Η ώρα της αλήθειας για την απροθυμία των Ευρωπαίων και τις προθέσεις των Τούρκων

Η πιο κρίσιμη του τελευταίου έτους, αναφορικά με τις πειρατικές ενέργειες της Άγκυρας, θεωρείται η τρέχουσα εβδομάδα, αφού για πρώτη φορά οι ηγέτες των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξετάσουν ολόκληρο το φάσμα των σχέσεων της Ένωσης με την Τουρκία,  έχοντας ενώπιον τους την προεργασία που έγινε και θα γίνει σήμερα σε επίπεδο Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ), ειδικά σε ότι αφορά τις ενέργειές της στην ανατολική Μεσόγειο και τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.  

Στη σημερινή συνεδρία του ΣΕΥ δεν αναμένεται να ληφθεί η οποιαδήποτε νομική απόφαση, από τη στιγμή που το θέμα θα τύχει χειρισμού σε ανώτατο επίπεδο της Ε.Ε. την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή. Για αυτό το λόγο, όπως και στην τελευταία Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών παράλληλα με το θέμα της ανατολικής Μεσογείου θα γίνει ανάλογη συζήτηση και για το θέμα της Λευκορωσίας, όπως συμφωνήθηκε στη Σύνοδο του Μονάχου. 

Πάντως, η ατζέντα του σημερινού Συμβουλίου, έτσι όπως δημοσιεύεται στην επίσημη σελίδα του ύπατου εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. δεν αναφέρεται καθόλου στο ζήτημα της Τουρκίας, πέραν από της τυπικής ενημέρωσης από τον Ζοζέπ Μπορελ, παρά το γεγονός ότι στο Gymnich υπήρξε πολιτική απόφαση για συζήτηση του θέματος σήμερα.  

Αυτό που αφήνει να διαρρεύσει πάντως ο Ζοζέπ Μπορέλ, είναι πως η συζήτηση για την Τουρκία θα διεξαχθεί κατά την κανονική συνεδρίαση με το διπλό στόχο: αφενός ο Ύπατος Εκπρόσωπος να ενημερώσει τους Υπουργούς για το που βρίσκεται σε σχέση με τις επαφές του για το θέμα της Ανατολικής Μεσογείου και να προβεί σε αποτίμηση της κατάστασης, αφετέρου το σώμα των Υπουργών να προετοιμάσει τη στρατηγική συζήτηση για τους ηγέτες (24 και 25 Σεπτεμβρίου). Παράλληλα σε ότι αφορά τις κυρώσεις για προσθήκη ονομάτων στην υφιστάμενη λίστα κυρώσεων που κατέθεσε η Κυπριακή Δημοκρατία, δεν υπάρχει τελική κατάληξη αφού ακόμα βρίσκονται στο στάδιο της συζήτησης.  

Μάλιστα, δεν αποκλείεται να παιχθεί ένα ακόμα επεισόδιο παρόμοιο με εκείνο της τελευταίες συνεδρίασης στο Gymnich με παράλληλη συζήτηση των ζητημάτων που αφορούν την Τουρκία και τη Λευκορωσία, όπου ο υπουργός Εξωτερικών διαμήνυσε στους ομολόγους του πως δεν πρόκειται να ληφθεί καμία απόφαση για τη Λευκορωσία εάν οι ίδιοι δεν ανάψουν το πράσινο φως για κυρωσεις κατά της Άγκυρας. Σημειώνεται πως οι εργασίες του ΣΕΥ είναι προγραμματισμένες να αρχίσουν το πρωί και να ολοκληρωθούν το μεσημέρι με την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου το Ζοζέπ Μπορέλ. 

Γενικότερα, στόχος της Λευκωσίας αλλά και τις Αθήνας, που έχουν ως βασικό, ενδεχομένως και μοναδικό στήριγμα τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, είναι η λήψη εκείνων των αποφάσεων που θα προωθήσουν άμεσα κυρώσεις που θα φέρουν μεγάλο πλήγμα στην τουρκική οικονομία και θα αναγκάσουν τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να αλλάξει ρότα, αφήνοντας πίσω τους επικίνδυνους μεγαλοϊδεατισμούς που αποτελούν την πηγή κλιμάκωσης και έντασης στην περιοχή.  

Το πλαίσιο 
Κυρώσεις πάντως, που δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως δεδομένος, ειδικά από τη στιγμή που ένα γκρουπ ευρωπαϊκών κρατών επιμένει να στέκεται απέναντι τους με σκεπτικισμό, κυρίως λόγω του φόβου της επόμενης ημέρας και της μη ελεγχόμενης αντίδρασης από την πολιτική ηγεσία της Τουρκίας. Στο παιχνίδι εξάλλου μπαίνουν και άλλοι παράγοντες, όπως οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις που η Άγκυρα διατηρεί με συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες καθώς επίσης και το πάντα επικίνδυνο και ευαίσθητο θέμα του μεταναστευτικού, που κακά τα ψέματα αποτελεί τον άσσο στο μανίκι του Ερντογάν.  

Το συγκεκριμένο γκρουπ χωρών προεξάρχούσης της Γερμανίδας Καγκελλαρίου, Άγκελας Μέρκελ, έκανε το παν το τελευταίο διάστημα ώστε να συνετίσει από τη μια τον Ταγίπ Ερντογάν και να τον πείσει για να κάνει το πρώτο βήμα για αποκλιμάκωση και από την άλλη να αναγκάσει ή ακόμα και να εκβιάσει τους Ευρωπαίους εταίρους πως δεν θα πρέπει να ληφθούν κυρώσεις κατά της Άγκυρας. Προσπάθησε δηλαδή να εξασφαλίσει πως στην συζήτηση που θα ακολουθήσει την Πέμπτη στο κτήριο Europa των Βρυξελλών δεν θα ληφθούν εκείνες οι αποφάσεις που θα φέρουν μεγαλύτερη ρήξη στις σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε.  

Η Τουρκία 
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία πέραν από το να προκαλεί και να κλιμακώνει με διαφόρους τρόπους την κατάσταση, καταφέρνει να προκαλεί σύγχυση και με τη διγλωσσία της. Πότε με ήρεμο και πράο τρόπο θέλει να εμφανιστεί ως το θύμα και δηλώνει έτοιμο για διάλογο και πότε με πολεμικές ιαχές και βλέμμα γεμάτο μισαλλοδοξία, χτυπά τα τύμπανα του πολέμου με ιστορικές αναφορές σε νίκες των Σελτζούκων, των Οθωμανών, ακόμα και των Νεότουρκων. 

Κανείς, δηλαδή, δεν μπορεί να εκτιμήσει ποια θα είναι τελικά η στάση της Άγκυρας τις επόμενες ημέρες από τη στιγμή που έχει αποτραβήξει τα ερευνητικά σκάφη της τα οποία, εάν θα επανέλθουν για να κλιμακώσουν την κατάσταση θα το κάνουν στις 25 Σεπτεμβρίου, την ημέρα δηλαδή που θα ολοκληρωθούν οι εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτό αναμένεται να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού δεν αποκλείεται, ανάλογα και με τα αποτελέσματά του, ανάλογες να είναι και οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας, που πάντως σύμφωνα με πληροφορίες στο παρασκήνιο, είναι έτοιμη να προσέλθει  στον 61ο γύρο ελληνοτουρκικού διαλόγου για το θέμα των θαλάσσιων ζωνών.  

Εξάλλου οι εκτιμήσεις πως η αλλαγή στάσης του Τούρκου Προέδρου, που το Σάββατο έκανε στροφή 180 μοιρών και έδωσε περιθώριο για διπλωματική επίλυση των διαφορών, οφείλεται στη λήψη κυρώσεων, ελέγχονται, αφού ποτέ στο παρελθόν δεν φάνηκε να υπολογίζει ή να επιτρέπει τον καθορισμό των πολιτικών του από τρίτους. Όλο το προηγούμενο διάστημα η Άγκυρα έπαιξε το χαρτί της επιθετικότητας επιδιώκοντας να αναλάβει τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης στην περιοχή επηρεάζοντας τις εξελίξεις, κάτι ωστόσο που δεν της βγήκε, ούτε στη Συρία, ούτε στη Λιβύη και δεν αναμένεται να της βγει ούτε στην Κύπρο και το Αιγαίο.