Κλιματική αλλαγή: Τα σημεία του καιρού και των καιρών

Το 2019 ήταν η χρονιά του κλίματος. Αφενός επειδή είδαμε κλιματικά φαινόμενα που εκτόξευσαν την ανησυχία για την κλιματική αλλαγή και αφετέρου επειδή είδαμε πρωτοφανείς κινητοποιήσεις για το θέμα. Είδαμε το ζήτημα να γίνεται mainstream, να μπαίνει στην πολιτική ατζέντα και να συζητείται. Ήταν, όμως, οι πολίτες, οι τοπικές κοινωνίες και κυρίως οι νέοι που μπήκαν στο κλίμα της κλιματικής αλλαγής. Αυτοί που λαμβάνουν και υλοποιούν αποφάσεις δυσκολεύονται, ακόμη, να ανταποκριθούν στα σημεία των καιρών (και του καιρού).   
 
Η πραγματικότητα είναι, όπως γράφει ο John D. Sutter στο CNN, πως η κατάσταση του πλανήτη μας σήμερα είναι πολύ χειρότερη από ό,τι το 2010. «Η διατήρηση ενός ασφαλούς και υγιούς οικολογικού συστήματος δεν είναι πλέον μία ρεαλιστική πιθανότητα. Πλέον εξετάζουμε τις λιγότερο κακές επιλογές», αναφέρει, τονίζοντας ότι «η κλιματική κρίση είναι ήδη δαπανηρή, φονική και βαθιά άδικη, θέτοντας τους πιο ευάλωτους ανθρώπους του κόσμου, που συχνά είχαν και την μικρότερη συνεισφορά στη δημιουργία της, σε τεράστιο κίνδυνο».  
 
Η διαφορά του 2019 από άλλες χρονιές είναι, ενδεχομένως, πόσο πολύ αισθητή έγινε η κλιματική αλλαγή στον απλό κόσμο, μέσα από ακραία φαινόμενα που καταγράφηκαν και πόση σημασία έχει δοθεί σε αυτά. Όχι γιατί δεν υπήρχαν κακοκαιρίες και φωτιές στο παρελθόν, αλλά επειδή έγινε αντιληπτή η συχνότητα και η ένταση αυτών των φαινομένων και το γεγονός ότι μπορούν να μας επηρεάσουν, ακόμη κι αν συμβαίνουν στην άλλη πλευρά του πλανήτη.
 
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσαν το ITV και η Huffington Post, αυτά ήταν τα πιο ακραία φαινόμενα του 2019:
 
Ιανουάριος
Σε πολιτείες των ΗΠΑ η θερμοκρασία έφτασε τους -35 βαθμούς Κελσίου, λόγω του Polar Vortex που ήρθε από την Αρκτική. Παρόλο που στις συγκεκριμένες περιοχές κάνει πάντοτε κρύο, αυτό το παγωμένο μέτωπο ήταν το χειρότερο εδώ και δεκαετίες, εξαναγκάζοντας τις δουλειές να κλείσουν, ενώ έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 21 άτομα.
 
Φεβρουάριος
Ήταν ο μήνας που έσπασε τα ρεκόρ του καιρού στον Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο βίωσε ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες καλοκαιριού μέσα στον χειμώνα. Όταν το θερμόμετρο έδειξε 21,2 βαθμούς Κελσίου στο Λονδίνο, στα βιβλία της ιστορίας καταγράφηκε η θερμότερη ημέρα χειμώνα, από τότε που τηρούνται αρχεία στη χώρα.
 
Μάιος
Ολοκληρώθηκε ένας πολύ βροχερός χρόνος για τις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του οποίου καταγράφηκαν περίπου 500 ανεμοστρόβιλοι, διπλάσιοι, δηλαδή, από τον μέσο όρο της τριετίας.  
 
Ιούνιος
Ο υδράργυρος ξεπέρασε κατά πολύ τα φυσιολογικά επίπεδα στη Γροιλανδία, φτάνοντας μέχρι και 22 βαθμούς πάνω από το κανονικό, γεγονός που συνέβαλε στο λιώσιμο μεγάλης ποσότητας πάγων.  
 
Ιούλιος
Στο Νέο Δελχί της Ινδίας καταγράφηκε ο θερμότερος Ιούλιος της ιστορίας. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού μουσώνα, υπήρξαν 560 ακραίες βροχοπτώσεις, αριθμός κατά 74% μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του 2018. Τον ίδιο μήνα, στην Ευρώπη, καταγράφηκε και η θερμότερη καλοκαιρινή ημέρα στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου, με τον υδράργυρο να αγγίζει τους 38,7 βαθμούς, ενώ στην Γαλλία αυξήθηκε απότομα ο αριθμός θανάτων κατά τη διάρκεια του καύσωνα. Στο Nunavut, στην καναδική Αρκτική, το θερμόμετρο έδειξε 21 βαθμούς Κελσίου, ενώ έπρεπε να ήταν λίγο πιο πάνω από το μηδέν. Ξέσπασαν, ταυτόχρονα, φωτιές στη Σιβηρία, σε περιοχές περιορισμένης πρόσβασης, προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή.
 
Αύγουστος
Ο τυφώνας Dorian ήταν ο πιο δυνατός που χτύπησε ποτέ τις Μπαχάμες, προκαλώντας τεράστιες καταστροφές στο νησί και τον θάνατο τουλάχιστον 73 ανθρώπων. Η προσοχή του πλανήτη, ωστόσο, ήταν στραμμένη στον Αμαζόνιο, όταν έγινε προφανές το μέγεθος της καταστροφής, από τις φωτιές που έκαιγαν όλο το καλοκαίρι. Συνολικά υπήρξαν πάνω από 80,000 πυρκαγιές, 75% περισσότερες από την αντίστοιχη περίοδο του 2018, θέτοντας υπό σοβαρή απειλή έναν από τους μεγαλύτερους πνεύμονες της Γης.
 
Οκτώβριος
Ο τυφώνας Hagibis χτύπησε την Ιαπωνία, κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ράγκμπι, σκοτώνοντας τουλάχιστον 95 ανθρώπους. Τυφώνας τέτοιας ισχύος είχε να καταγραφεί στη χώρα τουλάχιστον έξι δεκαετίες. Η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική στην Καλιφόρνια, όπου ξέσπασαν τρομακτικές πυρκαγιές, υποβοηθούμενες από το ρεκόρ ανέμων. Δεν ήταν οι χειρότερες στην ιστορία, ήταν όμως καταστροφικές. Τον ίδιο μήνα, τα απομεινάρια του τυφώνα Lorenzo κατάφεραν να περάσουν τον Ατλαντικό, χτυπώντας τις ακτές της Ιρλανδίας, αφήνοντας μεγάλες περιοχές χωρίς ρεύμα, στη δίνη των τρομακτικών ανέμων.  
 
Νοέμβριος
Στην περίοδο του «acqua alta» της Βενετίας, η πόλη βυθίστηκε στις χειρότερες πλημμύρες των τελευταίων 53 ετών. Την ίδια στιγμή, εκτεταμένες πλημμύρες υπήρξαν σε περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου, που δέχθηκαν βροχοπτώσεις ρεκόρ. Στην Αφρική η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική, αφού η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 40 ετών οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους στο όριο του λιμού, ενώ τα εθνικά πάρκα της Ζιμπάμπουε μετατράπηκαν σε νεκροταφεία ελεφάντων.
 
Δεκέμβριος
Εν μέσω ξηρασίας, καταγράφεται η θερμότερη ημέρα στην ιστορία της Αυστραλίας, με τον εθνικό μέσο όρο θερμοκρασίας να είναι 41,9 βαθμοί Κελσίου. Το προηγούμενο ρεκόρ καταγράφηκε την προηγούμενη ημέρα. Ο συνδυασμός των θερμοκρασιών ρεκόρ και της ξηρασίας συνέβαλαν στις εφιαλτικές πυρκαγιές, που καίνε εδώ και μήνες τη χώρα, προκαλώντας θανάτους και ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές ζημιές. Πρόκειται για τις χειρότερες πυρκαγιές των τελευταίων δεκαετιών.
 
Τα φαινόμενα αυτά αποδεικνύουν πως χρειάζεται άμεση δράση για την προστασία του περιβάλλοντος. Παρόλο που πάντοτε υπήρχαν, η ένταση και η χρονική τους έκταση συνδέεται με την κλιματική αλλαγή, η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Όπως εξήγησε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Σίδνεϋ Glenda Wardle στο BBC «δεν είναι όλα τα καιρικά φαινόμενα άμεσα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής. Όμως όταν βλέπεις τις τάσεις, συνδέονται αναμφισβήτητα με την παγκόσμια κλιματική αλλαγή».   
 
Στον απόηχο αυτών των έντονων φαινομένων, οι απλοί πολίτες, κυρίως η νεολαία, ξεσηκώθηκαν. Η ανησυχία ξέφυγε από την επιστημονική κοινότητα και έγινε mainstream. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Greta Thunberg, η οποία, αν και θεωρείται από πολλούς αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, έδωσε το πρόσταγμα, εκατομμύρια νέοι (και όχι μόνο) σε κάθε γωνιά του πλανήτη βγήκαν στον δρόμο και απαίτησαν να δοθεί, επιτέλους, η αρμόζουσα σημασία στην καταστροφή του περιβάλλοντος, τοποθετώντας, αναπόφευκτα, το ζήτημα στην πολιτική ατζέντα.
 
Η απαίτηση από την εφαρμογή έχουν, βέβαια, μεγάλη απόκλιση. Παρόλο που σχεδόν όλοι παραδέχονται ότι πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει απόλυτα κοινό όραμα για το τι πρέπει να γίνει για τον πλανήτη και κυρίως με ποιο τρόπο θα επιτευχθεί. Τίθενται στόχοι, οι οποίοι επηρεάζουν με διαφορετικούς τρόπους διαφορετικές χώρες, σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, κάτι που αναπόφευκτα έχει επιπτώσεις στην υλοποίησή τους. Γι’ αυτό και οι σύνοδοι και τα φόρουμ για το κλίμα αποτελούν στην πραγματικότητα μονόλογους γεμάτους, ως επί το πλείστον, από καλές προθέσεις.
 
Το περιβάλλον κέρδισε τους πολίτες το 2019. Το ερώτημα είναι αν θα κερδίσει τους πολιτικούς το 2020…

 

• Κλιμακωτά και στοχευμένα-Το χρονικό των τουρκικών προκλήσεων στην αν. Μεσόγειο
• Δέκα χρόνια, δέκα πρόσωπα που άφησαν το αποτύπωμά τους στην πολιτική ζωή
• Η δεκαετία ξεκληρίσματος, οι κώδικες τιμής που έσπασαν και οι... «ιερόδουλες»