Α.Πασχαλίδης: Κάθε χρόνο ξεπερνούν τις διακόσιες οι καταγγελίες κατά της Αστυνομίας

Αυξητική τάση καταγράφουν κάθε χρόνο οι καταγγελίες πολιτών σε βάρος αστυνομικών, τις οποίες διερευνά η Ανεξάρτητη Αρχή Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας, όμως ακριβώς αντίθετη πορεία καταγράφουν οι καταγγελίες που τελικά στοιχειοθετούνται και παραπέμπονται ενώπιον της δικαιοσύνης.
 
Ο Πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας, Ανδρέας Πασχαλίδης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον REPORTER, ανέφερε ότι το 2018 οι καταγγελίες των πολιτών κατά της Αστυνομίας έφθασαν τις 290, σε αντίθεση με τις 240 που καταγράφηκαν το 2017, ενώ συνολικά την τελευταία τετραετία οι καταγγελίες ξεπερνούν κάθε χρόνο τις 200.
 
Ωστόσο, όπως ανέφερε ο κ. Πασχαλίδης, από αυτές μόλις οι εκατό τίθενται στο μικροσκόπιο της Αρχής για διερεύνηση και από αυτές τις εκατό μόλις οι περίπου δώδεκα καταγγελίες οδηγούνται κάθε χρόνο σε πειθαρχική ή ποινική δίωξη.
 
«Αυτό συμβαίνει γιατί ο κόσμος, τον οποίο δεν τον αδικώ, δεν έχει καταλάβει ποιος είναι ο σκοπός που έχει δημιουργηθεί αυτή η επιτροπή», εξηγεί ο κ Πασχαλίδης.
 
«Έρχονται κοντά μας και για παράπονα τα οποία όχι απλά είναι αβάσιμα, αλλά και για κάποια που δεν εμπίπτουν καν στην εξουσία μας. Για παράδειγμα μπορεί κάποιος να καβγάδισε με τον γείτονα του που είναι αστυνομικός. Εμάς δεν μας ενδιαφέρει. Η εξουσία μας είναι να διερευνήσουμε τη συμπεριφορά του αστυνομικού στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Ένα άλλο παράδειγμα είναι, «να μας καταγγείλει ένας πολίτης ότι οδηγούσε το όχημα του με 80 χιλιόμετρα την ώρα και τον σταμάτησε η Αστυνομία. Παραδέχεται σε μας ότι έτρεχε, αλλά μας λέει ότι δεν του άρεσε ο τρόπος που ο αστυνομικός του έδωσε το εξώδικο».
 
Ο Αντρέας Πασχαλίδης ξεκαθάρισε ότι η Αρχή δεν είναι υποχρεωμένη να διερευνήσει όλες τις καταγγελίες που τίθεται ενώπιον της, ωστόσο όπως εξήγησε υπάρχει μια προκαταρκτική εξέταση των παραπόνων τα οποία αναλαμβάνει ο γραμματέας της επιτροπής με ακόμα ένα άτομο και ακολούθως ενημερώνουν την υπόλοιπη επιτροπή σε συνεδρία που πραγματοποιείται κάθε εβδομάδα.
 
Στη συνέχεια, όπως εξηγεί, αποφασίζεται κατά πόσο ένα παράπονο είναι αβάσιμο ή ήσσονος σημασίας. Τα υπόλοιπα παράπονα που θα κριθούν σοβαρά, αποφασίζεται η διερεύνηση τους. Αν το παράπονο αφορά κακοποίηση, αυτόματα διατάσσεται ο διορισμός ποινικού ανακριτή.
 
Ο Πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής παροτρύνει τον κόσμο να μην φοβάται να καταγγείλει ένα περιστατικό, «αλλά από την άλλη οι καταγγελίες να μην γίνονται και για ψύλλου πήδημα, αφού κάθε υπόθεση στοιχίζει στον φορολογούμενο πολίτη», ενώ θέλησε να τονίσει ότι δεν υπάρχει θέμα διαρροής.
 
Δεν είμαστε μπαμπούλας για την Αστυνομία
 
Σκοπός της Αρχής, όπως εξήγησε o κ. Πασχαλίδης, δεν είναι ο έλεγχος της Αστυνομίας, κάτι το οποίο πρέπει να το κατανοήσει ο κόσμος.
 
«Δεν είμαστε μπαμπούλας για την Αστυνομία, αλλά ούτε είμαστε εδώ για να χρησιμοποιούμεθα ως εφαλτήριο από τον κόσμο για να πλήξει την Αστυνομία. Εμείς είμαστε εδώ για να ασκούμε μία επιτήρηση των μελών της Αστυνομίας».
 
Τόνισε ακόμα ότι, «αν η συμπεριφορά των αστυνομικών είναι η ενδεδειγμένη και η ορθή, εμείς δεν έχουμε λόγο ύπαρξης. Άρα οι αστυνομικοί δεν πρέπει να μας βλέπουν ως εχθρούς. Εμείς προσπαθούμε να διαφυλάξουμε τους καλούς και σωστούς αστυνομικούς από τους συναδέλφους τους, οι οποίοι δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους».
 
Πέραν όμως από τα παράπονα τα οποία μπορεί να κάνει κάποιος πολίτης, η Αρχή μπορεί να διερευνήσει και αυτεπάγγελτα ένα παράπονο.
 
«Για παράδειγμα ένας πολίτης που κάνει παράπονο στην τηλεόραση με επαρκή στοιχεία ότι δέχθηκε ας πούμε επίθεση από την Αστυνομία, μόλις το ακούσω, την επόμενη μέρα τον εντοπίζουμε και του ζητάμε να μας παράσχει όλα τα στοιχεία».
 
Καθημερινό φαινόμενο οι καταγγελίες για βία κατά πολιτών
 
Για τις καταγγελίες των πολιτών που αφορούν περιστατικά βίας, ο κ. Πασχαλίδης ανέφερε πως τέτοια παράπονα είναι καθημερινά.
 
«Τα αστυνομικά όργανα ισχυρίζονται ότι “δεν είχα άλλη επιλογή κύριε για να επιβάλω το νόμο”. Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν ο βαθμός βίας που έχει χρησιμοποιηθεί συγκρινόμενος με τον βαθμό είτε της βίας που ασκήθηκε από τον πολίτη στον αστυνομικό, είτε της συμπεριφοράς του πολίτη, ήταν ανάλογος».
 
Εάν για παράδειγμα, εξηγεί ο Πρόεδρος της Αρχής, «η βία ξεπερνά τη γραμμή, είναι επιλήψιμος και θα τιμωρηθεί. Εάν δεν είναι επιλήψιμος και δεν ξεπερνά τη γραμμή και είναι μέσα στα πλαίσια της βίας, που οι περιστάσεις απαιτούσαν και διαφορετικά δεν θα επιβαλλόταν ο νόμος, ο αστυνομικός είναι δικαιολογημένος».
 
Ένα τρανό παράδειγμα, για αυτό που λέει ο κ. Πασχαλίδης είναι τα Δικαστήρια. «Στα Δικαστήρια αν σε χτυπήσει κάποιος και τον κτυπήσεις πίσω και σε κατηγορήσουν εσένα, η απάντηση σου θα είναι “μα κύριε πως θα υπερασπιζόμουν τον εαυτό μου”; Αλλά αν σε κτύπησε με τα χέρια κι εσύ τον μαχαίρωσες ή τον κρατούσαν οι άλλοι και τον κτυπούσες, τότε είσαι υπόλογος και θα τιμωρηθείς».
 
Ξεκαθάρισε πάντως πως, όλοι όσοι καταγγέλλουν υποθέσεις βίας, ανεξάρτητα από το τι συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί από το φάκελο, θα διοριστεί ποινικός ανακριτής για να διερευνήσει το παράπονο τους.
 
Οι σοβαρότερες υποθέσεις που διερευνήθηκαν
 
Αρκετές ήταν οι σοβαρές υποθέσεις που διερεύνησε η Αρχή αλλά από αυτές ο κ. Πασχαλίδης ξεχώρισε τρεις οι οποίες του έμειναν στο μυαλό και είτε καταδικάστηκαν αστυνομικοί, είτε βρίσκονται ακόμα ενώπιον της Δικαιοσύνης.
 
«Η μια είναι αυτή που συνέβη σε κρατητήρια στην Πόλη Χρυσοχούς, όπου δύο αστυνομικοί κακοποίησαν κρατούμενο και οι οποίοι τους επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης ενός έτους και εννέα μηνών».
 
Η δεύτερη που έγινε διερεύνηση της αυτεπάγγελτα, ήταν ο θανάσιμος τραυματισμός πολίτη από αστυνομικούς το 2012. Συγκεκριμένα στα πλαίσια καταδίωξης διαρρήκτη ανταλλάγησαν πυροβολισμοί με τους αστυνομικούς και τον σκότωσαν, στην περιοχή Μαρκί. Διατάχθηκε ποινική δίωξη εναντίον των αστυνομικών και πλέον βρίσκεται ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας.
 
«Άλλη περίπτωση ήταν αυτή που συνέβη τον Αύγουστο του 2017 όταν ένας Τούρκος που κατοικεί στα κατεχόμενα κακοποιήθηκε από αστυνομικούς στο οδόφραγμα Αγίου Δομετίου. Σε εκείνη την περίπτωση εισηγηθήκαμε ποινική δίωξη, συμφώνησε ο Γενικός Εισαγγελέας και οι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί αντιμετωπίζουν ποινική υπόθεση στο Δικαστήριο».
 
Πώς λειτουργούμε ως Αρχή
 
Η Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων κατά της Αστυνομίας επιβλήθηκε από συλλογικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης σε όλες τις χώρες κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης γιατί οι ανάγκες το απαιτούσαν.
 
Ενδεχομένως, σύμφωνα με τον κ. Πασχαλίδη, «αν γινόταν ένα τέτοιο εγχείρημα πριν από τριάντα ή σαράντα χρόνια, όχι μόνο δεν θα γινόταν ποτέ δεχτώ από τις Αρχές μιας χώρας, αλλά ούτε η κοινωνία δεν θα το δεχόταν, γιατί δεν ήταν έτοιμη να το δεχτεί. Θεωρούσε η κοινωνία τη συμπεριφορά και τον τρόπο που λειτουργούσε η Αστυνομία φυσιολογικό. Οι καιροί άλλαξαν και έγινε αυτή η επιτροπή το 2006».
 
Όσο για τον έλεγχο στον οποίο υπόκειται, ξεκαθάρισε πως «είναι ανεξάρτητο σώμα και δεν υπάγεται σε κανένα, πλην του Υπουργικού Συμβουλίου το οποίο μπορεί να μας ζητήσει να λογοδοτήσουμε».
 
Τα μέλη της επιτροπής είναι ο πρόεδρος της συν άλλα τέσσερα μέλη τα οποία διορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
 
Τα μέλη είναι:
*Ο πρόεδρος της Αρχής,
*Ένας από τη Νομική Υπηρεσία,
*Ένας πρώην αξιωματικός της Αστυνομίας (έχει περιορισμένες εξουσίες αφού δεν μπορεί να λαμβάνει μέρος για παράπονο κακοποίησης),
*Και δύο δικηγόροι.
 
Η θητεία του κ. Ανδρέα Πασχαλίδη ξεκίνησε το 2017, αφότου αφυπηρέτησε από τη θέση του ως Δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου και ολοκληρώνεται το 2022.
 
Η διαδικασία για να ανοίξει ποινική ή πειθαρχική υπόθεση
 
Ακολούθως, αφού διερευνηθεί ένα παράπονο, είτε απορρίπτεται ένα παράπονο, είτε εισηγείται η Αρχή τη διερεύνηση του.
 
«Σε περίπτωση που εισηγηθούμε τη διερεύνηση του, διορίζουμε ποινικό ανακριτή. Το πόρισμα του ποινικού ανακριτή θα υποβληθεί στην ολομέλεια της Επιτροπής, η οποία εκ των προτέρων με το διορισμό του ανακριτή διορίζει και ένα εκ των μελών της ως εποπτεύων. Αφού τελειώσει το πόρισμα ο ποινικός ανακριτής, παραδίδει τον φάκελο στον εποπτεύων για να τον μελετήσει και θα υποβάλει δική του έκθεση στην ολομέλεια της επιτροπής με τα συμπεράσματα του. Οποιαδήποτε απόφαση και αν δώσει θα πρέπει να είναι αιτιολογημένη».
 
Αφού διενεργηθεί μελέτη του φακέλου του εποπτεύοντος στην οποία εμπεριέχεται η έκθεση του ποινικού ανακριτή, λαμβάνονται οι αποφάσεις κατά πλειοψηφία. Η απόφαση αποστέλλεται στον Γενικό Εισαγγελέα με όλα τα στοιχεία, τόσο αυτά του ποινικού ανακριτή όσο και του εποπτεύοντα, αλλά και της απόφασης της Αρχής.
 
«Σε περίπτωση που υπάρχουν πειθαρχικά αδικήματα, εμείς αποφασίζουμε, ο Γενικός Εισαγγελέας μπορεί να μας ανατρέψει μόνο στα ποινικά αδικήματα. Εξάλλου, όταν εντοπίσουμε σε μια υπόθεση μόνο πειθαρχικά αδικήματα αποστέλλουμε και πάλι το φάκελο στον Γενικό Εισαγγελέα, ο οποίος μπορεί να μας πει ότι εντοπίζει και ποινικά αδικήματα ή μπορεί να υιοθετήσει και το δικό μας πόρισμα και θα προχωρήσει η πειθαρχική δίωξη που αποφασίστηκε από την επιτροπή».
 
Οι κατσάδες της Ευρώπης και η στροφή σε δικηγόρους
 
Παρότι από ιδρύσεως της Αρχής οι ποινικοί ανακριτές ήταν συνταξιούχοι αστυνομικοί, εντούτοις αρκετές ήταν οι φορές που η Κύπρος στιγματίστηκε και κατσαδιάστηκε από τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το συγκεκριμένο λόγο.
 
«Εδώ κολλάει το χιλιοειπωμένο, ότι δηλαδή η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι τίμια, αλλά και να δείχνει τίμια. Δηλαδή ένας πρώην συνάδελφος να διερευνά μια υπόθεση εναντίον αστυνομικού με τον οποίο μπορεί να είχε φιλική σχέση ή να είχε επαγγελματικές αντιζηλίες. Παρόλα αυτά γινόταν καλή ανάκριση, προσπαθούσαν να κάνουν τη δουλειά τους, ανεξάρτητα και σωστά, οι ποινικοί ανακριτές».
 
Μόλις ανέλαβε την προεδρία της Επιτροπής ο κ. Πασχαλίδης με ενέργειες που έκανε σε συνεργασία με τον Γενικό Εισαγγελέα, τον Πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου, τον Αρχηγό Αστυνομίας και τον Διευθυντή της Αστυνομικής Ακαδημίας, άνοιξαν τις πόρτες στους δικηγόρους που θέλουν να αναλάβουν θέσεις ποινικών ανακριτών.
 
«Περίπου τριάντα με σαράντα δικηγόροι έκαναν αίτηση, εκπαιδεύτηκαν στην Αστυνομική Ακαδημία όπου έτυχαν ταχύρρυθμης εκπαίδευσης για διερεύνησης τέτοιων υποθέσεων. Σήμερα έχουμε περίπου 35 δικηγόρους και ακόμα πέντε συνταξιούχους αστυνομικούς οι οποίοι διορίζονται ως ποινικοί ανακριτές. Όταν είναι σοβαρές οι υποθέσεις διορίζουμε ένα πρώην αξιωματικό και ένα δικηγόρο».
 

Κρούει τον κώδωνα για υποστελέχωση
 
Ο Πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής αναφέρθηκε επίσης και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αρχή λόγω υποστελέχωση, αναφέροντας ότι συνολικά μόνο δύο κοπέλες εργάζονται στα γραφεία με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλος όγκος εργασίας.
 
«Πέρα όμως από αυτό, το άλλο σοβαρό πρόβλημα που παρατηρείται είναι ότι με τη μεταστέγαση της Αρχής σε νέα γραφεία, τα οποία είναι μακριά από τη Νομική Υπηρεσία, δυσχεραίνεται το έργο μας. Επειδή η Αρχή δεν έχει κλητήρα, σε έκτακτες περιπτώσεις πρέπει είτε ο ίδιος, είτε κάποιος από το γραφείο του να προστρέξουν στη Νομική Υπηρεσία για να λάβουν μία υπογραφή έτσι ώστε να αρχίσει ποινική ή πειθαρχική διερεύνηση μιας υπόθεσης».
 
Για παράδειγμα, όπως εξήγησε, όταν κάποιος πολίτης σπεύσει για καταγγελία στην Αρχή το μεσημέρι της Παρασκευής, πρέπει οι ίδιοι να τρέξουν να προλάβουν ανοιχτά τα γραφεία της Νομικής Υπηρεσίας, έτσι ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος από τη διερεύνηση ενός παραπόνου, αλλά και να αποκλειστεί το ενδεχόμενο αλλοίωσης στοιχείων.