Τουρκική Εισβολή: Tέσσερις άνθρωποι εξομολογούνται...

Aνήμερα της αποφράδας μέρας της Τουρκικής Εισβολής, άνθρωποι που έζησαν τη φρίκη του πολέμου, χάνοντας όχι μόνο περιουσίες αλλά κυρίως αγαπημένα τους πρόσωπα, εξομολογούνται στο Ρεπόρτερ ιστορίες που τους σημάδεψαν για μια ζωή. Ανάμεσά τους, αδέλφια αγνοουμένων, που 42 χρόνια μετά εξακολουθούν να αναμένουν καρτερικά μια απάντηση για το τι απέγιναν οι δικοί τους άνθρωποι. Για εκείνους εξάλλου οι πληγές παραμένουν ανοιχτές περιμένοντας δικαίωση.

Άγγελος Χατζηαγγελή- Αδελφός Αγνοουμένου

Ο Άγγελος Χατζηαγγελή, είναι αδελφός του Νικόλα Χατζηαγγελή, (του Γεωργίου και της Χρυστάλλας Χατζηαγγελή από το Συριανοχώρι της Μόρφου) ο οποίος παραμένει αγνοούμενος μέχρι σήμερα.  «Ήταν μόλις 19 χρονών τότε ο Νικόλας, στρατιώτης. Είχε αποφοιτήσει από την τεχνική σχολή Λευκωσίας. Ομορφόπαιδο, δεν είχε προλάβει να δημιουργήσει οικογένεια. Τα ίχνη του  χάθηκαν στις 6 Αυγούστου του 1974. Ακριβώς ένα  χρόνο πριν, την ίδια μέρα, είχαμε χάσει τον πατέρα μας από καρδιακή προσβολή. Εκείνος τουλάχιστον δεν έζησε όλη αυτή την πίκρα και την αγωνία που για 42 χρόνια δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε. Μέχρι σήμερα, έχουμε μόνο ένα σημαντικό στοιχείο για τον αδελφό μου το οποίο προέκυψε από μαρτυρία φίλου  και συναδέλφου του. Γνωρίζουμε ότι αρχικά ο Νικόλας πολέμησε στις μάχες της Λεύκας. Στη δεύτερη εισβολή ήταν στον Καραβά και τη Λάπηθο. Όταν έπεσε το τάγμα του  256, τους είχαν περικυκλώσει οι Τούρκοι και έκαναν οπισθοχώρηση για να έρθουν στις ελεύθερες περιοχές. Ο φίλος του αδελφού μου, μου είπε ότι κάποια στιγμή είδε το καπέλο του παραθαλάσσια, λίγο έξω από τη Λάπηθο. Ήταν το δικό του καπέλο, έγραφε «Δεκανέας Χατζηαγγελή Νικόλαος».

Δίπλα στο καπέλο ήταν το πουκάμισό του, τα άρβυλα και το παντελόνι του μαζεμένα κουβάρι. Ο χώρος ήταν ανοικτός, δεν υπήρχε κανείς σκοτωμένος εκεί όπως με διαβεβαίωσε ο φίλος του αδελφού μου Χριστάκης. Ο ίδιος εκτιμά ότι ο αδελφός μου, που ήξερε πολύ καλό κολύμπι, μάλλον μπήκε στη θάλασσα. Σκοτωμένο δεν τον είδε κανείς... Η μητέρα μου έφυγε πριν από ένα χρόνο με τον καημό του αγνοούμενου γιου της. Καθημερινά, ρωτούσε αν είχαμε νέα από το παιδί της. Κάθε μέρα, κάθε μέρα για 41 χρόνια ο γιος της ήταν η πρώτη έννοια της. Τα ίχνη του χάθηκαν στις 6 Αυγούστου του 1974. Όλα αυτά τα χρόνια ακούσαμε τόσα πολλά. Αποκορύφωμα, η  πρόσφατη μαρτυρία σε Τουρκοκυπριακή εφημερίδα, ότι Τούρκοι στρατιώτες έθαψαν ζωντανούς Ελληνοκύπριους στα Άδανα, στις όχθες ποταμών για να διαλυθούν και τα οστά τους και να μη μείνει τίποτα. Δεν έχω λόγια να πω πως ένιωσα. Αισθάνομαι έχθρα για τον Τούρκο εισβολέα. Πώς μπορούμε εμείς να ζήσουμε με αυτούς τους ανθρώπους; Ως αδελφός αγνοουμένου δεν μπορώ ούτε καν να μιλήσω με Τούρκο. Το ίδιο ισχύει και για τους Τουρκοκύπριους. Ο αδελφός μου μαζί με άλλα παλικάρια εξακολουθούν να αγνοούνται.  Η πολιτεία πρέπει να κάνει τα πάντα για να βρεθούν τουλάχιστον τα οστά των αγνοουμένων», καταλήγει ο κύριος Χατζηαγγελή.

Βασίλης Αγγελή- Πρόσφυγας

Ο Βασίλης Αγγελή, πρόσφυγας από το Συριανοχώρι της Μόρφου θυμάται σαν χθες την 20η Ιουλίου του 1974. «Σαν σήμερα, πριν από 42 χρόνια, την ημέρα της Τουρκικής Εισβολής βρισκόμουν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου και εργαζόμουν. Ακούσαμε το Μπαϊράκ που έλεγε ότι η Τουρκία επενέβη για να μας σώσει και να μην προβάλουμε αντίσταση. Πριν να ξημερώσει πήρα το αυτοκίνητό μου και ξεκίνησα για το χωριό μου,  γιατί κάλεσαν επιστράτευση και έπρεπε να παρουσιαστώ στη μονάδα μου που ήταν στον Νικήτα. Στις 6 έφτασα σπίτι, έβαλα τα στρατιωτικά μου και πήγα στον αστυνομικό σταθμό της Μόρφου που απ’ εκεί θα μας έπαιρναν στις μονάδες μας για να παρουσιαστούμε. Εκεί, καθώς στεκόμουν και περίμενα, είδα ένα φορτηγό με πολλούς ανθρώπους, ανάμεσά τους και συγχωριανοί μου, εκ των οποίων κάποιοι είναι αγνοούμενοι μέχρι σήμερα. Μου φώναζαν "έλα ρε Βασίλη να πάμεν στην Τζερύνειαν". Όπλα στον κόσμο δεν είχαν να δώσουν και όμως θυμάμαι με τι προθυμία ήθελαν να πάνε να πολεμήσουν. Εγώ πήγα και παρουσιάστηκα στη μονάδα μου. Εκεί, αφού μας εφοδίασαν, ξεκινήσαμε με τα πόδια για να καταλάβουμε τα Καζιβερά, μα πριν προλάβουμε να πλησιάσουμε μας έπληξαν τα τουρκικά πυρά. Βρήκαμε μεγάλη αντίσταση μα εμείς προχωρήσαμε με αποτέλεσμα ο Τούρκοι να πάνε οχυρωθούν μέσα στο Τούρκικο σχολείο. Ήμασταν κάπου 100 άτομα όταν ξεκινήσαμε και καταλήξαμε μόνο 30. Οι υπόλοιποι έφυγαν, ανάμεσά τους και οι ανθυπολοχαγοί μας. Μας εγκατέλειψαν στο έλεος των Τούρκων που πολεμούσαν με πολυβόλα πενηντάρια σε αντίθεση με εμάς. Στις 3 τα ξημερώματα ακούσαμε ένα land rover το οποίο ερχόταν από τη Μόρφου. Ήταν κάποιοι δικοί μας αξιωματικοί που έφεραν βενζίνη. Το σχολείο των Καζιβερών  ήταν περικυκλωμένο με μεγάλους καλαμιώνες στους οποίους και βάλαμε φωτιά. Κινδύνεψε να καεί το χωριό. Φωνάξαμε στον μουχτάρη να παραδοθεί. Βγήκε, παραδόθηκε Ζήτησε να του δώσουμε 4 ώρες για να δει τι θα έκανε με τα γυναικόπεδα. Του τις δώσαμε, αν και εκ των υστέρων φάνηκε ότι σε αυτό το διάστημα πρόλαβαν να φύγουν και οι μάχιμοι... Κατευθύνθηκαν προς τη Λεύκα. Εμείς όταν μπήκαμε στο χωριό βρήκαμε μόνο γυναικόπεδα. Δε θα ξεχάσω ποτέ ένα 20χρονο κορίτσι που είχε κρεμμαστεί κυριολεκτικά από πάνω μου και με ικέτευε με λυγμούς να μην σκοτώσουμε τον άντρα της. Προσπάθησα να την καθησυχάσω ότι δεν είχαμε πρόθεση να σκοτώσουμε κανέναν. Ήταν έγκυος. Λιποθύμησε. Έβγαλα αμέσως το παγούρι μου και της έβαζα νερό για να τη συνεφέρω. Η τραγική ειρωνεία είναι πως λίγο αργότερα, όταν έκαναν έφοδο τα Τουρκικά αεροπλάνα η γυναίκα αυτή, σκοτώθηκε από τα πυρά των Τουρκικών αεροπλάνων μαζί με το μωρό της. Δε θα την ξεχάσω ποτέ…

Στη συνέχεια, συνεχίσαμε για το χωριό Αβδελικού. Ο λοχαγός μας, μας είχε πει ότι θα κάναμε έφοδο από κάποια σημεία που δεν ήταν επανδρωμένα και νόμιζε ότι θα τα ρίχναμε αμαχητί, χωρίς να ρίξουμε σφαίρα. Μα όταν  άρχισαν να πέφτουν με βια πάνω μας τα κλωνιά από τις ελιές που κόβονταν από τα πυρά των πολυβόλων των Τούρκων αμέσως καταλάβαμε ότι δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε.  Μερικοί μόνο προχώρησαν και επέστρεψαν τραυματισμένοι. Τραυματισμένος και γω καθώς ήμουν, έμεινα μέχρι εκεί. Δεν προχώρησα. Βοήθησα όσο μπορούσα τους άλλους τραυματίες που έρχονταν για να τους περιθάλψουν. 

Μετά, έγινα πρόσφυγας... . Όταν φύγαμε από τα χωριό μας και γίναμε πρόσφυγες, δεν είχα ούτε τη φωτογραφία του γάμου μου. Η Τουρκάλα που μπήκε στο σπίτι μας τότε, πήρε τις φωτογραφίες του γάμου μας, τις έβγαλε από τις φωτογραφοθήκες και τις φύλαξε μέσα στα σεντόνια της. Λίγο καιρό μετά, όταν ένας ξάδελφος της γυναίκας μου που ήρθε από την Αυστραλία με ξένο διαβατήριο και επισκέφθηκε το σπίτι μας, εκείνη μας έστειλε μας τις έστειλε. Ούτε αυτό θα το ξεχάσω ποτέ. Στο σπίτι μου σήμερα μένουν Τουρκοκύπριοι. Οφείλω να ομολογήσω ότι είναι πολύ καλοί άνθρωποι.

Μιχάλης Τενεκετζής- Αδελφός Αγνοουμένου

Ο Μιχάλης Τενεκετζής από το Συριανοχώρι της Μόρφου είναι αδελφός του Γιώργου Τενεκετζή, ο οποίος αγνοείται μέχρι σήμερα. «Στη δική μου περίπτωση, δεν ελπίζω ότι ο αδελφός μου θα γυρίσει. Παραμένει αγνοούμενος αφού δεν έχουν βρεθεί τα οστά του. Γνωρίζω όμως από έγκυρη μαρτυρία ανθρώπου μου βρισκόταν μαζί του μέχρι το τέλος, ότι τον αδελφό μου τον εκτέλεσαν οι Τούρκοι στην Κερύνεια. Δεν είναι ζωντανός. Τότε, υπήρχε πιθανότητα να βρούμε τα λείψανά του. Σήμερα, στο σημείο που μας υπέδειξαν ότι τον εκτέλεσαν έκαναν δρόμο τετραπλής κατευθύνσεως. Είναι πολύ δύσκολο να βρούμε κάτι έστω για να κάνουμε μια κηδεία. Μνημόσυνο όμως του κάνουμε κάθε χρόνο. Η ελπίδα να βρεθούν τα οστά του υπάρχει αν και βαθιά μέσα μου δεν πιστεύω.  Ίσως να μετέφεραν και τον αδελφό μου σε κάποιο από τους ομαδικούς τάφους που ακόμη δεν έχουν διενεργηθεί εξετάσεις. Ποιος ξέρει.Το Σάββατο, 13 Ιουλίου του 1974  ήταν η τελευταία μέρα που είδα τον αδελφό μου. Όταν έγινε ο πόλεμος τον έψαχνα μάταια από στρατόπεδο σε στρατόπεδο, δεν ξέραμε που ήταν. Κάποια στιγμή ένας στρατιώτης από την Κερύνεια μου είπε ότι ο αδελφός μου είναι σκοτωμένος. Του το είχε πει ένας άλλος στρατιώτης που τον φιλοξενούσε σπίτι του γιατί ήταν τραυματισμένος. Ο ίδιος δεν ήθελε να μιλήσει. Δεν ήθελε να μας κάνει να μαραζώσουμε. Να μας στερήσει την ελπίδα ότι κάποια στιγμή ο άνθρωπός μας θα γυρίσει. Μετά από καιρό όμως, και κατόπιν πιέσεων ο άνθρωπος αυτός αποκάλυψε και σε μας την πικρή αλήθεια. Ότι βρισκόταν μαζί με τον αδελφό μου και άλλους στρατιώτες, τους οποίους αφού είχαν παγιδεύσει οι Τούρκοι, ακολούθως τους εκτέλεσαν. Ο ίδιος, κατάφερε να διαφύγει τραυματισμένος» καταλήγει ο κύριος Τενεκετζής.

 
Κα. Ανδρούλλα-Πρόσφυγας

Τι να πρωτοθυμηθώ από την μέρα της Τουρκικής Εισβολής. Ήμασταν κρυμμένοι μέσα στα δέντρα και βλέπαμε τα αεροπλάνα να πετούν από πάνω μας. Είχα μαζί μου και δύο ανήλικα παιδιά τα οποία προσπαθούσα να προστατεύσω. Φύγαμε νύχτα, με κλειστά τα φώτα, σ' ενα αυτοκίνητο, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Μα εκείνο που με συγκλόνισε περισσότερο απ’ όλα ήταν ο θάνατος του εξαδέλφου μου. Οι Τούρκοι τους συνέλαβαν μαζί με τη γυναίκα του. Τον έδεσαν σ’ ένα δέντρο κοντά στο υδραγωγείο, και τον βασάνισαν. Αφού ατίμασαν τη γυναίκα του την άφησαν να φύγει. Εκείνη τους ρωτούσε ποια θα ήταν η τύχη του άντρα της μα εκείνοι της είπαν να τον ξεχάσει για πάντα. Όταν απομακρύνθηκε άκουσε πίσω της τον θόρυβο του πιστολιού όταν πατάς τη σκανδάλη. Ο ξάδελφός μου δεν βρέθηκε ποτέ παρά τις προσπάθειες που έγιναν. Η γυναίκα του αρρώστησε και πέθανε από το μαράζι της.