Έδρα στο κόμμα ή έδρα στο πρόσωπο;-Τι απέδειξε η ιστορία της Βουλής

Μπορεί σε σχέση με άλλα Κοινοβούλια ευρωπαϊκών χωρών, η Κυπριακή Βουλή να έχει την πιο μικρή χρονικά ιστορία, ωστόσο βρίθει από περιπτώσεις βουλευτών που αποχώρησαν, ή κομμάτων που διέγραψαν βουλευτές τους, για διαφορετικούς λόγους, πότε καθαρά πολιτικούς, κάποτε πιο προσωπικούς και κάποτε λόγω μελλοντικών συμφερόντων. Γενικότερα, οι εντάσεις, οι διαφορετικές προσεγγίσεις και τα συμφέροντα, δεν έλειψαν ποτέ από την κυπριακή Βουλή, αφού κάποιοι από τους 56 πάντα έβρισκαν τον τρόπο να κρατούν το ενδιαφέρον των πολιτών αμείωτο.   

Πέραν από τις αποχωρήσεις για διορισμούς σε άλλα πόστα κυρίως κυβερνητικά και τους θανάτους εν ενεργεία βουλευτών, στην ιστορία της Κυπριακής Βουλής έχουν καταγραφεί πέραν των 30 διαγραφών ή αποχωρήσεων βουλευτών από τα κόμματα τούς. Η απόφαση του ΕΛΑΜ να διακόψει τη συνεργασία του με τον Ανδρέα Θεμιστοκλέους, ο οποίος ήταν αριστίνδην υποψήφιος του κόμματος στην Επαρχία Λεμεσού και κατάφερε να εκλεγεί, άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση για το αν η θέση ανήκει στο κόμμα ή στο πρόσωπο, τουλάχιστον ηθικά, διότι με βάση το Νόμο, η έδρα ανήκει ξεκάθαρα στο πρόσωπο.

Εξάλλου μέσα από τα παραδείγματα που ακολουθούν, είναι ξεκάθαρο πως ποτέ στην ιστορία κανένας βουλευτής που διαγράφηκε ή αποχώρησε από κάποιο κόμμα για πολιτικούς λόγους, δεν παρέδωσε την έδρα στο κόμμα πλην του αείμνηστου Αλέξη Γαλανού. Αντιθέτως σε περιπτώσεις όπου στη μέση βρίσκονταν νομικά ζητήματα, ζητήματα ηθικής, διαφθοράς κτλ, ο βουλευτής είτε παραιτείτο, είτε έχανε την ιδιότητα του λόγω καταδικαστικής απόφασης Δικαστηρίου.

Ακόμα και από την πρώτη σύνθεση της Βουλής, μόλις ένα χρόνο μετά το 1961 ο Λεύκιος Ροδοσθένους έχασε τη βουλευτική του ιδιότητα μετά από ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας. Λίγο νωρίτερα το Ανώτατο Δικαστήριο είχε προχωρήσει σε άρση της ασυλίας του και μετά από δίκη καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης για εκβιασμό πολίτη με σκοπό την απόσπαση χρημάτων. Το κόμμα του, το Πατριωτικό Μέτωπο τον διέγραψε, ενώ η θέση του παρέμεινε κενή. Από το Πατριωτικό Μέτωπο διαγράφηκε το 1962 και ο Πέτρος Στυλιανού, ο οποίος συνέχισε τη θητεία του ως ανεξάρτητος, καθώς επίσης και ο Γιώργος Τζιρκώτης που διαγράφηκε το 1966 μαζί με τον Κώστα Χριστοδουλίδη.

Ο πρώτος σεισμός στο ΔΗΚΟ

Το ΔΗΚΟ ανέκαθεν διατηρούσε και διατηρεί τα σκήπτρα σε ότι έχει να κάνει με εσωκομματικές έριδες, διαφωνίες και διαγραφές ή αποχωρήσεις στελεχών. Η πρώτη μεγάλη κρίση που ξέσπασε στο Δημοκρατικό Κόμμα, ήταν το 1980, όταν ο τότε πρόεδρος της Βουλής Αλέκος Μιχαηλίδης και οι βουλευτές, Σταύρος Αμπίζας, Νίκος Βασιλειάδης, Λοΐζος Καραμιχάλης, Πάρις Λένας και Τάκης Νέμιτσας ανακοίνωσαν στην Oλομέλεια ότι συγκροτούν την κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατικής Παράταξης (ΝΕ.ΔΗ.ΠΑ.).

Πέραν των έξι, τον Δεκέμβριο του 1980 ο Φειδίας Παρασκευαϊδης, ανακοίνωσε την ανεξαρτητοποίησή του, ενώ ο Ανδρέας Γιάγκου αποχώρησε τον Φεβρουάριο του 1980 και ο Χρίστος Πελεκάνος τον Οκτώβριο του 1980. Ο κ. Πελεκάνος αποχώρησε από τη Βουλή, με την έδρα του ωστόσο να μένει κενή. Σημειώνεται ότι το 1977 είχε ήδη αποχωρήσει ο Χριστόφορος Χριστοφίδης και ο Λεόντιος Ιεροδιακόνου, ο οποίος και το 1980 προσχώρησε στον Δημοκρατικό Συναγερμό, αποτελώντας ουσιαστικά και την πρώτη κοινοβουλευτική παρουσία του ΔΗΣΥ στην κυπριακή Βουλή.

Μαζική αποχώρηση στο ΑΚΕΛ

Η πιο μαζική αποχώρηση βουλευτών από κόμμα, σημειώθηκε στο ΑΚΕΛ τον Μάρτιο του 1990, όταν οι Παύλος Δίγκλης, Ντίνος Κωνσταντίνου, Μιχάλης Παπαπέτρου, Ανδρέας Φάντης και Ανδρέας Ζιαρτίδης, με επιστολή τους προς τον πρόεδρο της Βουλής, ανακοίνωναν την αποχώρηση τους.

Εκείνη η ιστορική αποχώρηση στελεχών από το ΑΚΕΛ, συνέβη μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της εποχής με τη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τα κουμμουνιστικά κόμματα να παίρνουν μια άνευ προηγουμένου κρίση με αφορμή την περεστρόικα.

Οι πέντε μαζί με άλλες προσωπικότητες της αριστεράς, στις 29 Απριλίου 1990 ίδρυσαν το Ανανεωτικό Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΑΔΗΣΟΚ).

Το πήγαινε έλα του Ματσάκη

Στην ιστορία έχει μείνει ο Μάριος Ματσάκης, ο οποίος στις 14 Μαρτίου του 1997 με επιστολή του προς τον τότε πρόεδρο της Βουλής ανακοίνωσε την απόφαση του να αποχωρήσει από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΚΟ και πλέον να θεωρείται ως ανεξάρτητος βουλευτής. Ωστόσο λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1998 ο Μάριος Ματσάκης με νέα επιστολή του στον πρόεδρο της Βουλής ζήτησε την επιστροφή του στην Κοινοβουλευτική ομάδα του ΔΗΚΟ.

Εξάλλου το 2007 το ΔΗΚΟ διέγραψε τον Μάριο Ματσάκη, με τον ίδιο να βάζει υποψηφιότητα για την Προεδρία της Δημοκρατίας απέναντι στον Τάσσο Παπαδόπουλο. Ο Μάριος Ματσάκης επέστρεψε στο ΔΗΚΟ το 2014 μετά από δικό του αίτημα.

Η κρίση του 1998

Μια από τις μεγαλύτερες διασπάσεις, η οποία είχε και αντίκτυπο στην κοινοβουλευτική του παρουσίες, πέρασε το Δημοκρατικό Κόμμα το 1998. Ειδικότερα η απόφαση του κόμματος να αποχωρήσει από την Κυβέρνηση Κληρίδη λίγο πριν τις Προεδρικές Εκλογές και αργότερα η συμφωνία του με τον Γιώργο Ιακώβου που κατερχόταν ως υποψήφιος και με το ΑΚΕΛ, προκάλεσε πολιτικό σεισμό.

Ο Αλέξης Γαλανός ανακοίνωσε την αποχώρηση του και ίδρυσε το Κόμμα Ευρωδημοκρατικής Ανανέωσης, ενώ η Κατερίνα Παντελίδου, λίγο μετά την αποχώρηση της ανακοίνωσε πως εντάσσεται στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Ωστόσο ο Αλέξης Γαλανός λίγους μήνες μετά, παραιτήθηκε από βουλευτής και τη θέση του πήρε στις 7 Οκτωβρίου 1999 ο Ζαχαρίας Κουλίας, ως ο πρώτος επιλαχών του ΔΗΚΟ στην Αμμόχωστο.

Επίσης, σε μια άλλη εξέλιξη σε εκείνη τη σύνθεση της Βουλής, στις 27 Απριλίου του 2000 ο Ανδρέας Φιλίππου, με επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Βουλής, ανακοίνωσε ότι αποχώρησε από την κοινοβουλευτική ομάδα ΑΚΕΛ και ότι θα συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του ως ανεξάρτητος βουλευτής. Στις 8 Ιουνίου 2000, με νέα επιστολή του προς τον Πρόεδρο της Βουλής, ανακοίνωσε την προσχώρησή του στην ΕΔΕΚ.

Σχέδιο Ανάν και ντόμινο εξελίξεων

Το Σχέδιο Ανάν και η στάση που επέλεξε να κρατήσει ο Δημοκρατικός Συναγερμός ήταν η αφορμή για την πιο μεγάλη κρίση στην ιστορία του κόμματος που ξέσπασε πριν το δημοψήφισμα και έφερε αλυσιδωτές εξελίξεις το επόμενο διάστημα.

Μετά από ένα συνέδριο που έμεινε στην ιστορία, για πολλούς λόγους δέκα μέρες πριν το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου, ο ΔΗΣΥ τάχθηκε υπέρ του σχεδίου Ανάν, αφού από τους 884 συνέδρους οι 686 ψήφισαν «ναι». Μέχρι σήμερα νυν και πρώην στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, υπενθυμίζουν πως το συγκεκριμένο Συνέδριο δεν διεξήχθη σύμφωνα με τα όσα ορίζει το καταστατικό του κόμματος, αφού, μεταξύ άλλων, ο αριθμός των συνέδρων που παρέστησαν ήταν μικρότερος από το μισό όσων δικαιούνταν να μετάσχουν στις διαδικασίες.

Ακολούθησαν ραγδαίες εξελίξεις με πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος, να τάσσονται κατά της απόφασης του κόμματος. Στις έξι Ιουλίου του 2004 οι Πρόδρομος Προδρόμου, Ρίκκος Ερωτοκρίτου και Χριστόδουλος Ταραμουντάς, με επιστολή τους στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, κοινοποίησαν την απόφασή τους στο εξής να ανήκουν στο νεοσυσταθέν κόμμα «Ευρωπαϊκή Δημοκρατία» (ΕΥΡΩ.ΔΗ.).

Ο Δημήτρης Συλλούρης διεγράφη από τις τάξεις του Δημοκρατικού Συναγερμού και έπαψε να συμμετέχει στη σύνθεση της κοινοβουλευτικής του ομάδας, έπειτα από απόφαση του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος, την οποία κοινοποίησε, στις 7 Ιουλίου 2004, στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων ο τότε πρόεδρος του ΔΗ.ΣΥ. Νίκος Αναστασιάδης.

Στις 29 Ιουνίου 2005 οι Δημήτρης Συλλούρης, Χρίστος Κληρίδης, Ρίκκος Ερωτοκρίτου και Χριστόδουλος Ταραμουντάς, με επιστολή τους στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, κοινοποίησαν την απόφαση τους στο εξής να ανήκουν στο νεοσυσταθέν κόμμα «Ευρωπαϊκό Κόμμα».

2011-2013

Από την αρχή της νέας κοινοβουλευτικής σύνθεσης το 2011, άρχισαν να διαφαίνονται τα πρώτα σύννεφα πάνω από το ΔΗΚΟ. Ήδη μια μερίδα στελεχών, ακόμη και βουλευτών, είχαν επιδείξει τις προθέσεις τους, έναντι του προέδρου του κόμματος, Μάριου Καρογιάν. Ο Ζαχαρίας Κουλιας από την πρώτη συνεδρία της Ολομέλειας της Βουλής, δεν ψήφισε τον Μάριο Καρογιάν για πρόεδρο της Βουλής, με αποτέλεσμα να διαγραφεί από το κόμμα και να μένει ανεξάρτητος.

Στο μεταξύ στις 26 Ιουνίου του 2013 ο Νίκος Κουτσού με επιστολή του στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, κοινοποίησε την απόφασή του στο εξής να ανήκει στη Συμμαχία Πολιτών, που μόλις είχε ιδρύσει ο Γιώργος Λιλλήκας μετά τις προεδρικές εκλογές, με  αποτέλεσμα έκτοτε το Ευρωπαϊκό Κόμμα να κατέχει μόνο μία έδρα, αυτή του Δημήτρη Συλλούρη.

Επιστρέφοντας πίσω στο ΔΗΚΟ το 2013, ήταν μια καθοριστική χρονιά, αφού το Εκτελεστικό Γραφείο του κόμματος, απομάκρυνε από το κόμμα μια σειρά στελεχών, διότι δεν ακολούθησαν την γραμμή για να στηρίξουν τον Νίκο Αναστασιάδη στις Προεδρικές Εκλογές και εργάστηκαν για την υποψηφιότητα του Γιώργου Λιλλήκα. Για το ίδιο λόγο χωρίς όμως να στηρίζει τον Λιλλήκα παραιτήθηκε από αντιπρόεδρος του κόμματος ο Νικόλα Παπαδόπουλος.

Από τότε ωστόσο άλλαξαν πολλά, αφού μετά την επικράτηση του Νικόλα επί του Μάριου Καρογιάν στις εσωκομματικές εκλογές, όλα εκείνα τα στελέχη επέστρεψαν, ενώ ο ίδιος ο Μάριος Καρογιάν και μια σειρά άλλων στελεχών που τότε αποτελούσαν το επίσημο ΔΗΚΟ, βρίσκονται ήδη στην Δημοκρατική Παράταξη.

2016-2021

Στην επόμενη σύνθεσής της Βουλής, που ξεκίνησε το 2016 και ολοκληρώθηκε το 2021, υπήρξαν πολλές ανακατατάξεις στα κόμματα. Οι σημαντικότερες αφορούσαν τις δύο στη Συμμαχία Πολιτών και τις τρεις στο ΔΗΚΟ.

Ειδικότερα, οι δύο εκ των τριών βουλευτών της Συμμαχίας Πολιτών, ο Παύλος Μυλωνάς και η Άννα Θεολόγου, διέκοψαν κάθε σχέση με το κόμμα του Γιώργου Λιλλήκα και τράβηξαν διαφορετικούς δρόμους.

Ο Παύλος Μυλωνάς, αφού διαφώνησε με την υποβολή υποψηφιότητας για την προεδρία της Δημοκρατίας από τον Γιώργο Λιλλήκα, αποχώρησε από το κόμμα και ένα χρόνο αργότερα εντάχθηκε στο ΔΗΚΟ. Από την άλλη πλευρά η Άννα Θεολόγου, αποχώρησε, διαφωνώντας με την απόφαση του κόμματος της για ψήφο κατά συνείδηση στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2018, καταγγέλλοντας «απόφαση για φίμωση της διαφορετικής άποψης» και έμμεση υποστήριξη της κυβέρνησης του Νίκου Αναστασιάδη. Τελικά η Άννα Θεολόγου συνέστησε νέο κόμμα υπό την επωνυμία Ανεξάρτητοι, το 2019, το οποίο μετονομάστηκε στη συνέχεια σε Αλλαγή Γενιάς.

Ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, ήταν και η αιφνιδιαστική κίνηση των τριών βουλευτών του ΔΗΚΟ, Άγγελου Βότση, Μαρίνου Μουσιούττα και Γιώργου Προκοπίου, να επιδώσουν στον πρόεδρο της Βουλής και στον πρόεδρο του κόμματος τους, επιστολές για την ανεξαρτητοποίηση τους. Λίγους μήνες αργότερα, σαν σήμερα το 2020, με νέα επιστολή τους προς τον Πρόεδρο της Βουλής, κοινοποίησαν την απόφαση τους  να ανήκουν στη νεοσυσταθείσα πολιτική πλατφόρμα «Συνεργασία Δημοκρατικών Δυνάμεων».

Υπενθυμίζεται ότι οι αποκαλύψεις του Al Jazeera, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, αφού στο ντοκιμαντέρ που παρουσίασε το αραβικό δίκτυο, «πρωταγωνιστούσαν» ο πρώην πρόεδρος του σώματος, Δημήτρης Συλλούρης και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χριστάκης Τζιοβάννης. Αμφότεροι, λίγες ημέρες μετά τις αποκαλύψεις, αναγκάστηκαν να παραιτηθούν. Μετά την παραίτηση του Δημήτρη Συλλούρη, τη θέση του στη βουλή πήρε στις 23 Οκτωβρίου 2020 η Ρούλα Γεωργιάδου ως η επόμενη επιλαχούσα της Αλληλεγγύης στην Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας, ενώ μετά την παραίτηση του Χριστάκη Τζιοβάνη, τη θέση του στη βουλή πήρε στις 23 Οκτωβρίου 2020 ο Γιαννάκης Γαβριήλ ως ο επόμενος επιλαχών του ΑΚΕΛ στην Εκλογική Περιφέρεια Αμμοχώστου.