«Συνθλίβει κάθε προσπάθεια συνεννόησης η απόφαση Τραμπ για τα Γκολάν»

 

Τους λόγους για τους οποίους ο Αμερικανός Πρόεδρος προχώρησε σε αυτή την κίνηση ανέλυσε στον REPORTER, ο Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών Χρίστος Ιακώβου, ο οποίος τονίζει πως αυτή η απόφαση συνθλίβει κάθε ελπίδα εξεύρεσης μιας ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Συρίας.
 
Ο κ. Ιακώβου υποδεικνύει παράλληλα πως αυτή η εξέλιξη προκαλεί αυξημένες αμφιβολίες ότι οι ΗΠΑ θα μπορέσουν με αυτή την κυβέρνηση να είναι ένας αμερόληπτος διαμεσολαβητής στην οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για τις διάφορες πτυχές του Μεσανατολικού.
 
Την ίδια ώρα ο Διευθυντής του ΚΥΚΕΜ, χαρακτηρίζει πως για το ψευδοκράτος και την Τουρκία η προσάρτηση των Υψωμάτων Γκολάν θεωρείται θετικό προηγούμενο γιατί πιστεύουν ότι μια ημέρα θα μπορέσουν να το εφαρμόσουν και στην Κύπρο ενώ σχολιάζοντας τη στάση του Υπουργείου Εξωτερικών να μην τοποθετηθεί, θεωρεί πως αυτό γίνεται διότι η Κύπρος εξαγοράζει χρόνο για να μπορέσει να ισορροπήσει μεταξύ της διατήρησης των καλών σχέσεων με το Ισραήλ και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου.
 
Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη
 

*Μπορείτε να μας περιγράψετε συνοπτικά το καθεστώς στα υψώματα Γκολάν. (το ιστορικό, πότε κατακτήθηκαν και τις διαμάχες μεταξύ Συρίας και Ισραήλ)
Τα Υψώματα Γκολάν κατελήφθησαν από το Ισραήλ τον Ιούνιο του 1967 στον Πόλεμο των Έξι Ημερών, αλλά ο ΟΗΕ με το ψήφισμα 242 κάλεσε το Ισραήλ να αποχωρήσει από τα εδάφη που κατέλαβε τότε στον πόλεμο. Το 1981, το Ισραήλ, με νομοθετική πράξη προχώρησε στην προσάρτηση των Υψωμάτων αλλά το Συμβούλιο Ασφαλείας καταδίκασε την απόφαση με το ψήφισμα 497.  Έκτοτε κανένα κράτος δεν αναγνώρισε την προσάρτηση από το Ισραήλ, μέχρι που προσφάτως η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ανέτρεψε αυτό το παγιωμένο για δεκαετίες σκηνικό.  Με την απόφαση αυτή της αμερικανικής κυβέρνησης δεν υπάρχει πλέον τίποτα να συζητηθεί μεταξύ Συρίας και Ισραήλ, αν και όταν επιδιωχθεί στο μέλλον επανέναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών.
 
*Ανέκαθεν η περιοχή χαρακτηρίζεται κρίσιμης στρατηγικής σημασίας για το Ισραήλ αλλά και για τη σταθεροποίηση της περιοχής. Μπορείτε να αναφέρετε τους λόγους;
Το Ισραήλ επιβιώνει κάτω από εξαιρετικά δύσκολες γεωπολιτικές συνθήκες. Είναι ένα μικρό σε έκταση και πληθυσμό κράτος με περιορισμένους πόρους και που περιβάλλεται από εχθρικούς γείτονες με στρατηγικό βάθος. Ως εκ τούτου ένας βασικός πυλώνας του δόγματος εθνικής ασφαλείας του είναι να ενώνει δυνάμεις που έχουν τους πόρους για να διαχειριστεί την εξισορρόπηση ισχύος στη Μέση Ανατολή - δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η γεωγραφική του θέση επιβάλλει επίσης ότι το Ισραήλ πρέπει να διαχειριστεί πολύπλοκες σχέσεις με τους μουσουλμάνους γείτονές του είτε με ειρηνική συνεργασία είτε ένταση, εκμεταλλευόμενο τις διαιρέσεις στο μουσουλμανικό κόσμο και με την προώθηση των τεχνολογικών και οικονομικών του πλεονεκτημάτων στη δημιουργία στρατηγικών εξαρτήσεων. Για να κατευθύνει όλες τις προκλήσεις που παρουσιάζει η Μέση Ανατολή, το Ισραήλ πρέπει να είναι διαρκώς ευέλικτο στη διπλωματία του.
 
*Σε άλλες περιοχές που το Ισραήλ κατέκτησε, είδαμε να εποικίζονται από Ισραηλινούς. Έγινε το ίδιο και στα υψώματα Γκολάν;
Το Ισραήλ άρχισε να εποικίζει τα Υψώματα Γκολάν στις αρχές του 1970. Μέχρι το 1981 που τα Ισραήλ προχώρησε στην προσάρτησή τους, η περιοχή ήταν κάτω από τον έλεγχο του στρατού. Στη συνέχεια πέρασε κάτω από πολιτικό έλεγχο, υπό το Περιφερειακό Συμβούλιο των Υψωμάτων Γκολάν. Μέχρι σήμερα το Ισραήλ έκτισε 32 οικισμούς συνολικού πληθυσμού 20 χιλιάδων κατοίκων.
 
*Τι αλλάζει η απόφαση του Ντόναλτ Τραμπ να αναγνωρίσει μετά από 52 χρόνια τα υψώματα ως έδαφος του Ισραήλ;
Η απόφαση του Τραμπ υπαγορεύτηκε από κάποιους λόγους. Πρώτος, λόγω της ολοκλήρωσης του εμφυλίου πολέμου στη Συρία και της αναμενόμενης διεθνούς διάσκεψης για το μέλλον της χώρας, ο αμερικανός πρόεδρος θέλει να στείλει μήνυμα προς τη Ρωσία ότι παρά τη γεωστρατηγική ενίσχυση της στη Μέση Ανατολή τα τελευταία χρόνια, η Ουάσινγκτον είναι αυτή που μπορεί να επηρεάζει καθοριστικά το πλαίσιο των βασικών ζητημάτων στην περιοχή, μέσω της δημιουργίας τετελεσμένων. Δεύτερος, εξαργυρώνει προεκλογικά γραμμάτια προς το αμερικανοεβραϊκό λόμπυ, το οποίο τον στήριξε στις εκλογές του 2016. Τρίτος, ενισχύει τον Νετανυάχου ως προς τις εκλογές της 9ης Απριλίου στο Ισραήλ, οποίος για χρόνια υποστήριζε την άποψη ότι με την επιστροφή των Υψωμάτων Γκολάν στη Συρία, ο χώρος θα ελέγχεται στην ουσία από το Ιράν για να αποκομίσει γεωστρατηγικό πλεονέκτημα έναντι του Ισραήλ. Τέλος, με την ενέργεια αυτή, οι ΗΠΑ αναμένουν περισσότερο αντίδραση από το Ιράν και τη Χιζμπολλάχ, κάτι που θα δώσει την ευκαιρία στον αμερικανό πρόεδρο να τους παρουσιάσει ως τους βασικούς στόχους της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή, όπως άλλωστε επιδιώκουν σημαντικά στελέχη της κυβέρνησής του που εδώ και καιρό επεδίωξαν την αναθεώρηση της στάσης του Τραμπ έναντι του Ιράν.
 
Η απόφαση του αμερικανού προέδρου, για τους Άραβες αλλά και μεγάλο μέρος του διεθνούς σκηνικού συνθλίβει κάθε ελπίδα εξεύρεσης μίας ειρηνευτική συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Συρίας και ταυτόχρονα προκαλεί αυξημένες αμφιβολίες ότι οι ΗΠΑ θα μπορέσουν με αυτή την κυβέρνηση να είναι ένας αμερόληπτος διαμεσολαβητής στην οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για τις διάφορες πτυχές του Μεσανατολικού.
 
*Η χρονική στιγμή που επέλεξαν οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν ως έδαφος του Ισραήλ τα υψώματα, συνδέεται με τις εκλογές που είναι προγραμματισμένες τον επόμενο μήνα στο Ισραήλ; Κι αν ναι αποτελεί στην ουσία ένα εκλογικό δώρο των ΗΠΑ προς την Κυβέρνηση Νετανιάχου;
Μπορεί η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να προχωρήσει σε αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας επί των Υψωμάτων Γκολάν να αιφνιδίασε πολλούς, για τον πρωθυπουργό όμως του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανυάχου αποτελεί ένα πολιτικό δώρο ενόψει των εκλογών της 9ης Απριλίου, αφού υποστήριζε σταθερά αυτή τη θέση εδώ και χρόνια.  Ο Νετανυάχου μπορεί τώρα να παρουσιάζει τόσο την απόφαση για την Ιερουσαλήμ του 2017 όσο και την πρόσφατη απόφαση για τα Υψώματα Γκολάν ως προσωπικές του επιτυχίες τις οποίες θα θέλει να εξαργυρώσει στις επικείμενες εκλογές.
 
*Είδαμε σχεδόν όλα τα κράτη της περιοχής να καταδικάζουν την αναγνώριση. Πολλοί μάλιστα είπαν πως αυτή η εξέλιξη θα πυροδοτήσει εκ νέου την ένταση στην περιοχή. Αναμένεται πως θα επιβεβαιωθούν αυτοί οι φόβοι;
Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Το χρονικό σημείο, το οποίο επέλεξε ο Τραμπ να κάνει την κίνηση αυτή έχει να κάνει επίσης και με το γεγονός ότι οι Άραβες είναι βυθισμένοι σε πολλά προβλήματα κάτι που κατατεμαχίζει την ισχύ τους και ως εκ τούτου η αντίδραση τους υπήρξε λιγότερο σκληρή απ’ ό,τι αρχικώς πολλοί ανέμεναν καθώς επίσης κάνει μία κίνηση με μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον, την οποία η Ρωσία δεν μπορεί ούτε ελέγξει και στην οποία δεν μπορεί να αντιδράσει. 
 
*Η αναγνώριση των υψωμάτων μπορεί να αποτελέσει προάγγελο και για άλλες αναγνωρίσεις σε άλλες περιοχές;
Η πράξη αυτή, αν προστεθεί και η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τις ΗΠΑ το 2017, ενθαρρύνει διεθνώς την πρακτική προσάρτησης ξένων εδαφών με την προοπτική μελλοντικής αναγνώρισης και αποτελεί ακόμη ένα βήμα προς τον επαναπροσδιορισμό του πλαισίου μέσα στο οποίο κινείτο μέχρι τώρα η προσπάθεια επίλυσης των διαφόρων πτυχών του Μεσανατολικού Ζητήματος. Προσωπικά αναμένω, ότι ο Τραμπ θα προσχωρήσει μελλοντικά και σε αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας και σε περιοχές της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη, τις οποίες διεκδικούν οι Παλαιστίνοι. 
 
*Μπορεί η συγκεκριμένη αναγνώριση να συνδεθεί με το Κυπριακό και δη την δημιουργία προσδοκιών στα κατεχόμενα, για ενδεχόμενη αναγνώριση του ψευδοκράτους στο μέλλον;
Για το ψευδοκράτος και την Τουρκία η προσάρτηση των Υψωμάτων Γκολάν θεωρούνται θετικό προηγούμενο στις διεθνείς σχέσεις γιατί πιστεύουν ότι μία μέρα θα μπορέσουν να το εφαρμόσουν και στην Κύπρο, όπως θετική εξέλιξη θεωρούσαν και την προσπάθεια της Καταλονίας για απόσχιση. 
 
*Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασε την αναγνώριση, δεν υπήρξε οποιαδήποτε αντίδραση από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας. Γιατί το Υπουργείο Εξωτερικών επέλεξε να μην τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο ζήτημα;
Το Υπουργείο Εξωτερικών απέφυγε να τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο ζήτημα γιατί βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Επέλεξε στην ουσία να εξαγοράσει χρόνο για να μπορέσει να ισορροπήσει μεταξύ της διατήρησης της τροχιάς των καλών σχέσεων με το Ισραήλ και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου, που έχει να κάνει με την αναγνώριση παράνομης προσάρτησης ξένου εδάφους, ως προϊόντος πολέμου.