Κάθε πέρυσι και καλύτερα το Κυπριακό-Φουρτούνες το 2021, νηνεμία το 2022

Μια χρονιά πλήρους απογοήτευσης όλων εκείνων που θεωρούσαν, ότι θα έφερνε εξελίξεις που θα ξεκλείδωναν την πόρτα της επανέναρξης διαπραγματεύσεων, ήταν το 2021, αφού αναμφίβολα, ακόμα και οι λιγοστές εξελίξεις που υπήρξαν, ήταν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Για όσους βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο το 2021, υπήρξε μια χρονιά που μπορεί να μην έγιναν βήματα προς τα εμπρός ωστόσο, ο ΟΗΕ δεν έκλεισε οριστικά το παράθυρο ελπίδας κα ο Γενικός Γραμματέας δεν κήρυξε το τέλος της προσπάθειας του. Για όσους το βλέπουν μισοάδειο, το 2021, ήταν η χρονιά που κατατέθηκαν για πρώτη φορά επίσημα οι απαράδεκτες θέσεις των Τούρκων.  

Το 2021 ξεκίνησε με προσδοκίες σε σχέση με την άτυπη πενταμερή που εξήγγειλαν τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αντόνιο Γκουτέρες κατάφερε να τη συγκαλέσει αντί το Φθινόπωρο του 2020 όπως αρχικά ήταν η πρόθεση του, τον Απρίλιο του 2021. Μέχρι τον Απρίλιο, οι δύο πλευρές, επιχείρησαν να ασκήσουν πιέσεις στο διεθνή παράγοντα, ενόψει της άτυπης πενταμερούς. Η κατοχική δύναμη σε πλήρη ταύτιση με την Άγκυρα πέτυχαν τον αρχικό τους στόχο που ήταν να αφήσουν εκτός της εξίσωσης στην άτυπη πενταμερή την Ευρωπαϊκή Ένωση, που εκπροσωπήθηκε στο χώρο της Διάσκεψης, αλλά δεν συμμετείχε σε καμία επίσημη διαβούλευση.

Στο μεταξύ την ίδια ώρα, ο κατοχικός στρατός παγίωνε τα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο που ξεκίνησαν από τον Νοέμβριο του 2020, με το γνωστό πικ νικ των Ερντογάν και του Τατάρ, ενώ παράλληλα την ώρα που το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας είχε παγώσει λόγω της πανδημίας, τα πλοία της ΤΡΑΟ συνέχιζαν ανενόχλητα τις έρευνες τους εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Ο τετραγωνισμός του κύκλου

Η άτυπη πενταμερής, επιβεβαίωσε όλους όσους έκρουαν εξ αρχής τον κώδωνα του κινδύνου για τις παγίδες που έκρυβε. Για πρώτη φορά, με την ανοχή του Αντόνιο Γκουτέρες, ο Ερσίν Τατάρ κατέθεσε επίσημα τις απαράδεκτες θέσεις του για λύση δύο κρατών. Με σημαία το τρίπτυχο ότι  (α) η προσπάθεια επίτευξης λύσης στα πλαίσια της ΔΔΟ απέτυχε, (β) η μόνη εφικτή λύση είναι αυτή των δύο κρατών και (γ) η βάση της νέας λύσης είναι αυτή της κυριαρχικής ισότητας ο κατοχικός ηγέτης κατέθεσε ένα δισέλιδο έγγραφο με το οποίο εγκαινίασε και επίσημα την αξίωση της τουρκικής πλευράς για αλλαγή της βάσης λύσης του Κυπριακού και συγκεκριμένα για λύση δύο κρατών.

Στο δισέλιδο έγγραφο η τουρκοκυπριακή πλευρά, αφού προβαίνει σε μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση του Κυπριακού υπό τη δική της οπτική γωνία, παρουσιάζοντας τους Τουρκοκυπρίους ως το θύμα των πολιτικών εξελίξεων στην Κύπρο από το 1960 και μετά, καταθέτει μια πρόταση  έξι σημείων, μέσω των οποίων διατυπώνει, μεταξύ άλλων, τη θέση πως πρέπει να υπάρξει μια συνεταιρική σχέση, η οποία να βασίζεται στην κυριαρχική ισότητα των δύο πλευρών.

Οι τουρκικές θέσεις πόρρω απέχουν από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και πετούν στα σκουπίδια των αχρήστων την προσπάθεια που έγινε την τελευταία δεκαετία, πάνω στην οποία προσπαθούσε να οικοδομήσει την νέα προσπάθεια ο Αντόνιο Γκουτέρες. Αυτή ήταν η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, που από την πρώτη στιγμή απέρριψε την πρόταση του κατοχικού ηγέτη. Από την άλλη πλευρά, ο Αντόνιο Γκουτέρες, άκουσε ωστόσο κράτησε για άλλη μια φορά ίσες αποστάσεις. Ανακοινώνοντας τα αποτελέσματα της πενταμερούς, δεν υπέδειξε καν το αυτονόητο. Ότι οι θέσεις με τις οποίες η Τουρκία και το ψευδοκρατος προσήλθαν στη συνάντηση ήταν εκτός του πλαισίου που το Συμβούλιο Ασφαλείας και ο ίδιος έθεσαν.

Αυτό όμως που θα μείνει στην ιστορία, πέραν από την κατάθεση των ακραίων θέσεων των Τούρκων, για πρώτη φορά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ήταν η φράση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ ότι η προσπάθεια του θα είναι να τετραγωνιστεί ο κύκλος. Με αυτό τον τρόπο περιέγραψε τις αγεφύρωτες διαφορές που χωρίζουν τις δύο πλευρές μετά τις αναθεωρημένες προτάσεις που κατέθεσαν στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων οι Τούρκοι.

Επιπλέον ο Αντόνιο Γκουτέρες δήλωνε με το πέρας της πενταμερούς, ότι πλέον η προσπάθεια επικεντρώνεται σε μια νέα άτυπη πενταμερή η οποία υποτίθεται θα εσυγκαλείτο εντός του 2021. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν συνέβη ποτέ, αφού ούτε τα Ηνωμένα Έθνη, ούτε κάποιο από τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα μέρη, έβλεπε τον λόγο για να συναντηθούν ξανά γύρω από ένα τραπέζι, όπου θα άκουγαν ξανά τα ίδια πράγματα. Η στασιμότητα που ακολούθησε, καταδεικνύει και το μέγεθος του αδιεξόδου στο οποίο περιήλθε το Κυπριακό.

Κανένα σημάδι ζωής, καμία ελπίδα και καμία προοπτική από τον περασμένο Απρίλιο μέχρι σήμερα, δεν μοιάζει ικανό να ανατρέψει την τροπή των πραγμάτων, που τους μόνους που ευνοεί είναι τους Τούρκους, οι οποίοι παγιώνουν το status quo και τα τετελεσμένα τους, ειδικά στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, την ίδια ώρα που αναβαθμίζουν την άμυνα του ψευδοκράτους και το πιο σημαντικό, αλλοιώνουν την ανθρωπογεωγραφία του ψευδοκράτους, με την συνέχιση του εγκλήματος του εποικισμού.

Το διαπραγματευτικό κενό και οι Βρετανοί

Μετά το ναυάγιο της άτυπης πενταμερούς, η ειδική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, συνέχισε το πήγαινε έλα στη Λευκωσία και σε Αθήνα, Άγκυρα και Λονδίνο, χωρίς όμως να έχει να παρουσιάσει στον Αντόνιο Γκουτέρες κάτι καινούριο. Αντιθέτως κι αυτά τα λίγα που είχε να του παρουσιάσει, αποτελούσαν παγίδες που στήθηκαν εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας επί βρετανικού εδάφους. Ειδικότερα, οι Βρετανοί που μας συνήθισαν να εργάζονται και να διαβουλεύονται παρασκηνιακά για το Κυπριακό, παρουσίασαν την πρόταση τους για άρση του αδιεξόδου, εκμεταλλευόμενοι το διαπραγματευτικό κενό που προέκυψε.

Η πρόταση των Βρετανών, αποτελεί μια συνάρτηση της λύσης δύο κρατών, με στοιχεία ενός είδους χαλαρής ομοσπονδίας, που όπως υποδείκνυαν είχε προτείνει στο παρελθόν και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης (σ.σ. Ο Πρόεδρος είχε καταθέσει τις ιδέες του για χαλαρή ομοσπονδία). Σύμφωνα με την πρόταση των Βρετανών το νέο κράτος θα αποτελείται από δύο κυρίαρχες κοινότητες με πολλές αρμοδιότητες, ενώ η κεντρική κυβέρνηση θα διασφαλίζει την κυριαρχία, μια ιθαγένεια και διεθνή προσωπικότητα.

Μάλιστα ευνοούν και την εκ περιτροπής προεδρία, χωρίς όμως ο νέος Πρόεδρος να έχει πολλές αρμοδιότητες καθώς κα και δύο Αντιπροέδρους (έναν Ελληνοκύπριο και έναν Τουρκοκύπριο), που θα συναποφασίζουν και θα εκφράζουν την «ισότητα». Περαιτέρω, φαίνεται να ευνοούν τη μια τουρκοκυπριακή ψήφο για τις αποφάσεις και ένα μικρό ευέλικτο Υπουργικό Συμβούλιο ( 4 Ε/κ- 2 Τ/κ). Το Λονδίνο ευνοεί την αποδοχή της «πολιτικής ισότητας», την οποία οι Τούρκοι περιγράφουν ως «κυριαρχική ισότητα».

Όπως ήταν αναμενόμενο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέρριψε τις εν λόγω προτάσεις, παρά το γεγονός πως το περασμένο καλοκαίρι, διαφάνηκε πως ακόμα και η Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία είχε εργαστεί για πολλούς μήνες για να βρει τον τρόπο να ξεκλειδώσει τη διαδικασία, άρχισε να βλέπει με καλό μάτι τις βρετανικές προτάσεις. Ο Σεπτέμβριος που διαχρονικά φέρνει εξελίξεις στο Κυπριακό, λόγω της κινητικότητας που παρατηρείται στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, μπήκε με την είδηση ότι η κα. Λουτ αποχωρεί από τη θέση της, αφού αποδέχθηκε πρόταση για να ενταχθεί στο διοικητικό συμβούλιο της Shell. Πλέον η συζήτηση από το ποια θα είναι η επόμενη ημέρα για το Κυπριακό, μετακινήθηκε στο ποιος θα είναι ο διάδοχος της Τζέιν Χολ Λουτ.

Η παρεξήγηση της Νέας Υόρκης

Η απάντηση που περιμέναμε από το στόμα του Αντόνιο Γκουτέρες δεν ήρθε ποτέ. Ο ίδιος επιχείρησε να λύσει το θέμα στην τριμερή της Νέας Υόρκης, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Ερσίν Τατάρ. Το αποτέλεσμα εκείνης της συνάντησης και το πως εξελίχθηκε η κατάσταση τις επόμενες ημέρες, αποτελεί μια μικρογραφία της μεγάλης εικόνας του Κυπριακού.

Στη συνάντηση ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών επιχείρησε να κλειδώσει το ζήτημα διαδοχής της Τζέιν Χολ Λουτ, με τον διορισμό ενός Ειδικού Συμβούλου που θα περνούσε μέσα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και θα λογοδοτούσε σε αυτό. Η Τουρκία και ο κατοχικός ηγέτης εξ αρχής ήθελαν να αποφύγουν μια τέτοια εξέλιξη, διότι αυτό θα σήμαινε πως ο νέος σύμβουλος θα έπρεπε να κινηθεί μέσα στις παραμέτρους που έχουν τεθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας, υιοθετώντας τους όρους εντολής, που μιλούν ξεκάθαρα για μια λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Όπως διαφάνηκε από τις δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας αμέσως μετά τη συνάντηση υπήρξε συμφωνία για το status του νέου απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό. Ωστόσο λίγες ώρες αργότερα ο κατοχικός ηγέτης με δηλώσεις του σε τουρκικά μέσα, αμφισβήτησε την ύπαρξη συμφωνίας. Φως για το τι πραγματικά συμφωνήθηκε, θα έριχνε το ανακοινωθέν των Ηνωμένων Εθνών για την άτυπη συνάντηση, το οποίο ωστόσο μέχρι και σήμερα δεν έχει εκδοθεί.

Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε έσπευσαν να λύσουν και πάλι οι Βρετανοί, οι οποίοι  στη λογική της γεφύρωσης των διαφορών και προώθησης εναλλακτικών λύσεων που σε πρώτο επίπεδο επιλύουν το πρόβλημα, αλλά στην ουσία το κρύβουν κάτω από το χαλί για να επανεμφανιστεί διογκωμένο στη συνέχεια. Σε αυτό το πλαίσιο μια από τις ιδέες που φαίνεται να συζήτησε με τους δύο ηγέτες εκπρόσωπος του βρετανικού ΥΠΕΞ που επισκέφθηκε σχεδόν ινκόγκνιτο τη Λευκωσία τον Οκτώβριο, ήταν από τον τίτλο του απεσταλμένου να αφαιρεθεί οποιοσδήποτε επιθετικός προσδιορισμός, όπως ο ειδικός, ή προσωπικός απεσταλμένος.

Με αυτή την πρόταση θέλησαν αφενός να διασκεδάσουν τις ανησυχίες του Ερσίν Τατάρ, ο οποίος δεν θέλει ο νέος απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα να λογοδοτεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας που παραμένει προσηλωμένο στα ψηφίσματά του για το πλαίσιο της λύσης και αφετέρου να ικανοποιήσουν και τη Λευκωσία, αφού αυτή η ασάφεια θα αφήνει ανοικτές τις πόρτες για την επανεκκίνηση της διαδικασίας, με ένα διαφορετικό μοντέλο από εκείνο της Τζέιν Χολ Λουτ που εκ του αποτελέσματος απέτυχε.

Στιούαρτ αντί Σπέχαρ

Ούτε αυτή η πρόταση των Βρετανών αντιμετωπίστηκε θερμά από τη Λευκωσία, με το ζήτημα να παραμένει σε εκκρεμότητα μέχρι σήμερα, αφού δεν διαφαίνεται να υπάρχει η ανάλογη αποφασιστικότητα, ούτε από τον ίδιο τον Αντόνιο Γκουτέρες, ούτε από τα πέντε μόνιμά μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας για να επιλυθεί. Σε αυτό το πλαίσιο αυτό που έκανε ο Αντόνιο Γκουτέρες, ήταν να αναβαθμίσει τον ρόλο του Κόλιν Στιούαρτ ο οποίος από τις αρχές Δεκεμβρίου διαδέχθηκε την Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, στη θέση του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα στην Κύπρο, ως επικεφαλής της ΟΥΝΦΙΚΗΠ, που παράλληλα έλαβε και τον ρόλο του αναπληρωτή ειδικού Συμβούλου για το Κυπριακό.

Ο κ. Στιούαρτ ο οποίος βρίσκεται ακόμα στη φάση εγκλιματισμού του στην Κύπρο, είχε ήδη τις πρώτες συναντήσεις με τους δύο ηγέτες, ενώ ανέλαβε την πρωτοβουλία και για την κοινή συνάντηση τους, στα πλαίσια της δεξίωσης που παρέθεσε στο Λήδρα Πάλας, με την αφορμή ανάληψης των καθηκόντων του. Το μήνυμα που έστειλε προς τους δύο ηγέτες ο κ. Στιούαρτ, ήταν πως κατανοεί πως πλέον βαραίνει τον ίδιο η ευθύνη για να φέρει τους δύο ηγέτες πιο κοντά, ενώ υπέδειξε στους ηγέτες πως κα ο ίδιος αναμένει από αυτούς. Με τον νέο χρόνο, αναμένεται πως θα μεταφραστούν επί της ουσίας τα αναβαθμισμένα καθήκοντα που ανέλαβε ο Κόλιν Στιούαρτ, κι αν προτίθεται να ανοίξει ένα νέο κύκλο διαβουλεύσεων με τους δύο ηγέτες, με στόχο να ξεκλειδώσουν τη διαδικασία.

Το 2022

Το κοινό συμπέρασμα στο οποίο όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο συμφωνούν είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα από τα πιο κρίσιμα και επικίνδυνα σημεία που βρέθηκε ποτέ το Κυπριακό τα τελευταία χρόνια. Κι αυτό διότι από τη μια υπάρχει ο κίνδυνος ο Αντόνιο Γκουτέρες να κηρύξει αδιέξοδη την επί σειρά ετών προσπάθεια του να φέρει ξανά τις δύο πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μετά το ναυάγιο του Κρανς Μοντανά, ενώ από την άλλη εντατικοποιείται και σιγά σιγά ολοκληρώνεται το παζλ των τουρκικών σχεδιασμών για τη δημιουργία νέων τετελεσμένων που θα καθιστούν από δύσκολη που είναι σήμερα, σε αδύνατη την όποια προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού εντός των παραμέτρων του ΟΗΕ.

Σε συνδυασμό με την προεκλογική περίοδο στην οποία εισερχόμαστε και που δεν συνηθίζεται να αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για το Κυπριακό, καταλαβαίνει κανείς πως πλέον οι όποιες εξελίξεις μεταφέρονται σε μια περίοδο μετά τον Μάρτιο του 2023. Υπενθυμίζεται πως πέραν από τις Προεδρικές στην Κύπρο, εκκρεμούν οι παράνομες «βουλευτικές εκλογές» στο ψευδοκράτος τον ερχόμενο Ιανουάριο, ενώ εντός του 2023, είναι προγραμματισμένες και οι εκλογές στην Τουρκία.

Σε ένα άλλο επίπεδο πάντως, αυτό που ενδεχομένως να μας επιφυλάσσει το νέο έτος, είναι μια σειρά Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που στο πλαίσιο των μέτρων που μελετώνται σε επίπεδο Βρυξελλών ως απάντηση στα τετελεσμένα των Τούρκων στο Βαρώσι, να αποτελούν τελικά μέρος της πρότασης για λειτουργία του λιμένα της Αμμοχώστου υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών.

Δειτε Επισης

Κέντρο Καταναλωτή: Οι πολίτες μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις της ΕΕ
Υπ. Γεωργίας: Ευάλωτη η Κύπρος στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Ποσό €551,8 εκ., έχει συμψηφιστεί από την Κυβέρνηση μέχρι τέλος Φεβρουαρίου 2024
Διαφορετικές οι αναγνώσεις των μέτρων από συμπολίτευση και αντιπολίτευση-Οι εισηγήσεις των κομμάτων
Επισκέφθηκε τη ΔΕΑ ο Πρόεδρος της Εσθονίας
Μέντζη, Παπαχαραλάμπους και Πιερίδη υποστηρίζουν οι Οικολόγοι-Οι εκλεκτοί τους στη Λευκωσία
Στη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης της Κομισιόν μετακινείται ο Μάριο Νάβα
Πρόεδρος: Σε 106 Δήμους και Κοινότητες ο Κοινωνικός Λειτουργός της Γειτονιάς, βήμα προς το κράτος πρόνοιας
Την προστασία δημοσιογράφων έθεσε στο Παγκόσμιο Φόρουμ ΟΟΣΑ η Χαραλαμπίδου
Εντός της εβδομάδας η αναχώρηση του δεύτερου πλοίου για τη Γάζα