τον ακινητοποιούν με ασφαλή τρόπο. Έχουμε ειδικούς χώρους που μπορούν να φιλοξενηθούν ασθενείς υπό την συνεχή παρακολούθηση νοσηλευτών όταν είναι ιδιαίτερα βίαιοι.

Δένονται οι ασθενείς;
Όχι, δεν εφαρμόζουμε τέτοιες μεθόδους. Τους μεταφέρουμε σε ασφαλή δωμάτια έτσι ώστε να μην κτυπήσουν και να κάνουν κακό στον εαυτό τους η στους άλλους. Οι νοσηλευτές, έχουν τη δυνατότητα μέσω ενός παραθύρου κατάλληλα διαμορφωμένου, να τους παρακολουθούν συνεχώς και να παρέμβουν όποτε χρειάζεται, ενώ ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα η φυσική τους κατάσταση, βάση σχετικών πρωτοκόλλων. Γι’  αυτούς τους ασθενείς, εξασφαλίζουμε προσωπικό νοσηλευτή με σχέση 1:1. Έχουμε δηλαδή, ένα νοσηλευτή για κάθε ασθενή. Όταν δράσει και η φαρμακευτική αγωγή επιστρέφουν στα δωμάτιά τους. Ο χρόνος παραμονής είναι περιορισμένος  και τα πάντα καταγράφονται.

Έχουμε συχνά τραυματισμούς νοσηλευτών;
Υπάρχουν τραυματισμοί, αλλά όχι συχνοί. Ειδικά στην πρώτη φάση μιας βίαιης συμπεριφοράς, αυτό μπορεί να συμβεί. Δεν είναι εύκολη η δουλειά ούτε των νοσηλευτών, ούτε των ψυχιάτρων. Θεωρώ ότι είναι η πιο στρεσογόνος δομή παροχής φροντίδας, στο χώρο ψυχικής υγείας.

Έχει κάποιους που δεν αντέχουν και τα παρατούν;
Πολλές φορές γίνεται εναλλαγή (rotation) των νοσηλευτών και των γιατρών, επειδή είναι στρεσογόνο πόστο. 

Πόσοι γιατροί και πόσοι νοσηλευτές εργάζονται;
Εργάζονται 126 νοσηλευτές και 4 ψυχίατροι καθώς και ψυχολόγοι και εργοθεραπευτές. Από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο παραιτήθηκαν τρεις γιατροί. Μεταφέραμε δυο γιατρούς από άλλες δομές και έγινε πρόσληψη άλλου, για να στελεχώσουμε το νοσοκομείο. Τώρα θα προχωρήσουμε σε προσλήψεις. Θα θέλαμε να έχουμε το ελάχιστον ένα γιατρό για κάθε κλινική. Κάθε ψυχίατρος έχει την ευθύνη 17 με 20 ασθενών με οξεία συμπτωματολογία. Ο στόχος μας είναι να διπλασιάσουμε τους γιατρούς, εγχείρημα που αποδείχτηκε δύσκολο λόγω του μικρού ποσοστού ψυχίατρων στην Κύπρο έναντι του ποσοστού του γενικού πληθυσμού.
 

Τραγικα κάποια κτήρια

Οι υποδομές βελτιώθηκαν, επειδή ουκ ολίγες φορές είδαν το φως της δημοσιότητας εικόνες, που δεν περιποιούν τιμή σε κανένα.
Οι υποδομές είναι ένα μείζον θέμα. Γίνονται τεράστιες προσπάθειες για βελτίωση. Πριν δύο με τρία χρόνια λόγω προεδρικής απόφασης άρχισε με συνοπτικές διαδικασίες η ανακαίνιση των κτιριακών υποδομών του νοσοκομείου. Όπως ίσως γνωρίζετε τα κτίρια είναι παλιά και χρονολογούνται από το 1963, ενώ ικανοποιούσαν τις ανάγκες της τότε εποχής. Η Ψυχιατρική νοσηλεία έχει εκσυγχρονιστεί με την πάροδο των χρόνων και οι υποδομές θα πρέπει να είναι ανάλογες. Με πολύ συνέπεια και επιμονή δρομολογούμε τις διαδικασίες για δύο μεγάλα έργα.

Το πρώτο είναι το κτίσιμο ενός μοντέρνου κέντρου ψυχικής υγείας με  πτέρυγα για τις ενδονοσοκομειακές δομές και άλλη για τις εξωνοσοκομειακές. Θα ανεγερθεί στο περιβάλλοντα χώρο του Νοσοκομείου. Ολοκληρώνεται τώρα η κοστολόγηση του σημειώματος έργου (PCΝ) από το τμήμα δημοσίων έργων. Είναι μια χρονοβόρος διαδικασία, αλλά τουλάχιστον έχει τροχοδρομηθεί. 

Το δεύτερο είναι η δεύτερη φάση αναβάθμισης των θαλάμων. Μετά την προεδρική απόφαση, ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση αναβάθμισης των δύο θαλάμων της κλινικής οξέων περιστατικών ανδρών και της κλινική ενδιάμεσης θεραπείας. Εκκρεμεί η αναβάθμιση των θαλάμων γυναικών. Οι αρμόδιοι των Δημοσίων έργων και οι ιδιώτες συνεργάτες τους αποφάνθηκαν ότι τα κτήρια αυτά, δεν μπορούν να ανακαινιστούν αλλά πρέπει να κτιστούν εκ βάθρων. Οπότε, μας κοστολόγησαν τη άμεση δημιουργία δύο κλινικών και της κλινικής αποτοξίνωσης από το αλκοόλ που βρίσκεται στο περιβάλλοντα χώρο του Νοσοκομείου Αθαλάσσας, τη ΘΕΜΕΑ. Η ΘΕΜΕΑ στεγαζόταν σε ένα κτήριο του 1930, το οποίο αναβαθμίστηκε πριν από μια δεκαετία. Υπήρχαν κατά καιρούς κτιριολογικά  προβλήματα με αυτό το κτήριο, με αποκορύφωμα την περσινή χρονιά, που κατέστη λόγω των έντονων βροχοπτώσεων, ακατάλληλο το κτήριο. Έτσι, έγινε άμεση εκκένωση του χώρου και η ΘΕΜΕΑ συνεχίζει τη λειτουργία της στη ψυχιατρική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας δανειζόμενη κλίνες από τις υφιστάμενες της ψυχιατρικής κλινικής. Η δεύτερη φάση αναβάθμισης εργαζόμαστε σκληρά να αρχίσει το συντομότερο  και την εντάξαμε στο όλο έργο για την δημιουργία ενός σύγχρονου κέντρου ψυχικής υγείας.

Βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας προβλήματα που έχουν σχέση με την θέρμανση, την έλλειψη κλιματιστικών κ.λπ. Αυτά έχουν επιλυθεί;
Πριν ένα δύο χρόνια είχαμε τεράστια προβλήματα με την κεντρική θέρμανση και την παροχή ζεστού  νερού λόγω βλάβης παμπάλαιων υποδομών. Έγινε ένας μεγάλος αγώνας και οι σχετικές υποδομές αντικαταστάθηκαν με καινούριες οπότε τα προβλήματα αυτά έχουν εκμηδενισθεί  προς το παρόν. Στον προϋπολογισμό του 2019 το συγκεκριμένο κονδύλι δεν επαρκούσε για να καλύψει όλες τις ανάγκες σε κλιματιστικά , έγιναν διάφορα διαβήματα και εντός του 2020 ελπίζουμε να καλύψουμε τις ανάγκες που δεν έχουν ικανοποιηθεί.

Θα περιγράφατε ως τραγικές τις κτηριακές εγκαταστάσεις;
Για κάποια κτήρια, ναι. Όλοι το αναγνωρίζουν, άλλωστε και γι΄αυτό όλα τα τμήματα του κρατικού μηχανισμού και ο ΟΚΥΠΥ είναι ευαισθητοποιημένα, στο να επιταχυνθούν οι νενομισμένες διαδικασίες για την υλοποίηση και των δυο έργων που έχω αναφέρει και την συντομότερη εν τω μεταξύ αποκατάσταση βλαβών που μπορούν να συμβούν
 

Εκτός από τον 14χρονο αδελφοκτόνο, που έφυγε από το Νοσοκομείο, έχετε άλλους ανήλικους;
Είχαμε τον 14χρονο, ο οποίος απολύθηκε. Τον φιλοξενούσαμε για ένα χρόνο ενώ ετύγχανη διεπαγγελματικής παρακολούθησης από λειτουργούς ψυχικής υγείας. Εμείς, κληθήκαμε να καλύψουμε το  νομοθετικό κενό και την έλλειψη αναμορφωτικών δομών για ανηλίκους. Ήταν ένα μοναδικό γεγονός. Εγώ βρίσκομαι 27 χρόνια στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, πρώτη φορά αντιμετωπίσαμε τέτοιο περιστατικό. Αναγνωρίζαμε και ενημερώναμε τους αρμοδίους ότι δεν ήταν ένας χώρος για να βρίσκεται εδώ το παιδί. Αντιλαμβανόμασταν, βέβαια, και τα κενά της νομοθεσίας καθώς και την έλλειψη υποδομών. Οπότε τον φροντίσαμε για ένα χρόνο. Μετά εξήλθε του νοσοκομείου κατόπιν δικαστικής απόφασης.

Οι έφηβοι έως 17 χρονών νοσηλεύονται εδώ και 8 περίπου χρόνια στο Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων που βρίσκεται στο ΝΑΜΙΙΙ, το οποίο είναι ένα τμήμα στελεχωμένο με άρτια καταρτισμένο προσωπικό και με σύγχρονες και φιλικές προς τους έφηβους υποδομές..

Υπάρχει προκατάληψη στην κοινωνία, ως προς τα άτομα που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο Αθαλάσσας…
Τα δεδομένα από την παγκόσμια οργάνωση υγείας Π.Ο.Υ., κάτι που έχει διαπιστωθεί σε πολλές έρευνες διεθνώς, αναφέρουν πως ένας στους τέσσερις πολίτες του γενικού πληθυσμού σε κάποια φάση της ζωής του, θα παρουσιάσει πρόβλημα ψυχικής υγείας. Άρα δεν είναι μακριά μας. Επίσης, η κατάθλιψη θεωρείται η δεύτερη σε συχνότητα νόσος, πάλι  βάση των δεδομένων  της Π.Ο.Υ. Η ψυχική ασθένεια είναι, πλέον, μέσα στα σπίτια μας. Κακώς στρουθοκαμηλίζουμε και θεωρούμε πως αφορά ένα περιθωριοποιημένο πληθυσμό. Οποιοσδήποτε από εμάς και τους οικείους μας μπορεί να εμφανίσει πρόβλημα ψυχικής υγείας, χρειάζεται λοιπόν η κοινωνία αλλά και η πολιτεία να επενδύσει περισσότερο στα θέματα αυτά.
 

Κάποιοι ντρέπονται να βγουν στην κοινωνία όταν νοσηλευτούν;
Υπάρχει αυτή η αγωνία, αλλά όσο περνά ο καιρός ο κόσμος είναι πιο απελευθερωμένος από τα ταμπού και το στίγμα της ψυχικής νόσου. Όμως, δεν μπορούμε να πούμε ότι εξαλείφθηκε και πολλά πρέπει να γίνουν. Γνωρίζουμε ότι το στίγμα  υπάρχει ακόμα και σε μεγάλες προηγμένες χώρες, που κάνουν τεράστιες εκστρατείες για να πείσουν τον κόσμο, να απαλλαγεί από αυτές τις νοοτροπίες.