Το νυφοπάζαρο, η Βουγιουκλάκη και η αγαπητή Αδέλα… στις Φοινικούδες (pics)

*Λάρνακα 1878

Στους Βρετανούς, που κατέπλευσαν το 1878, οφείλει την όψη του το παραλιακό μέτωπο. Πριν την άφιξή τους η θάλλασσα έφτανε μεχρι τα κτήρια.

«Το παραλιακό μέτωπο της Λάρνακας, απέκτησε νέα εμφάνιση όταν οι Άγγλοι το 1882 εγκαινίασαν την αποβάθρα, η οποία ήταν η μισή απ’ ότι είναι σήμερα, επειδή δεν ήθελαν να επενδύσουν πολλά λεφτά. Είχαν προγραμματισμένο να επενδύσουν στην Αμμόχωστο για το νέο λιμάνι. Τελικά το λιμάνι στην Αμμόχωστο, λειτούργησε το 1905. Έτσι οι Άγγλοι για να εξευμενίσουν τη Λάρνακα, αναγκάστηκαν να επεκτείνουν την αποβάθρα. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1908. Η Λάρνακα απέκτησε τη νέα της ατραξιόν αφού επεκτάθηκε η βόλτα προς τη θάλασσα. Η αποβάθρα έγινε σημείο συνάντησης», ανέφερε στον REPORTER ένας καλός γνώστης της σπουδαίας ιστορίας της Λάρνακας, ο πρώην αντιδήμαρχος της πόλης Αλέξης Μιχαηλίδης.

«Μετά οι Άγγλοι έβαλαν μια σειρά από μεταλλικές “γλώσσες”, κάθετες στην αμμουδιά για να προστατεύσουν από τη διάβρωση του εδάφους. Έτσι, άρχισε να δημιουργείται, ακτή με άμμο. Μια από αυτές τις γλώσσες σώζεται ακόμη και είναι εκεί που είναι το Μεσαιωνικό Κάστρο. Έτσι το 1916 έγινε θεμελίωση του παραλιακού μετώπου με τσιμεντένιο υπόβαθρο. Όταν πλέον τελείωσε αυτό το 1919 μπόρεσαν να φυτέψουν τις πρώτες φοινικούδες», σημειώνει ο κ. Μιχαηλίδης.

*1919-Μόλις φυτεύτηκαν οι φοίνικες, Αρχείο Δήμου Λάρνακας

Το έργο αναδιαμόρφωσης του παραλιακού μετώπου, ξεκίνησε το 1918, υπό την επίβλεψη του αντιδημάρχου, Νεοκλή Κυριαζή αφού ο δήμαρχος, Φίλιος Ζανέττος (1917-1922) ήταν και βουλευτής και ταξίδευε πολύ στο εξωτερικό. Το σχέδιο της δημιουργίας του χώρου, θα στοίχιζε 5 χιλιάδες λίρες, όμως, τελικά ο Νεοκλής Κυριαζής κατάφερε να το συμπληρώσει με δύο χιλιάδες λίρες. Τις χίλιες τις έδωσε η Αγγλική διοίκηση και τις άλλες χίλιες, τις βρήκε το Δημοτικό Συμβούλιο.

«Αμέσως μετά, το 1919 φυτεύτηκαν οι φοινικές, που δεν ήταν γνωστές στην Κύπρο, τις οποίες κατάφερε, με τα ταξίδια του, να εξασφαλίσει ο δήμαρχος. Πιστεύεται ότι τις έφερε από τη Γαλλία από την κυανή ακτή, την οποία επισκεπτόταν πολύ συχνά. Ήταν οι πρώτες του είδους τους, που φυτεύτηκαν Κύπρο», αναφέρει ο κ. Μιχαηλίδης.

*Οι φοινικούδες τη δεκαετία του 1920, Αρχείο οικ. Γκλάσζνερ

Τα χρόνια που ακολούθησαν, τα δημοτικά συμβούλια έκαναν σημαντικές βελτιώσεις στο παραλιακό μέτωπο. Το 1930, μάλιστα ο δρόμος ηλεκτροφωτίστηκε.

* Οι φοινικούδες το 1930, Αρχείο Αλέξη Μιχαηλίδη

«Μια μεγάλη παρέμβαση έκανε και ο Δήμαρχος, Λύσος Σανταμάς (1946-1953) το τέλος της δεκαετίας του 1940. Ηλεκτροφώτισε και τους χώρους εστίασης των Φοινικούδων, με φωτιστικά μανιτάρια. Παλαιότερα είχαν λουξ που ήταν επικίνδυνα, μύριζαν επειδή ήταν από πετρέλαιο και έβγαζαν μη ικανοποιητικό φωτισμό», σημειώνει ο Αλέξης Μιχαηλίδης .

*Οι φοινικούδες το 1940, Αρχείο Αλ. Μιχαηλίδη

Η παραλία των Φοινικούδων, γίνεται πλέον το κέντρο της πόλης. Εκεί ήταν τα μεγάλα ξενοδοχεία, εκεί γίνονταν όλες οι εκδηλώσεις, εκεί κάθε Σαββατοκύριακο γινόταν το αδιαχώρητο. Οι άμαξες, εκτοπίζονται σιγά σιγά και τα πρώτα αυτοκίνητα, κάνουν την εμφάνισή τους.

*Οι φοινικούδες το μέσα του 1940, Αρχείο Δήμου Λάρνακας

Τη δεκαετία του 1950, αρχές του 1960 γίνεται ο δρόμος των αυτοκινήτων, που μονοδρομείται τα Σαββατοκυρίακα.

*Φωτογραφία του 1950 με τον περίφημο φωτισμό του Λύσου Σανταμά

* 1953 Ανάρτηση στην ομάδα Κάποτε στη Λάρνακα από τον Κυριάκο Ιορδάνους

Το νυφοπάζαρο
Οι μεγάλες δόξες των Φοινικούδων, ήταν τη δεκαετία του 1960 και 1970. Η φήμη του παραλιακού μετώπου, μάλιστα, έφερε στο θρυλικό ξενοδοχείο της εποχής 4 Φανάρια ακόμη και την Αλίκη Βουγιουκλάκη (1964).

*Ανάρτηση Μαρίας Πετρίδου στην ομάδα Κάποτε στη Λάρνακα

«Εγώ θυμάμαι τον περίπατο των σκαλιωτών στις Φοινικούδες, όπου γίνονταν και τα φλερτ. Τότε δεν υπήρχε άλλος τρόπος να έρθει σε επαφή η νεολαία. Έτσι κατά τη διάρκεια του περιπάτου, ήταν πιο εύκολη η επαφή. Ήταν το λεγόμενο νυφοπάζαρο της Λάρνακας, όπως το έλεγαν. Ήταν νυφοπάζαρο αλλά με την καλή έννοια, δηλαδή με βόλτα στο παραλιακό μέτωπο και επίσκεψη στα καφενεία και τα κέντρα αναψυχής.  Μαζευόταν όλη η πόλη. Ήταν ένας χώρος επαφής της νεολαίας», θυμάται αναπολώντας τους περιπάτους της δεκαετίας του 1960-1970, ο Αλέξης Μιχαηλίδης.

Οι Φοινικούδες, γίνονται τουριστική ατραξιόν και πλέον απεικονίζονται σε καρτ ποστάλ της εποχής. Όπως αυτή που στάληκε το Πάσχα του 1973 από μία κυρία εν ονόματι Βασιλεία, στην αγαπητή Αδέλα...

* Αρχείο Αλέξη Μιχαηλίδη

Η τουρκική εισβολή και οι δισκοθήκες
Μετά το 1974 και την τουρκική εισβολή, που έφερε στην πόλη χιλιάδες πρόσφυγες, τα ήθη και τα έθιμα αλλάζουν. Οι επαφές γίνονται, πλέον, στις δισκοθήκες που κάνουν την εμφάνισή τους στο παραλιακό μέτωπο.

*Οι Φοινικούδες της δεκαετία του 1970, Αρχείο Αλέξη Μιχαηλίδη

*Το παραλιακό μέτωπο τη δεκαετία του 1980

Μεγάλη ακμή, έζησαν οι Φοινικούδες τα πρώτα χρόνια του 1990. Εκτός από τις χιλιάδες ντόπιους, προσέλκυαν πλέον και χιλιάδες τουρίστες, που τιμούσαν δεόντως την παραλία.

Το πιο μεγάλο πλήγμα, ωστόσο, για το παραλιακό μέτωπο ήταν η κατεδάφιση, μέσα από το πέρασμα των δεκαετιών,  νεοκλασικών και πανέμορφων κτηρίων που κτίστηκαν επί Αγγλοκρατίας. Παρόλα αυτά, παραμένει μια από τις πιο όμορφες γωνιές, όχι μόνο της Λάρνακας αλλά ολόκληρης της Κύπρου.

 

************
Οι περισσότερες φωτογραφίες για το θέμα, αντλήθηκαν από την ομάδα στο facebook Κάποτε στη Λάρνακα, διαχειριστής της οποίας είναι ο Βασίλης Πασιουρτίδης. Ο γεννηθείς το 1964 αρχιτέκτονας, δραστηριοποιείται σε μελέτες και επιβλέψεις ανέγερσης ιδιωτικών ή δημοσίων έργων, σε μελέτες και επιβλέψεις αποκατάστασης ιστορικών κτηρίων, ενώ συμμετέχει σε τοπικούς ή διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, έχοντας σημαντικές διακρίσεις.  
 
Πρόκειται για μια πολύ όμορφη πρωτοβουλία, που έδωσε την ευκαιρία για ένα αλλιώτικο σκαλιώτικο συναπάντημα. Ένα συναπάντημα που συνοδεύεται με την ανάρτηση φωτογραφιών που αναδεικνύουν την σπουδαία ιστορία της πόλης. Ο κ. Πασιουρτίδης μίλησε στον REPORTER για την πρωτοβουλία του.

«Δημιούργησα την Ομάδα πριν από περίπου ένα χρόνο, στις 16 Φεβρουαρίου 2019, με την αρχική ονομασία «Παλιά Λάρνακα / Old Larnaca», την οποία αμέσως μετά άλλαξα σε «Κάποτε στη Λάρνακα / Once upon a time in Larnaca», κατά το γνωστό φιλμ του Σέρτζιο Λεόνε «Κάποτε στην Αμερική / Once upon a time in America. Σήμερα, η Ομάδα αριθμεί περισσότερα από 8,900 μέλη», ανέφερε.
 
Πώς γεννήθηκε η ιδέα;
 Η ιδέα, μου γεννήθηκε αφενός από την αγάπη μου για την πόλη μου και αφετέρου από τη συμμετοχή μου σε παρόμοιες ομάδες για την παλιά Αθήνα. Γνώριζα ότι υπήρχαν πολλές φωτογραφίες της παλιάς Λάρνακας- είχα κι εγώ στην κατοχή μου αρκετές και ιδιαίτερα του παραλιακού μετώπου των «Φοινικούδων»- και σκέφτηκα πως θα ήταν καλό και ωφέλιμο να συγκεντρωθούν κάπου, με την συμμετοχή όμως όσο το δυνατό περισσότερων συμπολιτών μας. Με αυτό τον τρόπο θα γίνονταν κοινωνοί της ομορφιάς και της σημαντικότητας της πόλης μας πολύ περισσότεροι και με πολύ θετικά αποτελέσματα.
 
Όπως αναφέρεται στην περιγραφή της Ομάδας «… έγινε με σκοπό την ευχαρίστηση όλων των μελών της μέσα από το μοίρασμα αναμνήσεων, εμπειριών και εικόνων της αγαπημένης μας πόλης, αλλά και την γνωριμία και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των κατοίκων, των αποδήμων και των φίλων της Λάρνακας. Κι όλα αυτά, προς αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος, της αγάπης και την φροντίδας τους για την πόλη, μέσα από την αναπόληση του ένδοξου παρελθόντος της!»
 
Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν καταιγιστική! Σε ελάχιστο χρόνο τα μέλη αριθμούσαν κάποιες χιλιάδες και το ίδιο οι αναρτήσεις φωτογραφιών. Εξακολουθώ να μένω εντυπωσιασμένος με το πόσο πολύ αγαπούν την πόλη μας οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της!
 
Τι μπορούν να αναρτούν τα μέλη της ομάδας;
Τα μέλη μπορούν να αναρτούν κυρίως νοσταλγικές εικόνες της Λάρνακας, συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας της, που σήμερα έχει πλέον αλλάξει.

Επειδή, όμως, έχουμε την χαρά να έχουμε μαζί μας στην ομάδα πολλούς ξενιτεμένους Λαρνακείς και μη, οι οποίοι λείπουν πολλά χρόνια από την Κύπρο και ευχαριστιούνται πολύ να βλέπουν ακόμα και σύγχρονες εικόνες της αγαπημένης τους Λάρνακας, επιτρέπονται - με φειδώ πάντα - και ορισμένες αναρτήσεις με σύγχρονες εικόνες, εφόσον βέβαια οι εικόνες αυτές έχουν να δείξουν κάποιο πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σημείο ή γεγονός της πόλης και της επαρχίας μας.
 
Επίσης επιτρέπεται η ανάρτηση παλιών φωτογραφιών με πρόσωπα, αποκομμάτων παλιών εφημερίδων, περιοδικών, βιβλίων κ.ο.κ., που να σχετίζονται όμως με κάποιο τρόπο με την Λάρνακα.
 
Κι επειδή η σύγκριση του παρελθόντος με το σήμερα είναι αναπόφευκτη, γίνονται δεκτές και ορισμένες αναρτήσεις που αφορούν σημερινές υποθέσεις της πόλης μας και οι οποίες προκαλούν στα μέλη προβληματισμό, έκφραση απόψεων και συζήτηση, μέσα ακριβώς από αυτή την: «... αναζωογόνηση του ενδιαφέροντος, της αγάπης και της φροντίδας τους για την πόλη». Γίνονται δεκτές βέβαια, μόνο στο βαθμό που οι αναρτήσεις αυτές καθώς και οι σχετικές συζητήσεις γίνονται με τρόπο παραγωγικό και ωφέλιμο για την πόλη και τους πολίτες της.  
 
Και για να το κλείσουμε, επιτρέπονται και οποιεσδήποτε κοινοποιήσεις αφορούν κάποιο θέμα που ενδιαφέρει τα μέλη της ομάδας, που συνήθως σχετίζεται με τα διάφορα ζητήματα και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πόλη, καθώς επίσης και διάφορες ανακοινώσεις δημοσίων εκδηλώσεων ή κάποιων ειδήσεων της πόλης.
 
Οι φωτογραφίες των Φοινικούδων, έχουν την τιμητική τους στην ομάδα…
Ναι, σίγουρα οι φωτογραφίες των «Φοινικούδων» έχουν την μερίδα του λέοντος εφόσον είναι καταχωρημένες βαθιά στο υποσυνείδητο κάθε Λαρνακέα ως ο ΤΟΠΟΣ του.
 
Στην παραλία των «Φοινικούδων», ανέκαθεν λάμβαναν χώρα όλα τα σπουδαία γεγονότα και εκδηλώσεις της πόλης, πριν ακόμα και από αυτή την ίδια την φύτευσή τους! Είναι ένας χώρος σπουδαίας πολεοδομικής σημασίας, αφού αποτελεί το μέτωπο εκτόνωσης του αστικού τοπίου προς τη θάλασσα, κάτι σαν το μπαλκόνι της πόλης. Για κάθε Λαρνακέα, δεν νοείται «βόλτα» χωρίς τη διέλευση μας από τις «Φοινικούδες» ή, όπως αλλιώς συνηθίζουμε να αποκαλούμε τον χώρο αυτό, την «Παραλία».
 
Και είχαμε την τύχη, με την καταπληκτική ιδέα που είχαν τότε εκείνοι που φύτευσαν τις φοινικούδες, αυτός ο χώρος να αποκτήσει μια πολύ συγκεκριμένη, προσωπική κι αναγνωρίσιμη ταυτότητα, που να τον κάνει όντως «σήμα κατατεθέν» της πόλης μας. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την φύτευση τους και θα ήταν πολύ καλό και αναζωογονητικό για τον χώρο και τους δημότες η διεξαγωγή εκδηλώσεων αφιερωμένων σε αυτές.
 

*Αρχείο οικ. Γκλάσζνερ