Η πανδημία που έφερε φόβο, στρες, κρίσεις πανικού και ενδοοικογενειακή βία

Ότι ζούμε δεν έχει προηγούμενο. Η πρωτοφανής κατάσταση που έφερε ο παγκόσμιος εφιάλτης που λέγεται κορωνοϊός έφερε στην επιφάνεια λόγω της ραγδαίας αλλαγής στην καθημερινότητα φοβίες, ανεξέλεγκτο άγχος και στρες. Συναισθήματα που για κάποιους εντάθηκαν ενώ κάποιοι άλλοι τα βιώνουν για πρώτη φορά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΙΟ
 
Η κλινική ψυχολόγος Άντριαν Μενελάου αναφέρει, μιλώντας στον REPORTER, τρόπους αντιμετώπισης της πρωτόγνωρης κατάστασης.

Πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί το άγχος και το φόβο που του προκάλεσε η πανδημία;
Είναι γεγονός, πως πρόκειται για ένα καινοφανές φαινόμενο στην παγκόσμια υγεία το οποίο έχει προσβάλλει τα περισσότερα έθνη και περιοχές της γης. Η δημόσια ζωή όπως την γνωρίζαμε έχει διαταραχτεί και η καθημερινότητα μας έχει ανατραπεί σημαντικά. Το συναίσθημα του φόβου, σε τέτοιες περιόδους κρίσης αποτελεί ένα απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο συναίσθημα. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας, η απότομη αλλαγή στη ρουτίνα μας και η αβεβαιότητα που επικρατεί μπορεί να προκαλέσει άγχος, θυμό και φόβο.
 
Σε τέτοιες καταστάσεις, είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε αλλά και να αποδεχτούμε τα οποιαδήποτε συναισθήματα μας καταβάλλουν. Το πρώτο βήμα που μπορεί να εφαρμόσει κάποιος, είναι να αξιολογήσει τις σκέψεις και τις ανησυχίες του και να εκτιμήσει όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται τον βαθμό δυσκολίας, αλλά και την ικανότητα του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που υπάρχει. Είναι σημαντικό να μην πέσετε στην παγίδα της καταστροφολογίας αλλά αντιθέτως, θα ήταν ωφέλιμο να δώσετε προσοχή σε όσα μπορείτε να ελέγξετε και να πράξετε τη δεδομένη στιγμή. Αποδεχτείτε αυτά που δεν μπορούν να αλλάξουν κρατώντας ένα ημερολόγιο ῾῾ευγνωμοσύνης᾽᾽στο οποίο μπορείτε να καταγράφετε τους λόγους για τους οποίους είστε ευγνώμον, ακόμα και σε στιγμές δύσκολες όπως αυτές. 
 
Οι τεχνικές χαλάρωσης, η σταδιακή χαλάρωση μυών καθώς και η άσκηση ῾νοερής απεικόνισης῾ μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση από το έντονο άγχος και στρες που επικρατεί σε τέτοιες περιόδους. Μην ξεχνάτε πως ο πανικός σε τέτοιες καταστάσεις αποτελεί τον χειρότερο σύμβουλο.
 
Στην περίπτωση που παρατηρούμε διαρκώς τον εαυτό μας για συμπτώματα του Covid-19, όλο και κάτι θα εντοπίσουμε, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει και άλλη εξήγηση για το σύμπτωμα, όπως για παράδειγμα το αυξημένο στρες. Σε στιγμές οι οποίες είναι κρίσιμες, η διατήρηση της ψυχραιμίας και της λογικής μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον φόβο και το άγχος που μας δημιουργεί η αβεβαιότητα της πανδημίας.
 
Υπάρχουν άτομα που φοβούνται και να βγουν έξω. Τι τους προτείνετε;
Σαφώς και η πανδημία μπορεί να φέρει στην επιφάνεια προβλήματα άγχους, φοβίας ή κατάθλιψης. Αρκετός κόσμος έχει σίγουρα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την εξάπλωση του ιού με αποτέλεσμα να μην τολμά να βγει από τα σπίτια του, ούτε για τα είδη πρώτης ανάγκης.
 
Παρόλα αυτά, η εξάπλωση της νόσου μπορεί να εντείνει καταστάσεις υποχονδρίασης και νοσοφοβίας, εφόσον υπάρχει αυξημένο άγχος. Είναι πολύ σημαντικό σε τέτοιες στιγμές να μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, όσο το δυνατόν περισσότερο και να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμα.
 
Είναι ωφέλιμο να χρησιμοποιούμε αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).  Η γραμμή μεταξύ της ενημέρωσης και της υπερβολής είναι αρκετά λεπτή, οδηγώντας πολλές φορές σε έντονο φόβο. Για το λόγο αυτό λοιπόν, μπορείτε να μειώσετε το χρονικό διάστημα τον οποίο αναλώνετε σε διάβασμα ή παρακολουθείτε οτιδήποτε σας δυσαρεστεί.
 
Εναλλακτικά, θα μπορούσατε να καθορίσετε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στο οποίο θα αφιερώσετε χρόνο για να ενημερωθείτε για τις τρέχουσες εξελίξεις.  Είναι σημαντικό σε τέτοιες στιγμές να διατηρείτε επαφή με το συγγενικό και φιλικό σας περιβάλλον (με τη χρήση διαδικτυακών εφαρμογών), καθώς συντείνει στην αλληλοϋποστήριξη και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά στην έκφραση των συναισθημάτων σας. Η παροχή υποστήριξης από το στενό μας περιβάλλον, μπορεί να βοηθήσει στην απόκτηση του αισθήματος της σταθερότητας αλλά και της παρηγοριάς.
 
Ο φόβος για το μέλλον
Κάποια άλλα άτομα δε, άρχισαν να αναπτύσσουν φόβο για το μέλλον. Πως μπορούν να το ξεπεράσουν;
Όπως έχουμε προαναφέρει, τα συναισθήματα που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή είναι η αβεβαιότητα, ο φόβος για το άγνωστο και το άγχος. Ο φόβος αποτελεί ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου και μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση, όταν το άτομο νιώθει κίνδυνο ή απειλή.
 
Μέσα στη δίνη αυτών των συναισθημάτων, είναι κατανοητό και φυσιολογικό να αισθάνεστε ανήσυχοι για το μέλλον σας, όσον αφορά το επαγγελματικό επίπεδο και τα οικονομικά αποθέματα. Το γεγονός ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε πότε θα τελειώσει η πανδημία και με ποιο τρόπο θα εξελιχθεί, εντείνει τα συναισθήματα της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας.
 
Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα ήταν ωφέλιμο να προσπαθήσουμε να εστιάσουμε σε όσα βρίσκονται στον έλεγχο μας τη δεδομένη στιγμή και να καταπολεμήσουμε τα αρνητικά συναισθήματα που επικρατούν. Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορώ να ελέγξω πότε θα λάβει τέλος η πανδημία και τι αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει στην οικονομία και σε εμένα, μπορώ όμως να εστιάσω στο πως θα εκμεταλλευτώ τον χρόνο μου με τον εαυτό μου και τα άτομα που αγαπώ σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες.  Κάνουμε μικρά βήματα και σκεφτόμαστε μόνο το παρόν και τη σημερινή ημέρα. Δεν προσφέρει τίποτα θετικό σε τέτοιες στιγμές, να σκεφτόμαστε το αύριο και πως μπορεί να εξελιχθεί.
 
Ένα σημαντικό κομμάτι αποτελεί επίσης, η φροντίδα του εαυτού μας. Η φροντίδα για τον εαυτό μας πρέπει να αποτελεί πρωταρχική μας μέριμνα σε στιγμές οι οποίες είναι κρίσιμες. Η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου σε συνδυασμό με μια ισορροπημένη διατροφή αλλά και σωστή/τακτική σωματική δραστηριότητα (στο σπίτι) συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση της σωματικής αλλά και της ψυχικής μας υγείας.
 
Φροντίζοντας τον εαυτό μας μπορούμε να ενισχύσουμε σημαντικά την αυτοπεποίθηση μας και φυσικά μπορούμε επίσης να φροντίσουμε και τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Μην ξεχνάτε πως ένας οργανισμός, ο οποίος δεν είναι παραμελημένος μπορεί να ανταπεξέλθει καλύτερα σε οποιεσδήποτε αντιξοότητες. Επιπλέον, χρειάζεται να έχουμε πίστη στον εαυτό μας και να κρατάμε ένα απολογισμό των θετικών πραγμάτων που έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα. Όταν αναγνωρίζουμε πως έχουμε ήδη πετύχει σημαντικά πράγματα μέχρι σήμερα, τότε νιώθουμε ικανοί και δυνατοί ως άνθρωποι και μπορούμε να δούμε το μέλλον με
περισσότερη αισιοδοξία.
 
Κρίσεις πανικού
Κάποια άτομα επειδή μένουν πολλές ώρες στο σπίτι, έχουν κρίσεις πανικού. Πώς μπορούν να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις;
 
Τέτοιες καταστάσεις κρίσης μπορούν να πυροδοτήσουν έντονες σωματικές και ψυχολογικές αντιδράσεις όπως είναι οι κρίσεις πανικού. Οι κρίσεις πανικού, αποτελούν αιφνίδια επεισόδια έντονου τρόμου και άγχους με βασικά συμπτώματα τα εξής: δυσκολία στην αναπνοή, ταχυκαρδία, πόνος στο στήθος, πόνος στο στομάχι, ξηροστομία, εφίδρωση, τρέμουλο, εξάψεις, μούδιασμα, ρίγος, ναυτία, ζαλάδα / τάση για λιποθυμία, πονοκέφαλος.
 
Το πρώτο βήμα για τη διαχείριση των κρίσεων πανικού, αποτελεί η αποδοχή βοήθειας και η αναζήτηση της από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, καθώς αν οι κρίσεις πανικού παραμείνουν χωρίς θεραπεία, υπάρχει πιθανότητα να επιδεινωθούν και να οδηγήσουν σε φοβίες ή διαταραχή πανικού. Τη δεδομένη στιγμή, η διευθέτηση μιας συνεδρίας με ένα ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να φαντάζει δύσκολη, παρόλα αυτά σε τέτοιες καταστάσεις κρίσης πολλοί ειδικοί ψυχικής υγείας αν όχι όλοι, πραγματοποιούν συνεδρίες μέσω τηλεδιάσκεψης όπου μπορούν να παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες σε όσους συνανθρώπους μας το έχουν ανάγκη. Επιπλέον, υπάρχουν διάφορες τεχνικές αυτοβοήθειας τις οποίες μπορείτε και οι ίδιοι να θέσετε σε εφαρμογή όσο βρίσκεστε σε συνθήκες υποχρεωτικής απομόνωσης έτσι ώστε να βοηθήσετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού:

• Μείνετε εκεί που είστε: Εάν είναι εφικτό, μείνετε εκεί που είστε κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού μέχρι τα συμπτώματα να υποχωρήσουν εξ᾽ ολοκλήρου.
• Εντοπίστε την αιτία: Εντοπίστε τι ευθύνεται πραγματικά για την κρίση πανικού. Προσπαθήστε να βρείτε τον κύριο λόγο ο οποίος ευθύνεται για τα συναισθήματα αυτά, αφού αποκλείσετε οποιαδήποτε οργανική πάθηση.
• Εστιάστε την προσοχή σας: Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού υπενθυμίστε στον εαυτό σας πως δεν απειλείται η ζωή σας και πως τα τρομακτικά αυτά συναισθήματα είναι παροδικά. Όταν νιώθετε το άγχος να σας καταβάλλει, εστιάστε την προσοχή σας σε ένα ουδέτερο γεγονός. Για παράδειγμα μπορείτε να επικεντρωθείτε σε κάτι που είναι μη απειλητικό και ορατό όπως το πέρασμα του χρόνου στο ρολόι.
• Εφαρμόστε ασκήσεις αναπνοής: Εάν η αναπνοή σας είναι γρήγορη, το αίσθημα πανικού και φόβου που νιώθετε μπορεί να επιδεινωθεί σημαντικά. Σε καταστάσεις έντασης και άγχους, το άτομο τείνει να αναπνέει κοφτά χωρίς να εισπνέει την κανονική ποσότητα αέρα. Ως αποτέλεσμα, προκαλείται μια σειρά αρνητικών συμπτωμάτων όπως δυσφορία, ζαλάδα και πονοκέφαλος. Για τον  λόγο αυτό, βελτιώστε τον ρυθμό της αναπνοής σας,  ξεκινώντας να αναπνέετε αργά και βαθιά, μετρώντας μέχρι το 4 σε κάθε εισπνοή και εκπνοή. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να καθίσετε αναπαυτικά σε μια καρέκλα, η πλάτη να βρίσκεται σε ορθή γωνία και τα πόδια να ακουμπούν στο πάτωμα. Οι τεχνικές χαλάρωσης θεωρούνται πολύ σημαντικές στη διαχείριση του καθημερινού άγχους. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού μπορεί να μην είναι εύκολο να χαλαρώσει κανείς αλλά όταν τα συμπτώματα κοπάσουν και δεν είναι έντονα, θα ήταν ωφέλιμο τα άτομα να εξασκούν ασκήσεις συγκέντρωσης οι οποίες δίνουν έμφαση στην αναπνοή.
• Προκαλέστε τον φόβο σας: Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού προσπαθήστε να εντοπίσετε τι είναι αυτό το οποίο φοβάστε  και υπενθυμίστε στον εαυτό σας πως ο φόβος αυτός δεν είναι πραγματικός.
• Μην αντιστέκεστε: Το να προσπαθείτε να ῾῾βγείτε῾῾ από την κρίση πανικού με το ζόρι, μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Αντιθέτως, όταν βιώνετε μια κρίση πανικού, αποδεχτείτε τι σας συμβαίνει, επιβεβαιώστε στον εαυτό σας πως θα περάσει σε λίγα λεπτά και καθησυχάστε τον εαυτό σας πως δεν αποτελεί κίνδυνο  για τη ζωή σας.
• Εφαρμόστε την τεχνική της δημιουργικής απεικόνισης: Αντί να ενισχύετε τις αρνητικές σκέψεις οι οποίες δημιουργούνται κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού, προσπαθήστε να επικεντρωθείτε σε θετικές εικόνες. Σκεφτείτε ένα μέρος στο οποίο νιώθετε ασφάλεια, ηρεμία και χαλάρωση. Δημιουργώντας αυτή την εικόνα στο μυαλό σας, βοηθάτε τον εαυτό σας να ξεφύγει από αυτό που του συμβαίνει, και συμβάλλει στην μείωση των συμπτωμάτων σας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η τεχνική αυτή απαιτεί εξάσκηση και παίρνει χρόνο.

Η διαχείριση των παιδιών
Πώς μπορούν οι γονείς να διαχειρίζονται τα παιδιά τους, ώστε να μην τους περάσουν το άγχος και τον πανικό τους;
 
Είναι πολύ πιθανόν τα παιδιά να βιώνουν όπως και εμείς οι ενήλικες, δυσάρεστα συναισθήματα και σκέψεις σχετικά με την πανδημία. Τα περισσότερα παιδιά έχουν ήδη ακούσει για τον ιό μέχρι σήμερα ή έχουν δει πράγματα, τα οποία δεν έχουν συνηθίσει όπως είναι για παράδειγμα, η χρήση της προστατευτικής μάσκας σε χώρους όπου δεν συνηθίζεται.
 
Το να αποφεύγουμε να συζητήσουμε μαζί τους για το θέμα αυτό, το μόνο που προσδίδει στα παιδιά είναι ένα αίσθημα ανασφάλειας και φόβου. Ανάλογα λοιπόν με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού σας, μπορείτε να συζητήσετε μαζί του αλλά πάντοτε με τρόπο απλό και κατανοητό. Είναι πολύ σημαντικό να κρατήσουμε μια υποστηρικτική στάση με τα παιδιά μας, να είμαστε ανοιχτοί μαζί τους και ειλικρινείς σε οποιεσδήποτε απορίες είναι πιθανόν να έχουν. Ρωτήστε το παιδί σας για τις ανησυχίες του, ακούστε το και βοηθήστε το να εκφράσει όσα τον/την δυσκολεύουν. Κερδίστε την εμπιστοσύνη τους ακούγοντας οποιεσδήποτε ανησυχίες έχουν, όσο μικρές και αν ακούγονται στα αυτιά ενός ενήλικα. Δώστε στα παιδιά σας χώρο να εκφράσουν όσα νιώθουν σχετικά με την νόσο χωρίς να τα αγνοήσετε ή να τα επικρίνετε. Παράλληλα, μπορείτε να τα ενημερώσετε με όσες πληροφορίες  γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για τα γεγονότα, και να τα καθησυχάσετε πως είστε δίπλα τους σε οτιδήποτε χρειαστούν.
 
Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ίσως έρθουν σε επαφή με πληροφορίες οι οποίες δεν είναι έγκυρες. Χρησιμοποιήστε το γεγονός αυτό ως μια καλή ευκαιρία, να τα υπενθυμίσετε πως δεν πρέπει να εμπιστεύονται όσα διαβάζουν εκτός και αν προέρχονται από αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης. Μιλήστε στα παιδιά σας με όσο το δυνατόν περισσότερη ψυχραιμία και καθησυχάστε τα.
 
Καθώς πρόκειται για μια κατάσταση η οποία μεταβάλλεται διαρκώς είναι σημαντικό να μη σταματήσετε την επικοινωνία με τα παιδιά σας και να στηρίξετε οποιαδήποτε συναισθήματα προκύψουν μέσα από την συζήτηση. Προσέξτε όμως, να μην αφήσετε την νόσο να γίνει το μοναδικό θέμα συζήτησης μαζί τους και το επίκεντρο της καθημερινότητας σας καθώς αυτό μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει στην ψυχική τους υγεία.
 
Ενδοοικογενειακή βία
Για ποιο λόγο αυξήθηκε τόσο πολύ τον τελευταίο μήνα η ενδοοικογενειακή βία;
Είναι γεγονός πως τον τελευταίο μήνα, ο εγκλεισμός στο σπίτι λόγω της πανδημίας έχει οδηγήσει σε αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Με την επιβολή της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, έχει αναφερθεί αύξηση κατά ένα τρίτο στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Στη Γαλλία αναφέρεται πως οι καταγγελίες για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν σημειώσει άνοδο άνω του 30% ενώ μόνο στο Παρίσι οι καταγγελίες έχουν αυξηθεί κατά 36%. Η κατάσταση δεν διαφέρει και στο νησί μας όπου σύμφωνα με έρευνα του Guardian οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία στην Κύπρο, αυξήθηκαν κατά 30%.

Το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε συνθήκες υποχρεωτικού εγκλεισμού, έχει ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη παραμονή στο σπίτι, όπου πολλά θύματα τα οποία βρίσκονται σε βίαιες σχέσεις  και αναγκάζονται να περνάνε περισσότερο χρόνο με τον θύτη. Οι συνθήκες αυτές έχουν ως αποτέλεσμα να δυσκολεύουν κάθε προσπάθεια τους να αναζητήσουν βοήθεια μέσω των ειδικών γραμμών υποστήριξης, εφόσον ο δράστης βρίσκεται κοντά τους διαρκώς και τρέμουν από φόβο.

Τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας μπορούν να βιώσουν τρομερό σωματικό και ψυχικό στρες. Η παραμονή στο σπίτι δεν σημαίνει ανοχή στη βία. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η καταγγελία του φαινομένου στις ειδικές γραμμές στήριξης 1440, του Συνδέσμου για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ), οι οποίες λειτουργούν κανονικά και προσφέρουν επίσης υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης και ενημέρωσης. Το να ῾μένουμε σπίτι῾ δεν σημαίνει να μένουμε σιωπηλοί.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Από τις θεωρίες συνωμοσίας και τα 5G στις ιστορίες επανένωσης οικογενειών
• Διαψεύδουν τις φήμες πως τα μέτρα λήφθηκαν για να μπουν κρυφά κεραίες 5G
• Η «παράσταση» της ανθρωπότητας με στόχο τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων
• Αυτό το Πάσχα θα είναι αλλιώς…