Ο στόχος Χριστοδουλίδη στο ΣΕΥ με ορίζοντα τη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης

Με το κλίμα για άλλη μια φορά να είναι ιδιαίτερα δύσκολο και ένα μπλοκ χωρών εναντίον του, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, δίνει άλλη μια μάχη στις Βρυξέλλες σε σχέση με τα μέτρα και τις κυρώσεις που καλείται η Ευρωπαϊκή Ένωση να λάβει για τις ενέργειες της Τουρκίας στην περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων. 

Για τη σημερινή συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. δεν υπάρχουν ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες, κυρίως λόγω της στάσης που έχουν τηρήσει μέχρι σήμερα στις συζητήσεις συγκεκριμένες χώρες της Ένωσης μεταξύ των οποίων η Γερμανία και η Ιταλία. Με βάση τις πληροφορίες που είδαν μέχρι σήμερα το φως της δημοσιότητας, αν και τα 26 κράτη μέλη δηλώνουν την πλήρη αλληλεγγύη τους στην Κυπριακή Δημοκρατικά, για άλλη μια φορά δεν παρουσιάζονται έτοιμα να λάβουν πολιτικά, οικονομικά και νομικά μέτρα που θα επιφέρουν κόστος στην Άγκυρα. 

Το διακύβευμα της σημερινής συνάντησης, δεν είναι η λήψη μιας απόφασης, αλλά αφενός η έγερση προβληματισμού ανάμεσα στα κράτη μέλη που εμφανίζονται για άλλη μια φορά διστακτικά και αφετέρου η μετακίνηση της συζήτησης σε επίπεδο Συνόδου Κορυφής, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα θέσει το θέμα ενώπιον των ομολόγων του την ερχόμενη Πέμπτη. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Κουβέντα… να γίνεται στο ΣΕΥ, δεν αναμένονται μέτρα για τις τουρκικές προκλήσεις

Σημειώνεται ότι στη μονοήμερη Σύνοδο της ερχόμενης Πέμπτης, στην ατζέντα υπάρχουν ζητήματα που έχουν να κάνουν με την πανδημία, το μεταναστευτικό, τις τιμές της ενέργειας, την άμυνα και ασφάλεια της ΕΕ και τις εξωτερικές σχέσεις, χωρίς να υπάρχει ονομαστικά το θέμα της Τουρκίας. 

Μεταξύ των υπουργών που συμμετέχουν στο ΣΕΥ σήμερα στις Βρυξέλλες, θα πραγματοποιηθεί μια πολιτική συζήτηση, που θα καταδείξει ποιες είναι οι προθέσεις του κάθε κράτους μέλους. Ενώπιον τους θα έχουν το έγγραφο επιλογών που ετοιμάστηκε από την  Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα κράτη, πάνω στο οποίο θα διεξαχθεί η συζήτηση, αν και σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσε το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, ήδη από τη συζήτηση στην COREPER, κάποια κράτη δήλωσαν ήδη την αντίθεσή τους, θεωρώντας πως σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει να αποκοπούν τα προ ενταξιακά κονδύλια από την Τουρκία, επιλογή που υπάρχει μεταξύ άλλων στο εν λόγω έγγραφο.   

Θεωρείται δεδομένο ότι η ΥΠΕΞ θα καταδικάσουν ομόφωνα τις ενέργειες της Τουρκίας στο Βαρώσι και θα δηλώσουν την αλληλεγγύη τους προς την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό όμως για το οποίο προσδοκά η Λευκωσία, είναι επιτέλους να ληφθούν μέτρα που θα βάλουν φρένο στις μονομερείς ενέργειες που δημιουργούν τετελεσμένα από τον Ταγίπ Ερντογάν. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αμερικανικό χαστούκι σε Τουρκία για τις προκλήσεις σε Βαρώσια και ΑΟΖ

Πάντως, όποια κι αν είναι η απόφαση των υπουργών σήμερα, αναμένεται πως την ερχόμενη Πέμπτη στη Σύνοδο Κορυφής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αναμένεται να θέσει το ζήτημα στους ομολόγους του, έχοντας τη στήριξη της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Σλοβενίας που έχουν ήδη τοποθετηθεί υπέρ των θέσεων της Λευκωσίας.

Το περιεχόμενο του Προεσχεδίου

Το προσχέδιο, σύμφωνα με το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, που θα συζητηθεί από τους Υπουργούς Εξωτερικών στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, μπορεί να αποτελέσει τον οδηγό του Συμβουλίου (σε επίπεδο ΥΠΕΞ ή ακόμα και ηγετών) για το πώς η ΕΕ μπορεί να απαντήσει στις ενέργειες της Τουρκίας.

Στο κείμενο τονίζεται πως οι ενέργειες της Τουρκίας στα Βαρώσια είναι παράνομες, καθώς και πως η συνεργασία στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας εξαρτάται από το κατά πόσο η Άγκυρα θα έχει εποικοδομητική στάση ή αν θα επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες. Σε αυτή την περίπτωση, τονίζεται, η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αξιοποιήσει τα μέσα και εργαλεία που έχει στη διάθεσή της (παραπέμποντας έτσι και στο ενδεχόμενο πολιτικών μέτρων).

Το έγγραφο περιέχει επίσης εκτενείς αναφορές στην εστίαση της ΕΕ στην ανάγκη επανέναρξης των συνομιλιών, ενώ γίνεται και αναφορά στην πιθανότητα συζήτησης ΜΟΕ που έχουν ήδη προταθεί από τις πλευρές στο νησί σε σχέση με το φυσικό αέριο, ή νέους τομείς συνεργασίας στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης. Τονίζεται ακόμα πως η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει την τ/κ κοινότητα στο πλαίσιο της ενθάρρυνσης της λύσης.

Το έγγραφο αναφέρεται στις τοποθετήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου με το οποίο γίνεται έκκληση για πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ, καθώς και στην τοποθέτηση του ΣΑ στις 23 Ιουλίου αναφορικά με το καθεστώς των Βαρωσίων, την καταδίκη όποιας προσπάθειας περεταίρω ανοίγματος και εποικισμού της περιοχής από οποιονδήποτε πέραν των νόμιμων κατοίκων του και την έκκληση για αναστροφή των ενεργειών αυτών που παραβιάζουν παλαιότερα ψηφίσματα.

Γίνεται επίσης αναφορά στην δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ στις 27 Ιουλίου 2021 με την οποία καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και οι ανακοινώσεις του Τούρκου Προέδρου και του Τ/κ ηγέτη, και με την οποία ζητείται η αναστροφή των ενεργειών αυτών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πήρε πρώτη γεύση από τους δύο ηγέτες και τους περιμένει στη δεξίωση ο Στιούαρτ

Οι επιλογές

Κύριος στόχος της ΕΕ παραμένει η στήριξη προς τα Ηνωμένα Έθνη ώστε να γίνουν σεβαστά τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και να αποτραπούν νέες ενέργειας που θα μπορούσαν να αυξήσουν την ένταση και να βλάψουν τις προοπτικές λύσης, σημειώνεται.

Υπενθυμίζεται ακόμα πως τον Ιούνιο του 2021, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναδιατύπωσε την ετοιμότητα του να συνεργαστεί με την Τουρκία κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο σε μια σειρά τομέων κοινού ενδιαφέροντος υπό όρους. Καθώς και πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι αν η Τουρκία δεν προχωρήσει σε συνεργασία με την ΕΕ αλλά επιστρέψει στις μονομερείς ενέργειες κατά συμφερόντων της ΕΕ και κρατών μελών, ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο και στο νησί της Κύπρου, η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αξιοποιήσει όλα τα εργαλεία και επιλογές στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της και τα συμφέροντα των κρατών μελών και να στηρίξει την περιφερειακή σταθερότητα.

Όπως σημειώνεται, το Συμβούλιο ενδέχεται να εξετάσει κατά τρόπο στοχευμένο, αναλογικό και αναστρέψιμο:

- την ανάληψη ενεργειών κατά φυσικών και νομικών προσώπων που εμπλέκονται ευθέως σε φυσικές και διοικητικές ενέργειες επί του εδάφους στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων μετά τις 20 Ιουλίου 2021 οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΣΑ, με τη δυνατότητα ενός αυτόνομου καθεστώτος στοχευμένων κυρώσεων.

- περαιτέρω περικοπές στην προενταξιακή βοήθεια της ΕΕ προς την Τουρκία

- περικοπές στις δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και άλλων οικονομικών οργανισμών στην Τουρκία.

Ανάγκη επανέναρξης συνομιλιών

Σημειώνεται πως η ΕΕ παραμένει πλήρως ευθυγραμμισμένη με τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ και ότι όσον αφορά τις Βρυξέλλες το θέμα των Βαρωσίων μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο σε συμφωνία με αυτά τα ψηφίσματα και στο πλαίσιο μιας συνολικής λύσης. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να υπάρξει πρόοδος και καμία αλλαγή δεν πρέπει να επέλθει στο καθεστώς των Βαρωσίων που να μη συνάδει με τα ψηφίσματα ή να προκαταβάλλει μια συνολική λύση.

Υπογραμμίζεται ακόμα η ανάγκη όπως η διαπραγμάτευση στο Κυπριακό επαναρχίσει το συντομότερο, και σημειώνεται πως οι επόμενοι μήνες μπορούν να είναι καθοριστικοί για το μέλλον της διαδικασίας, ενώ τονίζεται πως η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεισφέρει στηρίζοντας τις προσπάθειες του ΓΓ του ΟΗΕ, μέσω και του διορισμού εκπροσώπου στο Γραφείο Καλών Υπηρεσιών.

Τονίζεται ακόμα πως η ΕΕ θα συνεχίσει τις προσπάθειες της για διευκόλυνση της επανένωσης της Κύπρου μέσω της ενίσχυσης της οικονομικής ανάπτυξης των Τουρκοκυπρίων (όπως τη στοχευμένη στήριξη παραγωγών χαλλουμιού στην τ/κ κοινότητα), ενώ προστίθεται πως η ΕΕ και η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να συνεχίσουν να επιδεικνύουν πολιτική συμπερίληψης των Τουρκοκυπρίων.

Προοπτικές και ΜΟΕ

Όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές, το έγγραφο αναγνωρίζει πως τυχόν προκλητικές ενέργειες και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου μπορούν να βλάψουν όλο το φάσμα των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας.

Σε σχέση με το Κυπριακό, υπογραμμίζεται η ανάγκη να υπάρξουν κίνητρα επιστροφής στην τροχιά της συνεργασίας και αποφυγής αρνητικής κλιμάκωσης, αλλά και να υπάρξουν διπλωματικές ενέργειες προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των συνομιλιών και να αναληφθούν από όλα τα μέρη προσπάθειες ώστε όλοι οι Κύπριοι να αντιληφθούν πως παραμένει εφικτή μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.

Αναφέρεται ακόμα πως η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη στην ανάπτυξη μιας κοινά επωφελούς σχέσης με την Τουρκία, κάτι που όμως απαιτεί την ίδια δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας προς την κατεύθυνση της συνεργασία και της αποκλιμάκωσης στη βάση των συμπερασμάτων του Μαρτίου 2021.

Στο κείμενο σημειώνεται επίσης πως πιθανά ΜΟΕ μπορούν να φέρουν ελπίδα και να περιορίσουν τις διαχωριστικές τάσεις μεταξύ των κοινοτήτων και πως πρέπει ο διάλογος να ενισχυθεί. Ειδικότερα αναφέρεται πως πρέπει να εκτονωθούν οι εντάσεις σε σχέση με τις έρευνες για υδρογονάνθρακες, και υπενθυμίζεται πως έχουν υπάρξει προτάσεις για σχετικά ΜΟΕ στο παρελθόν, μεταξύ άλλων σε σχέση με τη διαχείριση των φυσικών πόρων.

Επίσης, τονίζεται, η ενεργειακή μετάβαση παρέχει ευκαιρίες για το νησί και την περιοχή οι οποίες μπορούν να μειώσουν τις εντάσεις, ευθυγραμμίζοντας παράλληλα την κατάσταση με τους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ μέσω της Πράσινης Συμφωνίας. Η ΕΕ είναι έτοιμη να παρέχει τεχνική βοήθεια, υπογραμμίζεται.

Στο κείμενο επαναλαμβάνεται ακόμα πως η ΕΕ θα συνεχίσει να ενισχύει τη βοήθεια της προς τους Τουρκοκύπριους, και πως το πρόγραμμα στήριξης μιας μελλοντικής λύσης πρέπει να συνεχιστεί μέσω μεταξύ άλλων τη στήριξη της τεχνικής επιτροπής για την πολιτιστική κληρονομιά και των προσπαθειών συνεργασίας στην αντιμετώπιση της πανδημίας και την ανάκαμψη.