Μπήκε με προσδοκίες, αφήνει παρακαταθήκες το 2016 για το Κυπριακό

Άγγιξαν εδαφικό και εγγυήσεις
Η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως έχει προαναφερθεί, έγινε στις 17 Ιουνίου με την έναρξη των εντατικών συνομιλιών ανάμεσα στους δύο ηγέτες. Μια διαδικασία που διήρκησε μέχρι το τέλος Ιουλίου και στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε σειρά συναντήσεων, κατά τις οποίες συζητήθηκαν τα κεφάλαια της Διακυβέρνησης, της Οικονομίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Περιουσιακού, επί των οποίων καταγράφηκε σημαντική πρόοδος. Ο κύκλος των εντατικών αυτών συνομιλιών ολοκληρώθηκε  στις 29 Ιουλίου, όταν Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί άγγιξαν για πρώτη φορά τα κεφάλαια του εδαφικού και των εγγυήσεων και της ασφάλειας.

Στο κοινό δελτίο Τύπου αναφερόταν ότι σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε θέματα οικονομίας, Ε.Ε., διακυβέρνησης και στο περιουσιακό, καθώς και ότι στη συνάντησή τους με τον Μπαν Γκι Μουν, οι δύο ηγέτες θα του ζητήσουν να εντείνει την προσωπική του εμπλοκή στη διαδικασία τους επόμενους μήνες. Αναφερόταν αναλυτικά ότι: «Οι ηγέτες επανέλαβαν ότι παραμένουν αποφασισμένοι να κάνουν κάθε τι δυνατό για να φθάσουν σε μια συνολική λύση, όπως αυτή περιγράφεται στο κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014. Συζητούνται αλληλένδετα όλα τα κεφάλαια. Επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος σε πολλά από τα εκκρεμή θέματα στα κεφάλαια της διακυβέρνησης και του διαμοιρασμού της εξουσίας, της οικονομίας, των θεμάτων Ε.Ε. και του περιουσιακού, ωστόσο ορισμένες ουσιαστικές διαφορές παραμένουν ακόμη. Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν επίσης απόψεις και θέσεις, υπό τη μορφή ανταλλαγής ιδεών, για τα κεφάλαια της ασφάλειας, των εγγυήσεων και του εδαφικού. Παρά το γεγονός ότι από αυτές τις αρχικές τοποθετήσεις έχει διαφανεί ότι οι απόψεις παραμένουν μακριά, υπάρχει σθεναρή αποφασιστικότητα για επίλυσή των διαφορών τους κατά ένα αμοιβαία αποδεκτό τρόπο.
Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις που παραμένουν, οι δύο ηγέτες είναι δεσμευμένοι να συνεχίσουν και να εντείνουν τις προσπάθειες τους, στο πλαίσιο αυτών των διαπραγματεύσεων, των οποίων ηγούνται οι ηγέτες, τους επόμενους μήνες, με στόχο την επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας για λύση εντός του 2016. Γι’ αυτό το σκοπό, οι δύο ηγέτες θα έχουν κοινή συνάντηση με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στις 25 Σεπτεμβρίου, στη Νέα Υόρκη. Θ’ αξιολογήσουν την κατάσταση στις διαπραγματεύσεις, θα τον ενημερώσουν για το τι έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής, αλλά και για τις προκλήσεις που έχουν μπροστά τους. Θα ανταλλάξουν απόψεις μαζί του και θα του ζητήσουν όπως εντείνει την προσωπική του εμπλοκή στη διαδικασία τους επόμενους μήνες».
 

Η τριμερής της Νέας Υόρκης
Στις 25 Σεπτεμβρίου, Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν. Η ελληνοκυπριακή πλευρά πέτυχε να μην «περάσει» η αξίωση της τ/κ πλευράς για καθορισμό οδικού χάρτη-χρονοδιαγράμματος και καθορισμό ημερομηνίας πενταμερούς διάσκεψης, με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη να μην κρύβει τη δυσφορία του για το γεγονός αυτό έπειτα από την ολοκλήρωση της συνάντησης.    
«Αυτό που έχει συμφωνηθεί είναι πως με την επάνοδο μας στην Κύπρο, οι δύο ηγέτες και βεβαίως οι διαπραγματευτικές ομάδες θα εμπλακούμε σε μια εντατική ή συνέχιση των εντατικών προσπαθειών, προκειμένου να επιτύχουμε το συντομότερο δυνατόν και αν είναι δυνατόν, έστω και αν είναι φιλόδοξο, εντός του 2016 λύση, η οποία θα οδηγήσει σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος απόλυτα λειτουργικό και βιώσιμο που θα ενώνει τη χώρα, τους θεσμούς και το λαό αλλά και θα δημιουργεί ταυτόχρονα τις προοπτικές για μια ευημερούσα πατρίδα μακριά από τα όποια προβλήματα αντιμετωπίσαμε στο παρελθόν», δήλωσε μετά τη συνάντηση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης. Ξεκαθάρισε ταυτόχρονα ότι δεν τέθηκαν, ούτε χρονοδιαγράμματα ούτε κάτι που θα ήταν εγκατάλειψη της αρχής ότι είναι μια κυπριακής ιδιοκτησίας διαδικασία, χωρίς επιδιαιτησίες και ιδιαίτερα χωρίς τα όποια τεχνητά χρονοδιαγράμματα. «Όπως έχω δηλώσει και στον Γ.Γ., η δική μας πλευρά είναι αποφασισμένη να εργαστεί ακούραστα προκειμένου να πετύχουμε το συντομότερο δυνατόν μια λύση που θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και ανησυχίες και των δύο κοινοτήτων, μια λύση που θα είναι λειτουργική βιώσιμη και διαρκής μια λύση που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα του συνόλου των πολιτών της, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και που δεν θα απαιτεί τις όποιες εξαρτήσεις από τρίτους», τόνισε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εκφράζοντας την απόλυτη ικανοποίησή του από το αποτέλεσμα της συνάντησης.

Οι έπαινοι από τον Μπαν 
Στη δική του δήλωση έπειτα από το συνάντηση, η οποία αξίζει να σημειωθεί πως διήρκησε διπλάσιο ακριβώς χρόνο από τα αρχικώς προγραμματισμένα 45 λεπτά, ο Μπαν Κι Μουν απηύθηνε την προτροπή του προς τους δύο ηγέτες να αξιοποιήσουν στο έπακρο αυτή την ευκαιρία, προκειμένου να επιλυθούν τα εκκρεμή ζητήματα, χωρίς καθυστέρηση, υποδεικνύοντας πως ο χρόνος είναι πολύτιμος.  «Είχα μια παραγωγική συνάντηση με τους εξοχότατους κ.κ. Μουσταφά Ακιντζί, Τ/κ ηγέτη, και Νίκο Αναστασιάδη, Ε/κ ηγέτη. Συζητήσαμε την κατάσταση που επικρατεί στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για την επίτευξη μιας συνολικής λύσης στην Κύπρο», ανέφερε ο Μπαν Κι Μουν, για να προσθέσει πως επαίνεσε και τους δύο ηγέτες για τις αξιόλογες προσπάθειές τους μέχρι σήμερα, καθώς και για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.
«Χαιρετίζω θερμά την κοινή τους δέσμευση να εντείνουν τις προσπάθειές τους ακόμη περισσότερο, σε ευθυγράμμιση με τη δεδηλωμένη επιθυμία τους για την επίτευξη μιας συνολικής διευθέτησης το 2016», τόνισε. Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ ανέφερε πως ενθάρρυνε και τους δύο ηγέτες να εμπλακούν στη διαδικασία με αποφασιστικότητα, θάρρος και δημιουργικότητα και ότι οι ηγέτες του ζήτησαν να εντείνει την προσωπική του εμπλοκή στη διαδικασία. «Είμαι έτοιμος να τους υποστηρίξω σε ό,τι πιθανόν να απαιτηθεί, συμπεριλαμβανομένων και των διεθνών πτυχών τους ζητήματος», τόνισε, επισημαίνοντας πως το προσεχές διάστημα θα είναι κρίσιμο για την Κύπρο. «Ο χρόνος είναι πολύτιμος. Τα Ηνωμένα Έθνη και εγώ θα κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την προώθηση μιας επιτυχούς έκβασης», κατέληξε.

Στην Ελβετία για το εδαφικό
Η διαπραγματευτική προσπάθεια λύσης του Κυπριακού συνεχίστηκε τον Οκτώβριο, για να φθάσουμε στις 26 του μήνα, όταν σε πολύωρη συνάντησή τους Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί  αποφάσισαν τη συνέχιση των συνομιλιών στην Ελβετία-και συγκεκριμένα στο Μοντ Πελεράν-, το διάστημα 7 με 11 Νοεμβρίου, προς συζήτηση του εδαφικού και όλων των άλλων ζητημάτων που εκκρεμούν αλληλένδετα και υπό την αιγίδα του Ειδικού Συμβούλου του Γ.Γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Έιντε. Το παρών του κατά το τελετουργικό μέρος έναρξης των διαπραγματεύσεων έδωσε και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, ο οποίος υπέδειξε, μεταξύ άλλων, πως οι δύο ηγέτες έχουν φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι στις συνομιλίες τους. «Τους ενθαρρύνω να αξιοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη στιγμή και το μομέντουμ. Θα είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς χειρίζονται τα εκκρεμούντα θέματα δια των κεφαλαίων κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας στην Ελβετία και μετέπειτα», σημείωσε.

 

Διακοπή μιας εβδομάδας
Έπειτα από πέντε μέρες διαπραγματεύσεων, κατά τις οποίες επιτεύχθηκε μεν σημαντική πρόοδος αλλά δεν υπήρξε συμφωνία επί των κριτηρίων για το εδαφικό και ούτε κατατέθηκαν χάρτες, αποφασίστηκε διακοπή μιας εβδομάδας στις συνομιλίες και επανασύγκλυσή τους στις 20 Νοεμβρίου. Ως χώρος διεξαγωγής των συνομιλιών ανακοινώθηκε αρχικά η Γενεύη, για ν’ αλλάξει στην πορεία και να καθοριστεί ως τόπος συνέχισης των διαπραγματεύσεων, ξανά το Μοντ Πελεράν.
Αξίζει να σημειωθεί πως το αίτημα για διακοπή μιας εβδομάδας στις συνομιλίες και συνέχισή τους στις 20 Νοεμβρίου υποβλήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, προκειμένου να διαβουλευθεί, τόσο με τα πολιτικά κόμματα στην Κύπρο όσο και με την ελληνική Κυβέρνηση.

Μηνύματα αισιοδοξίας
Τα μηνύματα που έφθαναν πάντως από τον Μοντ Πελεράν ήταν τέτοια, που δημιουργούσαν κλίμα αισιοδοξίας ενόψει του νέου κύκλου συνομιλιών που θα ακολουθούσε στην Ελβετία. Ενδεικτικές υπήρξαν και οι πρώτες δηλώσεις του Κυβερνητικού Εκπροσώπου Νίκου Χριστοδουλίδη μετά την ολοκλήρωση της πενθήμερης διαπραγμάτευσης. «Θεωρούμε πως ο στόχος για πλήρη συμφωνία στο εδαφικό στη Γενεύη είναι εφικτός», σημείωνε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 11^ης Νοεμβρίου ο Νίκος Χριστοδουλίδης, εξηγώντας πως στόχος του νέου γύρου που αποφασίστηκε είναι να υπάρξει συμφωνία επί των κριτηρίων για το εδαφικό, τα οποία ακολούθως ν’ αποτυπωθούν σε πολύ συγκεκριμένο χάρτη, ώστε να μπορούμε να μιλάμε για την τελική φάση των διαπραγματεύσεων. «Και θεωρούμε ότι είναι ένας εφικτός στόχος. Απ’ εκεί και πέρα θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα του διαλόγου. Κανείς δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να προκαθορίσει ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα», επισήμανε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος.

Δυστοκία και αδιέξοδο
Μια εβδομάδα αργότερα και όπως είχε αποφασιστεί, οι συνομιλίες επανήρχισαν στο Μοντ Πελεράν στις 20 Νοεμβρίου, με ξεκάθαρο στόχο την κατάληξη επί των κριτηρίων για το εδαφικό και την αποτύπωσή τους σε χάρτη, ώστε να καθοριστεί ημερομηνία σύγκλισης πολυμερούς διάσκεψης για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.  Ωστόσο, οι θετικοί οιωνοί με τους οποίους επανεκκινούσαν οι συνομιλίες πολύ σύντομα άρχισαν να αντικαθίστανται από μαύρα σύννεφα, καθότι διαπιστωνόταν υπαναχώρηση της τ/κ πλευράς από θέσεις τις οποίες έχει εκφράσει κατά την πρώτη μετάβαση στην Ελβετία. Κατά την 21^η Νοεμβρίου εξελίχθηκε ένα ολοήμερο θρίλερ, το οποίο είχε ως κατάληξη τις πρώτες πρωινές ώρες της 22ας Νοεμβρίου την ανακοίνωση αδιεξόδου. Παρά τις καλύτερες των προσπαθειών τους, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τις απαραίτητες περαιτέρω συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών, αναφερόταν σε δήλωση του εκπροσώπου του ΟΗΕ στην Κύπρο μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων στο Μοντ Πελεράν.
«Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί έχουν εμπλακεί σε σοβαρές και διαρκείς διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια των δυο τελευταίων ημερών στο Μοντ Πελεράν. Παρά τις καλύτερες των προσπαθειών τους, δεν κατέστη δυνατόν να επιτύχουν τις απαραίτητες περαιτέρω συγκλίσεις στα κριτήρια για εδαφικές προσαρμογές που θα άνοιγαν το δρόμο για την τελευταία πράξη των συνομιλιών. Οι δυο πλευρές αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Κύπρο και να εξετάσουν την πορεία προς τα μπρος», αναφερόταν στην δήλωση του εκπροσώπου του ΟΗΕ στην Κύπρο.

Δεν μας έδιναν την Μόρφου 
Η δυστοκία της τουρκοκυπριακής πλευράς στο να υπάρξει προσέγγιση με την ελληνοκυπριακή πλευρά σε ό,τι αφορά τον αριθμό των προσφύγων που θα επιστρέψουν υπό ε/κ διοίκηση, λόγω του ότι η αποτύπωσή του αριθμού αυτού σε χάρτη θα σήμαινε συμπερίληψη της Μόρφου στην ε/κ συνιστώσα πολιτεία, ήταν η αιτία της κατάρρευσης των συνομιλιών.
Συγκεκριμένα, κατά τη διαπραγμάτευση συζητήθηκαν κατά κύριο λόγο τα κριτήρια του ποσοστού εδάφους και του αριθμού των Ε/κ προσφύγων που θα επιστρέψουν υπό ε/κ διοίκηση. Ενώ στο κριτήριο που αφορά το ποσοστό του εδάφους της τ/κ συνιστώσας πολιτείας υπήρξε μια διακύμανση μεταξύ 27,2% και 28,2%, ο Τ/κ ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί δεν ήταν πρόθυμος και φάνηκε πως δεν είχε το πράσινο φως από την Άγκυρα να συμφωνήσει στο να υπάρξει μια ικανοποιητική διακύμανση και σε ό,τι αφορά των αριθμό των προσφύγων που θα επέστρεφαν υπό ε/κ διοίκηση. Και αυτό γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε πως η Μόρφου θα επιστραφεί στην ε/κ διοίκηση. Ο Μουσταφά Ακιντζί εμφανίστηκε υπέρ της συζήτησης του εδαφικού στην πολυμερή διάσκεψη, κάτι που όπως ξεκαθάρισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης δεν μπορούσε να γίνει γιατί τότε θα προέκυπτε διασύνδεση της ασφάλειας με το εδαφικό.

Παγωμάρα και αβεβαιότητα
Η κατάρρευση των συνομιλιών στο Μοντ Πελεράν προκάλεσε όπως ήταν αναμενόμενο παγωμάρα και αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα της διαπραγματευτικής προσπάθειας για το Κυπριακό, ενώ γινόταν ξεκάθαρο πως ο στόχος για λύση μέχρι το τέλος του 2016 καθίστατο ουτοπικός και με βούλα. Το σίγουρο ήταν πως κανείς δεν ήθελε να αφεθεί το αδιέξοδο που προέκυψε να τραβήξει σε βάθος και προς αποσόβηση μιας τέτοιας εξέλιξης ανέλαβε άμεσα δράση, πηγαινοερχόμενος στους δύο ηγέτες, ο Ειδικός Σύμβουλος του Γ.Γ. για το Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Έιντε. Το πήγαινε-έλα του Έιντε φάνηκε να αποδίδει καρπούς και ικανό να αλλάξει το κλίμα την 1^η Δεκεμβρίου, όταν ανακοινώθηκε πως οι δύο ηγέτες θα παρακάθονταν το βράδυ της ίδιας ημέρας σε δείπνο.

Το δείπνο της 1^ης Δεκεμβρίου
Όπερ και εγένετο, καθώς το δείπνο της 1^ης  Δεκεμβρίου έμελε όχι απλώς να σπάσει τον πάγο που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα στους δύο ηγέτες και να σηματοδοτήσει την επανενάρξη των συνομιλιών, αλλά και να καθορίσει μια διαδικασία, που με ορόσημο την 12^η Ιανουαρίου θα ρίξει κατά πάσα πιθανότητα άπλετο φως για το τι μπορεί να αναμένει κανείς εντός του 2016.
Στο δείπνο της 1^ης Δεκεμβρίου, οι δύο ηγέτες αποφάσισαν να επαναρχίσουν αμέσως τις διαπραγματεύσεις τους και έδωσαν εντολή στους διαπραγματευτές τους να συνεχίσουν να συναντώνται, προκειμένου να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος σε όλα τα εκκρεμή ζητήματα αλληλένδετα. Αποφάσισαν επίσης ότι θα συναντηθούν στη Γενεύη στις 9 Ιανουαρίου και ότι στις 11 Ιανουαρίου θα παρουσιάσουν τους χάρτες τους, ενώ από την 12η Ιανουαρίου θα συγκληθεί  Διάσκεψη για την Κύπρο με την πρόσθετη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων, στην οποία θα προσκληθούν όσα άλλα αρμόδια μέρη απαιτείται.
 

Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου
Τον τελευταίο ένα μήνα και ως αποτέλεσμα της διφορούμενης ερμηνείας που δίνεται σε σχέση με τη σύνθεση της Διάσκεψης για την Κύπρο, αναπτύσσεται έντονη διπλωματική κινητικότητα σε όλα τα επίπεδα. Στόχος της δικής μας πλευράς είναι η διασφάλιση της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Διάσκεψη, των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης είχε συνεχείς επαφές με Ευρωπαίους-και όχι μόνο-ηγέτες-, ενώ για την κατάσταση πραγμάτων στο Κυπριακό ενημέρωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που πραγματοποιήθηκε πριν από 15 ημέρες στις Βρυξέλλες. Η Κυβέρνηση πέτυχε όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμπεριλάβει στα συμπεράσματά του αναφορά στην Κύπρο, όπου τονίζεται ότι η Ε.Ε. είναι έτοιμη να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Γενεύης για την Κύπρο. Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 21 του κειμένου των συμπερασμάτων αναφέρεται ότι: «Μετά την παρουσίαση από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση του Κυπριακού, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την υποστήριξή του στην εν εξελίξει διαδικασία για την επανένωση της Κύπρου. Η Ε.Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κύπρος είναι και θα παραμείνει  μέλος της Ένωσής μας μετά τη διευθέτηση, είναι έτοιμη να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Γενεύης για την Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου 2017».
 
Πυρετός ζυμώσεων
Ένα μήνα μετά τη συμφωνία της 1^ης Δεκεμβρίου και περίπου ένα δεκαήμερο πριν από τις συνομιλίες της Γενεύης, οι ζυμώσεις για το ίσως κρισιμότερο ραντεβού στην σύγχρονη ιστορία του Κυπριακού κορυφώνονται. Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί θα συναντηθούν στις 4 και ενδεχομένως στις 7 Ιανουαρίου, ενώ τις εντατικές τους διαβουλεύσεις θα συνεχίζουν μέχρι τότε οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών, Ανδρέας Μαυρογιάννης και Οζντίλ Ναμί.  Το επόμενο καθοριστικό επεισόδιο του Κυπριακού, πολύ σύντομα στη Γενεύη...