Το DNA της διαφθοράς, οι ανύπαρκτοι μηχανισμοί ελέγχου και η… ουτοπία για πάταξη

Στο απόγειό του βρίσκεται το ζήτημα της διαφθοράς, με τους πολίτες από τη μια να βρίσκονται στα κάγκελα φωνάζοντας για κάθαρση και από την άλλη, οι θεσμοί να διανύουν ίσως και την μεγαλύτερη κρίση στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μια κρίση που κορυφώθηκε μετά τις αποκαλύψεις του Al Jazeera για τον τρόπο παραχώρησης διαβατηρίων, όπου οι πολίτες, μπορεί μεν να γνώριζαν για συναλλαγές πίσω από κλειστές πόρτες, εντούτοις για πρώτη φορά, είδαν και άκουσαν καταγεγραμμένο σε βίντεο το σάπιο σύστημα, το οποίο «υπηρετούν» μεταξύ άλλων και άτομα από τον κουστουμαρισμένο υπόκοσμο, γιατί περί υποκόσμου πρόκειται, που δρα με τον ίδιο τρόπο, ίσως και καλύτερα εκ θέσεως... 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ο κουστουμαρισμένος υπόκοσμος-Ποιοι είναι πιο καθαροί... Οι «μέσα» ή οι «έξω»;

Τα όσα αποκαλύφθηκαν, αφενός, προκάλεσαν την οργή του κόσμου, ο οποίος στο μόνο που συμφώνησε είναι στο «This is Cyprus», όπως είπε και ο ένας εκ των πρωταγωνιστών του βίντεο, στο οποίο παρεμπιπτόντως είχε το ρόλο του και ο Δημήτρης Συλλούρης που «τύχαινε» να είναι κατά τον ουσιώδη χρόνο και ο πρόεδρος της Βουλής, ενώ αφετέρου, έδωσαν στα κόμματα τροφή για σκληρό... ροκ, στον βωμό του προεκλογικού αγώνα, με φάρο τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου. Κάτι που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αβάσιμο, αφού αβάσιμος είναι μόνο ο ισχυρισμός πως η διαφθορά προέρχεται μόνο από ένα κόμμα. Εξάλλου, εκτός από τη διαφθορά, στο απόγειο της βρίσκεται και η γνωστή κυπριακή ατάκα «εγώ εν τζιαι»... 

Και όσο η πολιτική αντιπαράθεση κορυφωνόταν, με την Κυβέρνηση και τα κόμματα να επιδίδονται σε ένα πόλεμο ανακοινώσεων άνευ προηγουμένου, άλλο τόσο ξεχείλιζε η οργή του κόσμου που έβλεπε και συνεχίζει να βλέπει, τρεις μήνες μετά, το κατάντημα της χώρας, την ώρα που πολίτες πληρώνουν τις συνέπειες της πανδημίας και κάποιοι μετρούν τα ρέστα τους, για να βγάλουν τον μήνα. 

Αναμφίβολα, η διαφθορά δεν είναι ένα φαινόμενο που αποκαλύφθηκε ξαφνικά αλλά τα πλοκάμια της είναι βαθιά ριζωμένα σε όλους τους τομείς, ανεξαρτήτως κόμματος. Ωστόσο, θα ήταν ουτοπία να πιστεύει κάποιος, ότι μπορεί να παταχθεί στην ολότητά της, αφού σε καμία χώρα του κόσμου, δεν συνέβη αυτό. Στόχος είναι η μείωση της στο ελάχιστο.  

«Το να καταφέρεις να περιορίσεις σημαντικά τη διαφθορά, υπάρχουν αυτό που λέμε καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλα κράτη και οι οποίες είναι καλές πρακτικές, που μπορούμε να εφαρμόσουμε και στην Κύπρο. Αυτό είναι θέμα πολιτικής βούλησης, καθώς και της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας, να εισάξουν αυτές τις καλές πρακτικές, με νομοθεσίες και μηχανισμούς», ανέφερε στον REPORTER ο έγκριτος νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, σχολιάζοντας την δυσκολία στοιχειοθέτησης υποθέσεων διαφθοράς.  

Όπως εξήγησε ο κ. Αιμιλιανίδης, δεν είναι ότι δεν υπάρχουν σε άλλα κράτη δοκιμασμένες πρακτικές που θα μπορούσε να ακολουθήσει η Κύπρος, αλλά είναι και θέμα κουλτούρας. «Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι κανένα κράτος δεν κατάφερε και ούτε θα καταφέρει ποτέ να πατάξει πλήρως τη διαφθορά. Αν έχεις καλούς μηχανισμούς, τότε περιορίζεις την ''τόλμη'' κάποιων να διαπράξουν διαφθορά. Το ζήτημα είναι να αποτρέψεις κάποιον. Αυτό μπορεί να συμβεί, εάν υπάρχουν μηχανισμοί διαφάνειας, εάν οι ποινές είναι αποτρεπτικές και εάν υπάρχει σύστημα ελέγχου. Το τρίπτυχο είναι διαφάνεια, έλεγχος, τιμωρία».

Δυσκολία στην στοιχειοθέτηση υποθέσεων διαφθοράς 

Πάντως, παρά τη δυσκολία που υπάρχει στη στοιχειοθέτηση τέτοιων υποθέσεων, εντούτοις τα τελευταία χρόνια, υποθέσεις οδηγήθηκαν ενώπιον της Δικαιοσύνης και μάλιστα υπήρξαν καταδίκες, με πολιτικά πρόσωπα, από όλα τα κόμματα, να οδηγούνται στις Κεντρικές Φυλακές για έκτιση ποινής (σ.σ υπόθεση ΣΑΠΑ, Δρομολαξιάς, Ρίκκου Ερωτοκρίτου, ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ).

Από την άλλη όμως, υπήρξαν και υποθέσεις που διερευνήθηκαν αλλά κατέληξαν στα συρτάρια λόγω αδυναμίας στοιχειοθέτησης αδικημάτων, ενώ υπήρξαν και άλλες υποθέσεις που οδηγήθηκαν ενώπιον Δικαστηρίου, οι οποίος ωστόσο έπεσαν στο κενό.  

«Υπάρχουν πιο δύσκολες και πιο εύκολες υποθέσεις να στοιχειοθετηθούν. Από εκεί και πέρα, το να στοιχειοθετήσεις υπόθεση διαφθοράς, προϋποθέτει ότι μπορείς πράγματι να επιβεβαιώσεις ότι έγινε μια συναλλαγή τέτοιου τύπου, που να συνιστά διαφθορά. Επειδή κατά κανόνα δεν θα έχεις πιάσει πάνω στην πράξη τον δημόσιο λειτουργό που κάνει τη διαφθορά, συνήθως θα πρέπει να έχεις μαρτυρία, η οποία συνήθως προέρχεται από άλλα άτομα, που συμμετείχαν στην συναλλαγή, ή ακολουθώντας διαδρομή χρημάτων. Προφανώς για να ακολουθήσεις διαδρομή χρήματος, προϋποθέτει άρση κάποιων απορρήτων, για να βρεις που δόθηκαν τα χρήματα», αναφέρει ο νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, σχολιάζοντας την δυσκολία στοιχειοθέτησης υποθέσεων διαφθοράς.  

«Προς τη σωστή κατεύθυνση τα μέτρα αλλά…»

Στο μεταξύ, στις 29 Ιανουαρίου, το Υπουργικό Συμβούλιο ανακοίνωσε το πολυαναμενόμενο πακέτο μέτρων για τη διαφθορά, ορισμένα από τα οποία, όπως αναφέρει ο κ. Αιμιλιανίδης, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο δεν καλύπτουν επαρκώς το πλαίσιο της διαφθοράς.

«Επειδή εκκρεμεί εδώ και χρόνια η συζήτηση του πλαισίου της διαφθοράς, εγώ θεωρώ ότι θα μπορούσαμε σε αυτό το στάδιο να έχουμε πολύ πιο συγκεκριμένα εργαλεία καταπολέμησης της. Δεν θεωρώ προσωπικά ότι το πακέτο που ανακοινώθηκε, καλύπτει ένα πλαίσιο με το οποίο μπορεί να καταπολεμηθεί η διαφθορά. Είναι προς την ορθή κατεύθυνση, αλλά δεν θεωρώ προσωπικά ότι καλύπτει το πλαίσιο. Το πρώτιστο που θα πρότεινα ήταν να κάναμε κυπριακή “Δι@ύγεια”. Είναι το πρώτο και πιο σημαντικό μέτρο, χωρίς οποιαδήποτε καθυστέρηση, όπως υπάρχει και στην Ελλάδα. Ένα πρόγραμμα “Δι@ύγεια”, θα βελτίωνε αισθητά τη διαφάνεια, κατά τρόπο που θα παρείχε πιο αποτελεσματικό μηχανισμό βελτίωσης της οποιαδήποτε συζήτησης, για καταπολέμηση της διαφθοράς».

Ουσιαστικά, το Πρόγραμμα «Δι@ύγεια» στοχεύει στην επίτευξη της μέγιστης δυνατής δημοσιότητας της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής δραστηριότητας, τη διασφάλιση της διαφάνειας και την εμπέδωση της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας από την πλευρά των φορέων άσκησης της δημόσιας εξουσίας.

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα που πλανάται πολλές φορές γύρω από το ζήτημα της διαφθοράς, είναι εάν στην Κύπρο είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος να διαπραχθούν τέτοιας φύσης αδικήματα, σε αντίθεση με πιο μεγάλες χώρες. Η εκτίμησή του, είναι πως δεν είναι θέμα μεγέθους μιας χώρας, αλλά θέμα κουλτούρας.

«Σε μια πιο μεγάλη χώρα, μπορείς να θεωρείς ότι είναι πιο δύσκολο να σε πιάσουν. Έχει να κάνει με την κουλτούρα που κτίζεται από το τρίπτυχο διαφάνεια, έλεγχος και τιμωρία. Αν έχεις σωστή εφαρμογή του τριπτύχου, καλλιεργείς και την κουλτούρα. Όλα ξεκινούν από την κουλτούρα που δίνουν οι δημόσιοι αξιωματούχοι».

Δειτε Επισης

Στην Κύπρο η Ρομπέρτα Μέτσολα για επιτόπια αυτοψία στο ΚΣΕΔ για το Αμάλθεια
Οι κεραυνοί κατά της αντιπολίτευσης και η ολιστική προσέγγιση στην οικονομική πολιτική
Χριστοδουλίδης: Η Κυβέρνηση θα συνεχίσει να επενδύει στην ενίσχυση του πολιτισμού
Προτεραιότητα η επανέναρξη συνομιλιών για λύση Κυπριακού, λένε οι ΥΠΑΜ Ελλάδας-Κύπρου
Με δεσμεύσεις κονδυλίων ψηφίστηκε ο προϋπολογισμός της ΔΕΦΑ
Άφησαν αιχμές για «σκοπιμότητες» και «μαύρες λίστες» από το ΡΙΚ οι βουλευτές-Αντάλλαξαν πυρά
Απάντησε στην κριτική της αντιπολίτευσης ο ΠτΔ-«Δεν θα ακολουθήσουμε πολιτικές που μας οδήγησαν στα κοινωνικά παντοπωλεία»
Στεφάνου: Πορευόμαστε με αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση προς τις Ευρωεκλογές
Πράσινο Βουλής για αλλαγές στις εκλογικές διατάξεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση
Δείχνει παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της διχοτόμησης η έκθεση των ΗΕ-Υποδείξεις για τα οδοφράγματα