O ρόλος πολιτικών και δημοσιογράφων για καταπολέμηση της διαφθοράς

Στον αμοιβαία ενισχυτικό ρόλο που έχουν πολιτικοί και δημοσιογράφοι στην καταπολέμηση της διαφθοράς, επικεντρώθηκε διαδικτυακό συνέδριο της ΚΣ ΟΑΣΕ, το οποίο διοργανώθηκε την Τετάρτη με πρωτοβουλία της Εκπροσώπου κατά της Διαφθοράς της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΚΣ ΟΑΣΕ), Ειρήνης Χαραλαμπίδου.

Στο συνέδριο, που μεταδιδόταν ζωντανά στο διαδίκτυο, με τη συμμετοχή και πολιτικών και δημοσιογράφων από διάφορες χώρες, παρενέβη επίσης ο Γενικός Ελεγκτής της Κυπριακής Δημοκρατίας, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, καθώς και εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών και οργανώσεις διερευνητικής δημοσιογραφίας.
 
Χρειάζεται γενναιότητα για να αντιμετωπίσεις τη διαφθορά, το σύστημα πάντοτε θα αντεπιτίθεται, θα βρίσκει τρόπους να υπονομεύει την αξιοπιστία της δουλειάς σου, συχνά απειλώντας ακόμα και τη ζωή σου ή αυτή των οικείων σου, ανέφερε στην αρχική της τοποθέτηση η κ. Χαραλαμπίδου και έφερε το παράδειγμα του Σλοβάκου δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και της αρραβωνιαστικιάς του, Μαρτίνα Κουσνίροβα, που δολοφονήθηκαν το 2018.
 
Η διαφθορά εμποδίζει τη δημοκρατία μας, περιορίζει την ανάπτυξη, αποδυναμώνει το κράτος δικαίου και υπονομεύει τη σταθερότητα στις χώρες μας, είπε. Επηρεάζει, συνέχισε, όλους τους τομείς της κοινωνίας και απειλεί την ασφάλεια μας, καθώς εξαπλώνεται πέρα από τα εθνικά σύνορα.
 
Τόσο τα μέλη του κοινοβουλίου, όσο και οι δημοσιογράφοι εργάζονται προς το δημόσιο συμφέρον όταν συμβάλλουν μέσω της εποπτείας, της διερεύνησης και δημοσιοποίησης περιστατικών διαφθοράς μεταξύ κρατικών και μη κρατικών υπαλλήλων, δομών εξουσίας και κύκλων επιρροής, συμπλήρωσε η κ. Χαραλαμπίδου.
 
Όταν ενώνουμε δυνάμεις, είπε, μπορούμε με μεγαλύτερη επιτυχία να εμποδίσουμε καταχρήσεις και να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών τόσο προς τους θεσμούς και στον τρόπο που λειτουργούν, όσο και προς το έργο ελεύθερων και ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης.
 
Οι ρόλοι μας αλληλοενισχύονται, είπε η κ. Χαραλαμπίδου, για να προσθέσει ότι καθώς πολιτικοί και δημοσιογράφοι εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους, ενισχύουν τη διαφάνεια, την πιο σημαντική, όπως ανέφερε, προϋπόθεση για την αποτροπή της διαφθοράς.
 
Στο τέλος όλα εξαρτώνται από τη διαφάνεια του πολιτικού και οικονομικού μας συστήματος, είπε.
 
Από τη μια πλευρά, συνέχισε, η δουλειά των βουλευτών είναι να θεσπίζουν νομοθεσίες για την καταπολέμηση της διαφθοράς, να ενισχύουν τους ανεξάρτητους θεσμούς και τα όργανα επιβολής του νόμου, να προωθούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, να ελέγχουν τις Κυβερνήσεις και να υιοθετούν εσωτερικούς κανονισμούς που θα αποτρέπουν τη διαφθορά.
 
Από την άλλη, πρόσθεσε, οι δημοσιογράφοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας λογοδοσίας στο πολιτικό σύστημα, με το να δημοσιοποιούν τα κακώς κείμενα και να αγωνίζονται ενάντια στην ατιμωρησία.
 
«Το πρόσφατο έργο του ερευνητικού τμήματος του Al Jazeera για το λεγόμενο σκάνδαλο με τα χρυσά διαβατήρια στην ίδια μου τη χώρα είναι ένα παράδειγμα» αυτής της κατάστασης, είπε ενώ αναφέρθηκε και στη δημοσιοποίηση των «Panama Papers» το 2016.
 
Για να μπορέσουν τα ΜΜΕ να παίξουν ουσιαστικό ρόλο, οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι ελεύθεροι και ανεξάρτητοι και τα ΜΜΕ να είναι πλουραλιστικά και προστατευμένα από κρατικές ή ιδιωτικές επιρροές, σημείωσε.
 
Μόνο μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορούν οι δημοσιογράφοι να συμβάλουν ενεργά στην πάταξη της διαφθοράς, είπε η κ. Χαραλαμπίδου, ανάφερε ωστόσο ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
 
Σύμφωνα με την Εκπρόσωπο κατά της Διαφθοράς της ΚΣ ΟΑΣΕ, είναι σημαντικό να προστατευτούν οι πληροφοριοδότες (whistleblowers) που διαρρέουν πληροφορίες σε ΜΜΕ και όργανα επιβολής του νόμου. Πρέπει να αναπτυχθούν ισχυρά νομικά πλαίσια για να προστατεύεται η ταυτότητα των ατόμων, δημοσιογράφων και πολιτικών που έχουν το θάρρος να εκθέσουν την διαφθορά, συμπλήρωσε και εξέφρασε την ευχή να ψηφιστεί σύντομα και το σχετικό νομοσχέδιο που εκκρεμεί ενώπιον της κυπριακής Βουλής.
 
Η κ. Χαραλαμπίδου αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη να αποφευχθούν τα μονοπώλια στα ΜΜΕ, που θα μπορούσαν να περιορίσουν τον πλουραλισμό, ενώ είπε ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να ενθαρρύνονται προς την κατεύθυνση της διερευνητικής δημοσιογραφίας, λειτουργώντας προς το δημόσιο συμφέρον.
 
Λαμβάνοντας τον λόγο ο Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι η απάτη και η διαφθορά ανθίζουν όταν δεν υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία.
 
Τα ΜΜΕ είναι βασικός παράγοντας, ώστε οι πολίτες να είναι ενημερωμένοι και αυτό με τη σειρά του ενισχύει το αίτημα για μεγαλύτερη λογοδοσία, είπε. Αναφέρθηκε στην περίπτωση της Κύπρου, λέγοντας πως έχει σημασία για την Ελεγκτική Υπηρεσία να μπορεί να επικοινωνεί το μήνυμά της αποτελεσματικά. Τα ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας, κατέληξε.

Οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, είπε από την πλευρά του ο Εκτελεστικός Γραμματέας της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς (GRECO) Gianluca Esposito και αναφέρθηκε σε μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτουν σε αυτή την προσπάθεια. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι θα πρέπει να ηγούνται δια του παραδείγματος, και να εργάζονται με σκοπό την προώθηση της λογοδοσίας. Η ποιοτική δημοσιογραφία είναι ζωτικής σημασίας για το δημόσιο συμφέρον για την προώθηση της λογοδοσίας, συνέχισε, ενώ είπε ότι η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης αποτελεί προτεραιότητα για το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Τον λόγο έλαβαν επίσης η Καθηγήτρια Paola Severino, καθώς και εκπρόσωποι του OCCRP και του γραφείου ερευνητικής δημοσιογραφίας.