Αναζητούμε λύση για τη βία κι ακόμη δεν ξέρουμε τι θεωρείται οικογένεια

Σε σειρά τροποποιήσεων του περί Βίας στην Οικογένεια Νόμου του 2000 προτίθεται να προχωρήσει η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, κατόπιν εισηγήσεων της Συμβουλευτικής Επιτροπής Πρόληψης και Καταπολέμησης της Βίας στην Οικογένεια (ΣΕΠΚΒΟ), η οποία εντόπισε σημαντικά κενά και ασυμφωνίες, που θα πρέπει να διορθωθούν ώστε ο νόμος να εναρμονιστεί με αυτόν του 2021.

Ίσως η πιο κραυγαλέα περίπτωση που επισημάνθηκε από την ΣΕΠΚΒΟ σε πολυσέλιδη επιστολή της προς τους αρμόδιους φορείς είναι η περιγραφή του τι συνιστά «μέλος της οικογένειας», η οποία είναι στενή και παρωχημένη, με αποτέλεσμα να μην θεωρούνται μέλη μιας οικογένειας όλοι όσοι πρέπει. Όπως είναι τώρα ο νόμος, ως μέλος της οικογένειας θεωρείται άντρας ή γυναίκα που έχουν συνάψει νόμιμο γάμο, ανεξάρτητα αν υφίσταται ή όχι ή συζούν ή συζούσαν ως ανδρόγυνο. Η εισήγηση αφορά την προσθήκη της φράσης «δύο πρόσωπα» και να υπάρξει πρόνοια και για όσους έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, ανεξάρτητα αν αυτό υφίσταται ή όχι, όπως επίσης και πρόνοια για πρόσωπα που συζούσαν ή συζούν ως ζευγάρι στο πλαίσιο συντροφικής σχέσης, ανεξάρτητα αν μοιράζονται ή μοιράζονταν την ίδια στέγη.

Στα μάτια του νόμου θεωρούνται επίσης μέλη της οικογένειας οι γονείς και τα τέκνα τους, φυσικά ή υιοθετημένα, καθώς και τα εγγόνια, όπως και κάθε πρόσωπο που διαμένει με οποιαδήποτε από αυτά τα πρόσωπα. Η εισήγηση της ΣΕΠΚΒΟ είναι να προστεθεί η σχέση συγγένειας εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τρίτου βαθμού μεταξύ του θύματος και του προσώπου που διέπραξε το αδίκημα της βίας στην οικογένεια και να διευκρινιστεί ότι η σχέση αυτή περιλαμβάνει την πολιτική συμβίωση ή την συντροφική σχέση. Αλλαγής χρήζει και η έννοια της βίας, καθώς γίνεται αναφορά σε «ψυχική βλάβη», ενώ θα έπρεπε να ήταν ψυχολογική βία, ενώ η εισήγηση είναι να προστεθεί και η οικονομική βία.   

Επικαιροποίηση χρειάζεται και για αρκετά άλλα ζητήματα, για τα οποία όμως θα πρέπει να προχωρήσει με τις ανάλογες τροποποιήσεις η εκτελεστική εξουσία και τα αρμόδια Υπουργεία και επί τούτου δόθηκε χρόνος από την Επιτροπή. Μεταξύ άλλων, τίθεται το ζήτημα της δωρεάν νομικής αρωγής στα θύματα έμφυλης βίας, ώστε να συμπεριλαμβάνονται όλα τα ανήλικα και ενήλικα θύματα βίας που προβλέπονται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και στους δύο νόμους για τη Βία στην Οικογένεια, ανεξαρτήτως του καθεστώτος τους.

Ένα θέμα που πρέπει να επιλυθεί άμεσα είναι και οι επιφυλάξεις που έθεσε η Κύπρος κατά την υπογραφή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, καθώς θα πρέπει μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου να ενημερώσει το Συμβούλιο της Ευρώπης αν θα προβεί σε άρση τους. Σημειώνεται ότι για κάποιες από αυτές τις επιφυλάξεις ήδη υπάρχει νομοθετική κάλυψη αλλά παραμένουν ως τέτοιες. Σύμφωνα με τον Άριστο Τσιάρτα, πρόεδρο του Συντονιστικού Φορέα για την εφαρμογή της Σύμβασης, χρειάζονται περισσότερες διευκρινίσεις και κάποια Υπουργεία δίνουν την συγκατάθεσή τους ενώ κάποια άλλα ενίστανται και πρέπει το ζήτημα να επιλυθεί μεταξύ Υπουργών.  

Χρειάζεται να γίνουν πολλά

Οι παρόντες στη συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όχι μόνο δεν έφεραν ενστάσεις για αυτές τις αλλαγές, αλλά στην πλειοψηφία τους δήλωσαν εκ πρώτης όψεως θετικοί ή τις επικρότησαν. Υπήρξε, ωστόσο, για άλλη μια φορά η παραδοχή ότι συνεχίζουν να εκκρεμούν διάφορα ζητήματα που αφορούν την σωστή αντιμετώπιση των θυμάτων της έμφυλης βίας από τις Αρχές και δεν δίνεται πάντα η δέουσα σημασία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως, σύμφωνα με τον κ. Τσιάρτα, ο Φορέας στελεχώνεται από «μισό υπάλληλο» του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ενώ προχωρά σε αγορά υπηρεσιών για να μπορεί να φέρει εις πέρας την αποστολή του.

Περαιτέρω, τόνισε την ανάγκη για τη δημιουργία μιας ενιαίας τράπεζας δεδομένων για όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών. Σε πρώτη φάση, υπέδειξε, θα πρέπει να ενωθούν όλες οι κρατικές υπηρεσίες που χειρίζονται τα περιστατικά βίας, καθώς και οι ποινικοί μηχανισμοί. Αυτό θα συμβάλει και στη χαρτογράφηση του προβλήματος, καθώς σήμερα τα στοιχεία προέρχονται κυρίως από την Αστυνομία.

Θέμα συνεχίζει να υφίσταται και με τον συντονισμό των δράσεων, καθώς, όπως επεσήμανε ο κ. Τσιάρτας, θα πρέπει να αναβαθμιστούν τα πρωτόκολλα μεταξύ των υπηρεσιών σε σχέση με την καταγραφή των περιστατικών. Ανέφερε ακόμη πως, με αφορμή την υπόθεση της 19χρονης Βρετανίδας, η Υπουργός Δικαιοσύνης ζήτησε από τον Αρχηγό Αστυνομίας να τροποποιηθούν τα πρωτόκολλα, ώστε να τυγχάνουν τα θύματα αντιμετώπισης και προστασίας με βάση τον νόμο για τα θύματα και να συμπεριλάβουν την αρχή της μη συναίνεσης. Να μην αναζητούν, δηλαδή, σωματικά σημάδια ή σκισμένα ρούχα, αλλά τη μη συναίνεση. Σύμφωνα με τον κ. Τσιάρτα, οι εισηγήσεις έχουν υιοθετηθεί.

Η βουλεύτρια των Οικολόγων Αλεξάνδρα Ατταλίδου επισήμανε ότι θα πρέπει μόλις γίνεται η καταγγελία να την αντιμετωπίζουν ως βιασμό, με τη βουλεύτρια του ΔΗΣΥ Ρίτα Σούπερμαν να επισημαίνει για άλλη μία φορά ότι υπάρχει ζήτημα αστυνομικής κουλτούρας. Όπως εξήγησε, όταν ένας αστυνομικός έχει απέναντι του κάποιον, αναζητά να δει αν του λέει την αλήθεια ή αν του λέει ψέματα. Εκεί που έχουμε πιθανά θύματα που ακόμη δεν ξέρουμε αν λένε την αλήθεια, οι περισσότεροι αστυνομικοί το χειρίζονται λες και λέει ψέματα, ως ύποπτο. Πρέπει να τους μάθουμε να το χειρίζονται ως θύμα και στην πορεία, αν είναι καλός ανακριτής, θα συλλέξει την ορθή μαρτυρία και θα αντιληφθεί κατά πόσον η καταγγελία είναι ψευδής.

Ο κ. Τσιάρτας σημείωσε, μεταξύ άλλων, πως πρέπει πράγματι να αλλάξει η κουλτούρα και είναι θέμα συνεχούς εκπαίδευσης όχι μόνο της Αστυνομίας αλλά και όλων των Αρχών, καθώς πρέπει να δημιουργείται ένα περιβάλλον ασφάλειας, να καταγράφεται σωστά το περιστατικό και να χειρίζονται την καταγγελία με το σωστό αδίκημα και όχι πχ τη σεξουαλική βία ως κοινή επίθεση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Πολλά ερωτήματα, λίγες απαντήσεις… «Μίλησαν» δια της απουσίας τους οι αρμόδιοι
• Αδήριτη ανάγκη η επικαιροποίηση των πρωτοκόλλων για τα δικαιώματα των θυμάτων
• Ανάγκη για αξιολόγηση των πρωτοκόλλων της Αστυνομίας για την έμφυλη βία εντοπίζει η Δράκου