Πάμε για πτηνοπαρατήρηση!

Όσοι γυρνάτε το κεφάλι σας προς τον ουρανό αυτή την εποχή, μπορεί –αν είστε και λιγάκι τυχεροί- να πετύχετε σμήνη πουλιών να περνούν πάνω από το νησί μας, σε διάφορους σχηματισμούς.  Τα αποδημητικά πουλιά περνούν από την Κύπρο, την άνοιξη και το φθινόπωρο. Την άνοιξη ξεκινούν από νότια για να πάνε βόρεια, για να φωλιάσουν σε μέρη όπου θα βρουν πιο εύκολα τροφή για τα μικρά τους. Το φθινόπωρο, από τα βόρεια επιστρέφουν νότια, για πιο ήπιο χειμώνα. Κάποια από αυτά χρησιμοποιούν την Κύπρο σαν σταθμό ξεκούρασης και ανεφοδιασμού κατά το δύσκολο ταξίδι της αποδημίας, όπως ο μελισσοφάγος και το αμπελοπούλι. Άλλα έρχονται την άνοιξη για να φωλιάσουν, όπως ο πουπούξιος και η κράγκα, ενώ το φλαμίνγκο και ο κοκκινολαίμης έρχονται στην Κύπρο για να περάσουν τον χειμώνα.
 
Μελισσοφάγος - Φώτο: D. Walker

Μελισσοφάγος - Φώτο: D. Walker

Η φθινοπωρινή αποδημία ξεκινά από τις αρχές Αυγούστου με ερωδιούς και πάπιες στα παράλια, ιδίως στη βορειοδυτική ακτή. Κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, μπορεί κανείς να δει αρπακτικά πουλιά όπως μελισσοσιάχινο, γυπογέρακα και μαυροφάλκονο. Το φθινόπωρο μπορεί κανείς να δει εδώ, μεταξύ άλλων, μελισσοφάγους, πουπούξιους, αλκυόνες και αμπελοπούλια.

 

Αμπελοπούλι - Φωτο: A. Stoecker
Αμπελοπούλι - Φωτο: A. Stoecker


Σημειώνεται ότι ο χειμώνας αποτελεί καλή εποχή για πτηνοπαρατήρηση, με περίπου 90 είδη να είναι τακτικοί χειμερινοί επισκέπτες. Από τους γνωστότερους χειμερινούς επισκέπτες μας είναι το φλαμίνγκο. Άλλοι χειμερινοί επισκέπτες είναι η παπαθκιά, ο κοκκινολαίμης, η τζίκλα, ο ασπροζευκαλάτης, το λαζούρι και ο γαλαζολαίμης.

 

Γαλαζολαίμης- Φωτο: Birdlife Cyprus
Γαλαζολαίμης- Φωτο: BirdLife Cyprus

«Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί περισσότερα από 400 διαφορετικά είδη πουλιών», ανέφερε στον «Ρεπόρτερ», η εκτελεστική διευθύντρια του Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου, δρ Κλαίρη Παπάζογλου. «Περισσότερα από 350 από τα 400, είναι αποδημητικά είδη. Τα 150 περίπου είναι τακτικοί μετανάστες, ενώ τα 200 είναι σπάνια και εμφανίζονται σποραδικά. Τα υπόλοιπα είναι μόνιμοι κάτοικοι», συμπλήρωσε. Στην Κύπρο έχουμε δύο ενδημικά είδη, δηλαδή είδη που φωλιάζουν μόνον στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο, και έτσι φέρουμε μεγάλη ευθύνη για την προστασία τους. «Για παράδειγμα η σκαλιφούρτα, που είναι και το λογότυπο του Πτηνολογικού Συνδέσμου, διαχειμάζει σε Νότιο Σουδάν και Αιθιοπία, και επιστρέφει στην Κύπρο στα μέσα Μαρτίου, για να φωλιάσει. Στις αρχές Οκτωβρίου επιστρέφει νότια, με τα νεαρά πουλιά που γεννηθήκαν στην Κύπρο. Ενδημικός είναι και ο τρυπομάζης», πρόσθεσε η κα Παπάζογλου.
 
Σκαλιφούρτα - Φώτο: A. Stoecker

Σκαλιφούρτα - Φώτο: A. Stoecker

Σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση των πουλιών, η διευθύντρια του Πτηνολογικού Συνδέσμου, μάς εξήγησε ότι η αποδημία εξελίχθηκε καθώς η γη έγινε θερμότερη, πριν από εκατομμύρια χρόνια και μετά την Εποχή των Παγετώνων. «Τα πουλιά μετακινήθηκαν σε βορειότερες περιοχές, όπου βρήκαν καλούς τόπους αναπαραγωγής, καθώς έλιωναν οι πάγοι στην Ευρώπη. Σε αυτές τις περιοχές υπήρχαν λιγότεροι θηρευτές και λιγότερος ανταγωνισμός για τροφή, ενώ παράλληλα υπήρχε περισσότερη ασφάλεια για να φτιάξουν τις φωλιές τους. Όσα πουλιά αποδημούσαν, επιβίωναν καλύτερα από αυτά που έμεναν, και έτσι σιγά - σιγά η αποδημία καθιερώθηκε για κάποια είδη. Λόγω του ότι οι βορειότερες περιοχές παγώνουν τον χειμώνα, τα πουλιά που επιχειρούσαν την αποδημία έπρεπε το φθινόπωρο να φύγουν για ηπιότερα κλίματα, για να επιβιώσουν. Έχει υπολογιστεί ότι περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια πουλιά επιχειρούν το ταξίδι της αποδημίας δυο φορές τον χρόνο», σημείωσε.

 

Πουπούξιος - Φωτο: David Walker

Πουπούξιος - Φωτο: David Walker 

 

Το θαύμα της αποδημίας, συνέχισε, αποτελεί ένα εκπληκτικό φαινόμενο. «Αυτά τα πουλιά ταξιδεύουν μεταξύ Αφρικής/Μέσης Ανατολής και Ευρώπης, και περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους κάνοντας αυτό το δύσκολο ταξίδι. Οι διαδρομές που ακολουθούν έχουν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών και δεν είναι πάντα οι πιο σύντομες ή ευθείες. Υπάρχουν τέσσερις κύριοι μεταναστευτικοί διάδρομοι μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής, και η Κύπρος βρίσκεται σ’ έναν από αυτούς», είπε.
 

Aλκυόνη - Φωτο: Agamemnon Loutsios
Aλκυόνη - Φωτο: Agamemnon Loutsios

Σημειώνεται, επίσης, ότι είδη πουλιών κινδυνεύουν με εξαφάνιση ή έχουν αισθητή μείωση στον πληθυσμό τους. Από το μεγάλο και δύσκολο ταξίδι της αποδημίας επιβιώνουν μόνον οι δυνατότεροι. Όπως ανέφερε η κα Παπάζογλου ένα τεράστιο πρόβλημα στην Κύπρο είναι αυτό της παράνομης παγίδευσης πουλιών, το οποίο επηρεάζει 153 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων τα 78 είναι απειλούμενα. Το 2014, με βάση τα στοιχεία του συστήματος παρακολούθησης μάς, εκτιμούμε ότι θανατώθηκαν 2.5 εκατομμύρια πουλιά στην Κύπρο από την παράνομη παγίδευση. Η μεγαλύτερη όμως απειλή που έχουν να αντιμετωπίσουν τα πουλιά, είναι η υποβάθμιση και απώλεια βιοτόπων. Πρόβλημα παρουσιάζουν και είδη που διαχειμάζουν νότια της Σαχάρας στην Αφρική, και εικάζεται ότι αυτό οφείλεται στην επέκταση της Σαχάρας λόγω της κλιματικής αλλαγής.
 
Σημεία παρατήρησης

 

Κράγκα - Φωτο: Lynne Dziewulski

Κράγκα - Φωτο: Lynne Dziewulski 


Για το φθινόπωρο, ένα καλό σημείο παρατήρησης είναι η χερσόνησος Ακρωτηρίου και η αλυκή στη Λεμεσό. Το φθινόπωρο μπορεί να δει κανείς εκεί αρπακτικά, αλλά και αποδημητικά είδη με έντονα και εντυπωσιακά χρώματα, όπως η κράγκα και ο κλορκός.

 

Λαζούρι-κιρκινέζι - Φωτο: Agamemnon Loutsios

Λαζούρι-κιρκινέζι - Φωτο: Agamemnon Loutsios

Για τον χειμώνα, ένα καλό σημείο παρατήρησης είναι η λίμνη Ορόκλινης, η οποία αποτελεί σημαντική περιοχή για τα πουλιά και έχει κατάλληλες υποδομές για παρατήρηση, αφού αυτά πλησιάζουν αρκετά κοντά τους ανθρώπους. Τους πλείστους χειμώνες, τα λαζούρια κουρνιάζουν κοντά στη λίμνη, ενώ μπορεί κανείς να δει πέραν από εκατό γελαδάρηδες να πετούν στον ουρανό με τη δύση του ήλιου. Σημείο προσέλκυσης αποδημητικών πουλιών είναι, βεβαίως, και η αλυκή της Λάρνακας.

 

Φλαμίνγκο  - Φωτο: Agamemnon Loutsios

Φλαμίνγκο  - Φωτο: Agamemnon Loutsios

Όσοι ενδιαφέρονται για πτηνοπαρατήρηση, μπορούν να δουν το πρόγραμμα εξορμήσεων του Πτηνολογικού Συνδέσμου στην ιστοσελίδα: www.birdlifecyprus.org.