Κινεί νομικές διαδικασίες κατά της Κύπρου και άλλων κρατών η ΕΕ για τη ψηφιακή νομοθεσία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινεί νομικές διαδικασίες κατά 19 κρατών μελών που δεν ανταποκρίθηκαν στους στόχους της ψηφιακής νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα των οπτικοακουστικών μέσων και των τηλεπικοινωνιών. Ανάμεσα σε αυτά τα κράτη, όπως αναφέρεται στο δελτίο Τύπου της Κομισιόν είναι και η Κύπρος.

Τα εν λόγω κράτη μέλη υποχρεούνται να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο δύο νέες δέσμες κανόνων, χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση: την οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών, και να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά με την εν λόγω μεταφορά. Αμφότερες οι οδηγίες είναι ζωτικής σημασίας για την ψηφιακή μετάβαση της ΕΕ, αφού είχαν συμφωνηθεί από κοινού από τα κράτη μέλη, και έπρεπε να έχουν μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως το τέλος του 2020.

Οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων

Στόχος της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ) είναι να διασφαλίσει μια δίκαιη ενιαία αγορά για τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες, η οποία θα συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Για τον σκοπό αυτόν, η εν λόγω οδηγία αναθεωρήθηκε το 2018 ώστε να δημιουργηθεί κανονιστικό πλαίσιο κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή, το οποίο θα οδηγήσει σε ένα ασφαλέστερο, δικαιότερο και πιο διαφοροποιημένο οπτικοακουστικό τοπίο. Συντονίζει τη νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ για όλα τα οπτικοακουστικά μέσα τα οποία περιλαμβάνουν τόσο τους παραδοσιακούς τηλεοπτικούς σταθμούς όσο και τις υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία, και θεσπίζει βασικά μέτρα προστασίας όσον αφορά το περιεχόμενο που κοινοποιείται σε πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο.

Λόγω της καθυστερημένης μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στην Τσεχία, την Εσθονία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Κροατία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία ενδέχεται να μην μπορούν να επικαλούνται όλες τις διατάξεις της οδηγίας ΥΟΑΜ, οι οποίες:

• δημιουργούν ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους διάφορους τύπους υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων·
• διασφαλίζουν την ανεξαρτησία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης·
• διαφυλάσσουν την πολιτιστική πολυμορφία καθώς απαιτούν, για παράδειγμα, τα έργα που προσφέρουν οι υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία να είναι ευρωπαϊκά σε ποσοστό τουλάχιστον 30 %·
• προστατεύουν τα παιδιά και τους καταναλωτές με τη θέσπιση κανόνων για την προστασία των ανηλίκων από επιβλαβές περιεχόμενο στον διαδικτυακό κόσμο, καθώς περιλαμβάνουν μέτρα προστασίας σχετικά με τις υπηρεσίες βίντεο κατά παραγγελία· και
• καταπολεμούν τις φυλετικές, θρησκευτικές και άλλες μορφές μίσους καθώς ενισχύουν τους κανόνες για την καταπολέμηση της υποκίνησης βίας ή μίσους, και της δημόσιας πρόκλησης για τέλεση τρομοκρατικών εγκλημάτων.

Ευρωπαϊκός Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών

Οι ενέργειες της ΕΕ στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών είχαν ως αποτέλεσμα περισσότερες επιλογές για τους καταναλωτές, μείωση των λογαριασμών τηλεφώνου και υψηλότερα πρότυπα τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ο Ευρωπαϊκός Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών εκσυγχρονίζει τους κανόνες της ΕΕ στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, καθιστώντας τους κατάλληλους για την ψηφιακή εποχή. Λόγω της καθυστερημένης μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις στην Εσθονία, την Ισπανία, την Κροατία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, τη Σλοβακία και τη Σουηδία δεν μπορούν να επωφεληθούν από κανόνες που προβλέπουν:

• σαφείς και χωρίς αποκλεισμούς κανόνες όσον αφορά τα δικαιώματα των τελικών χρηστών: οι ίδιοι κανόνες να ισχύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη ενόψει μιας ενιαίας αγοράς χωρίς αποκλεισμούς·
• υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών: οι καταναλωτές μπορούν να έχουν υψηλότερες ταχύτητες σύνδεσης και μεγαλύτερη κάλυψη· ο Κώδικας προάγει τον ανταγωνισμό για επενδύσεις, ιδίως σε δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, όπως τα δίκτυα 5G·
• εναρμόνιση των κανόνων: ο Κώδικας ενισχύει την κανονιστική προβλεψιμότητα, συμπεριλαμβανομένης της εκχώρησης ραδιοφάσματος·
• προστασία των καταναλωτών: ο Κώδικας ωφελεί και προστατεύει τους καταναλωτές, ανεξάρτητα από το αν οι τελικοί χρήστες επικοινωνούν μέσω παραδοσιακών υπηρεσιών (κλήσεις, γραπτά μηνύματα) ή μέσω υπηρεσιών που βασίζονται σε εφαρμογές·
• ισότιμοι όροι ανταγωνισμού: ο Κώδικας διασφαλίζει την ίση μεταχείριση όλων των παραγόντων στον τομέα των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, είτε είναι παραδοσιακοί είτε βασίζονται σε εφαρμογές.

Ειδικότερα, οι καταναλωτές θα πρέπει να επωφελούνται από ενισχυμένη προστασία, χάρη σε κανόνες που διασφαλίζουν σαφείς συμβατικές πληροφορίες, ποιότητα των υπηρεσιών και διευκόλυνση της αλλαγής παρόχου μεταξύ δικτύων με αποτέλεσμα δικαιότερες τιμές λιανικής. Οι φορείς εκμετάλλευσης και οι πάροχοι μπορούν να επωφελούνται από κανόνες υπέρ των επενδύσεων, όπως εκείνοι που παρέχουν κίνητρα για συνεπενδύσεις σε δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας και σε δίκτυα αποκλειστικά χονδρικής, ή κανονιστική και επενδυτική προβλεψιμότητα, όπως στις διαδικασίες εκχώρησης ραδιοφάσματος.

Ιστορικό

Όπως κατοχυρώνεται στις Συνθήκες της ΕΕ, η διαδικασία επί παραβάσει προβλέπει ότι η Επιτροπή μπορεί να κινεί νομικές διαδικασίες κατά κρατών μελών που δεν διασφαλίζουν την έγκαιρη και ορθή μεταφορά των οδηγιών στο εθνικό τους δίκαιο.

Η προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων ήταν η 19η Σεπτεμβρίου 2020. Τον Νοέμβριο του 2020, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά 23 κρατών μελών διότι δεν κοινοποίησαν την πλήρη μεταφορά της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Μέχρι στιγμής, 15 κράτη μέλη έχουν κοινοποιήσει μέτρα μεταφοράς, δηλώνοντας ότι η κοινοποίησή τους είναι πλήρης, και 3 επιπλέον κράτη μέλη έχουν ανακοινώσει μερική κοινοποίηση. Η Επιτροπή αποστέλλει πλέον αιτιολογημένη γνώμη στην Τσεχία, την Εσθονία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Κροατία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Σλοβενία και τη Σλοβακία (9 κράτη μέλη).

Η προθεσμία για τη μεταφορά του Ευρωπαϊκού Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών στην εθνική νομοθεσία ήταν η 21η Δεκεμβρίου 2020. Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές σε 24 κράτη μέλη στις 4 Φεβρουαρίου 2021. Μόνον η Βουλγαρία και η Δανία κοινοποίησαν την πλήρη μεταφορά στο εθνικό τους δίκαιο έως τα τέλη Αυγούστου (μαζί με την Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Φινλανδία που είχαν ήδη μεταφέρει στο εθνικό δίκαιο). Πρόσφατα, το Βέλγιο και η Γερμανία κοινοποίησαν επίσης την πλήρη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και η κοινοποίησή τους βρίσκεται υπό αξιολόγηση. Το καλοκαίρι, η Τσεχία, και προσφάτως η Γαλλία, κοινοποίησαν μεγάλο αριθμό μέτρων με σκοπό τη μερική μεταφορά της οδηγίας, τα οποία επίσης αξιολογούνται. Η Επιτροπή αποστέλλει πλέον αιτιολογημένη γνώμη στην Εσθονία, την Ισπανία, την Κροατία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και τη Σουηδία (18 κράτη μέλη), καλώντας τις να θεσπίσουν και να κοινοποιήσουν τα σχετικά μέτρα.

Τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη έχουν προθεσμία δύο μηνών για να επανορθώσουν την κατάσταση και να θεσπίσουν εθνικά μέτρα μεταφοράς σχετικά με τις εν λόγω νομοθετικές πράξεις της ΕΕ. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει τις υποθέσεις τους στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τι προβλέπει η διαδικασία επί παραβάσει

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντοπίζει πιθανές παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ με βάση δικές της έρευνες ή καταγγελίες από πολίτες, επιχειρήσεις ή άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Επίσημη διαδικασία

Σε περίπτωση που το κράτος μέλος δεν κοινοποιήσει μέτρα για την πλήρη μεταφορά των διατάξεων των οδηγιών, ή δεν διορθώσει την εικαζόμενη παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να κινήσει επίσημη διαδικασία επί παραβάσει. Η διαδικασία περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια που καθορίζονται στις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθένα από τα στάδια αυτά ολοκληρώνεται με μια επίσημη απόφαση:

1. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποστέλλει επίσημη επιστολή ζητώντας περισσότερες πληροφορίες από το συγκεκριμένο κράτος μέλος, το οποίο με τη σειρά του πρέπει να αποστείλει αιτιολογημένη απάντηση εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, συνήθως 2 μηνών.
2. Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κράτος μέλος αδυνατεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το δίκαιο της Ένωσης, έχει δικαίωμα να διαβιβάσει αιτιολογημένη γνώμη: πρόκειται για επίσημο αίτημα συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ. Εξηγεί τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι το κράτος μέλος παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ. Καλεί επίσης το κράτος μέλος να την ενημερώσει σχετικά με τα μέτρα που έλαβε, εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως 2 μηνών.
3. Αν το κράτος μέλος εξακολουθεί να μην συμμορφώνεται, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Οι περισσότερες περιπτώσεις επιλύονται χωρίς να χρειαστεί η προσφυγή στο Δικαστήριο.
4. Εάν το κράτος μέλος δεν κοινοποιήσει μέτρα έγκαιρης εφαρμογής των διατάξεων μιας οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο την επιβολή κυρώσεων.
5. Εάν το Δικαστήριο κρίνει ότι το κράτος μέλος έχει παραβιάσει το δίκαιο της ΕΕ, οι εθνικές αρχές πρέπει να λάβουν μέτρα για να συμμορφωθούν με την απόφαση του Δικαστηρίου.

Μη συμμόρφωση με δικαστική απόφαση

Εάν, παρά την απόφαση του Δικαστηρίου, το κράτος μέλος εξακολουθεί να μην επανορθώνει την κατάσταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να το παραπέμψει εκ νέου στο Δικαστήριο.

Οικονομικές κυρώσεις

Κατά την παραπομπή ενός κράτους μέλους στο Δικαστήριο για δεύτερη φορά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει στο Δικαστήριο την επιβολή οικονομικών κυρώσεων, οι οποίες συνίστανται σε ένα κατ’ αποκοπή ποσό και/ή μια ημερήσια αποζημίωση.

Οι κυρώσεις αυτές υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη:

• η σπουδαιότητα των κανόνων που παραβιάστηκαν και οι συνέπειες της παραβίασης αυτής στα γενικά και ειδικά συμφέροντα
• η περίοδος μη εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας
• η ικανότητα του κράτους μέλους να πληρώσει, με εξασφάλιση του αποτρεπτικού χαρακτήρα των κυρώσεων

Το ποσό που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να τροποποιηθεί στην απόφαση του Δικαστηρίου.