Τα 13+1 ναυάγια της Κύπρου-Από πού ξεκίνησαν και πώς κατέληξαν στον βυθό

Ενθουσιασμό στην επιστημονική κοινότητα προκάλεσε ο εντοπισμός ναυαγίου στη θαλάσσια περιοχή του Πρωταρά, αφού αποτελεί το πρώτο ναυάγιο που ανακαλύφθηκε στην Κύπρο σε τόσο καλή κατάσταση, γεγονός που το καθιστά ένα πολύτιμο εργαλείο για τους αρχαιολόγους και τους ερευνητές.
 
Το ναυάγιο αναμένεται να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για το εμπόριο της ρωμαϊκής εποχής στην Ανατολική Μεσόγειο αφού χρονολογείται μεταξύ 1^ου και 2^ου αιώνα μ.Χ. Η σημασία του ευρήματος είναι μεγάλη για την κυπριακή αρχαιολογία, αφού είναι η πρώτη φορά που διενεργείται υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα με δαπάνη αποκλειστικά του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων.
 
Αυτό που απομένει είναι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός των ειδικών για τα μέτρα προστασίας τους πλοίου και ακολούθως θα αρχίσει σταδιακά η συλλογή των πρώτων αμφορέων. Μέχρι στιγμής δεν είναι ξεκάθαρο αν οι επιστήμονες θα προχωρήσουν με ανάσυρση ολόκληρού του πλοίου ή μόνο μερικών κομματιών του.
 
Τα ναυάγια της Κύπρου
Η Κύπρος αποτελεί έναν από τους κορυφαίους καταδυτικούς προορισμούς για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Η βιομηχανία της κατάδυσης αποτελεί ένα ανερχόμενο τουριστικό προϊόν και σε αυτό, πέραν του μοναδικού κυπριακού βυθού, συντείνει και η πληθώρα ναυαγίων.
 
Πίσω από τα ναυάγια των κυπριακών θαλασσών κρύβονται διάφορες γνωστές και άγνωστες ιστορίες.

Ναυάγιο Τριών Αστέρων  
Το καράβι Mav Achaios κατασκευάστηκε το 1932 από την A/S και ήταν ιδιοκτησία της εταιρείας Akarnania Μaritime Co.

Το καράβι πραγματοποιούσε ταξίδι από την Γιουγκοσλαβία προς την Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας κοντά στην ερυθρά θάλασσα φορτωμένο ξύλα. Από μεγάλη καταιγίδα που ξέσπασε προσάραξε στην χερσόνησο Ακρωτηρίου μέχρι που βυθίστηκε.

Όλοι οι επιβαίνοντες σώθηκαν. Μέγιστο βάθος είναι τα 4 μέτρα και είναι ιδανικό για κατάδυση με ψαροντούφεκο.

Ναυάγιο ανοιχτά της Λεμεσού
Το  «άγνωστο» ναυάγιο, που καταγράφηκε πρόσφατα από drone στην θάλασσα ανοιχτά της Λεμεσού τελικά αποδείχτηκε πως δεν ήταν καθόλου άγνωστο στις Αρχές.Κι όμως πριν μερικά χρόνια, στο μεταλλικό κουφάρι του σκάφους, που έφερε κοντά στην επιφάνεια η παλίρροια, είχε προσκρούσει το σκάφος της Λιμενικής «Άγιος Ιλαρίων», στο οποίο προκλήθηκαν ζημιές ύψους 28 χιλιάδων λιρών (τότε).

Το συγκεκριμένο ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος 10-12 μέτρων από την επιφάνεια, όταν όμως το νερό αποσύρεται προς τα μέσα, μπορεί να «αναδυθεί» ακόμη και στο ένα μέτρο κάτω από το νερό, κατάσταση εξαιρετικά επικίνδυνη για τα πλέοντα σκάφη. Πριν από χρόνια είχε τοποθετηθεί πλωτό φανάρι πάνω από το βυθισμένο σκάφος, το οποίο απέκοψε κι εξαφάνισε η θαλασσοταραχή, χωρίς ποτέ να γίνει νέα εγκατάσταση φανού.   

Για την ιστορία σημειώνεται, ότι το συγκεκριμένο σκάφος αγοράστηκε ως παλιοσίδερα την περίοδο του 85 από κυπριακή εταιρεία, προκειμένου να τεμαχιστεί. Κι ενώ μεγάλο μέρος της επιφάνειας και της γέφυρας είχε αφαιρεθεί, μια θαλασσοταραχή βύθισε το σκάφος. Έκτοτε το κουφάρι παρέμεινε στον βυθό, αφού η εταιρεία δεν είχε συμφέρον να το ανελκύσει κι οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν την υποχρέωσαν να συμμορφωθεί έναντι των ευθυνών της.

Ναυάγιο Φάρσες ll – Λεμεσός
Το Pharses ll είναι ένα ανοιχτό δίπορτο εμπορικό πλοίο που βυθίστηκε κοντά στο λιμάνι της Λεμεσού κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας το 1980. Βρίσκεται πρακτικά άθικτο περίπου 21 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας πάνω στη δεξιά πλευρά του. Η Πρόσβαση στο Ναυάγιο γίνεται με σκάφος.

Ζηνοβία - Λάρνακα
Το ναυάγιο του πλοίου Ζηνοβία, στη Λάρνακα, θεωρείται ένα από τα δέκα καλύτερα ναυάγια του κόσμου και είναι το πιο εμβληματικό ναυάγιο της Μεσογείου.

Η Ζηνοβία, ένα Σουηδικό οχηματαγωγό 172 μέτρων τύπου Ρο-Ρο, φορτωμένο με 108 νταλίκες βυθίστηκε στις 7 Ιουνίου 1980 στο παρθενικό του ταξίδι έξω από το λιμάνι Λάρνακας.

Στο ναυάγιο υπάρχει αφθονία θαλάσσιας ζωής, με αγέλες ψαριών συμπεριλαμβανομένων σφυρίδων, μπαρακούντα, σκουμπρί, βασιλικό σκουμπρί καθώς και σμέρνες, σαλάχια, χελώνες και χταπόδια. Το πλοίο και μέρος του φορτίου του είναι άθικτα, καθιστώντας το συναρπαστικό για εξερεύνηση. Το επισκέπτονται κάθε χρόνο περίπου 100.000 δύτες.

Του αποδόθηκε η ονομασία «Ο Τιτανικός της Μεσογείου». Αυτή τη στιγμή κείτεται πάνω στην μπουκαπόρτα του σε ένα στρώμα άμμου και βράχων.

HMS Κρίκετ - Λάρνακα
Το ΗΜS Cricket βρίσκεται ανοιχτά της Λάρνακας και αποτελεί μοναδική ευκαιρία για εξερεύνηση ενός παλιού Βρετανικού πολεμικού πλοίου που κείτεται ανάποδα στο βυθό, στα 27 μέτρα. Το πλοίο χρονολογείται από τον καιρό του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και αφού επιβίωσε στον πόλεμο αγκυροβόλησε στον Κόλπο της Λάρνακας. Το πλοίο χρησιμοποιείτο ως χώρος άσκησης των Βρετανών στρατιωτών και βούλιαξε μετά από κακοκαιρία το 1947.

Οι δύτες μπορούν να κολυμπήσουν μέσα στην κοιλιά του πλοίου, περνώντας μέσα από καταπακτές, καθώς και κάτω από το ναυάγιο. Το σκάφος στεγάζει ροφούς και άλλα ψάρια. Η ορατότητα είναι 25 μέτρα περίπου και το μέγιστο βάθος 33 μέτρα.

Ναυάγιο Ελικοπτέρου - Λάρνακα
Αυτός ο χώρος κατάδυσης βρίσκεται ανοιχτά της Λάρνακας και προσφέρει τη δυνατότητα παρατήρησης ενός ελικοπτέρου του Βρετανικού στρατού, που βυθίστηκε στα 16 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας το 1966. Στην περιοχή υπάρχουν κοπάδια ψαριών και χταποδιών. Η μέση ορατότητα είναι 25 μέτρα και το μέσο βάθος 16 μέτρα. 

.

Αρχαίο ναυάγιο του Μαζωτού
Πρόκειται για ναυάγιο εμπορικού πλοίου της ύστερης κλασσικής περιόδου που εντοπίστηκε στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά του χωριού Μαζωτός, σε βάθος 45 μέτρων. Είναι το πρώτο ναυάγιο αυτής της περιόδου που εντοπίστηκε στη Ν.Α Μεσόγειο να μεταφέρει αμφορείς, σε βάθος που μπορούν να εργαστούν δύτες.

Συνεπώς, η επιστημονική του σημασία είναι μεγάλη καθώς η έρευνά του μπορεί να απαντήσει σε ερωτήματα που αφορούν τους θαλάσσιους δρόμους και το εμπόριο μεταξύ των λαών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου κατά την ύστερη κλασσική περίοδο.

H έρευνα στο Ναυάγιο του Μαζωτού άρχισε το 2007 και διενεργείται από την Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας (ΕΜΑ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, υπό τη διεύθυνση της Δρ Στέλλας Δεμέστιχα, σε συνεργασία με το Ίδρυμα ΘΕΤΙΣ και το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου . Αποτελεί την πρώτη υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιείται από κυπριακούς φορείς και έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της ενάλιας αρχαιολογίας στο νησί.

Κατάδυση Ναυάγιο Βέρα – Πάφος
Το Λιβανέζικο φορτηγό προσάραξε σε ρηχά νερά το 1972 και αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως στόχος σε ασκήσεις του στρατού. Αργότερα όμως ανακηρύχθηκε ως επικίνδυνο για τα άλλα πλοία και ανατινάχτηκε το 1974.

Τώρα αναπαύεται σε έναν κρατήρα που δημιουργήθηκε από την έκρηξη, 11 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Πολύ κοντά υπάρχουν δύο μεγάλες στοές και στενές σήραγγες κατάλληλες για έμπειρους δύτες. Υπάρχει επίσης άφθονη θαλάσσια ζωή προς παρατήρηση.

Η πρόσβαση γίνεται με σκάφος, 25 λεπτά περίπου από το λιμάνι της Πάφου.

Ναυάγιο Nemesis III - Παραλίμνι
Το ναυάγιο Nemesis III εντοπίζεται στο Παραλίμνι και συγκεκριμένα 600 μέτρα μακριά από την ακτή, κοντά στην παραλία Βρυσούδια.    

Κατασκευασμένο στην Γαλλία το 1956, το σκάφος Nemesis III αρχικά πήρε την ονομασία Thalia και χρησιμοποιήθηκε όλα τα χρόνια της λειτουργίας του ως τράτα βυθού. Οι διαστάσεις του φτάνουν τα 24.50 μέτρα σε μήκος και τα 6.30 μέτρα σε πλάτος. Η άφιξή του στα κυπριακά χωρικά ύδατα πραγματοποιήθηκε το 1987 και ακολούθως εγγράφηκε ως κυπριακό πλοίο.

Η παρόπλιση του «απαρχαιωμένου» πια πλοίου επήλθε μετά από αρκετά χρόνια δράσης, συμπληρώνοντας έτσι ένα κύκλο επιχειρήσεων που κράτησε δεκαετίες. Το πλοίο όμως αξιοποιήθηκε με ένα διαφορετικό τρόπο λόγω της πρόνοιας ενός προγράμματος για εμπλουτισμό των κυπριακών θαλασσών με 4 νέα ναυάγια ως απόρροια συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το τμήμα αλιείας και θαλάσσιων ερευνών. Ο άλλοτε μεγάλος ψαράς γίνεται πλέον προστάτης. Η βύθιση του πλοίου πραγματοποιήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2013 στις θάλασσες του Παραλιμνίου σε βάθος 25 μέτρα.

Liberty 150
Πρόκειται για το δεύτερο ναυάγιο που τοποθετείται δίπλα στο Nemesis στο συγκεκριμένο σημείο μιας και λίγα χρόνια προηγουμένως, στην προσπάθεια του Δήμου Παραλιμνίου για δημιουργία τεχνητού υφάλου, είχε βυθιστεί το πλοίο Liberty 150 μέτρα πιο μακριά.

Η πρόσβαση στο καταδυτικό σημείο γίνεται μέσω σκάφους από το λιμανάκι του Αγίου Νικολάου με χρόνο άφιξης μόνο 10 λεπτά.

Ναυάγιο Γουάϊτ Σταρ – Πάφος
Πρόκειται για πρώην Ρωσικό αλιευτικό σκάφος που βούλιαξε στη θάλασσα κοντά στο λιμάνι της Πάφου το 2006 καθώς ρυμουλκούνταν προς τη Λεμεσό για να αχρηστευθεί ολοκληρωτικά. Τώρα κείτεται σε βραχώδη βυθό, 14 με 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και στεγάζει  ροφούς, σπάρους και άλλα ψάρια.

.

Για το πλοίο όμως αυτό ήταν και το τελευταίο του ταξίδι. Έκτοτε το σκουριασμένο σκαρί παραμένει στις ακτές της Χλώρακας, σαν μέρος πια του τοπίου, αντικείμενο για φωτογραφίσεις και ιστορίες φαντασίας.

EDRO III - Πέγεια
Αργά το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου 2011 το πλοίο EDRO III που έφερε την σημαία της Σιέρα Λεόνε και ήταν ιδιοκτησία Αλβανού πλοιοκτήτη, έχοντας πλήρωμα 9 ναυτών, αναχωρούσε από το λιμάνι της Λεμεσού με προορισμό την Ρόδο, φορτωμένο γυψοσανίδες.

Λόγω των ισχυρών ανέμων και της θαλασσοταραχής το σκάφος παρασύρθηκε, χτύπησε σε βράχο και παρέμεινε ακυβέρνητο, με αποτέλεσμα να παρασυρθεί στην ακτή της τουριστικής περιοχής Πέγειας, 10 χιλιόμετρα από την Πάφο.