Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) ανέφερε σε έκθεση του ότι η ΕΕ δεν διαθέτει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των ελλείψεων φαρμάκων, μια κατάσταση που επηρεάζει τους ασθενείς και επιφέρει σημαντικό οικονομικό κόστος στα συστήματα υγείας.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι αρμοδιότητες στον τομέα της υγείας ανήκουν κυρίως στα κράτη μέλη, ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της ενιαίας αγοράς φαρμάκων. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΕΕΣ επισημαίνει ότι η Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχουν λάβει μέτρα για να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα φαρμάκων, ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19, η οποία ανέδειξε παγκόσμια προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού και την έλλειψη συντονισμένης δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σύμφωνα με την έκθεση, η κατακερματισμένη ενιαία αγορά συνεχίζει να εμποδίζει τη διαθεσιμότητα φαρμάκων σε όλη την ΕΕ, ενώ οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων των ελλείψεων βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Το 2023, η Επιτροπή πρότεινε να ανατεθεί στον ΕΜΑ αρμοδιότητα για όλους τους τύπους κρίσιμων ελλείψεων στην ΕΕ, οι οποίες προκύπτουν όταν ένα κράτος μέλος δεν διαθέτει εναλλακτικές λύσεις για ένα συγκεκριμένο φάρμακο και απαιτείται συντονισμός σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ωστόσο και ο ΕΜΑ αντιμετώπισε προκλήσεις στην αντιμετώπιση των ελλείψεων, καθώς δεν υπάρχει αξιοπιστία από την πλευρά της βιομηχανίας φαρμάκων, όσον αφορά την έγκαιρη, πλήρη και έγκυρη έκδοση γνωστοποιήσεων αυτών των ελλείψεων στον ΕΜΑ. Οι υποχρεώσεις της βιομηχανίας για γνωστοποίηση ελλείψεων ρυθμίζονται σε εθνικό επίπεδο, με τους κανόνες να διαφέρουν από χώρα σε χώρα, έχοντας διαφορετικό χρονικό πλαίσιο υποχρέωσης προειδοποίησης.
Όσον αφορά τις ενέργειες της Επιτροπής, το 2023 δημιούργησε τον πρώτο κατάλογο βασικών φαρμάκων στην ΕΕ, με στόχο την πρόληψη των ελλείψεων. Παράλληλα, προώθησε τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση του φαρμακευτικού τομέα τα τελευταία είκοσι χρόνια και πρότεινε νέα νομοθεσία για το 2025, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής φαρμάκων στην Ευρώπη και τη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα και την Ινδία.
Σχετικά με τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος, η Κομισιόν ανέλυσε και εντόπισε πολλές ρίζες των ελλείψεων, ωστόσο η ανάλυση της σύμφωνα με το ΕΕΣ στερείται βάθους, καθώς δεν εξέτασε λεπτομερώς τα κρίσιμα ζητήματα, περιορίζοντας ως συνέπεια την αποτελεσματικότητα των μέτρων αντιμετώπισης. Επιπλέον, οι εμπορικοί περιορισμοί που επιβάλλονται από ορισμένα κράτη μέλη στις εξαγωγές φαρμάκων ώστε να εξασφαλίσουν την επάρκεια σε εθνικό επίπεδο, μπορούν να είναι επιβλαβείς για άλλες χώρες.
Για την αντιμετώπιση της κατάστασης, το ΕΕΣ προτείνει μια ενιαία βάση δεδομένων για τις ελλείψεις φαρμάκων, με υποχρεωτική και έγκαιρη γνωστοποίηση από τη βιομηχανία. Εισηγείται ακόμη την ενίσχυση του ρόλου του ΕΜΑ στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων.
Σχετικά με την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων, το ΕΕΣ τονίζει την αναγκαιότητα μείωσης της εξάρτησης από τρίτες χώρες, με παράλληλη ενίσχυση της τοπικής παραγωγής φαρμάκων. Ακόμη, εισηγείται την εναρμόνιση των εθνικών πολιτικών για την τιμολόγηση και την αποζημίωση φαρμάκων αλλά και την αποφυγή των εμπορικών φραγμών μεταξύ κρατών μελών, μέσω και της μονομερούς κατάργησης των εξαγωγών.
Όσον αφορά τις νομοθετικές αλλαγές, ο ΕΕΣ προτείνει την επικαιροποίηση του νομικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των ελλείψεων, καθώς και την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών και του ΕΜΑ.
Πηγή: ΚΥΠΕ
