Το τελευταίο βήμα, πριν την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ) στην Κύπρο, την 1η Οκτωβρίου, έγινε το διήμερο, 26 και 27 Σεπτεμβρίου, με τους 17 Συμμετέχοντες στην αγορά να υπογράφουν τη σύμβαση ένταξης στο συμβατικό πλαίσιο των κανόνων αγοράς ηλεκτρισμού.
Σε δηλώσεις στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρισμού του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) Κωνσταντίνος Βαρνάβας είπε ότι σε πρώτο στάδιο, έχουν ενταχθεί στην αγορά ηλεκτρισμού 17 Συμμετέχοντες, προσθέτοντας ότι δύο είναι Παραγωγοί (ο ένας εξ αυτών με «εικονική μονάδα», με ισχύ μικρότερη από 5 MW), δέκα είναι Προμηθευτές, εννέα Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης ΑΠΕ και τρεις Παραγωγοί ΑΠΕ.
Ανέφερε ότι η ΑΗΚ Παραγωγή και η ΑΗΚ Προμήθεια είναι δύο από τους Συμμετέχοντες στην ΑΑΗ και σημείωσε πως και για τις δύο αυτές δραστηριότητες της ΑΗΚ «θα ισχύουν ειδικές ρυθμίσεις και περιορισμοί επειδή κατέχουν δεσπόζουσα θέση στην αγορά».
Ο κ. Βαρνάβας είπε πως την 1η Οκτωβρίου θα γίνουν οι πρώτες εμπορικές πράξεις στην ΑΑΗ και πρόσθεσε πως η εμπορική λειτουργία ακολουθεί την περίοδο δοκιμαστικής λειτουργίας της αγοράς που ξεκίνησε στις 7 Ιανουαρίου τους 2025, χωρίς όμως χρηματικές συναλλαγές.
Σημείωσε ότι οι πλείστοι από τους Συμμετέχοντες στην Ανταγωνιστική Αγορά δραστηριοποιούνται ήδη στη Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς Ηλεκτρισμού που λειτουργεί από το 2021 και στην οποία εμπορεύεται περίπου το 10% της συνολικής παραγωγής και κατανάλωσης.
Ειδικότερα, σε σχέση με το τι είναι η αγορά ηλεκτρισμού και πως επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών, ο Διευθυντής Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρισμού του ΔΣΜΚ είπε ότι αυτή είναι «το πλαίσιο στο οποίο οι παραγωγοί πωλούν και οι προμηθευτές αγοράζουν ενέργεια, πληρώνουν τέλη για τις υπηρεσίες απαραίτητες για τη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος και κοινής ωφέλειας και εκκαθαρίζονται για την ενέργεια που εγχύουν ή απορροφούν από το ηλεκτρικό σύστημα, σύμφωνα με τις μετρήσεις τους».
Σημείωσε ότι οι καταναλωτές και οι αυτοπαραγωγοί συμμετέχουν έμμεσα στην αγορά ηλεκτρισμού, μέσω των προμηθευτών τους, ως ενεργοί πελάτες ή ως μέλη ενεργειακών κοινοτήτων.
Ανέφερε επίσης ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά, αφού εξασφαλίσουν την κατάλληλη άδεια από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), αποκτούν διάφορες ιδιότητες με τις πιο σημαντικές να είναι Παραγωγοί ή Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης ΑΠΕ ή Παραγωγοί ΑΠΕ για την παραγωγή και πώληση ενέργειας και Προμηθευτές για την αγορά ενέργειας και την μεταπώληση της σε καταναλωτές (τελικούς πελάτες) στη λιανική αγορά.
Πιο αναλυτικά, ο κ. Βαρνάβας είπε στο ΚΥΠΕ ότι η αγορά ηλεκτρισμού περιλαμβάνει τρεις επιμέρους αγορές, με διαφορετικό σκοπό.
Ανέφερε ότι η μία είναι η Προθεσμιακή αγορά, στην οποία οι συμμετέχοντες συνάπτουν διμερείς συμβάσεις σε τιμές και όρους που καθορίζουν οι ίδιοι, ενώ η δεύτερη είναι η Προημερήσια αγορά, στην οποία οι προμηθευτές θα συμπληρώσουν την ενέργεια που έχουν αγοράσει προθεσμιακά για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση των πελατών τους για την επόμενη μέρα (οι προσφορές πώλησης υποβάλλονται για κάθε μισή ώρα).
Σημείωσε ότι η ακριβότερη προσφορά πώλησης καθορίζει την τιμή στην οποία όλες οι προσφορές πληρώνονται (οριακή τιμή).
Τέλος, ανέφερε ότι η τρίτη επιμέρους αγορά είναι η Αγορά Εξισορρόπησης Πραγματικού Χρόνου που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση, στην οποία ο ΔΣΜΚ, ως διαχειριστής του συστήματος, όπως είπε, «αποδέχεται προσφορές από συμμετέχοντες για αύξηση της παραγωγής ή της κατανάλωσης ώστε να εξισορροπούνται συνεχώς και το ηλεκτρικό σύστημα να λειτουργεί με ασφάλεια».
Σημείωσε ότι οι προσφορές κατατίθενται την προηγούμενη ημέρα μέχρι τις 16.00.
Αναφερόμενος στις διαφορές μεταξύ της Μεταβατικής Ρύθμισης και της Ανταγωνιστικής Αγοράς, ο κ. Βαρνάβας είπε μεταξύ άλλων ότι στη Μεταβατική Ρύθμιση η περίοδος εκκαθάρισης είναι ένας μήνας ενώ στην Ανταγωνιστική Αγορά είναι μισή ώρα, στη Μεταβατική Ρύθμιση οι τιμές είναι ομοιόμορφες για όλη τη διάρκεια του μήνα και δεν αναγνωρίζεται δηλαδή η διαφορετική αξία της ενέργειας με τη διακύμανση της προσφοράς και της ζήτησης, ενώ οι παραγωγοί και οι προμηθευτές δεν είναι υπεύθυνοι για την εξισορρόπηση της ενέργειας τους κάθε μισή ώρα.
Οφέλη της Αγοράς
Σε σχέση με τα οφέλη της αγοράς, ο κ. Βαρνάβας είπε στο ΚΥΠΕ ότι «τα οφέλη της ανταγωνιστικής αγοράς στους καταναλωτές δεν θα φανούν από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας της», προσθέτοντας ότι η αγορά είναι απαραίτητο στοιχείο για μια σειρά άλλων ενεργειών που θα αποβούν σε όφελος των καταναλωτών.
Αναφορικά με τους προμηθευτές, ο κ. Βαρνάβας είπε ότι αυτοί «λαμβάνοντας τα σήματα των τιμών της χονδρικής αγοράς και με τους κατάλληλους μετρητές κατανάλωσης, θα μπορούν να δομήσουν τις διατιμήσεις για τους πελάτες τους, προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους».
Σημείωσε ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών θα φέρει διατιμήσεις με πολλαπλές επιλογές στους καταναλωτές (σταθερή διατίμηση, διατίμηση με αναπροσαρμογή τιμής καυσίμων, δυναμική διατίμηση όπου ο πελάτης θα πληρώνει ανάλογα με την τιμή της χονδρικής αγοράς και άλλα).
«Είναι προφανές ότι οι επιλογές των καταναλωτών αυξάνονται και μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τον προμηθευτή και τη διατίμηση που ανταποκρίνεται καλύτερα στις δικές τους ανάγκες», υπογράμμισε.
Είπε ακόμη ότι «μέσω των διατιμήσεων των προμηθευτών και με τους κατάλληλους μετρητές κατανάλωσης που καταγράφουν την κατανάλωση κάθε μισή ώρα, όπως είναι οι έξυπνοι μετρητές, μπορούν να δομηθούν διατιμήσεις που να αντικατοπτρίζουν τις τιμές της ανταγωνιστικής αγοράς (χονδρική αγορά) στην κατανάλωση (λιανική αγορά)» και πρόσθεσε πως «οι καταναλωτές τότε θα μπορούν να αλλάξουν την ώρα που καταναλώνουν ενέργεια ώστε να εκμεταλλευτούν χαμηλές τιμές στην ανταγωνιστική αγορά».
Επιπλέον, ο Διευθυντής Λειτουργίας Αγοράς Ηλεκτρισμού του ΔΣΜΚ είπε ότι οι καταναλωτές που διαθέτουν τη δική τους παραγωγή είτε μεμονωμένα, ως ενεργοί πελάτες είτε «συνεργατικά» ως ενεργειακές κοινότητες μπορούν επίσης να συμμετέχουν έμμεσα στην αγορά και πρόσθεσε ότι η ενίσχυση της θέσης του καταναλωτή (consumer empowerment) αποτελεί βασικό στοιχείο του ενεργειακού μοντέλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο ακολουθεί και η Κύπρος.
Πρόσθεσε ότι οι επενδυτές, αναλύοντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η διαφοροποίηση των τιμών, θα προβούν στις κατάλληλες επενδύσεις, όπως για παράδειγμα την αποθήκευση, αφού θα μπορούν να αγοράζουν φθηνά σε ώρες ψηλής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές και να πωλούν ακριβότερα σε ώρες ψηλής ζήτησης.
Ο κ. Βαρνάβας είπε ότι ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς έχει εξασφαλίσει και λειτουργεί το Σύστημα Διαχείρισης της Αγοράς (ΣΔΑ), που είναι ένα εξειδικευμένο και πολύπλοκο λογισμικό για την καταχώρηση και εκκαθάριση των συναλλαγών, ενώ έχει στελεχώσει το Κέντρο Ελέγχου Αγοράς, το οποίο λειτουργεί καθημερινά και διαχειρίζεται το ΣΔΑ, επιπρόσθετα από το Εθνικό Κέντρο Ελέγχου Ενέργειας που λειτουργεί εδώ και πολλές δεκαετίες για τον έλεγχο του ηλεκτρικού συστήματος.
Πηγή: ΚΥΠΕ
