Τα πρότυπα που αλλάζει η εξουσία, ο ρόλος των θυμάτων και οι... υπεράνω υποψίας

Όλοι στη ζωή μας, έχουμε κάποια πρότυπα. Ανθρώπους, που πέτυχαν τους στόχους τους και τους θαυμάζουμε γι’ αυτό που είναι. Προσωπικότητες, που άφησαν το στίγμα τους στο χώρο που επέλεξαν να εργαστούν και χαίρουν αμέριστης εκτίμησης από τον κόσμο. Ηθοποιοί, τραγουδιστές, πολιτικοί, αθλητές... Κάποιοι μάλιστα, τους έχουν τόσο ψηλά, που τους θεωρούν δικούς τους ανθρώπους. Πιστεύουν ότι τους γνωρίζουν καλά κι όταν ακούσουν κάτι γι’ αυτούς, θα τους υπερασπιστούν μέχρι τελικής πτώσεως.

Αυτή η εκτίμηση, αλλά και η αναγνωρισιμότητα, κάνει πολλούς να νιώθουν ότι έχουν εξουσία. Κι όταν αποκτάς εξουσία, τότε πολλά μπορούν να συμβούν. Όπως είχε πει κάποτε ο Άγγλος ιστορικός, Λόρδος Άκτον, «η εξουσία έχει την τάση να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».

Ας πάρουμε για παράδειγμα, τον Πέτρο Φιλιππίδη. Έναν ηθοποιό που απολάμβανε την εκτίμηση και τον σεβασμό όλων των ανθρώπων. Ένα ηθοποιό, που στα μάτια του κόσμου, είναι ο βασιλιάς του ελληνικού θεάτρου. Ένας βασιλιάς, που ενδεχομένως να καταχράστηκε τη θέση του, εξού και οι καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση, οι οποίες πέφτουν βροχή από γυναίκες. Όπως συνέβη και στην περίπτωση του Γιώργου Κιμούλη. Όπως και στην περίπτωση, του Κώστα Σπυρόπουλου και πολλών άλλων.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Όσκαρ Πιστόριους. Έναν αθλητή, που λάτρεψε ολόκληρος ο κόσμος, με τις επιδόσεις του στον στίβο, αφού ήταν ένας σπρίντερ, που έτρεχε έχοντας ένα τεχνητό πόδι. Αγωνίστηκε ακόμα και στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ήταν το απόλυτο είδωλο των ανθρώπων με κινητικά προβλήματα. Το 2015, πυροβόλησε και σκότωσε τη γυναίκα του.

Η εξουσία που του έδωσαν οι επιδόσεις του, εξανεμίστηκαν μόλις σε μερικά λεπτά κι έκτοτε, μπαινοβγαίνει στη φυλακή.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Ντομινίκ Στρος Καν. Ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους πολιτικούς, του 20ου αιώνα. Άνθρωπος, που έχαιρε εκτίμησης στη χώρα του, αλλά και στο ευρωπαϊκό στερέωμα, αφού όταν ανέλαβε το 1997 ως υπουργός οικονομίας της Γαλλίας, κατάφερε μέσα από τις μεταρρυθμίσεις που έκανε, να μειώσει την ανεργία και το δημόσιο χρέος. Η επιτυχία του αυτή, τον οδήγησε στην εκλογή του ως διευθύνοντα συμβούλου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Έμεινε στη θέση του μέχρι το 2011, όταν τελικά κατηγορήθηκε για σεξουαλική επίθεση και μαστροπεία.

Η εξουσία που του έδωσε η πολιτική επιτυχία, καταβαραθρώθηκε μέσα λίγα 24ωρα και ο Στρος Καν, από αγαπητός πολιτικός έγινε απόβρασμα της κοινωνίας.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Θα μπορούσαμε να γράφουμε επ’ άπειρον. Όμως, όπως θα διαπιστώσατε, όσο κι αν θέλεις να κρύψεις τα σκουπίδια σου κάτω από το χαλί, κάποτε θα ξεσκεπαστούν και αυτό το κόκκινο χαλί που πατούσες, θα μετατραπεί σε χωματερή.

Μιλώντας στον REPORTER, η εγκληματολόγος Δήμητρα Τσίτση, για το πώς λειτουργεί η εξουσία στο μυαλό των ανθρώπων, επικαλέστηκε ένα ρητό του Aβρααμ Λινκολν, ο οποίος είχε πει κάποτε πώς «"αν θες να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσε του εξουσία". Εάν κάποιος άνθρωπος αποκτήσει εξουσία και την διαχειριστεί σωστά, τότε δείχνει την ποιότητα του ως άνθρωπος, εάν όμως δεν την διαχειριστεί σωστά και την εκμεταλλεύεται με οποιοδήποτε τρόπο, τότε θα δείξει τον πραγματικό του χαρακτήρα».

Η απόκτηση της εξουσίας και τα βιώματα

Όταν ακούμε την λέξη εξουσία, το μυαλό μας την συνδέει με ανθρώπους που φορούν κουστούμι και γενικά έχουν μεγαλοπρεπή ζωή, ενώ παράλληλα, η εξουσία, ταυτίζεται αναπόφευκτα με την υποταγή, προς αυτούς που την κατέχουν. Παρόλα αυτά, η εξουσία μπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε ανώτερο, σε οποιονδήποτε κατώτερο.

«Πολλοί, υποστηρίζουν πως η εξουσία είναι εθιστική και την συνδέουν απόλυτα με τα ναρκωτικά. Δηλαδή, όταν ένας άνθρωπος είναι εθισμένος στα ναρκωτικά, αλλοιώνεται ο τρόπος που σκέφτεται, δεν παίρνει σωστές και τίμιες αποφάσεις, δεν αντιμετωπίζει τα οποιαδήποτε σοβαρά ή μη προβλήματα που του παρουσιάζονται με σταθερότητα και γενικώς είναι δύσκολο να απεξαρτοποιηθεί. Εάν ο οργανισμός συνηθίσει την ουσία, δεν μπορεί να την ξεπεράσει εύκολα. Έτσι και στην εξουσία. Όταν ο άνθρωπος απέκτησε την εξουσία με το σπαθί του, αγωνιζόμενος γι' αυτό χρόνια, πολεμώντας τις ατιμίες και τις αδικίες, με αποτέλεσμα να αναγνωριστεί και να αποκτήσει εξουσία, ακόμη και αυτός χρειάζεται τρομερή δύναμη ψυχής, υπομονή, επιμονή, ομαδικότητα, όπως και σωστά παιδικά βιώματα για να καταφέρει να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του. Είναι τόσο δύσκολο, ένα άτομο να κρατήσει το κεφάλι του ψηλά και να είναι και στην εξουσία. Παρότι δεν λέμε ότι δεν υπάρχουν τέτοιου είδους άνθρωποι, όμως σπανίζουν».

Κάπου εδώ, στην εξίσωση μπαίνει και η κατάχρηση της εξουσίας. Για παράδειγμα, κάποιος που μεγάλωσε έχοντας οικονομικά προβλήματα, υπέστη ενδοοικογενειακή βία, εκφοβισμό και γενικώς στην ζωή του και στην πορεία του, του συμβαίνει κάτι καλό, όπως ίσως ένα σωστό πτυχίο, ή ένας άνθρωπος που του δίνει μια θέση κλειδί, τότε όλα τα προηγούμενα βιώματα του, προσπαθεί να τα βγάλει στους κατώτερούς του, χρησιμοποιώντας την θέση και την εξουσία του. 

«Πόσες φορές ακούσαμε πως τα αφεντικά πάνε το πρωί στην δουλειά και δεν λένε ούτε καλημέρα στο προσωπικό τους; Πόσες φορές ακούσαμε πως τα αφεντικά βρίζουν και φωνάζουν επειδή έγινε ένα ανθρώπινο λάθος; Πόσες φορές ακούσαμε πώς τα αφεντικά εκμεταλλεύτηκαν σεξουαλικά, κατώτερο σε θέση από την δική τους; Πολλές φορές, είναι η απάντηση, και ίσως είναι και καθημερινή! Γιατί; Γιατί την εξουσία, όταν δεν μπορείς να την διαχειριστείς σωστά, ασυνείδητα ή συνειδητά, την γυρίζεις στον εαυτό σου και προσπαθείς να πείσεις πρώτα εσένα τον ίδιο και μετά τους άλλους, πως ο παλιός εαυτός με την βία, τις φωνές στο σπίτι, τον σχολικό εκφοβισμό, την φτώχεια, πέθανε και πλέον είσαι ένα άτομο, το οποίο οφείλουν να σέβονται, να εκτιμούν, να φοβούνται και να σε παρακαλούν, αγνοώντας πως όλα αυτά κερδίζονται και δεν αποκτούνται με την επιβολή. Έτσι, εκεί που ήσουν ένας απλός πολίτης, πλέον θεωρείς πως κατακτάς τον κόσμο. Γεμίζει το μυαλό σου αέρα, ζεις σε ροζ συννεφάκια… Μια ουτοπία ουσιαστικά. 

Τότε ξεκινάς να κτίζεις ένα αύριο, υποσχόμενο στον δικό σου εαυτό. Αυτό το αύριο θα είναι το ιδανικό για εσένα, γιατί σου αξίζει, όπως πιστεύεις, αφού αδικήθηκες στην ζωή, αλλά ταυτόχρονα, προσπαθώντας να κτίσεις το δικό σου αύριο, αγνοείς πόσες πλάτες θα πατήσεις και πόσος κόσμος θα καταπλακωθεί από τα τσιμέντα που κτίζεις. Κι όταν πλέον ξεκινήσεις να βλέπεις πως οι κόποι που κτίζεις καρποφορούν, θέλεις όλο και περισσότερα. Αυτό ονομάζεται απληστία και καταλήγει στην εκμετάλλευση της εξουσίας. Ξεχνάς τον παλιό σου εαυτό, αλλά και τα πράγματα που έκαναν άλλοι και σε ενοχλούσαν… Άρα, εάν χρειαζόμαστε μια απάντηση στο εάν ο κόσμος λειτουργεί διαφορετικά όταν αποκτήσει εξουσία. Ναι! 

Συνήθως, είναι οι άνθρωποι που είχαν παιδικά βιώματα με παράξενο υπόβαθρο, που κάνουν κατάχρηση εξουσίας. Εάν ρωτήσουμε άτομα που βρίσκονται σε θέση εξουσίας, σχετικά με το παρελθόν τους, πολλοί, ίσως όλοι θα πουν εγώ μικρός δεν είχα να φάω… Εγώ μικρός πέρασα πολλά… Εμένα μικρή δεν με άκουγε κανένας και προσπαθούσα να τραβήξω σημασία και λοιπά. Είναι πολύ έως και τρομερά δύσκολο για έναν άνθρωπο, να ξέρει τι σημαίνει εξουσία, να την σέβεται, να την τιμά, να την υπερασπίζεται και να ξέρει πώς για να είναι σε θέση κλειδί σημαίνει οι αποφάσεις του είναι καθοριστικές».

Ο φόβος των θυμάτων

Από την άλλη, είναι η πλευρά των θυμάτων, τα οποία μπορεί πολλές φορές να υποτάσσονται στην εξουσία, κυρίως λόγω του αισθήματος του φόβου ή της τρομοκρατίας. Αναμφισβήτητα, τα θύματα όταν είναι αντιμέτωπα με κάποιον που έχει εξουσία, ο φόβος τους είναι πολύ μεγαλύτερος για πολλούς λόγους όπως, η πειθώ, η κοινωνία, τα λόγια, η λογοκρισία, η δουλειά κ.ο.κ..

«Σκεφτείτε ένα άτομο το οποίο χειραγωγείται ή γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από το αφεντικό του, στον μισθό, στην θέση, στις ώρες εργασίας και σεξουαλικά. Όταν αυτό το άτομο πλέον θέλει να μιλήσει, για να λυτρωθεί και να ηρεμήσει, στο μυαλό του γυρίζουν όλα τα σενάρια. Για παράδειγμα αν θα πιστέψουν τον θύτη και όχι το ίδιο. Αφού ο θύτης έχει την δύναμη, την δημοσιότητα, τα άτομα κλειδιά, άρα το θύμα πώς να βρει την δύναμη να τα αντιμετωπίσει και να δικαιωθεί με όλα αυτά; Σκέφτεται επίσης τι θα πει η κοινωνία. Πώς θα λογοδοτήσει ενώπιον της κοινωνίας; Η ερώτηση όλων θα είναι γιατί δεν το είπες από την πρώτη ημέρα και το αναφέρεις τώρα; Η απάντηση δεν θα είναι εύκολη να λεχθεί, γιατί δεν είχε την δύναμη, δεν ήταν έτοιμο το θύμα να αντιμετωπίσει το τι αντιμετωπίζει τώρα. Δεν είναι τόσο απλό να το λέμε όπως και επίσης, κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ ότι ίσως το συγκεκριμένο θύμα απειλήθηκε από τον θύτη, με έμμεσο τρόπο και γι' αυτό δεν μιλούσε.

Δημιουργείται ένα αίσθημα τρομοκρατίας βέβαια, επειδή δεν έχει αρχή και τέλος στο μυαλό του θύματος. Πολλά θύματα, περνούν κακοποίηση. Είτε σεξουαλική, είτε λεκτική, είτε ψυχολογική από άτομα εξουσίας και δεν τολμούν να μιλήσουν σε κανέναν επειδή φοβούνται. Εάν αυτό δεν είναι αίσθημα τρομοκρατίας τότε τί είναι;

«Δεν υπάρχουν θύτες υπεράνω υποψίας»

Πολλοί, ίσως να θεωρούν ότι οι θύτες είναι υπεράνω υποψίας. Άνθρωποι που κανένας δεν μπορεί να φανταστεί ότι κάνουν πράγματα που είναι εκτός λογικής. Όμως, η κ. Τσίτση διαφωνεί με αυτή την προσέγγιση, καθώς θεωρεί ότι δεν υπάρχει κανένας που να είναι υπεράνω υποψίας.

«Όλοι είμαστε εν δυνάμει εγκληματίες. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ένα άτομο, ότι ίσως να είναι θύτης, γιατί με αυτόν τον τρόπο στιγματίζουμε κάτι άλλο το οποίο ίσως να είναι, άδικα. Ταυτόχρονα όμως, θεωρώ πως πλέον υπάρχουν τα κοινά μυστικά, που όλοι όσοι βρίσκονται σε θέση εξουσίας, θύτες ή θύματα, γνωρίζουν ο ένας τον άλλον και τις πράξεις του καθενός, αλλά κανένας δεν μιλά για κανέναν. Εάν αυτό δεν είναι συγκάλυψη, τότε τι είναι; Μπορεί πολλοί να θέλουν να μιλήσουν και να πουν για το ποιόν του κάθε ανθρώπου σε θέση κλειδί, αλλά ταυτόχρονα να μην μπορούν, γιατί φοβούνται τόσο γι' αυτούς όσο και για την θέση, ή την υπόληψη τους ή οτιδήποτε άλλο. Άρα επιστρέφουμε στο αίσθημα τρομοκρατίας. 

Βλέπουμε πως ακόμη και άτομα υπεράνω υποψίας, όπως ο κατά συρροή δολοφόνος της Κύπρου, είχε κάτι το περίεργο πάνω του, όπως εξ όσων θυμάμαι, πολλοί που τον γνώριζαν, έλεγαν πώς γενικώς δεν μιλούσε πολύ. Σας το ανάφερα αυτό για να σας δείξω πως δεν υπάρχει κανένας υπεράνω υποψίας. Όλοι είμαστε αθώοι μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου, αλλά ταυτόχρονα όλοι είμαστε ένοχοι, μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου. Απλά, δυστυχώς, όταν έχουμε να κάνουμε με τα άτομα εξουσίας, η κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Για παράδειγμα, η δημοσιότητα τους φέρνει στο προσκήνιο και τους κάνει γνωστούς, με αποτέλεσμα ο κόσμος να τους γνωρίζει. Άλλοι συμπαθούν το Α άτομο εξουσίας άλλοι όχι, με αποτέλεσμα όταν βγει κάτι στην φόρα εναντίον του συγκεκριμένου προσώπου, οι θαυμαστές του θα πούνε ότι δεν το περίμεναν καθόλου και δεν γίνεται ο Α να έκανε αυτό που λέγεται, ενώ από την άλλη, τα άτομα που δεν τον συμπαθούν θα ξεκινήσουν να τον καταριούνται. Άρα κανείς δεν είναι υπεράνω υποψίας».

Όπως και να έχει, στο τέλος λάμπει πάντα η αλήθεια. Και μετά, ακολουθεί απομυθοποίηση και τσουνάμι… Γιατί τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ή παρενόχλησης, αποφάσισαν να σπάσουν την ομερτά, να νικήσουν τον φόβο και να μιλήσουν για όσα βίωσαν, από ανθρώπους που για τους περισσότερους, ήταν άσπιλοι και αμόλυντοι.

Η τρομοκρατία που ένιωθαν τα θύματα, μετατρέπεται σε εξιλέωση και η εξουσία, από τον θύτη, πηγαίνει στο θύμα. Όμως, αυτή η εξουσία είναι καθαρή και δίκαιη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Δειτε Επισης

Την Κυριακή η αλλαγή της ώρας-Πάνε τα ρολόγια μία ώρα μπροστά
Δίωρη στάση εργασίας από τους χαμηλόμισθους της ΙΣΟΤΗΤΑΣ-Φωνές για στασιμότητα στην ανέλιξη
Δεν υποχωρεί η σκόνη, παραμένει η θερμή αέρια μάζα-Στους 26 βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία
Ακούει εισηγήσεις και καθορίζει τα επόμενα βήματα για την κοινωνική ένταξη μεταναστών ο ΥΠΕΣ
Διφορούμενες οι αντιδράσεις για τα μέτρα-Φόβοι για νέα φυγή στα κατεχόμενα για καύσιμα
Υπουργός Υγείας: Προσδοκία στήριξης από διεθνή κοινότητα για λύση στο Κυπριακό
Kατάργηση φορολόγησης εισοδήματος στο φιλοδώρημα υπαλλήλων με σύμβαση στη Δημόσια Υπηρεσία
Ενέκρινε τον προϋπολογισμό της Αρχής Ψηφιακής Ασφάλειας η Ολομέλεια
Ανησυχία Βουλευτών για μείωση του αποθεματικού του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ
Αναμένει υλοποίηση έργων και προειδοποιεί η Συντ. Γονέων Σχολείων του Ύψωνα